Hp 40gs User Manual [nl]

HP 40gs Dutch.book Page i Friday, December 9, 2005 2:36 AM

HP 40gs grafische Calculator

gebruikershandleiding

Editie 1 HP artikelnummer F2225AA-90013

title.fm Page ii Friday, February 17, 2006 9:29 AM

Kennisgeving

REGISTREER UW PRODUCT OP: www.register.hp.com

DEZE HANDLEIDING EN DE DAARIN OPGENOMEN VOORBEELDEN WORDEN IN DE FEITELIJKE STAAT GELEVERD EN KUNNEN ZONDER VOORAFGAANDE KENNISGEVING WORDEN GEWIJZIGD. HEWLETT-PACKARD BIEDT GEEN ENKELE GARANTIES VOOR DEZE HANDLEIDING, MET INBEGRIP VAN, MAAR NIET BEPERKT TOT IMPLICIETE GARANTIES VOOR VERKOOPBAARHEID, NIET-INBREUK EN GESCHIKTHEID VOOR EEN BEPAALD DOEL.

HEWLETT-PACKARD CO. IS NIET AANSPRAKELIJK VOOR FOUTEN OF INCIDENTELE SCHADE DAN WEL GEVOLGSCHADE IN VERBAND MET DE LEVERING, PRESTATIES OF HET GEBRUIK VAN DEZE GEBRUIKSAANWIJZING EN DE DAARIN OPGENOMEN VOORBEELDEN.

Reproductie, bewerking of vertaling van deze handleiding is verboden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Hewlett-Packard Company, behoudens zoals toegestaan door het auteursrecht.

Hewlett-Packard Company 4995 Murphy Canyon Rd, Suite 301 San Diego, CA 92123

Drukgeschiedenis

Editie 1 April 2005

HP 40gs Dutch.book Page i Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Inhaltsverzeichnis

Beperkte Garantie

Handmatige conventies.......................................................... P-1

Opmerking...........................................................................P-2

1 Aan de slag

Aan/uit, annuleren................................................................1-1

Het scherm...........................................................................1-2

Het toetsenbord ....................................................................1-4

Menu’s ..............................................................................1-10

Invoerformulieren ................................................................1-11

Modusinstellingen ...............................................................1-12

Een modus instellen ........................................................1-14

Aplets (E-lessen) ..................................................................1-15

Apletbibliotheek .............................................................1-19

Apletweergaven .............................................................1-19

Configuratie van apletweergaven.....................................1-21

Wiskundige berekeningen ...................................................1-22

Breuken gebruiken ..............................................................1-29

Complexe getallen ..............................................................1-32

Catalogi en editors..............................................................1-33

2 Aplets en hun weergaven

Aplet-weergaven...................................................................2-1

Over de Symbolische weergave .........................................2-1

Een uitdrukking definiëren (Symbolische weergave) ..............2-1

Uitdrukkingen evalueren....................................................2-3

Over de Curve-weergave ..................................................2-5

De curve opstellen (Instelling curveweergave).......................2-5

De grafiek bestuderen.......................................................2-8

Andere weergaven voor schalen en splitsen van de grafiek.2-15

Over de numerieke weergave ..........................................2-18

Het instellen van de tabel (Numerieke weergave instellen)...2-18

De cijfertabel bestuderen.................................................2-20

Uw eigen tabel van getallen opbouwen ............................2-21

Menutoetsen “Eigen Tabel Maken” ..................................2-22

Voorbeeld: een cirkel grafisch weergeven .........................2-23

3 Functie-aplet

Over het Functie-aplet............................................................3-1

Beginnen met het Functie-aplet ...........................................3-1

HP 40gs Dutch.book Page ii Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Interactieve analyse Functie-aplet............................................ 3-9

Een segmentgedefinieerde functie grafisch weergeven........ 3-12

4 Parametrische aplet

Over het Parametrische aplet ................................................. 4-1

Beginnen met het Parametrische aplet................................. 4-1

5 Polaire aplet

Beginnen met het Polaire aplet ............................................... 5-1

6 Reeks-aplet

Over de Reeks-aplet.............................................................. 6-1

Beginnen met de Reeks-aplet ............................................. 6-1

7 Solve-aplet

Over de Solve-aplet .............................................................. 7-1

Beginnen met de Solve-aplet.............................................. 7-2

Een eerste schatting gebruiken ............................................... 7-6

Resultaten interpreteren ......................................................... 7-7

Grafisch afbeelden om schattingen te vinden ........................... 7-9

Variabelen in vergelijkingen gebruiken ................................. 7-11

8 De aplet Linear Solver

Over de aplet Linear Solver ................................................... 8-1

Aan de slag met de aplet Linear Solver............................... 8-1

9 De aplet Triangle Solve

Over de aplet Triangle Solver ................................................ 9-1

Aan de slag met de aplet Triangle Solver............................ 9-1

10 Statistisch aplet

Over het Statistische aplet ................................................... 10-1

Met het Statistische aplet te beginnen ............................... 10-1

Statistische gegevens invoeren en bewerken .......................... 10-6

Een regressiemodel definiëren ....................................... 10-12

Berekende statistieken ....................................................... 10-15

Curve opmaken................................................................ 10-17

Curvetypes.................................................................. 10-18

Een curve aan 2VAR-gegevens aanpassen ...................... 10-19

De curve opstellen (Beeld curve-instellingen) .................... 10-20

Probleemoplossing bij een curve.................................... 10-21

De grafisch bestuderen ................................................. 10-21

Voorspelde waarden berekenen .................................... 10-23

HP 40gs Dutch.book Page iii Friday, December 9, 2005 2:36 AM

11 Conclusie-aplet

Over het Conclusie-aplet ......................................................11-1

Aan de slag met het Conclusie-aplet .................................11-1

Voorbeeldstatistieken vanaf het Statistische aplet importeren.11-5

Hypothesetesten..................................................................11-9

Eén-Steekproef Z-Test ......................................................11-9

Twee-Steekproeven Z-Test ..............................................11-10

Eén-proportie Z-Test ......................................................11-11

Twee-proportie Z-Test ....................................................11-12

Eén-steekproef T-Test .....................................................11-13

Twee-steekproef T-Test ...................................................11-15

Betrouwbaarheidsintervallen...............................................11-16

Eén-steekproef Z-interval................................................11-16

Twee-Steekproeven Z-interval .........................................11-17

Eén-proportie Z-interval .................................................11-18

Twee-Proporties Z-interval ..............................................11-19

Eén-steekproef T-interval ................................................11-20

Twee-Steekproeven T-interval..........................................11-21

12 Het gebruik van de Finance Solver

Aflossings berekenen ......................................................12-7

13 Wiskundige functies gebruiken

Wiskundige functies ............................................................13-1

Het MATH-menu.............................................................13-1

Wiskundige functies volgens categorie ..................................13-2

Functies op het toetsenbord .............................................13-4

Calculusfuncties..............................................................13-6

Functies van complexe getallen ........................................13-7

Constanten ....................................................................13-8

Conversies.....................................................................13-9

Hyperbolische trigonometrie ..........................................13-10

Lijstfuncties ..................................................................13-10

Lusfuncties ...................................................................13-11

Matrixfuncties ..............................................................13-11

Veeltermfuncties ...........................................................13-12

Waarschijnlijkheidsfuncties............................................13-13

Functies van reële getallen.............................................13-15

Statistieken van twee variabelen.....................................13-18

Symbolische functies .....................................................13-18

Testfuncties ..................................................................13-20

Trigonometrische functies...............................................13-21

Symbolische berekeningen.................................................13-22

iii

HP 40gs Dutch.book Page iv Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Afgeleiden van functies vinden ...................................... 13-23

Programmaconstanten en natuurlijke constanten ................... 13-26

Programmaconstanten .................................................. 13-26

Natuurlijke constanten.................................................. 13-27

14 Computeralgebrasysteem (CAS)

Wat is een CAS?................................................................ 14-1

Symbolische berekeningen uitvoeren..................................... 14-1

Een voorbeeld ............................................................... 14-2

CAS-variabelen.................................................................. 14-4

De huidige variabele...................................................... 14-5

CAS-modi.......................................................................... 14-5

CAS-functies in HOME gebruiken ......................................... 14-7

Online help ....................................................................... 14-9

CAS-functies in de Equation Writer..................................... 14-10

Het menu ALGB ........................................................... 14-11

Het menu DIFF............................................................. 14-17

Het menu REWRI ......................................................... 14-30

Het menu SOLV ........................................................... 14-35

Het menu TRIG ............................................................ 14-40

CAS-functies in het menu MATH ......................................... 14-47

Het menu Algebra........................................................ 14-47

Het menu Complex ...................................................... 14-48

Het menu Constant....................................................... 14-49

Het menu Diff & Int....................................................... 14-49

Het menu Hyperb......................................................... 14-49

Het menu Integer ......................................................... 14-49

Het menu Modular ....................................................... 14-54

Het menu Polynomial.................................................... 14-58

Het menu Real............................................................. 14-63

Het menu Rewrite......................................................... 14-63

Het menu Solve ........................................................... 14-63

Het menu Tests ............................................................ 14-64

Het menu Trig.............................................................. 14-65

CAS-functies in het menu CMDS......................................... 14-65

15 Equation Writer

De CAS in de Equation Writer gebruiken ............................. 15-1

De menubalk van de Equation Writer............................... 15-1

Configuratiemenu’s ........................................................ 15-3

Uitdrukkingen en subuitdrukkingen invoeren .......................... 15-5

Een uitdrukking wijzigen............................................... 15-11

De CAS-functies openen .................................................... 15-12

HP 40gs Dutch.book Page v Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Equation Writer-variabelen.................................................15-17

Voorgedefinieerde CAS-variabelen.................................15-17

Het toetsenpaneel in de Equation Writer .........................15-18

16 Stapsgewijze voorbeelden

Inleiding ............................................................................16-1

17 Variabelen en geheugenbeheer

Inleiding ............................................................................17-1

Variabelen opslaan en weer oproepen ..................................17-2

Het VARS-menu...................................................................17-4

Geheugenbeheer ..............................................................17-10

18 Matrices

Inleiding ............................................................................18-1

Het maken en opslaan van matrices ......................................18-2

Met matrices werken ...........................................................18-5

Matrixrekenkunde ...............................................................18-6

Systemen van lineaire vergelijkingen oplossen ...................18-9

Matrixfuncties en -opdrachten.............................................18-11

Argumentconventies......................................................18-11

Matrixfuncties ..............................................................18-12

Voorbeelden ....................................................................18-15

19 Lijsten

Lijsten maken......................................................................19-1

Lijsten weergeven en bewerken.............................................19-4

Lijsten verwijderen ..........................................................19-6

Lijsten verzenden............................................................19-6

Lijstfuncties .........................................................................19-6

Statistische waarden zoeken voor lijstelementen......................19-9

20 Opmerkingen en schetsen

Inleiding ............................................................................20-1

Aplet Opmerkingenweergave ...............................................20-1

Aplet schetsweergave ..........................................................20-3

Het kladblok.......................................................................20-6

21 Programmeren

Inleiding ............................................................................21-1

Programmacatalogus ......................................................21-2

Programma’s creëren en bewerken .......................................21-4

Programma’s gebruiken .......................................................21-7

Een aplet aanpassen ...........................................................21-9

HP 40gs Dutch.book Page vi Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Naamgevingprocedure voor aplets ................................ 21-10

Voorbeeld................................................................... 21-11

Programmeeropdrachten ................................................... 21-14

Aplet-opdrachten ......................................................... 21-14

Vertakkingsopdrachten ................................................. 21-18

Tekenopdrachten ......................................................... 21-20

Grafische opdrachten................................................... 21-22

Lusopdrachten ............................................................. 21-24

Matrix-opdrachten........................................................ 21-25

Opdrachten afdrukken.................................................. 21-27

Prompt-opdrachten ....................................................... 21-27

Stat-One en Stat-Two opdrachten ................................... 21-32

Variabelen in programma’s opslaan en opvragen............ 21-33

Variabelen Curveweergave........................................... 21-33

Variabelen Symbolische weergave................................. 21-41

Variabelen Numerieke weergave................................... 21-43

Opmerkingsvariabelen ................................................. 21-46

Schetsvariabelen.......................................................... 21-46

22 Aplets uitbreiden

Nieuwe aplets maken op basis van bestaande aplets ............. 22-1

Een aangepast aplet gebruiken ....................................... 22-3

Een aplet opnieuw instellen.................................................. 22-4

Een aplet van opmerkingen voorzien .................................... 22-4

Een aplet van schetsen voorzien........................................... 22-4

E-lessen van het web downloaden ........................................ 22-4

Aplets verzenden en ontvangen............................................ 22-5

Sorteren van items in de menulijst van de apletbibliotheek....... 22-6

Referentie-informatie

Woordenlijst........................................................................ R-1

HP 40gs opnieuw instellen..................................................... R-3

Het volledige geheugen wissen en de standaarden opnieuw in-

stellen............................................................................. R-4

Als de rekenmachine niet inschakelt ................................... R-4

Details van de werking.......................................................... R-5

Batterijen ........................................................................ R-5

Variabelen........................................................................... R-7

Homevariabelen .............................................................. R-7

Functie-apletvariabelen ..................................................... R-8

Parametrische apletvariabelen........................................... R-9

Polaire apletvariabelen................................................... R-10

Sequentie-apletvariabelen ............................................... R-11

HP 40gs Dutch.book Page vii Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Oplossings-apletvariabelen..............................................R-12

Statistische apletvariabelen..............................................R-13

MATH (wiskundige)-menucategoriën...................................... R-14

Wiskundige functies........................................................R-14

Programmaconstanten.....................................................R-16

Natuurlijke constanten.....................................................R-17

CAS-functies ..................................................................R-18

Programma-opdrachten ................................................... R-20

Statusberichten ...................................................................R-21

Beperkte Garantie

Service........................................................................... G-3

Regulatory Notices .......................................................... G-5

Index

vii

HP 40gs Dutch.book Page viii Friday, December 9, 2005 2:36 AM

HP 40gs Dutch.book Page 1 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Voorwood

De HP 40gs is een grafische calculator met talloze functies. Het is tevens een krachtig leerhulpmiddel voor wiskunde, met een ingebouwd computeralgebrasysteem (CAS). Met de HP 40gs kunt u wiskundige functies en hun eigenschappen verkennen.

Op de website van Hewlett-Packard’s Calculators kunt u meer informatie krijgen betreffende de HP 40gs. Van de website kunt u aangepaste aplets downloaden en deze op uw rekenmachine laden. Aangepaste aplets zijn speciale toepassingen die zijn ontworpen om bepaalde functies uit te voeren en wiskundige concepten te demonstreren.

De website van Hewlett Packard’s Calculators kunt u hier vinden:

http://www.hp.com/calculators

Handmatige conventies

In deze handleiding worden de volgende conventies gebruikt om de knoppen te beschrijven die u dient in te drukken. Ook de menu-opties die u kunt kiezen om de beschreven handelingen uit te voeren, worden weergegeven.

• Het drukken op knoppen wordt als volgt weergegeven :

, , , enz.

• De shift-toetsen (wisseltoetsen) zijn de knopfuncties waartoe u toegang krijgt zodra u eerst op de knop

drukt. Zij worden als volgt weergegeven:

CLEAR, MODES, ACOS, enz.

• Nummers en letters worden over het algemeen als volgt weergegeven:

5, 7, A, B, enz.

• Menu-opties, ofwel de functies die u selecteert met behulp van de menuknoppen boven het toetsenblok, worden als volgt weergegeven:

, , .

P-1

Preface.fm Page 2 Friday, February 17, 2006 9:28 AM

• De invoer van formulevelden en het kiezen van lijstitems worden als volgt weergegeven:

Function, Polar, Parametric

• Uw invoer, zoals die in de opdrachtregel of binnen de invoerformulieren verschijnt, wordt als volgt weergegeven:

2*X

-3X+5

Opmerking

Deze handleiding en elk willekeurig voorbeeld erin, worden als-is gegeven en kunnen zonder kennisgeving worden veranderd. Tenzij door de wet verboden, biedt de Hewlett-Packard Company geen enkele uitdrukkelijke of impliciete garanti onder welke vorm ook met betrekking tot deze handleiding. De Hewlett-Packard Company verwerpt specifiek de impliciete garanties en de voorwaarden van verhandelbaarheid en geschiktheid voor een bepaald doel. De Hewlett-Packard Company zal niet verantwoordelijk worden gesteld voor enige fouten of voor incidentele of gevolgschade in verband met het gebruiksartikel, de prestatie of het gebruik van deze handleiding en de hierin gegeven voorbeelden.

P-2

Hewlett-Packard Development Company, L.P.

De programma’s die uw HP 40gs besturen vallen onder het auteursrecht en alle rechten zijn voorbehouden. Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Hewlett Packard is reproductie, aanpassing en vertaling van deze programma’s verboden.

HP 40gs Dutch.book Page 1 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Aan de slag

Aan/uit, annuleren

Inschakelen Druk op (aan) om de rekenmachine aan te zetten.

Annuleren Als de rekenmachine aan staat, annuleert de toets

de huidige bewerking.

Uitschakelen Druk op OFF (uit) om de rekenmachine uit te

zetten. Om de batterij te sparen, zal de rekenmachine zichzelf

uitzetten als hij enkele minuten niet gebruikt wordt. Alle opgeslagen en weergegeven informatie wordt bewaard.

Als u de annunciator ((•)) ziet, of het Low Bat (lage batterij)-bericht, heeft de rekenmachine nieuwe batterijen nodig.

HOME HOME is het thuisbeeld van de rekenmachine en is

gemeenschappelijk voor alle aplets. Als u berekeningen wilt uitvoeren, of u de huidige activiteit (zoals een aplet, een programma of een editor) wilt verlaten, drukt u op

. In HOME zijn alle wiskundige functies beschikbaar. De naam van het huidige aplet wordt in de titel van de startpagina weergegeven.

Beschermingsdeksel De calculator wordt geleverd met een schuifdeksel die het

scherm en het toetsenpaneel beschermt. Verwijder de deksel door deze aan beide kanten vast te pakken en omlaag te trekken.

U kunt de schuifdeksel omdraaien en op de achterzijde van de calculator schuiven. Op deze manier voorkomt u dat u de deksel tijdens het gebruik van de calculator verliest.

Om de levensduur van de calculator te verlengen, plaatst u de deksel altijd over het scherm en het toetsenpaneel als u de calculator niet gebruikt.

Aan de slag 1-1

HP 40gs Dutch.book Page 2 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Het scherm

Het contrast bijstellen

Druk gelijktijdig op (aan) en (of ) om het contrast te verhogen (of te verlagen).

Het scherm wissen • Druk op CANCEL (annuleren) om de bewerkingsregel

te verwijderen.

• Druk op CLEAR (verwijderen) om de bewerkingsregel en de weergavegeschiedenis te verwijderen.

Onderdelen van het scherm

Titels

Geschiedenis

Bewerkingsregel

Menutoets of labels zachte toetsen. De labels met de huidige betekenis voor de zachte toetsen is het label voor de eerste menutoets in deze afbeelding. “Druk op ” betekent dat u op de eerste menutoets dient te drukken, dit is de linkertoets op de bovenste rij van het toetsenbord van de rekenmachine.

Bewerkingsregel. De regel van de huidige invoer. Geschiedenis. De HOME-weergave ( ) toont tot

vier regels van de geschiedenis: de laatste invoer en uitvoer. Oudere regels schuiven aan de bovenkant van het scherm, maar worden in geheugen gehouden.

Labels Menutoetse

Titel. De naam van het huidige aplet wordt in de titel van de startpagina weergegeven. RAD, GRD, DEG geeft aan of u voor HOME de hoekmodus radialen, gradiënten of graden hebt ingesteld. De symbolen of er in de HOME-weergave meer geschiedenis is. Druk op en om in de HOME-weergave te rollen.

OPMERKING

1-2 Aan de slag

Deze gebruiksaanwijzing bevat afbeeldingen van de HP 40gs. Het menutoetslabel wordt niet in de gebruiksaanwijzing vermeld.

T en S geven aan

HP 40gs Dutch.book Page 3 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Annunciators. Annunciators zijn symbolen die boven in de titelbalk verschijnen en u belangrijke statusinformatie geven.

Annunciators Beschrijving

Shift geactiveerd voor de volgende toetsenbordinvoer. Om te annuleren drukt u nogmaals op

Alpha geactiveerd voor de

volgende toetsenbordinvoer. Om te annuleren drukt u nogmaals op

((•)) Batterij bijna leeg.

Bezig.

Gegevens worden via kabel verzonden.

Aan de slag 1-3

HP 40gs Dutch.book Page 4 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Het toetsenbord

Menutoetsen

HP 40gs Graphing Calculator

Labels

Menutoetsen

Apletbesturings-

toetsen

Lettertoets

Shift-toets

Cursor

toetsen

Enter-toets

1-4 Aan de slag

HP 40gs Dutch.book Page 5 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

• De toetsen op de bovenste rij heten menutoetsen. Hun betekenis is afhankelijk van de context – daarom hebben ze geen opdruk. De menutoetsen worden soms “zachte toetsen” genoemd.

• De onderste regel van het scherm toont de labels met de huidige betekenis van de menutoetsen.

Aplet-besturingstoetsen

De aplet-besturingstoetsen zijn:

Toets Betekenis

Geeft de symbolische weergave voor het huidige aplet. Zie “Symbolische Weergave” op pagina 1-22.

Geeft de curveweergave voor het huidige aplet. Zie “Curveweergave” op pag 1-22.

Geeft de numerieke weergave voor het huidige aplet. Zie “Numerieke Weergave” op pagina 1-23.

Geeft het beeld van de thuispositie weer. Zie “HOME” op pagina 1-1.

Geeft het menu van de apletbibliotheek. Zie “Apletbibliotheek” op pagina 1-22.

Geeft het VIEWS-menu. Zie “Apletweergaven” op pagina 1-22.

Aan de slag 1-5

HP 40gs Dutch.book Page 6 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Invoer-/ bewerkingstoetsen

De invoer- en bewerkingstoetsen zijn:

Toets Betekenis

CANCEL)

(

Als de rekenmachine aan staat, annuleert u de huidige handeling door op te drukken. Druk op

en dan op OFF (uit) om de

rekenmachine uit te zetten. Geeft toegang tot de functie die in

het blauw boven een toets is afgedrukt.

Gaat terug naar het HOME-beeld om berekeningen uit te voeren.

Geeft toegang tot de alfabetische tekens die in het oranje onder een toets zijn afgedrukt. Houd deze ingedrukt om een reeks tekens in te voeren.

Voert een gegeven in of voert een handeling uit. Bij berekeningen reageert als “=”. Als of

als een menutoets aanwezig

is, reageert hetzelfde als wanneer u op of drukt.

Voert een negatief getal in. Om –25 in te voeren, drukt u op 25.

Opmerking: dit is niet dezelfde handeling die door de aftrektoets wordt uitgevoerd ().

Voert de onafhankelijke variabele in door X, T, θ, of N in de bewerkingsregel in te voegen, afhankelijk van het huidige actieve aplet.

Wist het teken onder de cursor. Werkt als de backspace-toets als de cursor aan het einde van de regel staat.

CLEAR

Verwijdert alle gegevens van het scherm. Op een instellingenscherm, bijvoorbeeld een Curve-instelling, doet

CLEAR alle instellingen

terugkeren naar hun standaardwaarden.

1-6 Aan de slag

HP 40gs Dutch.book Page 7 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Toets Betekenis (Vervolg)

, , ,

Verplaatst de cursor op de display. Druk eerst op om naar het begin, einde, boven of onder te gaan.

CHARS Geeft een menu weer met alle

beschikbare tekens. Om er één te typen gebruikt u de pijltoetsen om het te markeren. Daarna drukt u op

selecteren, kiest u elk gewenst teken en drukt u eerst op , daarna drukt u op .

Shift-toetsen

Er zijn twee shift-toetsen. Deze kunt u gebruiken om toegang tot de handelingen en tekens die boven de toetsen zijn afgedrukt te krijgen. Deze toetsen zijn: en .

. Om meerdere tekens te

Toets Beschrijving

Druk op de toets voor toegang tot de bewerkingen die in het blauw boven de toetsen zijn afgedrukt. Om bijvoorbeeld in het Modusscherm te komen, drukt u op . Daarna drukt u op . ( het blauw boven de toets weergegeven). U hoeft niet ingedrukt te houden als u op HOME drukt. Deze handeling wordt in deze handleiding beschreven als “druk op

MODES.”

Om een shift te annuleren drukt u nogmaals op .

MODES wordt in

Aan de slag 1-7

chapter-1.fm Page 8 Friday, December 16, 2005 12:25 PM

Toets Beschrijving (Vervolg)

De alfabetische toetsen zijn ook shifttoetsen.

Om bijvoorbeeld Z te typen, drukt u op Z. (De letters worden in het oranje rechts onder elke toets weergegeven.)

Om Alpha te annuleren drukt u nogmaals op .

Voor een kleine letter, drukt u op

Voor een reeks letters houdt u tijdens het typen ingedrukt.

HELPWITH (helpen bij)

De ingebouwde hulp van HP 40gs is alleen in HOME beschikbaar. Het levert syntaxis-hulp voor ingebouwde wiskundigefuncties.

U krijgt toegang tot de opdracht HELPWITH door op

SYNTAX te drukken en daarna op de wiskundige

toets waarvoor u de syntaxis-hulp aanvraagt.

Voorbeeld Druk op

SYNTAX

Opmerking: Voordat u de HELPWITH-opdracht oproept, dient u van de ingebouwde functies zoals sinus, cosinus en tangens het linkerhaakje te verwijderen.

Opmerking: Wanneer u in het CAS systeem op de

SYNTAX toets drukt zal het CAS helpmenu

weergegeven worden.

Wiskundige toetsen HOME ( ) is de plek voor het uitvoeren van niet-

symbolische berekeningen. (Voor symbolische berekeningen gebruikt u het computeralgebrasysteem, dat in deze handleiding het CAS wordt genoemd.)

Toetsen op het toetsenbord. De meest algemene handelingen zijn beschikbaar vanaf het toetsenbord. Hieronder worden bijvoorbeeld rekenkundige (zoals )

1-8 Aan de slag

HP 40gs Dutch.book Page 9 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

en trigonometrische (zoals ) functies verstaan. Druk op voor het voltooien van de bewerking:

256 geeft 16 weer.

MATH-menu. Om het MATH-menu te openen drukt u op . Het MATHmenu is een uitgebreide lijst van wiskundefuncties die niet op het toetsenbord verschijnen. Het bevat ook categorieën voor alle andere functies en constanten. De functies zijn volgens categorieën in groepen ondergebracht en van integraalrekening tot trigonometrie in alfabetische volgorde gerangschikt.

– Met de pijltoetsen rolt u door de lijst ( , )

en gaat u van de categorielijst in de linkerkolom naar de itemlijst in de rechterkolom ( , ).

– Druk op om de geselecteerde opdracht in de

bewerkingsregel in te voegen.

– Druk op om het MATH-menu te

verwijderen zonder een opdracht te selecteren.

– Druk op

programmaconstanten wordt weergegeven. Deze kunt u gebruiken in programma’s die u ontwikkelt.

– Als u op drukt, wordt er een menu

weergegeven met natuurlijke constanten die betrekking hebben op scheikunde, natuurkunde en kwantummechanica. U kunt deze constanten gebruiken in berekeningen. (Zie “Natuurlijke constanten” op pagina 13-27 voor meer informatie.)

– Druk op om naar het begin van het MATH-

menu te gaan.

Voor meer details betreffende de wiskundefuncties, raadpleegt u “Wiskundige functies volgens categorie” op pagina 13-2.

TIP

Wanneer u het MATH-menu, of een ander menu op de HP 40gs gebruikt, komt u, zodra u op een lettertoets drukt, rechtstreeks bij de eerste menu-optie die met die letter begint. Met deze methode hoeft u niet eerst op te drukken. U drukt gewoon op de toets die met de eerste letter van de opdracht overeenkomt.

zodat de lijst met

Aan de slag 1-9

HP 40gs Dutch.book Page 10 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Merk op dat u tevens toegang heeft tot de CAScommando's als het menu MATH is geopend. Hiervoor gebruikt u de toets [KEY]. Op deze manier kunt u CAScommando's op het scherm HOME gebruiken zonder het CAS te openen. Zie Hoofdstuk 14 voor meer informatie over de CAS-commando’s.

Programmaopdrachten

Druk op CMDS zodat de lijst met programmaopdrachten wordt weergegeven. Zie “Programmeeropdrachten” op pagina 21-14.

Inactieve toetsen Als u op een toets drukt die in de huidige context niet

werkzaam is, verschijnt er een waarschuwingssymbool:

. Er wordt geen piepgeluid gegeven.

Menu’s

Een menu biedt u een keuze aan items. Menu’s worden in één of twee kolommen weergegeven.

• De pijl op het scherm betekent dat eronder nog meer items zijn.

• De

Een menu zoeken • Druk op of om door de lijst te rollen. Als u

• Als er twee kolommen zijn, toont de linkerkolom

• Om snel in een lijst te kunnen zoeken, typt u de eerste

1-10 Aan de slag

pijl op het scherm

betekent dat erboven nog meer items zijn.

op of drukt, gaat u of naar het begin of einde van de lijst. Markeer het item dat u

wilt selecteren en druk daarna op (of ).

algemene categorieën en de rechterkolom de specifieke inhoud van elke categorie. Markeer in de linkerkolom een algemene categorie en daarna een item in de rechterkolom. De lijst in de rechterkolom verandert zodra u een andere categorie markeert.

Druk op of zodra u uw selectie hebt gemarkeerd.

letter van het woord. Bijvoorbeeld, voor het vinden

HP 40gs Dutch.book Page 11 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

van de matrix-categorie in , drukt u op de letter “M”.

• Om naar een vorige pagina te gaan, kunt u op drukken. Om naar een volgende pagina

te gaan, kunt u op .

• drukken.

Een menu annuleren

Druk op (voor CANCEL) of . Hiermee annuleert u de huidige bewerking.

Invoerformulieren

Een invoerformulier toont verschillende informatievelden die u kunt bestuderen en definiëren. Nadat u een te bewerken veld hebt gemarkeerd, kunt u een getal (of uitdrukking) invoeren of bewerken. U kunt ook opties van een lijst selecteren ( ). Sommige invoerformulieren bevatten items die u moet aanvinken ( ). Zie verder voor voorbeelden van invoerformulieren.

De waarden van de invoerformulieren opnieuw instellen

Om op een invoerformulier de standaardwaarden van een veld opnieuw in te stellen, verplaatst u de cursor naar dat veld en drukt u op . Om op het invoerformulier alle standaard veldwaarden opnieuw in te stellen, drukt u op

CLEAR.

Aan de slag 1-11

HP 40gs Dutch.book Page 12 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Modusinstellingen

U gebruikt het modus-invoerformulier om de modi voor HOME instellen

TIP

Hoewel de numerieke instelling in Modes alleen HOME beïnvloedt, bestuurt de hoekinstelling HOME en het huidige aplet. De hoekinstelling die in Modes wordt geselecteerd, is de hoekinstelling die zowel in HOME als in het huidige aplet wordt gebruikt. Om een aplet verder te configureren, gebruikt u de ( en ).

SETUP -toetsen

Druk op

MODES om toegang tot het invoerformulier

HOME MODES toegang te krijgen.

Instelling Opties

Hoekmeting

Hoekwaarden zijn:

Graden. 360 graden in een cirkel. Radialen. 2π radianten in een cirkel. Gradiënten. 400 gradiënten in een

cirkel. De hoekmodus die u instelt, is de

hoekinstelling die zowel in HOME als ook in het huidige aplet wordt gebruikt. Dit gebeurt om er zeker van te zijn dat de driehoeksmetingen die in het huidige aplet worden uitgevoerd, hetzelfde resultaat hebben als die in HOME.

1-12 Aan de slag

HP 40gs Dutch.book Page 13 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Instelling Opties (Vervolg)

Getalweergave

De getalweergave die u instelt, is de hoekinstelling die zowel in HOME als ook in het huidige aplet wordt gebruikt.

Standaard. Volledigeprecisieweergave. Vast. Geeft afgeronde resultaten weer, tot een aantal decimaalplaatsen. Voorbeeld: 123,456789 wordt 123,46 in Vast 2-weergave.

Wetenschappelijk. Geeft resultaten weer met een exponent één cijfer links van de decimaalpunt en het specifieke aantal decimaaplaatsen. Voorbeeld: 123,456789 wordt 1,23E2 in wetenschappelijk 2-weergave.

Technisch. Geeft een resultaat weer met een exponent die een meervoud is van 3, en het bepaalde aantal cijfers die na het eerste kommen.

Voorbeeld: 123,456E7 wordt 1,23E9 in Technisch 2-weergave.

Breuk. Geeft resultaten als breuken weer, gebaseerd op het aangegeven aantal decimale plaatsen. Voorbeelden: 123,456789 wordt 123 in Breuk 2-weergave en ,333 wordt 1/3 en 0,142857 wordt 1/7. Raadpleeg “Breuken gebruiken” op pagina 1-29.

Gemengde breuk. Geeft resultaten als gemengde breuken weer, op basis van het opgegeven aantal decimalen. Een gemengde breuk bestaat uit een geheel getal en een breuk. Voorbeelden: 123.456789 wordt 123+16/35 in het formaat Fraction 2, en 7÷ 3 resulteert in 2+1/3. Zie “Breuken gebruiken” op pagina 1-29.

Aan de slag 1-13

HP 40gs Dutch.book Page 14 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Instelling Opties (Vervolg)

Decimaalteken

Een modus instellen

Dit voorbeeld toont hoe u de hoekmeting vanuit de standaardmodus, radianten, naar graden voor het huidige aplet kunt veranderen. De procedure is gelijk aan het veranderen van de getalweergave en de decimale tekenmodi.

1. Druk op de

2. Druk op om een

Punt of Komma. Geeft een getal weer als 12456.98 (Puntmodus) of als 12456,98 (Kommamodus). Puntmodus gebruikt komma’s om elementen in lijsten en matrices te scheiden en om functieargumenten te scheiden. Kommamodus gebruikt punten als scheidingstekens in deze contexten.

MODES om het invoerformulier

HOME MODES te openen. De cursor (markering) is

in het eerste veld, Hoekmeting.

keuzelijst weer te geven.

3. Druk op voor het selecteren van Graden,

en druk op . De hoekmeting wordt naar graden gewijzigd.

4. Druk op om naar HOME terug te keren.

TIP

Wanneer een invoerformulier een keuzelijst voor velden heeft, kunt u drukken op om door de keuzes te gaan, in plaats van te gebruiken.

1-14 Aan de slag

HP 40gs Dutch.book Page 15 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Aplets (E-lessen)

Aplets zijn de toepassingsomgevingen waar u verschillende klassen wiskundige uitvoeringen kunt onderzoeken. U selecteert het aplet waarin u wenst te werken.

Aplets komen van verschillende bronnen:

• In de HP 40gs ingebouwd (aanvankelijke aankoop).

• Aplets die door het opslaan van bestaande aplets,

die met specifieke configuraties zijn gewijzigd, worden gemaakt. Zie “Nieuwe aplets maken op basis van bestaande aplets” op pagina 22-1.

• Van de website HP Calculators gedownload.

• Van een andere rekenmachine gekopieerd.

Aplets worden in de apletbibliotheek opgeslagen. Raadpleeg “Apletbibliotheek” op pagina 1-22 voor meer informatie.

U kunt de configuratieinstellingen voor de grafische, tabelvormige en symbolische beelden van de aplets, in de volgende tabel wijzigen. Raadpleeg “Configuratie van apletbeelden” op pagina 1-24 voor meer informatie.

Aplet-naam Gebruik dit aplet om het volgende te

Function Rechthoekfuncties met reële waarden y

Inference Betrouwbaarheidsintervallen en

Parametric Parametrische relaties x en y uitgaande

Polar Polaire functies r uitgaande van een

Aan de slag 1-15

onderzoeken:

uitgaande van x. Voorbeeld:

y 2x23x 5++=

Hypothesetests gebaseerd op de normale en student-t-verdeling.

van t. Voorbeeld: x = cos(t) en y = sin(t).

hoek θ. Voorbeeld: .

r 24θ()cos=

HP 40gs Dutch.book Page 16 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Aplet-naam Gebruik dit aplet om het volgende te

onderzoeken: (Vervolg)

Sequence Reeksfuncties U uitgaande van n, of

uitgaande van voorgaande termen in dezelfde of een andere reeks zoals

U U21= UnU

en . Voorbeeld: ,

n 1–

n 2–

en .

n 2–

n 1–

U10=

Solve Vergelijkingen in één of meer

werkelijke-waardevariabelen. Voorbeeld: .

x 1+ x2x–2–=

Finance Time Value of Money-berekeningen

(TVM).

Linear Solver

Triangle Solver

Oplossingen voor verzamelingen van twee of drie lineaire vergelijkingen.

Onbekende waarden voor de lengtes en hoeken van driehoeken.

Statistics Statistische gegevens met één-variabele

(x) of twee-variabelen (x en y).

Naast deze aplets, die u in verschillende toepassingen kunt gebruiken, is de HP 40gs voorzien van twee leeraplets: Quad Explorer en Trig Explorer. Voor deze aplets kunt u geen configuratie-instellingen wijzigen.

Op de website van HP en websites die door onderwijsdeskundigen zijn gemaakt, kunt u veel meer leeraplets vinden, samen met begeleidende documentatie en vaak met werkbladen voor studenten. U kunt deze gratis downloaden en naar de HP 40gs verzenden aan de hand van het meegeleverde Connectiviteitspakket.

Quad Exploreraplet

Het Quad Explorer -aplet wordt gebruikt voor het onderzoeken van het gedrag van

yaxh+()

v+=

wanneer de waarden van a, h en v veranderen, zowel door de vergelijking te manipuleren en de wijziging in de grafiek te zien, en door de grafiek te manipuleren en de wijziging in de vergelijking te zien.

TIP

Op de website van HP kunt u documentatie met meer details en een begeleidend werkpapier voor studenten vinden.

1-16 Aan de slag

HP 40gs Dutch.book Page 17 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Druk op , selecteer Quad Explorer, en druk daarna op . Het Quad Explorer-aplet opent in de modus , waarbij u de pijltoetsen, de toetsen en en de toets gebruikt om de vorm van de grafiek te veranderen. De verandering van vorm wordt in de vergelijking uitgedrukt, die in de rechterbovenhoek van het scherm wordt weergegeven, terwijl de originele grafiek behouden wordt als vergelijking. In deze modus beheert de grafiek de vergelijking.

Het is ook mogelijk om de vergelijking de grafiek te laten beheren. Door te drukken op

wordt er

een sub-uitdrukking van uw vergelijking weergegeven.

Door te drukken op en beweegt u tussen subuitdrukkingen, terwijl het drukken op en hun waarden verandert.

Door te drukken op kan de gebruiker selecteren of hij/zij alle drie de sub-uitdrukkingen tegelijktijdig of een voor een wil onderzoeken.

Een -toets is voorzien om de kennis van de student te evalueren. Door te drukken op wordt er een kwadratische doelgrafiek weergegeven. De student dient de vergelijkingsparameters manipuleren om zo de vergelijking op de doelgrafiek aan te passen. Als een student denkt de juiste parameters gekozen te hebben, evalueert een

-toets het antwoord en geeft het

commentaar. Er is een -toets voorzien voor degenen die het opgeven!

Trig Explorer-aplet Het Trig Explorer-aplet wordt gebruikt voor het

onderzoeken van het gedrag van de grafiek

ya bxc+()d+sin=

en d veranderen, zowel door de vergelijking te manipuleren en de verandering in de grafiek te zien, als door de grafiek te manipuleren en de verandering in de vergelijking te zien.

Aan de slag 1-17

wanneer de waarden van a, b , c

HP 40gs Dutch.book Page 18 Friday, December 9, 2005 2:36 AM

Druk op , selecteer Trig Explorer en druk daarna op om het rechts getoonde scherm weer te geven.

In deze modus bestuurt de grafiek de vergelijking. Door te drukken op en

transformeert de grafiek, terwijl deze transformaties in de vergelijking worden weerspiegeld.

De toets met het label is een schakeltoets tussen

en . Als u kiest voor , dan bevindt het ‘controlepunt’ zich op de oorsprong (0,0) en de toetsen en

besturen verticale en horizontale transformaties. Als u kiest voor zal het ‘controlepunt’ op het eerste extreeem van de grafiek (d.w.z bij de sinusgrafiek

π 21,⁄()

op liggen. De pijltoetsen wijzigen de

amplitude en frequentie van de grafiek. U kunt dit het beste zien door te experimenteren.

Origin (oorsprong)

Extreem

Door op te drukken wordt boven in het scherm de vergelijking weergegeven. De vergelijking wordt door de grafiek bestuurd. Door op de toetsen en te drukken, gaat u van parameter naar parameter. Door op de toetsen of te drukken, wijzigt u de parameterwaarden.

De standaard hoekinstelling van deze aplet is radialen. De hoekinstelling kunt u wijzigen naar graden door op

te drukken.

1-18 Aan de slag

+ 446 hidden pages