Sharp EL-5120 User Manual

Download

PROGRAMOWALNY

KALKULATOR NAUKOWY

EL-5120

INSTRUKCJA OBSŁUGI

SHARP EL-5120

PROGRAMOWALNY KALKULATOR NAUKOWY

ROZDZIAŁ 1

PRZED PIERWSZYM UŻYCIEM

ROZDZIAŁ 2

KLAWIATURA I WYŚWIETLACZ

ROZDZIAŁ 3

INFORMACJE OGÓLNE

ROZDZIAŁ 4

OBLICZENIA

ROZDZIAŁ 5

OBLICZENIA STATYSTYCZNE

ROZDZIAŁ 6

TRYB PODSTAWY N

ROZDZIAŁ 7

ROZWIĄZYWANIE RÓWNAŃ

ROZDZIAŁ 8

PROGRAMOWANIE

ROZDZIAŁ 9

ZASTOSOWANIE KALKULATORA

ZAŁĄCZNIK

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 1

SPIS TREŚCI

ROZDZIAŁ 1: PRZED PIERWSZYM UŻYCIEM........................ 6

Pokrywa ochronna ........................................................................................ 7

Konserwacja kalkulatora............................................................................... 8

Przygotowanie kalkulatora do pierwszego użycia ........................................ 9

Tryby pracy ................................................................................................. 10

Krótki przegląd............................................................................................ 11

ROZDZIAŁ 2: KLAWIATURA I WYŚWIETLACZ....................23

Elementy sterujące i części kalkulatora ...................................................... 24

Przyciski kalkulatora ................................................................................... 25

Wyświetlacz ................................................................................................ 26

ROZDZIAŁ 3: INFORMACJE OGÓLNE..................................28

Priorytet ...................................................................................................... 29

Poprawianie błędów.................................................................................... 31

Menu ustawień............................................................................................ 33

Wykorzystanie pamięci ............................................................................... 36

Zerowanie kalkulatora................................................................................. 41

ROZDZIAŁ 4: OBLICZENIA.................................................... 42

Tryb rzeczywisty ......................................................................................... 43

Wykorzystanie ułamków ............................................................................. 44

Funkcje potęgowe....................................................................................... 45

Funkcje logarytmiczne i wykładnicze.......................................................... 46

Funkcje trygonometryczne.......................................................................... 47

Funkcja modyfikacji .................................................................................... 49

Funkcje menu matematycznego................................................................. 50

str. 2 Kalkulator naukowy EL-5120

ROZDZIAŁ 5: OBLICZENIA STATYSTYCZNE...................... 56

Obliczenia statystyczne...............................................................................57

Menu obliczeń statystycznych.....................................................................58

Wprowadzanie i korekta danych .................................................................59

Obliczenia statystyczne z jedną zmienną....................................................61

Obliczenia statystyczne z dwiema zmiennymi ............................................63

ROZDZIAŁ 6: TRYB PODSTAWY N....................................... 67

Obliczenia w trybie podstawy N ..................................................................68

Operacje logiczne........................................................................................ 70

ROZDZIAŁ 7: ROZWIĄZYWANIE RÓWNAŃ......................... 73

Metody rozwiązywania ................................................................................74

Tryb rozwiązywania równań ........................................................................76

Funkcja rachunku różniczkowego ...............................................................80

Tryb rozwiązywania ..................................................................................... 84

Zapisywanie, wczytywanie i kasowanie równań.......................................... 89

ROZDZIAŁ 8: PROGRAMOWANIE ........................................ 91

Programowanie ...........................................................................................92

Tworzenie nowego programu ......................................................................94

Rozkazy programu ......................................................................................98

Edycja programu .......................................................................................104

Komunikaty błędów ...................................................................................105

Przykłady programów ................................................................................106

Kasowanie programów..............................................................................112

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 3

ROZDZIAŁ 9: ZASTOSOWANIE KALKULATORA.............. 113 WSKAZÓWKA

Fizyka ....................................................................................................... 114

Obliczenia statystyczne ............................................................................ 120

Budowa dróg............................................................................................. 123

Operacje handlowe................................................................................... 124

Zabawa i loteria ........................................................................................ 126

Obliczenia z wykorzystaniem pamięci ...................................................... 128

ZAŁĄCZNIK ........................................................................... 129

Wymiana baterii ........................................................................................ 130

Menu opcji ................................................................................................ 132

Komunikaty błędów................................................................................... 134

Użyteczne wskazówki odnośnie funkcji rachunku całkowego .................. 136

Użyteczne wskazówki odnośnie trybu rozwiązywania.............................. 137

Informacje techniczne............................................................................... 141

Lista funkcji ............................................................................................... 146

Dane techniczne ....................................................................................... 148

str. 4 Kalkulator naukowy EL-5120

• Materiał zawarty w niniejszym podręczniku podawany jest bez jakiegokolwiek rodzaju gwarancji lub rękojmi. Spółka SHARP, Corp. nie bierze żadnej odpowiedzialności za następstwa wynikające z wykorzystania niniejszych materiałów.

• Spółka SHARP zaleca sporządzanie pisemnych kopii wszystkich ważnych danych, zapisywanych w pamięci urządzenia. Dane mogą zostać utracone lub zmienione w określonych warunkach praktycznie w każdej pamięci elektronicznej. Dlatego SHARP nie bierze żadnej odpowiedzialności za dane, które zostaną utracone lub zniszczone w wyniku niewłaściwego używania, napraw, uszkodzeń, zmiany baterii, obsługi urządzenia po upływie podanej długości życia baterii lub z jakiegokolwiek innej przyczyny.

Niniejszy podręcznik zawiera prawnie chronione informacje. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszego podręcznika nie może być w żaden sposób reprodukowana ani tłumaczona na inne języki bez uprzedniej, pisemnej zgody spółki Sharp, Inc.

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 5

ROZDZIAŁ 1:

PRZED PIERWSZYM UŻYCIEM

Pokrywa ochronna ............................................................................................ 7

Konserwacja kalkulatora .................................................................................. 8

Przygotowanie kalkulatora do pierwszego użycia......................................... 9

Zerowanie kalkulatora................................................................................... 9

Tryby pracy...................................................................................................... 10

Wybór trybu pracy....................................................................................... 10

Krótki opis poszczególnych trybów pracy ................................................... 10

Krótki przegląd ................................................................................................ 11

Włączanie i wyłączanie kalkulatora ............................................................ 11

Wprowadzanie i obliczanie wyrażeń........................................................... 11

Edycja wyrażenia........................................................................................ 13

Wykorzystanie zmiennych .......................................................................... 15

Wykorzystanie trybu rozwiązywania równań .............................................. 17

Wykorzystanie trybu rozwiązywania ........................................................... 19

Pozostałe cechy kalkulatora ....................................................................... 21

str. 6

Kalkulator naukowy EL-5120

Pokrywa ochronna

Kalkulator dostarczany jest razem z pokrywą chroniącą klawiaturę, gdy nie jest ona używana.

Przed użyciem kalkulatora pokrywę ochronną należy zdjąć i wsunąć pod spód kalkulatora, tak jak zostało to przedstawione na ilustracji, aby nie dopuścić do jej zgubienia.

Gdy kalkulator pozostaje nieużywany, pokrywę należy ponownie wsunąć na klawiaturę i wyświetlacz, tak jak zostało to przedstawione na ilustracji.

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 7

Konserwacja kalkulatora

Przygotowanie kalkulatora do pierwszego użycia

Aby zapewnić bezawaryjną pracę kalkulatora, należy stosować się do następujących zaleceń.

Nie należy nosić kalkulatora w tylnej kieszeni

spodni, ponieważ przy siadaniu może dojść do jego uszkodzenia. Wyświetlacz został wykonany ze szkła i jest szczególnie wrażliwy na naprężenia.

str. 8 Kalkulator naukowy EL-5120

Kalkulator należy trzymać z dala od wysokich temperatur, np. nie należy go kłaść za szybą samochodu lub w pobliżu grzejnika. Należy unikać pozostawiania go w miejscach o dużej wilgotności lub zakurzeniu.

Kalkulator należy czyścić miękką i suchą ściereczką. Nie należy używać do tego celu rozpuszczalników.

Do naciskania przycisków nie należy używać ostrych przedmiotów. Nie należy również zbyt silnie naciskać przycisków.

Przy obsłudze kalkulatora nie należy używać siły.

Przed pierwszym użyciem kalkulatora należy go wyzerować i ustawić kontrast wyświetlacza.

Zerowanie kalkulatora.

1. Czubkiem długopisu należy nacisnąć na przełącznik RESET, znajdujący się z tyłu urządzenia.

● Jeśli po wykonaniu tej czynności na wyświetlaczu nie pojawi się przedstawiony obok komunikat, to prawdopodobnie nie zostały właściwie zainstalowane baterie. Zobacz paragraf „Wymiana baterii” w Załączniku. Po zainstalowaniu baterii należy powtórzyć operację zerowania.

2. Nacisnąć przycisk [CL] i następnie nacisnąć dowolny inny przycisk.

● Na wyświetlaczu pojawi się początkowy ekran trybu rzeczywistego (REAL MODE).

3. Nacisnąć przyciski [2ndF] [OPTION] [1] i przy pomocy przycisków [+] i [−] ustawić pożądany kontrast wyświetlacza. Następnie należy nacisnąć przycisk [QUIT] .

● Dalsze wskazówki, związane z kolejnymi ustawieniami kalkulatora, można znaleźć w paragrafie „Menu ustawień” w rozdziale

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 9

Tryby pracy

Krótki przegląd

Kalkulator EL-1520 obsługuje cztery tryby pracy, przeznaczone do wykonywania różnych operacji. Tryby te wybiera się z menu wyboru trybu (MODE SELECT). Niniejszy paragraf opisuje sposób wybierania danego trybu oraz czynności, jakie można w nim wykonać.

Wybór trybu pracy

1. Nacisnąć przycisk [MODE] .

● Na wyświetlaczu pojawi się ekran menu.

Kalkulator EL-5120 został wyposażony w różne tryby pracy do różnych zastosowań.

2. Nacisnąć przycisk [1], aby wybrać normalny tryb obliczeń REAL (tryb rzeczywisty).

● Aby wybrać lub przywołać dany tryb, należy w czasie wyświetlania ekranu menu nacisnąć odpowiednią cyfrę.

Krótki opis poszczególnych trybów pracy

Tryb rzeczywisty „REAL” (normalny tryb obliczeń):

Wykonywanie normalnych obliczeń, rozwiązywanie wyrażeń, rachunek

całkowy i obliczenia statystyczne na liczbach rzeczywistych.

Tryb podstawy N „NBASE”: Wykonywanie operacji na liczbach dwójkowych, ósemkowych, dziesiętnych i

szesnastkowych.

Tryb rozwiązywania „SOLV”: Obliczanie zmiennych niewiadomych przy wykorzystaniu równań.

Tryb programowania „PROG”: Tworzenie i uruchamianie programów do automatyzacji obliczeń.

str. 10

Kalkulator naukowy EL-5120

W niniejszym paragrafie zamieszczony został krótki opis podstawowych operacji arytmetycznych kalkulatora i przedstawione zostały jego najważniejsze funkcje, np. tryb rozwiązywania. Użytkownik może się tutaj zapoznać także z przyciskami funkcyjnymi, wyświetlaczem i symbolami kalkulatora.

Włączanie i wyłączanie kalkulatora

1. Aby włączyć kalkulator, należy nacisnąć przycisk [ON] , znajdujący się u góry, z lewej strony klawiatury.

● W celu przedłużenia długości życia baterii kalkulator wyłącza się automatycznie, jeśli przez kilka minut nie zostanie wykonana żadna operacja.

2. Aby wyłączyć kalkulator, należy nacisnąć

OFF

przyciski [2ndF] [ON].

● Aby wykorzystać funkcję lub polecenie, które zostało zaznaczone nad przyciskiem w kolorze żółtym, należy nacisnąć przycisk [2ndF] i następnie dany przycisk.

Wprowadzanie i obliczanie wyrażeń

Wyrażenia arytmetyczne należy wprowadzać w takiej kolejności, w jakiej zapisuje się je na papierze. Aby obliczyć wprowadzone wyrażenie, należy nacisnąć przycisk [ENTER]. Przycisk ten znajduje się po prawej stronie, na dole klawiatury. Przycisk [ENTER] ma podobne działanie jak przycisk [=] w prostszych kalkulatorach.

PRZYKŁAD

Obliczyć następujące wyrażenie:

÷ √3 – 7 × -10.5

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 11

1. Należy nacisnąć następujące przyciski: [8] [x

] [÷] [√] [3] [−]

[7] [×] [(−)] [1] [0] [•] [5]

● Znak „ / ” na wyświetlaczu oznacza operację [÷] (znak dzielenia), a znak „ ∗ ” oznacza operację [×] (znak mnożenia).

● Kalkulator został wyposażony w przycisk minus [−] do obliczania różnicy, oraz przycisk zmiany znaku [(−)] do wprowadzania liczb ujemnych.

● Wyrażenie „√3” wprowadza się w tej samej kolejności, jak przy równaniu zapisanym na kartce.

● W trakcie wprowadzania liczb i symboli wyrażenie można sprawdzić, aby poprawić ewentualne błędy.

● Aby naprawić błąd, należy przesunąć kursor przy pomocy przycisków kursora na odpowiednie miejsce i ponownie wprowadzić błędne dane, zamazując poprzednie.

2. Nacisnąć przycisk [ENTER] , aby wyświetlić wynik.

● W czasie obliczania wyniku, w lewym dolnym rogu wyświetlacza wyświetlany jest napis BUSY.

● W niniejszym kalkulatorze wyrażenie i wynik wyświetlane są na tym samym ekranie.

● Jeśli wynik składa się z więcej jak 10 cyfr, to 11 cyfra zostanie zaokrąglona.

● Aby wyświetlić wynik, kursor nie musi się znajdować na końcu wyrażenia.

str. 12

Kalkulator naukowy EL-5120

Edycja wyrażenia

Po wyświetleniu wyniku wyrażenie można przywołać jeszcze raz i zmodyfikować je. Do tego celu wykorzystuje się przyciski kursora, tak jak przed naciśnięciem przycisku [ENTER] .

PRZYKŁAD

Przywołać ostatnie wyrażenie i zmodyfikować je w następujący sposób:

÷ 5.1073 −∗−

1. Nacisnąć przycisk [▼] lub [►], aby przywołać ostatnie wyrażenie.

● Kursor znajduje się na początku wyrażenia (w tym przypadku na cyfrze „8”).

● Po naciśnięciu przycisku [▲] lub [◄] kursor zostanie przesunięty na koniec ostatniego wyniku, w naszym przykładzie na znak „=”.

2. Nacisnąć czterokrotnie przycisk [►], aby przesunąć kursor na pozycję, od której ma się rozpocząć edycja.

● Kursor przesunął się o cztery pozycje w prawo i pulsuje teraz na cyfrze „3”.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 13

INS

3. Nacisnąć przyciski [2ndF] [DEL].

● Spowoduje to zmianę trybu

wprowadzania znaków z „nadpisywania” na „wstawianie”.

● Po naciśnięciu przycisku [2ndF] w dolnej części wyświetlacza powinien się pojawić symbol „2ndF”. Jeśli symbol ten się nie pojawi, to znaczy, że przycisk nie został naciśnięty wystarczająco szybko.

● Kształt pulsującego kursora informuje o wybranym trybie wprowadzania znaków. Trójkąt oznacza „tryb wstawiania”, a prostokątny kursor oznacza „tryb nadpisywania”.

4. Nacisnąć przycisk [(] i przesunąć kursor na znak „=”.

● Znak „=” został przesunięty do drugiego wiersza, ponieważ liczba znaków przekracza teraz 14.

5. Nacisnąć przycisk [)] i [ENTER] , aby wyświetlić wynik nowego wyrażenia.

str. 14

Kalkulator naukowy EL-5120

Wykorzystanie zmiennych

We wszystkich trybach pracy dostępnych jest 27 zmiennych (od A do Z oraz θ). Liczbę, która została przypisana do zmiennej, można przywołać podając nazwę

tej zmiennej lub za pomocą przycisków [2ndF] [STO] .

PRZYKŁAD 1

Przypisać zmiennej R wartość 2 .

1. Nacisnąć przyciski [CL] [2] [

y ]

[3] oraz [STO] .

● Naciśnięcie przycisku [CL] spowoduje wyzerowanie wyświetlacza.

● Znaki „2^3” symbolizują liczbę „2 do potęgi 3”.

● Po naciśnięciu przycisku [STO] automatycznie wyświetlony zostanie symbol [ALPHA]. Teraz można wprowadzić literę lub symbol θ (zaznaczony kolorem niebieskim nad przyciskami na klawiaturze).

2. Nacisnąć przycisk [5], aby zapisać wynik

w zmiennej R.

● Zapamiętana liczba zostanie teraz wyświetlona w następnym wierszu.

● Symbol ALPHA zniknie z wyświetlacza.

Liczby można zapamiętać również bezpośrednio, bez konieczności obliczania wyników równań.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 15

RCL

Wprowadzić wyrażenie, które zawiera zmienną R z ostatniego przykładu (teraz równą 8).

PRZYKŁAD 2

Obliczyć powierzchnię koła o promieniu R.

1. Nacisnąć przyciski [CL] [2ndF] [E

xp] i

następnie przycisk [ALPHA].

● Aby wprowadzić znak, który zaznaczony

jest nad przyciskiem kolorem niebieskim, najpierw należy nacisnąć przycisk [ALPHA] . Symbol ALPHA pojawia się w dolnej części wyświetlacza.

2. Nacisnąć przy ępnie przycisk [x ].

cisk [5] i nast

● Po wprowadzeniu znaku symbol ALPHA zniknie z wyświetlacza. Kalkulator przełączy się z powrotem do trybu wprowadzania.

3. Nacisnąć przycisk [ENTER], aby wyświetlić wynik.

Zamiast pośredniego wprowadzania nazwy zmiennej, jak w powyższym przykładzie, zmienną można wybrać również

Pośrednio wykorzystana zmienna

bezpośrednio, np. przez przywołanie i wykorzystanie jej wartości. W tym celu należy postępować jak wyżej, jednak w kroku 1 zamiast przycisku [ALPHA] należy

nacisnąć przyciski [×] [2ndF] oraz [STO] .

RCL

Bezpośrednio wykorzystana zmienna

Wynik będzie ten sam.

str. 16 Kalkulator naukowy EL-5120

Wykorzystanie trybu rozwiązywania równań

Aby z tego samego wzoru lub równania algebraicznego otrzymać więcej jak jedno rozwiązanie, można wykorzystać opisaną niżej funkcję, służącą do upraszczania procesu obliczeń.

PRZYKŁAD

Obliczyć objętość dwóch stożków.

! Wysokość 10 i promień 8 oraz " Wysokość 8 i promień 9.

1. Nacisnąć przyciski

[CL] [1] [a/b] [3] [2ndF] [Exp] R H [APHA] [5][

] [ALPHA] oraz [a/b],

aby wprowadzić pożądany wzór.

● Wyrażenie „1┌ 3” oznacza ułamek „1

przez 3”.

● Zmienne można wyrażać tylko przy

pomocy wielkich liter.

2. Aby zakończyć wprowadzanie równania,

należy nacisnąć przyciski [2ndF] [√] .

● Kalkulator automatycznie wyszuka w

kolejności alfabetycznej wszystkie

wykorzystane w tym równaniu zmienne i

poprosi o wprowadzenie ich wartości.

● Strzałka ↓ przypomina o tym, że w

równaniu wykorzystane zostały dalsze

zmienne.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 17

3. Nacisnąć przyciski [1] [0], aby wprowadzić wysokość i następnie przejść do kolejnej zmiennej.

● Kalkulator poprosi o wprowadzenie wartości następnej zmiennej.

● Proszę zwrócić uwagę, że zmiennej R została już przypisana wartość 8. Kalkulator przywoła tę wartość.

● Strzałka ↑ przypomina o tym, że w równaniu tym zostały wykorzystane także wcześniejsze zmienne.

4. Nacisnąć przycisk [ENTER], aby zaakceptować liczbę z pamięci i następnie nacisnąć przycisk [SOLVE] , aby wyświetlić wynik.

● Wynik (objętość stożka wyświetlony w drugim wierszu.

!) zostanie

Objętość stożka !

● Ostatnia wprowadzona zmienna zostanie

wyświetlona w trzecim wierszu.

5. Nacisnąć przycisk [9], aby wprowadzić promień stożka

● Na wyświetlaczu pojawi się ekran wprowadzania wartości. Wartość zmiennej R, tj. „8”, należy zastąpić wartością „9”.

6. Nacisnąć przycisk [ENTER], aby potwierdzić zmiany. Następnie należy nacisnąć przycisk [▲], aby przejść do zmiennej H.

● W tym miejscu nadal zapisana jest wartość „10” z poprzedniego obliczenia.

7. Nacisnąć przycisk [8], aby wprowadzić nową wysokość. Następnie nacisnąć przycisk [SOLVE], aby rozwiązać równanie.

● Teraz zostanie wyświetlona objętość stożka

Objętość stożka "

str. 18

Kalkulator naukowy EL-5120

Wykorzystanie trybu rozwiązywania

Niewiadome w równaniu można obliczyć przypisując pozostałym zmiennym w równaniu znane wartości. W celu porównania trybu rozwiązywania z trybem rozwiązywania równań wykorzystane zostanie to samo wyrażenie, co w poprzednim przykładzie.

PRZYKŁAD

Jak wysoki jest stożek $, jeśli jego promień wynosi 9, a objętość odpowiada objętości stożka (r = 8, h = 10)?

1. Nacisnąć przycisk [MODE] i naciskając przycisk [3], wybrać tryb SOLV.

● W ten sposób zostanie wybrany tryb rozwiązywania.

● W celu przypomnienia, że wybrany został właśnie ten tryb, w górnej części wyświetlacza pojawi się napis „SOLVER MODE”.

● Ponieważ nie zostało jeszcze wprowadzone równanie, kalkulator poprosi o jego wprowadzenie.

2. Nacisnąć przyciski [ALPHA] [1] [APHA] [DATA] i wprowadzić resztę równania.

● Resztę równania należy wprowadzać w taki sam sposób jak w trybie rozwiązywania równań. Jednak w tym przypadku, aby wprowadzić znak równości, zamiast samego przycisku [ENTER] należy nacisnąć przyciski [ALPHA] [DATA] .

Kalkulator naukowy

! z ostatniego przykładu

EL-5120 str. 19

3. Nacisnąć przycisk [ENTER], aby przejść do ekranu wprowadzania wartości zmiennych.

● Proszę zwrócić uwagę, że wartości przypisane zmiennym w ostatnim przykładzie zostaną przywołane i wyświetlone także i w tym równaniu.

Zmienne zapamiętane w trybie rozwiązywania równań

7. Nacisnąć przycisk [QUIT], aby powrócić do ekranu wprowadzania wartości zmiennych.

● Teraz z pamięci przywołana zostanie również wartość zmiennej V.

8. Nacisnąć przycisk [▲], aby

4. Nacisnąć przyciski [1] [0], aby wprowadzić wysokość stożka

● W pierwszej kolejności musimy ponownie znaleźć objętość stożka

5. Nacisnąć przycisk [ENTER], aby potwierdzić wartość wysokości, a następnie przyciski [8] [ENTER], aby wprowadzić wartość promienia.

● Kursor znajduje się teraz na zmiennej V.

zaakceptować wyświetlaną wartość zmiennej V i następnie nacisnąć przyciski [9] [ENTER], aby wprowadzić promień stożka

9. Nacisnąć przyciski [▲] [▲] [SOLVE], aby wyświetlić wysokość stożka

● Wyświetlona zostanie wysokość stożka

$, który ma taką samą objętość jak

stożek

6. Nacisnąć przycisk [SOLVE], aby otrzymać wartość V.

● R→ oraz L→ to wartości obliczone metodą Newtona, służącej do ustalania dokładności rozwiązania.

● Kalkulator wyszukuje wartości zmiennej, na której w momencie naciśnięcia przycisku [SOLVE] znajdował się kursor.

Lewa i prawa strona równania po podstawieniu znanych wartości zmiennych

Objętość stożka !

str. 20 Kalkulator naukowy EL-5120

Pozostałe cechy kalkulatora

Kalkulator posiada również inne cechy, które można wykorzystać w różnych sytuacjach. Poza procedurami obliczeń, wymienionymi w krótkim przeglądzie, kalkulator może wykonywać również wiele innych funkcji. Poniżej przedstawiona została lista najważniejszych cech kalkulatora.

●

Obliczenia statystyczne

Obliczenia statystyczne z jedną lub dwiema zmiennymi z wagą statystyczną. Jako wynik można wyświetlić wartość średnią, odchylenie standardowe próbki, odchylenie standardowe populacji generalnej, sumę danych i sumę kwadratów danych.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 21

Wysokość stożka $

● Tryb podstawy N

Wykonywanie operacji na liczbach dwójkowych, ósemkowych, dziesiętnych i szesnastkowych. W tym trybie można dokonać zamiany liczby z dowolnej podstawy do dowolnej innej podstawy liczbowej.

●

Rachunek całkowy

Rachunek całkowy wykonywany jest w oparciu o regułę Simpsona.

●

Programowanie

Kalkulator można zaprogramować, aby zautomatyzować wybrane procesy obliczeniowe. Programy można wykorzystać w trybie rzeczywistym oraz w trybie podstawy N.

str. 22

Kalkulator naukowy EL-5120

ROZDZIAŁ 2:

KLAWIATURA I WYŚWIETLACZ

Elementy sterujące i części kalkulatora ........................................................24

Przyciski kalkulatora .......................................................................................25

Konwencje przyjęte w niniejszym podręczniku ...........................................25

Wyświetlacz......................................................................................................26

Budowa wyświetlacza .................................................................................26

Znaczenie symboli....................................................................................... 26

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 23

Elementy sterujące i części kalkulatora

Wyświetlacz kalkulatora składa się z trzech wierszy, z których każdy składa się z 16 pozycji, oraz kilku symboli. Każdy 16-pozycyjny wiersz składa się z matrycy punktów (5

× 5 punktów na znak) dla każdego z 14

znaków oraz dwupozycyjnego wyświetlacza wykładnika. Klawiatura kalkulatora składa się z: przycisku trybu pracy, przycisku rozwiązania, przycisków menu, przycisków kursora, przycisków sterujących i przycisków do edycji, przycisków funkcyjnych oraz przycisków arytmetycznych.

Wyświetlacz z matrycą punktów

Symbole *

Przyciski sterujące i przyciski do edycji

Przyciski menu

Przycisk trybu pracy i przycisk rozwiązania

Przyciski funkcyjne

Wyświetlacz wykładników

Przyciski kursora

Przyciski numeryczne i arytmetyczne

* W czasie normalnej pracy nigdy nie są wyświetlane wszystkie symbole na raz.

str. 24 Kalkulator naukowy EL-5120

Przyciski kalkulatora

Istnieją trzy duże grupy funkcji przycisków: pierwsza funkcja !, druga funkcja " oraz zmienna $.

Konwencje przyjęte w niniejszym podręczniku

W celu wykonania drugiej lub trzeciej funkcji danego przycisku, które zostały zaznaczone nad przyciskami kolorem żółtym lub niebieskim, najpierw należy nacisnąć przycisk [2ndF] lub [ALPHA]. W niniejszym podręczniku przy opisywaniu funkcji przycisków zostały przyjęte następujące konwencje:

PRZYKŁAD

Wprowadzić wyrażenie: πR2 × -10.

Wprowadzić: [

#] [R] [x ] [×] −10

● Druga funkcja przycisku oraz operacja

wprowadzania zmiennej, np.

# lub R,

przedstawione zostały w nawiasach kwadratowych. Do wprowadzenia wymienionych zmiennych należy nacisnąć przycisk [2ndF] i następnie [Exp] (pierwsza funkcja przycisku

#) bądź [APHA] i następnie [5]

(pierwsza funkcja przycisku R). Jeśli jakaś funkcja, podana w nawiasach kwadratowych, oznaczona została na klawiaturze kolorem żółtym, to najpierw należy nacisnąć przycisk [2ndF] (żółty przycisk), a następnie przycisk znajdujący się bezpośrednio pod tą funkcją; natomiast jeśli jakaś funkcja przedstawiona została na klawiaturze na niebiesko, to najpierw należy nacisnąć przycisk [ALPHA] (niebieski przycisk), a następnie przycisk bezpośrednio pod tą funkcją.

● Pierwsze funkcje przycisków, za wyjątkiem przycisków liczbowych, kropki dziesiętnej i przycisku zmiany znaku, przedstawione zostały w podręczniku w nawiasach kwadratowych.

Operacja wprowadzania liczby podana została w nawiasach kwadratowych

tylko wtedy, gdy wiąże się ona z wyborem pozycji menu na wyświetlaczu.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 25

Pierwsza funkcja

Druga funkcja

Zmienna

Wyświetlacz

Niniejszy kalkulator został wyposażony w wyświetlacz, składający się z trzech wierszy po 16 znaków. Na wyświetlaczu wyświetlana jest większość równań, ich rozwiązania oraz różne pozycje menu. Na wyświetlaczu pojawiają się również symbole, opisujące bieżący tryb pracy kalkulatora.

Budowa wyświetlacza

Przy wprowadzaniu wyrażenia, składającego się maks. z 14 znaków, znaki wyświetlane są w jednym wierszu na pojedynczych matrycach punktów. Pozostałe dwa znaki w wierszu służą do wyświetlania wykładnika, jeśli wynik działania składa się z więcej jak 10 pozycji. Jeśli długość wyrażenia przekracza 14 znaków, to wyświetlanie wyrażenia kontynuowane jest w następnym wierszu. Wynik wyświetlany jest zawsze w kolejnym wierszu po znaku równości. Znak równości oznacza koniec wyrażenia.

Znaczenie symboli

Jeśli dane polecenie składa się z więcej jak 14 pozycji, to na wyświetlaczu w trybie programowania pojawiają się symbole ← lub →. Przy wprowadzaniu kolejnych znaków wyświetlany tekst przesuwa się w lewo. Symbol ← przypomina o tym, że po lewej stronie znajduje się dlasza część polecenia. Symbole ↑ oraz ↓ oznaczają, że wyrażenie lub równanie składa się z więcej jak 3 wierszy. Symbole te przypominają o tym, że nad lub pod wyświetlaczem dostępna jest dalsza część programu.

str. 26 Kalkulator naukowy EL-5120

Jeśli wynik nie mieści się w granicy od –9999999999 do –0.000000001, oraz od 0.000000001 do 9999999999, lub jeśli wynosi on 0, to kalkulator automatycznie przełącza się na wyświetlanie wyniku w notacji naukowej.

Matryca punktów (5 × 5)

Wykładnik

Symbol BUSY wyświetlany jest, gdy kalkulator oblicza rozwiązanie. Symbole

2ndF, HYP lub ALPHA pojawiają się, gdy naciśnięty zostanie przycisk

[2ndF], [HYP] lub [ALPHA]. Symbole te informują o aktywnej funkcji przycisków.

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 27

ROZDZIAŁ 3:

INFORMACJE OGÓLNE

Priorytet ........................................................................................................... 29

Bezpośrednia logika algebraiczna (D.A.L).................................................. 29

Kolejność wykonywania operacji ................................................................ 30

Wykorzystanie nawiasów............................................................................ 30

Obliczanie ................................................................................................... 30

Poprawianie błędów........................................................................................ 31

Przyciski kursora......................................................................................... 31

Przyciski edycji ........................................................................................... 31

Tryby edycji................................................................................................. 32

Menu ustawień ................................................................................................ 33

Widok menu ustawień................................................................................. 33

Jednostki kątowe (stopnie, radiany i gony (grady)) .................................... 33

Format wyświetlania i liczba miejsc dziesiętnych (system stałoprzecinkowy, zmiennoprzecinkowy,

notacja naukowa i techniczna).................................................................... 34

Odpowiedzi ................................................................................................. 35

Format obliczeń statystycznych.................................................................. 35

Wykorzystanie pamięci................................................................................... 36

Wprowadzanie liter ..................................................................................... 36

Pośrednie wykorzystanie zmiennych globalnych........................................ 36

Pośrednie wykorzystanie zmiennych lokalnych.......................................... 37

Bezpośrednie wykorzystanie zmiennych .................................................... 39

Wykorzystanie pamięci „ostatniego wyniku”............................................... 40

Zerowanie kalkulatora .................................................................................... 41

str. 28

Kalkulator naukowy EL-5120

Priorytet

Kalkulator wykonuje obliczenia zawsze we właściwej kolejności arytmetycznej, która nie koniecznie odpowiada kolejności wprowadzania wyrażenia.

Bezpośrednia logika algebraiczna (D.A.L)

Bezpośrednia logika algebraiczna kalkulatora SHARP polega na rozwiązywaniu wyrażeń zgodnie z następującą kolejnością priorytetów:

PRIORYTET OPERACJA PRZYKŁAD

najwyższy ● działania na ułamkach ½

● funkcje z następującymi po sobie

n!, x , x

2 -1

danymi

● funkcje potęgowe y

● niejawne mnożenie z π lub zmienną 4π, 6R

● funkcje poprzedzające dane

sin 45, √9

● niejawne mnożenie z funkcją 5sin, 2ln

● permutacje i kombinacje 16P3, 16C3

● mnożenie i dzielenie

3 × 4 ÷ 6

● dodawanie i odejmowanie 2 + 3 – 4

● logiczne AND 1100 AND 1011

● logiczne OR, XOR lub XNOR C XNOR 9

● zamiana na współrzędne prostokątne

lub biegunowe

najniższy ● operacje na pamięci lub znak równości

7,15 → θ

10.5, 25 → xy

10⇒R, 2 =

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 29

Kolejność wykonywania operacji

Poniżej przedstawiona została kolejność, w jakiej kalkulator wykonuje operacje przy obliczaniu wyrażenia.

Obliczanie wykonywane jest w kolejności od

! do %.

Wykorzystanie nawiasów

Kolejność wykonywania obliczeń można zmodyfikować, wprowadzając okrągłe nawiasy (służą do tego przyciski [(] oraz [)] ). Nawiasy należy podawać w taki sam sposób, jak na kartce papieru. Wyrażenie wewnątrz nawiasów obliczane jest zawsze w pierwszej kolejności.

Nawias [)] na końcu wyrażenia można pominąć, jeśli bezpośrednio po wprowadzeniu wyrażenia zostanie naciśnięty przycisk [ENTER] lub [STO], tak jak w powyższym przykładzie.

Obliczanie

Kalkulator może zapamiętać do 16 następujących po sobie niedokończonych operacji oraz do ośmiu liczb.

str. 30

Kalkulator naukowy EL-5120

Poprawianie błędów

Błędy można poprawiać na różne sposoby. Wybór używanych do tego celu przycisków zależy od rodzaju poprawianego błędu.

Przyciski kursora

Błędnie wprowadzone liczby można zmienić przy pomocy przycisków kursora.

PRZYKŁAD

Wprowadzić 123456 i następnie poprawić na 123459.

1. Nacisnąć przycisk [CL] i wprowadzić wartość 123456.

2. Wprowadzić: [◄] 9 [ENTER]

Przyciski edycji

Kalkulator udostępnia dwa przyciski, służące do edycji: [DEL] (od „delete” - oznacza skasować) oraz [BS] (od „backspace” - oznacza cofnięcie). Naciśnięcie przycisku [DEL] powoduje skasowanie znaku wskazywanego w danej chwili przez kursor, a naciśnięcie przycisku [BS] powoduje skasowanie znaku znajdującego się po lewej stronie kursora.

PRZYKŁAD

Wprowadzić wartość 123456 i następnie poprawić na 1235.

1. Nacisnąć przycisk [CL] i wprowadzić wartość 123456.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 31

2. Wprowadzić: [BS] [◄] [◄] [DEL]

[ENTER]

Tryby edycji

Kalkulator udostępnia dwa tryby edycji: tryb nadpisywania oraz tryb wstawiania. Domyślnie aktywnym trybem edycji jest nadpisywanie. Tryb wstawiania można wybrać naciskając przycisk [INS] .

Aktywny tryb edycji można rozpoznać po kształcie pulsującego kursora.

PRZYKŁAD

Wprowadzić 123456 i następnie poprawić na 1239456.

1. Nacisnąć przycisk [CL] i wprowadzić

123456.

2. Wprowadzić: [◄] [◄] [◄] [◄] [INS] 9

[ENTER]

Dane można poprawić także przez wyzerowanie wyświetlacza, naciskając przycisk [CL], i ponowne ich wprowadzenie.

str. 32

Kalkulator naukowy EL-5120

Kształt kursora w trybie nadpisywania

Kształt kursora w trybie wstawiania.

Menu ustawień

Menu ustawień (SET UP) umożliwia zmianę jednostki kątowej, formatu wyświetlania liczb, formatu wyświetlania ułamków oraz formatu obliczeń statystycznych.

Widok menu ustawień

Po naciśnięciu przycisku [SET UP] na wyświetlaczu pojawi się menu ustawień.

● W menu tym kalkulator wyświetla wszystkie aktywne w danej chwili opcje ustawień.

● Aby zmienić wybraną opcję, należy wprowadzić liczbę, znajdującą się po lewej stronie tej opcji, albo przeglądać ekran przy pomocy przycisku [▼] do czasu, aż pojawi się pożądane podmenu.

● Aby powrócić do poprzedniego ekranu, należy nacisnąć przycisk [QUIT].

Jednostki kątowe (stopnie, radiany i gony (grady))

Aby przywołać menu ustawiania jednostki kątowej (DRG), należy w menu ustawień nacisnąć przycisk [1] . W menu tym można wybrać jednostki kątowe, używane przez funkcje trygonometryczne.

● W pierwszym wierszu wyświetlacza wyświetlany jest tytuł menu oraz aktywne ustawienie.

● Naciskając przycisk [1], [2] lub [3] można wybrać stopnie, radiany lub gony. Pełny okrąg zawiera 360 stopni, 2π radianów lub 400 gonów.

● Po zmianie opcji kalkulator automatycznie powraca do wyświetlania menu ustawień.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 33

Format wyświetlania i liczba miejsc dziesiętnych (system stałoprzecinkowy, zmiennoprzecinkowy, notacja naukowa i techniczna)

Aby przywołać menu FSE (z ang.: FixedScientific-Engineering), należy w menu ustawień nacisnąć przycisk [2] . W menu tym można wybrać cztery różne formaty wyświetlania liczb. Przy wprowadzaniu liczb wybór trybu wyświetlania nie ma znaczenia. Tryb wyświetlania ma wpływ wyłącznie na przedstawianie wyników.

● W pierwszym wierszu wyświetlany jest tytuł menu oraz aktywne ustawienie.

● Naciskając przycisk [1], [2], [3] lub [4] można wybrać system

zmiennoprzecinkowy, system stałoprzecinkowy, notację naukową lub notację techniczną.

● Po wybraniu opcji 2: FIX, 3: SCI lub 4: ENG pojawi się następnie menu, o nazwie TAB.

● Naciskając przycisk [1], [2], ... [8] w menu TAB można wybrać pożądaną liczbę miejsc dziesiętnych.

W poniższej tabeli przedstawione zostały różnice pomiędzy wszystkimi formatami wyświetlania. Dla porównania przedstawiany jest wynik obliczenia 1,23435 × 67890.

Format

wyświetlania

Wyświetlany wynik

Rzeczywisty wynik

Wyświetlany wynik przy TAB=2

Rzeczywisty wynik

1:FLOAT 2:FIX 3:SCI 4:ENG

83810.205 83810.20500 8.381020500 04 83.81020500 03

8.38 × 10

83.810205 × 10

83.81 03

83.81 × 10

83810.205 5 83810.20

83810.205 83810.21 8.38 04

83810.205 83810.21

8.3810205 × 10

● Liczba miejsc dziesiętnych wpływa na wyniki operacji modyfikacji [mdf] (zobacz paragraf „Funkcja modyfikacji” w rozdziale 4).

str. 34 Kalkulator naukowy EL-5120

Odpowiedzi

Aby przywołać menu odpowiedzi (ANS), należy w menu ustawień nacisnąć przycisk [3]. W menu tym można wybrać format wyświetlania wyników w postaci ułamków. Przy wprowadzaniu liczb wybór trybu wyświetlania ułamków nie ma znaczenia. Tryb wyświetlania liczb ma wpływ wyłącznie na przedstawianie wyników.

● W pierwszym wierszu wyświetlany jest tytuł menu oraz aktywne ustawienie.

● Naciskając przycisk [1], [2] lub [3] można wybrać, czy wynik ma być

wyświetlany w postaci dziesiętnej, jako ułamek mieszany lub jako ułamek niewłaściwy.

Operacje wprowadzania i edycji ułamków wyjaśnione zostały w paragrafie „Wykorzystanie ułamków” w rozdziale 4.

Format obliczeń statystycznych

Aby przywołać menu STAT, należy w menu ustawień nacisnąć przycisk [4]. W menu tym można ustalić, czy w obliczeniach statystycznych kalkulator ma używać jednej czy dwóch zmiennych (STAT x lub STAT xy). Przy wprowadzaniu liczb wybór trybu wyświetlania nie ma znaczenia. Tryb wyświetlania liczb ma wpływ wyłącznie na przedstawianie wyników.

● W pierwszym wierszu wyświetlacza wyświetlany jest tytuł menu oraz

aktywne ustawienie.

● Naciskając przycisk [1] lub [2] można wybrać jedną lub dwie zmienne.

Bez względu na to, czy wybrana została opcja jednej czy dwóch zmiennych, wszystkie dane można wprowadzać dodatkowo z wagą statystyczną lub bez wagi statystycznej.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 35

Wykorzystanie pamięci

Kalkulator został wyposażony w pamięć zmiennych globalnych (A − Z oraz θ), pamięć zmiennych lokalnych (maksymalnie dziewięć zmiennych lokalnych na równanie) oraz pamięć „ostatniego wyniku”, przechowującą wynik ostatniego obliczenia.

Wprowadzanie liter

Aby możliwe było wprowadzanie liter (oznaczonych na klawiaturze kolorem niebieskim), na dole wyświetlacza musi być wyświetlany symbol ALPHA. Aby go przywołać, należy nacisnąć przycisk [ALPHA] .

Pośrednie wykorzystanie zmiennych globalnych

Naciskając przycisk [STO] i następnie A − Z lub θ można przypisać wartości do zmiennych globalnych.

PRZYKŁAD 1

Przypisać zmiennej globalnej A wartość 6.

Nacisnąć przyciski [CL] 6 [STO] A .

● W tym przypadku nie ma potrzeby naciskania przycisku [ALPHA], ponieważ tryb ten zostanie uaktywniony automatycznie po naciśnięciu przycisku [STO].

Aby przywołać zmienną globalną, należy nacisnąć przycisk [RLC] i następnie A − Z lub θ.

PRZYKŁAD 2

Przywołać zmienną globalną A.

Wprowadzić: [RCL] A

● Także i w tym przypadku nie ma potrzeby naciskania przycisku [ALPHA], ponieważ tryb ten zostanie uaktywniony automatycznie po naciśnięciu przycisku [RCL].

str. 36 Kalkulator naukowy EL-5120

Pośrednie wykorzystanie zmiennych lokalnych

Oprócz zmiennych globalnych w danym równaniu lub programie można wykorzystać również dziewięć zmiennych lokalnych. Wartości zmiennych lokalnych zapamiętywane są, w odróżnieniu od zmiennych globalnych, razem z równaniem.

Aby wykorzystać zmienną lokalną, najpierw należy przypisać jej nazwę, składającą się z dwóch znaków. Pierwszy znak musi być literą - od A do Z lub θ, a drugi znak musi być cyfrą - od 0 do 9.

PRZYKŁAD

Zapamiętać wartość 1.25 × 10-5 jako zmienną lokalną A rzeczywistym) i przywołać tę wartość.

1. Nacisnąć przycisk [VAR] .

● Pojawi się wtedy menu zmiennych.

● Jeśli do tej pory nie zostały jeszcze

wprowadzone żadne zmienne lokalne, to na wyświetlaczu automatycznie pojawi się symbol ALPHA, a kalkulator będzie oczekiwał na wprowadzenie nazwy zmiennej.

2. Wprowadzić: A 1 [ENTER]

● Symbol → oznacza, że wprowadzanie nazwy A1 zostało zakończone.

● Aby przypisać nazwę kolejnej zmiennej lokalnej, należy nacisnąć przycisk [▼], aby przesunąć kursor na zmienną VAR2. Następnie należy powtórzyć powyższy krok.

3. Nacisnąć przycisk [QUIT] .

● Kalkulator powróci do wyświetlania poprzedniego ekranu.

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 37

(w trybie

4. Wprowadzić: 1.25 [EXP] –5 [STO]

[VAR] [1]

● W odróżnieniu od zmiennych globalnych nie ma konieczności wprowadzania litery. Zmienną lokalną można określić przy pomocy samej cyfry od 1 do 9. Teraz można przesunąć strzałkę na wybraną zmienną i nacisnąć przycisk [ENTER].

5. Wprowadzić: [VAR] [1] [ENTER]

● Przywołana zostanie wartość zmiennej lokalnej VAR1. Zmienną można przywołać również przez przesunięcie strzałki na jej nazwę i naciśnięcie przycisku [ENTER].

Nazwę zmiennej lokalnej można zmienić w menu zmiennych przez nadpisanie.

Procedura nadawania nazw zmiennym jest w pozostałych trybach pracy zasadniczo taka sama jak w trybie rzeczywistym, jednak wartości zmiennych lokalnych wprowadza się w innym kroku. W poniższej tabeli przedstawione zostały sytuacje, w których należy wprowadzić wartość zmiennej w innych trybach pracy:

Tryb pracy Wprowadzanie wartości

REAL

Tryb rozwiązywania równań

NBASE

Tak jak wyżej

Przy wprowadzaniu lub edycji zmiennych.

Tak jak wyżej.

SOLVER Przy wprowadzaniu lub edycji zmiennych.

PROGRAM

Zamiana aktualnych wartości zmiennych w programie wykonywana jest przy użyciu polecenia „Input”.

We wszystkich trybach pracy naciśnięcie przycisku [CA] powoduje skasowanie równania lub programu razem ze wszystkimi zmiennymi lokalnymi.

str. 38 Kalkulator naukowy EL-5120

Bezpośrednie wykorzystanie zmiennych

W równaniu lub w programie można bezpośrednio wykorzystać zarówno zmienne globalne jak i zmienne lokalne. Nazwy zmiennych lokalnych należy dobierać w taki sposób, aby równocześnie dostępne były zmienne X

PRZYKŁAD

Wykorzystanie zmiennych A (= 6) oraz A

(= 0,0000125) z ostatnich dwóch

przykładów: 1/A

– 1000A.

1. Nacisnąć przyciski [CL] 1 [a/b].

● Wprowadzić wymienione wyrażenie, tak jak gdyby było to normalne równanie.

2. Nacisnąć przycisk [VAR].

● Na wyświetlaczu pojawi się menu zmiennych, jednak kalkulator będzie pamiętał, co zostało wprowadzone przez naciśnięciem przycisku [VAR].

3. Wprowadzić: [1] [−] 1000 [A] [ENTER]

● Po wybraniu zmiennej lokalnej kalkulator automatycznie powróci do wyświetlania poprzednio wprowadzonych danych i można kontynuować wprowadzanie wyrażenia.

● Przy wprowadzaniu zmiennych nie trzeba naciskać przycisku mnożenia [×], zmienna musi być jednak mnożnikiem.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 39

oraz X .

1 2

Wykorzystanie pamięci „ostatniego wyniku”

W pamięci „ostatniego wyniku” (ANS) kalkulator zawsze przechowuje ostatni wynik obliczenia, który zamieniany jest po każdym naciśnięciu przycisku [ENTER]. Ostatni wynik można przywołać i wykorzystać w następnym przykładzie.

PRZYKŁAD

Ustalić pole powierzchni (S = 32π) oraz objętość stożka (V = 5S), wykorzystując przy tym pamięć „ostatniego wyniku”.

1. Wprowadzić: [CL] 3 [

● Kalkulator obliczy teraz pole powierzchni.

● W pamięci ostatniego wyniku zapisana

zostanie wartość 28.27433388.

2. Wprowadzić: [CL] 5 [ANS] [ENTER]

● Kalkulator obliczy teraz objętość.

● Naciśnięcie przycisku [CL] nie kasuje

pamięci „ostatniego wyniku”.

Pamięć „ostatniego wyniku” zostanie skasowana (tzn. ustawiona na 0), jeśli użytkownik naciśnie przycisk [CA] lub przełącznik RESET, albo zmieni tryb pracy. Wyłączenie kalkulatora nie powoduje skasowania tej pamięci.

str. 40

] [π] [ENTER]

Kalkulator naukowy EL-5120

Zerowanie kalkulatora

Aby wyzerować całą pamięć oraz wszystkie zmienne i dane, lub gdy kalkulator nie reaguje na naciśnięcia przycisków (nawet na naciśnięcie przycisku [ON] ), należy nacisnąć przełącznik RESET, umieszczony z tyłu kalkulatora.

W rzadkich przypadkach może się zdarzyć, że w wyniku silnych zakłóceń elektrycznych lub silnych wstrząsów kalkulator przestanie reagować na naciśnięcia przycisków. W takim przypadku należy wykonać niżej opisaną procedurę, powodującą wyzerowanie kalkulatora.

1. Nacisnąć przełącznik RESET.

● Na wyświetlaczu pojawi się komunikat z prośbą o potwierdzenie zamiaru wykonania operacji zerowania.

2. Aby wykonać zerowanie, należy nacisnąć przycisk [CL].

● Spowoduje to wyzerowanie całej pamięci, wszystkich zmiennych i danych.

● Kalkulator przejdzie do stanu, w jakim znajdował się przed pierwszym użyciem.

3. Aby anulować operację zerowania, należy nacisnąć przycisk [QUIT].

● Kalkulator przejdzie do wyświetlania początkowego ekranu trybu rzeczywistego.

● Skasowana zostanie pamięć ostatniego wyniku.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 41

Przełącznik RESET

ROZDZIAŁ 4:

OBLICZENIA

Tryb rzeczywisty ............................................................................................. 43

Liczba Pi ..................................................................................................... 43

Wykorzystanie ułamków................................................................................. 44

Wprowadzanie i zamiana ułamków ............................................................ 44

Funkcje potęgowe........................................................................................... 45

Funkcje logarytmiczne i wykładnicze ........................................................... 46

Funkcje trygonometryczne ............................................................................ 47

Wybór jednostki kątowej ............................................................................. 47

Sinus, kosinus, tangens.............................................................................. 47

Odwrotne funkcje trygonometryczne .......................................................... 48

Funkcje hiperboliczne ................................................................................. 48

Funkcja modyfikacji........................................................................................ 48

Funkcje menu matematycznego.................................................................... 50

Wartości bezwzględne, liczby całkowite oraz części ułamkowe liczb......... 50

Liczby losowe ............................................................................................. 51

Liczby pseudolosowe (listy liczb losowych) ................................................ 52

Silnie, kombinacje i permutacje .................................................................. 53

Zamiana stopni na DMS i odwrotnie........................................................... 54

Zamiana współrzędnych biegunowych na współrzędne

prostokątne i odwrotnie............................................................................... 55

str. 42 Kalkulator naukowy EL-5120

Tryb rzeczywisty

Tryb rzeczywisty wykorzystywany jest do normalnych obliczeń. Udostępnia on największą liczbę funkcji. Wiele funkcji opisanych w niniejszym rozdziale dostępnych jest również w innych trybach pracy.

Aby wybrać tryb rzeczywisty, należy nacisnąć przyciski [MODE] [1] . Dzięki zastosowaniu bezpośredniej logiki algebraicznej (zobacz paragraf „Bezpośrednia logika algebraiczna (D.A.L.)” w rozdziale 3) wyrażenia wprowadza się w takiej samej postaci, jak na kartce papieru.

W trybie rzeczywistym dostępny jest tryb rozwiązywania równań (zobacz rozdział 7), rachunek całkowy (zobacz rozdział 7), obliczenia statystyczne (zobacz rozdział 5) oraz podstawowe operacje matematyczne (opisane w niniejszym rozdziale).

Liczba Pi

Liczba Pi (π) została zapisana w kalkulatorze jako stała. Aby wyświetlić symbol !, należy nacisnąć przycisk [!]. Przy obliczeniach wykorzystywana jest liczba 3,14159265359, jednak po wykonaniu obliczenia zostanie wyświetlonych tylko pierwszych 10 cyfr wyniku.

PRZYKŁAD

Porównaj liczbę ! 3,141592654

z liczbą

1. Nacisnąć przyciski [CL] [!] [x

]

[ENTER].

● Wynikiem będzie liczba 9,869604401 jako kwadrat liczby 3,14159265359.

2. Wprowadzić: 3,141592654 [x

] [ENTER]

● Teraz obliczony zostanie kwadrat liczby 3,141592654 z wynikiem 9,869604404.

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 43

Wykorzystanie ułamków

Obliczenia można wykonywać na liczbach dziesiętnych oraz na ułamkach mieszanych lub niewłaściwych.

Wprowadzanie i zamiana ułamków

Aby wprowadzić ułamek właściwy (np. ½) lub ułamek niewłaściwy (np. 3/2), najpierw należy wprowadzić licznik. Następnie należy nacisnąć przycisk [a/b] i wprowadzić mianownik.

Aby wprowadzić ułamek mieszany (np. 2 całkowitą. Następnie należy nacisnąć przycisk [+] i wprowadzić licznik, a na końcu należy nacisnąć przycisk [a/b] i wprowadzić mianownik.

PRZYKŁAD 1

Obliczyć wyrażenie:

/3 + 21/6

Wprowadzić: [CL] 5 [a/b] 3 [+] 2 [+] 1 [a/b] 6 [ENTER]

● Liczba

● Wynik 3 + 5 6 można również zapisać

/ wskazywana jest jako 5 3, a

/ jako 2 + 1 6.

liczba 2

jako 3

/6.

Menu SET UP umożliwia zamianę między ułamkami dziesiętnymi, mieszanymi i niewłaściwymi.

PRZYKŁAD 2

Zamienić ostatni wynik, 3 + 5 6 z postaci ułamka mieszanego na ułamek niewłaściwy.

Nacisnąć przyciski [3] [3] [QUIT].

● Wynik zostanie teraz przedstawiony w postaci ułamka niewłaściwego. Również wszystkie kolejne wyniki będą wyświetlane jako ułamki niewłaściwe.

str. 44 Kalkulator naukowy EL-5120

/3), najpierw należy wprowadzić liczbę

Funkcje potęgowe

Przy pomocy przycisków [x2] , [yx] , [√] , [x√] oraz [x-1] można wykonywać normalne obliczenia potęgowe i pierwiastkowe.

W poniższej tabeli opisane zostało wykorzystanie wymienionych przycisków do obliczeń potęgowych i pierwiastkowych.

Funkcja Opis Przykład

Podnosi liczbę do

[x ]

kwadratu.

Podnosi liczbę y do

[yx]

potęgi następującej po niej liczby x.

Oblicza pierwiastek

[√]

kwadratowy liczby.

3 [x

[ENTER]

4 [y

] 5

[ENTER]

[√] 27

[ENTER]

Oblicza x-ty pierwiastek następującej po niej liczby (x jest liczbą, która

[x√]

została wprowadzona

√] 243

5 [

[ENTER]

przed naciśnięciem przycisku pierwiastka).

-1

[x ]

Oblicza wartość odwrotną do danej liczby.

0.25 [x [ENTER]

Kalkulator naukowy EL-5120

]

-1

]

Wyświetlacz

str. 45

Przy pomocy przycisków [log], [ln], [10 ] oraz [e ] można obliczać

x x

logarytmy zwykłe (o podstawie 10), logarytmy naturalne (o podstawie e) oraz wartości wykładnicze (operacje odwrotne do logarytmowania).

W poniższej tabeli opisane zostało wykorzystanie wymienionych przycisków.

Funkcja ad WOpis Przykł yświetlacz

] 1

[log]

[ln]

[10 ]

[ex]

Oblicza zwyczajny logarytm dziesiętny.

Oblicza logarytm naturalny (o podstawie e).

Podnosi liczbę 10 do

potęgi danej liczby.

Podnosi liczbę e do potęgi danej liczby.

[log] 31.62

[ENTER]

[ln] 31.62

[ENTER]

[10

] 4.7

[ENTER]

str. 46

Kalkulator naukowy EL-5120

Funkcje trygonometryczne Funkcje logarytmiczne i wykładnicze

Kalkulator umożliwia obliczanie funkcji trygonometrycznych i funkcji odwrotnych do nich w stopniach, radianach i gonach (gradach).

Wybór jednostki kątowej

Miarą pełnego okręgu jest 360 stopni, 2π radianów lub 400 gonów (gradów) . Aby wybrać stopnie, radiany lub gony, należy nacisnąć przyciski [SET UP] [1] . Zostanie wtedy przywołane menu DRG.

Sinus, kosinus, tangens

Przyciski [sin] , [cos] oraz [tan] służą do obliczania sinusa, kosinusa oraz tangensa liczby. Przy korzystaniu z tych przycisków należy zwrócić uwagę, czy wybrana została pożądana jednostka kątowa.

PRZYKŁAD

Obliczyć sin 30°, cos π/2 oraz tan 150 gonów

1. Wprowadzić: [CL] [SET UP] [1] [1]

[QUIT] [sin] 30 [ENTER]

● Naciśnięcie przycisków [SET UP] [1] [1]

[QUIT] spowoduje ustawienie jednostki kątowej na DEG (stopnie).

2. Wprowadzić: [SET UP] [1] [2] [QUIT] [cos] [π] [a/b] 2 [ENTER]

● Naciśnięcie przycisków [SET UP] [1] [2] [QUIT] spowoduje ustawienie jednostki kątowej na RAD (radiany).

3. Wprowadzić: [SET UP] [1] [3] [QUIT] [tan] 150 [ENTER]

● Naciśnięcie przycisków [SET UP] [1] [3] [QUIT] spowoduje ustawienie jednostki kątowej na GRAD (gony lub grady).

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 47

Odwrotne funkcje trygonometryczne

Przyciski [sin-1] , [cos ] oraz [tan ] służą

-1

do obliczania arcus sinusa, arcus kosinusa i arcus tangensa danej liczby. Wynik jest zawsze najmniejszym (dodatnim lub ujemnym) kątem z sinusem, kosinusem lub tangensem, odpowiadającym tej liczbie. Przed wykonaniem obliczenia należy ustawić jednostkę kątową.

PRZYKŁAD

Oblicz arcus sinus z liczby –1 w stopniach

Wprowadzić: [CL] [SET UP] [1] [1] [QUIT]

-1

] -1 [ENTER]

[sin

● Naciśnięcie przycisków [SET UP] [1] [1]

[QUIT] powoduje ustawienie jednostki kątowej na DEG (stopnie).

-1

Funkcje hiperboliczne

Naciskając przycisk [hyp] lub [arc hyp] , a następnie przycisk [sin] , [cos] lub [tan] , można obliczyć sinus hiperboliczny, kosinus hiperboliczny oraz tangens hiperboliczny lub funkcje do nich odwrotne.

PRZYKŁAD

Oblicz kosinus hiperboliczny z liczby 0 oraz odwrotny sinus hiperboliczny z liczby 7.544

1. Wprowadzić: [CL] [hyp] [cos] 0

[ENTER]

● Po naciśnięciu przycisku [hyp] w dolnej części wyświetlacza pojawi się symbol HYP.

● Sinus hiperboliczny oznaczany jest jako „cosh”.

2. Wprowadzić: [arc hyp] [sin] 7.544 [ENTER]

● Po naciśnięciu przycisku [arc hyp] w dolnej części wyświetlacza pojawią się symbole 2ndF oraz HYP.

str. 48 Kalkulator naukowy EL-5120

Funkcja modyfikacji

Wszystkie wyniki obliczeń kalkulator zapisuje wewnętrznie w notacji naukowej z 12 miejscami na mantysę.

Funkcja modyfikacji zastępuje wewnętrzny wynik (12 miejsc dziesiętnych) wartością wyświetlaną na wyświetlaczu (z liczbą miejsc dziesiętnych wybraną w menu SET UP). Dzięki temu do kolejnych obliczeń zostanie użyta wartość wyświetlona, która jest mniej dokładna od wewnętrznego wyniku. Funkcja ta jest użyteczna np. wtedy, gdy w obliczeniach nie ma konieczności uwzględniania wszystkich znaczących cyfr danej liczby. Jeśli funkcja modyfikacji jest nieaktywna, to we wszystkich kolejnych obliczeniach zawsze wykorzystywane będą wyniki wewnętrzne.

1. Nacisnąć przyciski [SET UP] [2] [2] [1]

[QUIT] .

● Spowoduje to przełączenie wyświetlania na format stałoprzecinkowy (FIX) z jednym miejscem dziesiętnym.

2. Wprowadzić: 5 [÷] 9 [ENTER] [×] 9 [ENTER]

● Jako wewnętrzny wynik działania 5 ÷ 9 kalkulator zapisze wartość

0.555555555556, jednak wyświetli na wyświetlaczu wartość 0.6.

● Wewnętrzny wynik zostanie pomnożony przez 9, czego wynikiem będzie wartość 5 (pierwsza wprowadzona liczba).

3. Wprowadzić: 5 [÷] 9 [ENTER] [MDF] [×] 9 [ENTER]

● Funkcja modyfikacji zastąpi wewnętrznie zapisany wynik wartością wyświetlaną na wyświetlaczu (0.6)

● Kalkulator pomnoży wartość 0.6 przez 9. Wynikiem tego działania będzie liczba

5.4.

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 49

Funkcje menu matematycznego

Poza funkcjami przycisków (pierwsza i druga funkcja przycisków) kalkulator udostępnia użytkownikowi także dalsze funkcje. Dostęp do tych funkcji umożliwia menu matematyczne. Każdy tryb pracy kalkulatora posiada swoje własne menu. W trybie rzeczywistym w menu dostępne są następujące funkcje.

Wartości bezwzględne, liczby całkowite oraz części ułamkowe liczb

Nacisnąć przycisk [MATH], aby przywołać pierwszą stronę menu matematycznego. Wyboru funkcji z tego menu dokonuje się przez naciśnięcie przycisku [1], [2], [3] lub [4], co odpowiada wartości bezwzględnej, części całkowitej, zaokrągleniu do liczby całkowitej oraz części ułamkowej.

W poniższej tabeli przedstawione zostało wykorzystanie wymienionych funkcji.

Funkcja Opis Przykład Wyświetlacz

Wskazywanie

1: ABS

2: IPART

3: INT

4 FPART

str. 50

wartości bezwzględnej danej liczby Wskazywanie tylko części całkowitej danej liczby. Wskazywanie tylko największej liczby całkowitej, równej lub mniejszej od danej liczby. Wskazywanie tylko części ułamkowej danej liczby.

[MATH] [1]

-7 [ENTER]

[MATH] [2]

-7.94 [ENTER]

[MATH] [3]

-7.94 [ENTER]

[MATH] [4]

-7.94 [ENTER]

Kalkulator naukowy EL-5120

Liczby losowe

Nacisnąć przycisk [MATH] , aby przywołać pierwszą stronę menu matematycznego. Następnie nacisnąć przycisk [5] (RANDOM), aby wybrać liczbę losową. Przycisk [6] służy do zmiany listy liczb losowych.

Kalkulator może podawać liczby losowe z zakresu od 0 do 0.999.

PRZYKŁAD

Wybrać liczbę losową z zakresu od 0 do 9.99.

Wprowadzić: [CL] [MATH] [5] [×] 10 [ENTER]

● Podana liczba może się różnić.

● Wprowadzenie [×] 10 spowoduje

pomnożenie wygenerowanej liczby losowej przez 10, aby uzyskać wynik z zakresu od 0 do 9.99.

● Przy każdym następnym naciśnięciu przycisku [ENTER] kalkulator wygeneruje kolejną liczbę losową z zakresu od 0 do 9.99.

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 51

Liczby pseudolosowe (listy liczb losowych)

Kalkulator dysponuje 999 listami liczb losowych (o numerach od 0.001 do 0.999). Listy te są identyczne w każdym kalkulatorze, a ich numery można wymieniać z użytkownikami innych kalkulatorów serii EL-

5120.

PRZYKŁAD

Wybrać liczbę pseudolosową z listy nr 0.001.

1. Wprowadzić: [CL] 0.001 [MATH] [6]

● Zostanie wybrana lista nr 0.001 liczb pseudolosowych. Aby przywołać pierwszą liczbę z tej listy, należy nacisnąć przyciski [MATH] [5].

2. Nacisnąć przyciski [MATH] [5] [ENTER].

● Kalkulator wyświetli pierwszą liczbę z wybranej listy. Liczby wyświetlane są zawsze w takiej samej kolejności.

Aby przywrócić funkcję liczb losowych, należy nacisnąć przyciski 0 [MATH] [6]

str. 52

Kalkulator naukowy EL-5120

Silnie, kombinacje i permutacje

Nacisnąć przyciski [MATH] [▼], aby przywołać drugą stronę menu matematycznego. Naciskając przycisk [1], [2] lub [3] na tej stronie, można wybrać odpowiednio funkcję silni, kombinacji lub permutacji.

W poniższej tabeli przedstawione zostało wykorzystanie wymienionych funkcji.

Funkcja Opis Przykład Wyświetlacz

1: n!

Oblicza silnię liczby całkowitej.

Liczba kombinacji. Funkcja ta służy do obliczania ile można

2: nCr

utworzyć grup r-elementowych z grupy n-elementowej (kolejność elementów nieistotna).

Liczba permutacji. Funkcja ta służy do obliczania ile można

3: nPr

utworzyć rozkładów grup r-elementowych z grupy n-elementowej (istotna jest kolejność elementów).

Kalkulator naukowy EL-5120

7 [MATH] [▼] [1] [ENTER]

3 [MATH] [▼] [2] 2 [ENTER]

3 [MATH] [▼] [3] 2 [ENTER]

str. 53

Zamiana stopni na DMS i odwrotnie

Nacisnąć przyciski [MATH] [▼] [▼], aby przywołać trzecią stronę menu matematycznego. Naciskając na tej stronie przycisk [1] lub [2] można wybrać funkcję zamiany jednostek kątowych na stopnie (notacja dziesiętna) lub na DMS (notacja seksagesymalna w stopniach, minutach i sekundach).

Format wyświetlania liczb w wymienionych notacjach przedstawiony został poniżej.

● Stopnie:

Część ułamkowa stopnia (maksymalnie 9 pozycji) Część całkowita stopnia ( ° )

● DMS:

Część sekundy (maks. dwa miejsca dziesiętne) Sekundy ( ‘’ ) Minuty ( ‘ ) Część całkowita stopnia ( ° )

W poniższej tabeli przedstawione zostało wykorzystanie wymienionych funkcji.

Funkcja Opis Przykład Wyświetlacz

1: → DEG

2: →

DMS

Zamiana stopni DMS na stopnie dziesiętne.

Zamiana stopni dziesiętnych na stopnie DMS.

● W notacji dziesiętnej liczba 7.94 na wyświetlaczu oznacza 7.94°.

● W notacji DMS liczba 7.562400 na wyświetlaczu oznacza 7°56’24.00’’.

str. 54 Kalkulator naukowy EL-5120

7.5624 [MATH] [▼] [▼] [1] [ENTER]

7.94 [MATH] [▼] [▼] [2] [ENTER]

Zamiana współrzędnych biegunowych na współrzędne prostokątne i odwrotnie.

Nacisnąć przyciski [MATH] [▼] [▼], aby przywołać trzecią stronę menu matematycznego. Na tej stronie, naciskając przycisk [1] lub [2], można wybrać zamianę na współrzędne biegunowe (r, θ) lub na współrzędne prostokątne (x, y).

Ponieważ wybrana jednostka kątowa wpływa przy zamianie na wartość θ, najpierw należy się upewnić, czy w menu SET UP została wybrana właściwa jednostka kątowa.

PRZYKŁAD 1

Zamienić współrzędne prostokątne (1, 1) na współrzędne biegunowe, przy czym kąt θ należy wyrazić w stopniach.

Nacisnąć przyciski: [SET UP] [1] [1] [QUIT] 1 [,] 1 [MATH] [▼] [▼] [3]

● Współrzędne biegunowe zostaną

automatycznie zapisane w zmiennych globalnych R oraz θ.

PRZYKŁAD 2

Zamienić współrzędne biegunowe (4, 60°) na współrzędne prostokątne.

Wprowadzić: [SET UP] [1] [1] [QUIT] 4 [,]60 [MATH] [▼] [▼] [4]

● Współrzędne prostokątne zostaną

automatycznie zapisane w zmiennych globalnych X oraz Y.

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 55

ROZDZIAŁ 5:

+=′

(

)

Obliczenia statystyczne

OBLICZENIA STATYSTYCZNE

Obliczenia statystyczne.................................................................................. 57

Menu obliczeń statystycznych....................................................................... 58

Wygląd menu.............................................................................................. 58

Wybór rodzaju obliczeń .............................................................................. 58

Wprowadzanie i korekta danych.................................................................... 59

Przed przystąpieniem do operacji wprowadzania danych .......................... 59

Wprowadzanie danych ............................................................................... 59

Korekta danych........................................................................................... 60

Obliczenia statystyczne z jedną zmienną..................................................... 61

Wprowadzanie danych do obliczeń z jedną zmienną................................. 61

Wyniki obliczeń statystycznych................................................................... 62

Obliczenia statystyczne z dwiema zmiennymi ............................................. 63

Wprowadzanie danych do obliczeń z dwiema zmiennymi.......................... 63

Wyniki obliczeń statystycznych................................................................... 64

Regresja liniowa ......................................................................................... 65

str. 56

Kalkulator naukowy EL-5120

W trybie rzeczywistym można wykonywać obliczenia statystyczne z jedną lub dwiema zmiennymi.

W poniższej tabeli przedstawione zostało wykorzystanie różnych funkcji statystycznych.

Funkcja

Jedna

zmienna

Dwie

zmienne

sx sy

σx σy

Σx Σy

Σx

n n Liczba próbek n [STAT] [6]

- Σxy Suma iloczynów próbek Σxy [STAT] [▼] [6]

- a

- B

−

Wartość średnia próbek

Σy

x∑

x =

Standardowe odchylenie próbek

−∑

−

Standardowe odchylenie populacji generalnej

=σ

Suma próbek

Suma kwadratów próbek

xbya −=

Sxy

b =

Sxx

Sxy

r⋅=

x‘

y‘

SyySxx

ayx−

′

bxay

Opis

Kolejność wprowadzanie

yy∑

xnx

−∑

xnx

=σ

Współczynniki liniowego równania regresji y = a + bx

Współczynnik korelacji r

Wartość szacunkowa przez zamianę y

Wartość szacunkowa przez zamianę x

yny

−∑

−

yny

−∑

[STAT] [1]

[STAT] [▼] [1]

sx [STAT] [2]

[STAT] [▼] [2]

σx [STAT] [3]

σy [STAT] [▼] [3]

Σx [STAT] [4] Σy [STAT] [▼] [4]

Σx

[STAT] [5]

Σy2 [STAT] [▼] [5]

[STAT] [▼]

[▼] [1]

[STAT] [▼]

[▼] [2]

[STAT] [▼] [▼] [3]

y [STAT] [▼]

x’

[▼] [4] x [STAT] [▼]

y’

[▼] [5]

xSxx

, ,

ySyy

)

∑

−∑=

∑

−∑=

xySxy

−∑=

∑⋅∑

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 57

Menu obliczeń statystycznych

Wprowadzanie i korekta danych

Operacje statystyczne wybiera się z menu obliczeń statystycznych. Wcześniej należy jednak wprowadzić dane do obliczeń (zobacz paragraf „Wprowadzanie i korekta danych”).

Wygląd menu

Aby przywołać menu obliczeń statystycznych, należy nacisnąć przycisk [STAT] . Gdy w opcjach kalkulatora wybrane zostanie ustawienie STATx (operacje z jedną zmienną) menu obliczeń statystycznych zawiera tylko jedną stronę. Gdy wybrane zostanie ustawienie STATxy (operacje z dwiema zmiennymi) wymienione menu udostępnia przy naciskaniu przycisku [▼] wszystkie trzy strony.

Pierwsza strona menu obliczeń statystycznych zawiera w ogólności funkcje statystyczne dla zmiennej x. Funkcje te można wykorzystać zarówno do obliczania statystyk z jedną zmienną jak i z dwiema zmiennymi. Druga strona zawiera funkcje statystyczne dla zmiennej y, które można wykorzystać do obliczania statystyk z dwiema zmiennymi. Natomiast trzecia strona zawiera liniowe funkcje regresji.

Wybór rodzaju obliczeń

W celu wyboru rodzaju obliczeń należy skorzystać z informacji podanych w tabeli na poprzedniej stronie (w paragrafie „Obliczenia statystyczne”). Po wybraniu pożądanej funkcji należy nacisnąć przycisk [ENTER] , aby przystąpić do wprowadzania danych.

str. 58

Kalkulator naukowy EL-5120

Dane statystyczne dla operacji z jedną lub dwiema zmiennymi wprowadza się w taki sposób, w jaki zazwyczaj zapisuje się je na kartce papieru, tzn. jedna wartość, druga wartość, itd.. Zamiast powtarzać wprowadzanie identycznych wartości, można także wprowadzić dane z wagą (tj. podać ilość powtórzeń).

Przed przystąpieniem do operacji wprowadzania danych

Z menu SET UP wybrać obliczenia z jedną zmienną (x) lub dwiema zmiennymi (x, y) – zobacz paragraf „Format obliczeń statystycznych” w rozdziale 3. Przy zmianie formatu obliczeń (wybór funkcji z jedną zmienną lub dwiema zmiennymi) kalkulator kasuje wszystkie wcześniej wprowadzone dane.

Po wybraniu pożądanej funkcji należy nacisnąć przycisk [CA] , aby skasować wcześniej wprowadzone dane lub wyniki wcześniejszych obliczeń.

Po wyświetleniu wyniku obliczenia statystycznego można wprowadzić dalsze informacje. Dzięki temu można powtórzyć wykonanie obliczenia z dodatkowymi danymi.

Wprowadzanie danych

W poniższej tabeli przedstawione zostało wprowadzanie rekordów danych dla jednej lub dwóch zmiennych.

Funkcja Przykład

[SET UP] [4] [1] [QUIT] 19

[DATA] 11 [,] 2 [DATA] [SET UP] [4] [2]

(x, y)

[QUIT] 19 [,1] 67 [DATA] 11 [,] 26 [,] 2 [DATA]

Aby wprowadzić daną z jej wagą, należy po wprowadzeniu wartości dla

•

zmiennej x (i jeśli trzeba również dla y) nacisnąć przycisk [,] . Następnie należy wprowadzić wartość wagi, oznaczającą ilość powtórzeń próbki.

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 59

Ostatnie wskazanie

wyświetlacza

Rekord danych

Nr x y

1 19 67

2 11 26

3 11 26

Korekta danych

Kalkulator nie zapisuje liczb do obliczeń statystycznych w takiej postaci, w jakiej zostały one wprowadzone, tylko po ich wprowadzeniu rozdziela je do rejestrów statystycznych (np. nieograniczoną liczbę wartości próbek, nie można jednak powrócić, aby skontrolować lub poprawić wybrane próbki.

STAT Operacja

x 19 [CD]

x z wagą 11 [,] 2 [CD]

(x, y) 19 [,] 67 [CD]

(x, y) z wagą 11 [,] 26 [,] 2 [CD]

W celu usunięcia wybranych rekordów danych należy wprowadzić je w takiej samej postaci jak przy pierwszym wprowadzaniu, jednak zamiast przycisku [DATA] należy nacisnąć przycisk [CD]. Kalkulator odejmie wtedy wprowadzoną liczbę próbek z rejestru n i ponownie obliczy wartości rejestrów Σx oraz Σy.

W celu wielokrotnego odejmowania tej samej wartości można wprowadzić również wagi.

PRZYKŁAD

Z wcześniejszego przykładu obliczeń z dwiema zmiennymi odjąć wartość (19, 67).

1. Wprowadzić wszystkie dane (zobacz tabela w poprzednim paragrafie).

● Na wyświetlaczu pojawi się potwierdzenie, że zostały wprowadzone trzy próbki (n = 3).

2. Wprowadzić: 19 [,] 67 [CD]

● Kalkulator uwzględnia teraz tylko dwie próbki, obie o wartości (11, 26).

str. 60 Kalkulator naukowy EL-5120

, Σx, sx, n, itd.). Dzięki temu można wprowadzić prawie

Obliczenia statystyczne z jedną zmienną

W tym trybie obliczeń statystycznych można otrzymać wartości , sx, σx,

Σx, Σx

oraz n.

Wprowadzanie danych do obliczeń z jedną zmienną

W menu SET UP należy wybrać pozycję STATx i wprowadzić nowe rekordy danych w następujący sposób.

1. Wprowadzić jedną liczbę z zestawu

danych.

2. Nacisnąć przycisk [DATA] .

Dane z wagą statystyczną wprowadza się w następujący sposób:

1. Wprowadzić jedną liczbę z zestawu

danych.

2. Nacisnąć przycisk [,] .

3. Wprowadzić liczbę próbek o podanej wartości.

4. Nacisnąć przycisk [DATA] .

● Po wprowadzeniu wszystkich danych wynik obliczenia statystycznego zostanie wyświetlony w menu obliczeń statystycznych.

Wprowadzić następujące wyniki testów dla 35 studentów jako dane z jedną zmienną (x).

Nr rekordu 6

Wynik testu 30 50 60 70 80 90 100

Liczba studentów 1 1 4 5

1. Nacisnąć przyciski: [CL] [SET UP] [4] [1] [QUIT]

● Zostanie wybrany format obliczeń z jedną zmienną i zostaną skasowane wszystkie wcześniej wprowadzone dane.

Kalkulator naukowy

1 2 3 4 5 7 8

8 9 5 2

EL-5120 str. 61

2. Wprowadzić następujące dane: 30 [DATA] 40 [DATA] 50 [,] 4 [DATA] 60 [,] 5 [DATA] 70 [,] 8 [DATA] 80 [,] 9 [DATA] 90 [,] 5 [DATA] 100 [,] 2 [DATA]

● Na wyświetlaczu można sprawdzić, czy zostały wprowadzone wszystkie 35 wartości (n = 35).

Wyniki obliczeń statystycznych

Po wprowadzeniu danych do obliczeń z jedną zmienną można obejrzeć wyniki dla

σx, Σx oraz Σx

po naciśnięciu przycisku

[STAT] i jednej cyfry od [1] do [5] .

W poniższej tabeli przedstawione zostały dostępne funkcje oraz wyniki, które zostały uzyskane z danych wprowadzonych na poprzedniej stronie.

Funkcja Naciskane przyciski Wynik

Wartość średnia próbek (

)

Standardowe odchylenie próbek (sx)

Standardowe odchylenie populacji generalnej (σx)

Suma próbek (Σx) [STAT] [4] [ENTER]

Suma kwadratów próbek

(Σx

)

● Odchylenie standardowe sx jest wartością szacunkową. Zakłada się przy tym, że wprowadzone dane są

● σx jest standardowym odchyleniem populacji generalnej, które obliczane jest ze

wszystkich danych tej populacji.

str. 62 Kalkulator naukowy EL-5120

, sx,

[STAT] [1] [ENTER]

[STAT] [2] [ENTER]

[STAT] [3] [ENTER]

[STAT] [5] [ENTER]

próbką losową populacji generalnej.

Obliczenia statystyczne z dwiema zmiennymi

W tym trybie obliczeń statystycznych można otrzymać wartości y , sy, σy,

i Σxy, oraz wszystkie wyniki z trybu obliczeń statystycznych z jedną

Σy, Σy zmienną.

Wprowadzanie danych do obliczeń z dwiema zmiennymi

W menu SET UP należy wybrać pozycję STATxy i wprowadzić nowe rekordy danych w następujący sposób.

1. Wprowadzić wartość x z rekordu

danych.

2. Nacisnąć przycisk [,].

3. Wprowadzić wartość y z rekordu

danych.

4. Nacisnąć przycisk [DATA].

Dane z wagą statystyczną wprowadza się w następujący sposób.

1. Wprowadzić wartość x z rekordu danych.

2. Nacisnąć przycisk [,].

3. Wprowadzić wartość y z rekordu danych.

4. Nacisnąć przycisk [,] .

5. Wprowadzić liczbę próbek o podanej wartości.

6. Nacisnąć przycisk [DATA].

● Po wprowadzeniu wszystkich danych wynik obliczenia statystycznego z dwiema zmiennymi zostanie wyświetlony w menu obliczeń statystycznych.

Wprowadzić następujący zestaw danych, który reprezentuje porównanie między liczbą szkół podstawowych oraz szkół średnich.

Nr rekordu 1 2 4 5 6 7 8 10 Liczba szkół

podstawowych Liczba szkół

średnich

274 529 843 1480 422 194 686 799

120 229 146

1. Nacisnąć przyciski: [CL] [SET UP] [4] [2] [QUIT]

● Zostanie wybrany format obliczeń z dwiema zmiennymi i zostaną skasowane wszystkie wcześniej wprowadzone dane.

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 63

3 9

345 273

388 857 196 61 278 369 167

2. Wprowadzić następujące dane: ● Wyniki dla zmiennej x przywołuje się tak samo, jak dla obliczeń z jedną zmienną. 274 [,] 120 [DATA]

529 [,] 229 [DATA] ● Odchylenie standardowe sy jest wartością szacunkową. Zakłada się przy ... 799 [,] 369 [DATA] 273 [,] 167 [DATA]

● Na wyświetlaczu można sprawdzić, czy

zostały wprowadzone wszystkie 10 rekordów danych (n = 10).

Wyniki obliczeń statystycznych

Po wprowadzeniu danych do obliczeń z dwiema zmiennymi można obejrzeć

wyniki dla po naciśnięciu przycisków [STAT]

[▼] i jednej cyfry od [1] do [6] .

W poniższej tabeli przedstawione zostały dostępne funkcje oraz wyniki, które zostały uzyskane z danych wprowadzonych na poprzedniej stronie.

Wartość średnia próbek ( y)

Standardowe odchylenie próbek (sy)

Standardowe odchylenie populacji generalnej (σy)

Suma próbek (Σy) [STAT] [▼] [4] [ENTER]

Suma kwadratów próbek (Σx

Suma iloczynów próbek (Σxy)

y, sy, σy, Σy, Σy oraz Σxy

Funkcja Naciskane przyciski Wynik

)

[STAT] [▼] [1] [ENTER]

[STAT] [▼] [2] [ENTER]

[STAT] [▼] [3] [ENTER]

[STAT] [▼] [5] [ENTER]

[STAT] [▼] [6] [ENTER]

str. 64 Kalkulator naukowy EL-5120

tym, że wprowadzone dane są

● σy jest standardowym odchyleniem populacji generalnej, które obliczane

wszystkich danych tej populacji.

jest ze

Regresja liniowa

W przypadku regresji liniowych współczynnik korelacji r wskazuje zależność ilościową pomiędzy obiema zmiennymi x i y. Reprezentuje on tym samym miarę tej próbki dla odchylenia względem prostej.

Prosta drukowana jest w oparciu o równanie liniowe w postaci y = a + bx. Punkt, w którym wymieniona prosta przecina oś y, nazywa się punktem przecięcia (a), a nachylenie prostej zwane jest współczynnikiem kątowym (b).

W poniższej tabeli przedstawione zostały obliczenia regresji, przeprowadzone dla dwóch zmiennych na podstawie danych wprowadzonych w poprzednim przykładzie. Wartość x’ jest wartością szacunkową dla liczby szkół podstawowych (x) przy założeniu, że liczba szkół średnich (y) wynosi 500. Wartość y’ jest wartością szacunkową dla liczby szkół średnich (y) przy założeniu, że liczba szkół podstawowych (x) wynosi 2000.

Regresje liniowe można obliczyć po naciśnięciu przycisków [STAT] [▼] [▼] oraz cyfry od [1] do [5].

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 65

próbką losową populacji generalnej.

Funkcja Naciskane przyciski Wynik

Punkt przecięcia (a)

Współczynnik kątowy (b)

Współczynnik korelacji (r)

Wartość szacunkowa dla x’ (przy założeniu, że y = 500) Wartość szacunkowa dla y’ (przy założeniu, że x = 2000)

str. 66

[STAT] [▼] [▼] [1] [ENTER]

[STAT] [▼] [▼] [2] [ENTER]

[STAT] [▼] [▼] [3] [ENTER]

[STAT] [▼] [▼] [4] [ENTER]

[STAT] [▼] [▼] [5] [ENTER]

Kalkulator naukowy EL-5120

ROZDZIAŁ 6:

Obliczenia w trybie podstawy N .....................................................................68

Wybór podstawy liczbowej ..........................................................................69

Konwersja liczb............................................................................................69

Operacje logiczne ............................................................................................70

Menu wyboru operacji logicznych ...............................................................70

Wykorzystanie operacji AND oraz OR ........................................................70

Wykorzystanie operacji NOT oraz NEG ...................................................... 71

Wykorzystanie operacji XOR oraz XNOR ...................................................71

Operacje logiczne na liczbach ósemkowych,

dziesiętnych oraz szesnastkowych .............................................................72

Kalkulator naukowy

TRYB PODSTAWY N

EL-5120 str. 67

Obliczenia w trybie podstawy N

Tryb podstawy N umożliwia wykonywanie obliczeń na liczbach binarnych (o podstawie 2), ósemkowych (o podstawie 8), dziesiętnych (o podstawie

10) oraz szesnastkowych (o podstawie 16) z wykorzystaniem czterech

podstawowych operacji arytmetycznych oraz operacji logicznych.

Aby wybrać tryb podstawy n, należy nacisnąć przyciski [MODE] [2]. W trybie dwójkowym jedynymi aktywnymi przyciskami liczbowymi są cyfry 0 oraz 1. W trybie ósemkowym jedynymi aktywnymi przyciskami liczbowymi są cyfry 0 do 8, w trybie dziesiętnym cyfry od 0 do 9, natomiast w trybie szesnastkowym są to cyfry od 0 do 9 oraz litery od A do F, reprezentujące liczby od 0 do 15. W trybie szesnastkowym nie ma konieczności naciskania przycisku [ALPHA] w celu wprowadzenia litery.

W poniższej tabeli przedstawiony został sposób wyrażania liczb w poszczególnych trybach.

DEC(10) 0 1 2 3 4 5 6 7 8

BIN(2) 101 0 1 10 11 100 110 111

OCT(8) 0 1 2 3 4 5 6 7 10

HEX(16) 0 1 2 3 4 5 6 7 8

DEC(10) 12 9 10 11 13 14 15 16 ...

BIN(2)

1001 1010 1011 1100 1101 1110 1111 10000 ...

OCT(8) 11 12 13 14 15 16 17 20 ...

HEX(16) 9 A B C D E F 10

W trybie szesnastkowym, ósemkowym i dwójkowym można wprowadzać tylko liczby całkowite. Naciśnięcie przycisku [

" ] będzie ignorowane, a wykładniki

nie będą aktywne.

Wartość maksymalna liczby w trybie szesnastkowym i ósemkowym została ograniczona do 10 miejsc. W przypadku liczb dwójkowych wartość maksymalna została ograniczona do 16 miejsc. Liczby ujemne przedstawiane są w notacji uzupełnienia do dwóch (uzupełnienie liczby + 1).

str. 68

Kalkulator naukowy EL-5120

1000

...

Wybór podstawy liczbowej

Po włączeniu trybu podstawy N należy nacisnąć przycisk [MATH], aby wybrać pożądaną podstawę.

● Naciśnięcie przycisku [1], [2], [3] lub

[4] powoduje wybranie odpowiednio trybu szesnastkowego, dziesiętnego, ósemkowego lub binarnego.

● Kalkulator pozostaje w tym trybie do momentu wybrana innej podstawy lub

wybrania konwersji liczb.

● Aby zamknąć to menu i powrócić do poprzedniego ekranu, należy nacisnąć

przycisk [QUIT].

Konwersja liczb

Poprzez wybór nowej podstawy zgodnie z powyższym schematem można dokonać konwersji wyświetlanej liczby do innej podstawy (przy założeniu, że liczba po zamianie nie przekroczy zakresu wyświetlacza).

PRZYKŁAD

Zamienić liczbę 214 (DEC) na liczbę szesnastkową, a następnie na liczbę dwójkową.

1. Wprowadzić: [CL] [MATH] [2] 214

[MATH] [1]

● Liczba 214 (DEC) zostanie zamieniona na liczbę D6 (HEX).

● Aktualnie wybraną podstawą liczbową będzie tryb szesnastkowy.

● Wyświetlany wynik zawiera maksymalną dopuszczalną liczbę miejsc w wybranym trybie.

2. Nacisnąć przyciski [MATH] [4] .

● Liczba D6 (HEX) zostanie zamieniona na liczbę 11010110 (BIN).

● Kalkulator zostanie przełączony do trybu dwójkowego.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 69

Operacje logiczne

Tryb podstawy N umożliwia wykonywanie sześciu operacji logicznych: AND, OR, NOT, NEG, XOR oraz XNOR.

Menu wyboru operacji logicznych

Po włączeniu trybu podstawy N należy nacisnąć przyciski [MATH] [▼], aby wyświetlić menu wyboru operacji logicznych.

● Naciskając przycisk [1], [2], [3], [4], [5] lub [6] można wybrać odpowiednio operację AND, OR, NOT, NEG, XOR lub XNOR.

● Aby zamknąć to menu i powrócić do poprzedniego ekranu, należy nacisnąć przycisk [QUIT] .

Wykorzystanie operacji AND oraz OR

W poniższej tabeli przedstawiono kolejność naciskania przycisków oraz tabelę prawdziwości logicznej dla operacji AND oraz OR. Pomiędzy dwoma argumentami operacji należy wprowadzić operację logiczną.

x 1 1 0 0

y 1 0

1 0

x AND y 1 0 0 0

x OR y 1 1 1 0 1100 [MATH] [▼] [2] 1010 [ENTER]

Kolejność naciskania przycisków

1100 [MATH] [▼] [1] 1010 [ENTER]

str. 70

Kalkulator naukowy EL-5120

Wykorzystanie operacji NOT oraz NEG

Ponieważ maksymalna liczba pozycji w trybie binarnym wynosi 16, wyniki operacji NOT oraz NEG przedstawiane są na wyświetlaczu w takiej postaci jak w poniższej tabeli. Operację logiczną należy podać przed wprowadzeniem argumentu operacji.

Kolejność

1 1 0 0 1 0

NOT x

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 0 1

NEG x

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 1 1 0

naciskania przycisków [MATH] [▼] [3] 101010 [ENTER] [MATH] [▼ [4] 101010 [ENTER]

Wykorzystanie operacji XOR oraz XNOR

Ponieważ XNOR jest jedynie innym określeniem operacji NOT XOR, wyniki opisywanych operacji będą takie jak w poniższej tabeli. Operację logiczną należy wprowadzić pomiędzy dwoma argumentami operacji.

x XOR y

XNOR

1 0 1 0

1 0 1

1 0 1 0

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 1

Kolejność naciskania

przycisków 1100 [MATH] [▼] [5] 1010 [ENTER] 1100 [MATH] [▼] [6] 1010 [ENTER]

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 71

Operacje logiczne na liczbach ósemkowych, dziesiętnych oraz szesnastkowych

Wszystkie sześć operacji logicznych – AND, OR, NOT, NEG, XOR oraz XNOR

− można wykonywać w trybie ósemkowym, dziesiętnym lub szesnastkowym tak

samo jak w trybie dwójkowym. Przy wprowadzaniu liczb kalkulator dokonuje ich automatycznej zamiany na postać dwójkową i w takiej postaci wykonuje wybraną operację logiczną. Wyniki zamieniane są do pierwotnego formatu i wyświetlane są na wyświetlaczu. Operację logiczną należy wprowadzić pomiędzy dwoma argumentami operacji.

PRZYKŁAD

Ile wynosi C AND 9 w trybie szesnastkowym?

1. Nacisnąć przyciski [CL] [MATH] [1].

● Spowoduje to wybranie trybu szesnastkowego.

2. Wprowadzić: C [MATH] [▼] [1] 9 [ENTER]

● Kalkulator wykona wewnętrzne obliczenie 1100 (BIN) AND 1001 (BIN).

str. 72

Kalkulator naukowy EL-5120

ROZDZIAŁ 7:

ROZWIĄZYWANIE RÓWNAŃ

Metody rozwiązywania ....................................................................................74

Reguły rozwiązywania.................................................................................74

Wybór metody .............................................................................................75

Zmienne w równaniu ...................................................................................75

Tryb rozwiązywania równań ...........................................................................76

Wprowadzanie i obliczanie równania ..........................................................76

Edycja równania .......................................................................................... 77

Rozwiązywanie równania z różnymi zmiennymi .........................................78

Funkcja rachunku różniczkowego .................................................................80

Wprowadzanie i obliczanie równania ..........................................................80

Edycja wyrażenia.........................................................................................81

Rozwiązywanie równania z różnymi wartościami........................................82

Ważne wskazówki ....................................................................................... 83

Tryb rozwiązywania .........................................................................................84

Wybór trybu pracy .......................................................................................84

Wprowadzanie i obliczanie równania ..........................................................84

Edycja równania .......................................................................................... 85

Rozwiązywanie równania ............................................................................ 86

Ważne wskazówki ....................................................................................... 88

Zapisywanie, wczytywanie i kasowanie równań...........................................89

Zapisywanie równania.................................................................................89

Wczytywanie i kasowanie równania ............................................................ 90

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 73

Metody rozwiązywania

Istnieją trzy metody obliczania niewiadomych: tryb rozwiązywania równań, funkcja rachunku całkowego raz tryb rozwiązywania.

W poniższej tabeli przedstawiony został krótki przegląd tych trzech metod.

Metoda Opis Przykład

Tryb rozwiązywania równań

Rachunek całkowy

Rozwiązywanie równania w postaci:

niewiadoma zmienna = wyrażenie

. Przy czym

wyrażenie musi zawierać niewiadomą zmienną.

Obliczanie powierzchni wewnątrz krzywej

Gdzie y jest

zmienną

C i zmiennej x można przypisywać różne wartości.

∫

pomiędzy dwiema prostymi, x = a oraz x = b

Tryb rozwiązywania

Obliczanie jednej niewiadomej zmiennej w dowolnym równaniu.

Niewiadoma zmienną może

być A, B, C lub D. Pozostałym zmiennym przypisuje się różne wartości.

Reguły rozwiązywania

Tryb rozwiązywania wykorzystuje metodę podstawiania wartości, rachunek całkowy wykonywany jest w oparciu o regułę Simpsona, a tryb rozwiązywania równań wykorzystuje metodę Newtona do obliczania niewiadomych zmiennych.

Reguła Simpsona:

() () () () ( ) ( ) ( )

dxxf ++++++≈

∫

ab −

[]

przy czym odstęp na osi x pomiędzy granicami całkowania a i b podzielony został na N odcinków (N = 2n) o takiej samej szerokości (b - a)N.

Metoda Newtona:

Interaktywne porównywanie lewej i prawej strony równania przez podstawianie liczb w obrębie wybranego zakresu liczbowego.

str. 74

Kalkulator naukowy EL-5120

+−=

, a parametrom A, B,

DCxx

−+

DC3

−=

−−

CBxAxy

niewiadomą

XfXf4Xf2xf2xf4xf

N1N2N210

Uwaga: Może się zdarzyć, że kalkulator nie znajdzie rozwiązania dla

danego równania, a wyniki w trybie rozwiązywania równań mogą się trochę różnić od rzeczywistych rozwiązań (zobacz paragrafy „Użyteczne wskazówki odnośnie funkcji rachunku całkowego” oraz „Użyteczne wskazówki odnośnie trybu rozwiązywania”, umieszczone w Załączniku).

Wybór metody

Tryb rozwiązywania równań oraz rachunek całkowy dostępne są w trybie rzeczywistym (REAL MODE), podczas gdy tryb rozwiązywania dostępny jest w oddzielnym trybie pracy (SOLVER MODE).

Aby wybrać tryb rzeczywisty, należy nacisnąć przyciski [MODE] [1]. Aby wybrać tryb rozwiązywania, należy nacisnąć przyciski [MODE] [3].

Zmienne w równaniu

Wartości przypisane zmiennym globalnym nie są kasowane przy zmianie poszczególnych trybów pracy.

Wartości przypisane zmiennym lokalnym, które wykorzystywane były w trybie rozwiązywania równań lub w rachunku całkowym, zostaną po przełączeniu do innego trybu pracy i po powrocie do trybu rzeczywistego ustawione na 0.

Wartości przypisane zmiennym lokalnym, które wykorzystywane były w trybie rozwiązywania, po przełączeniu do innego trybu pracy i po powrocie do trybu rozwiązywania będą zachowane.

Niezależnie od aktualnie wybranego trybu pracy, nazwy i wartości zmiennych lokalnych zostaną skasowane po naciśnięciu przycisku [CA] .

Zmienne lokalne można zapisać razem z równaniem w pliku równań EQTN FILE, jeśli pracujemy w trybie rzeczywistym, lub w pliku SOLVER FILE, jeśli pracujemy w trybie rozwiązywania (zobacz paragraf „Zapisywanie równania” w niniejszym rozdziale). Więcej informacji na temat zmiennych można znaleźć w paragrafie „Wykorzystanie pamięci” w rozdziale 3.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 75

Tryb rozwiązywania równań

W trybie rozwiązywania równań można uzyskać różne rozwiązania przez wprowadzenie różnych wartości do tego samego równania algebraicznego lub do tego samego wyrażenia.

Aby wybrać tryb rzeczywisty, należy nacisnąć przyciski [MODE] [1] .

Wprowadzanie i obliczanie równania

Należy wykonać następującą procedurę:

1. Wprowadzić równanie z nazwami zmiennych.

2. Nacisnąć przycisk [fx = ?] , aby przywołać ekran wprowadzania i edycji zmiennych.

3. Wprowadzić wartości dla zmiennych.

4. Nacisnąć przycisk [SOLVE] .

● W trybie rozwiązywania równań równanie powinno mieć następujący format: rozwiązanie (tzn. zmienna niewiadoma) = wyrażenie lub wyrażenie = rozwiązanie. (Np. S =

πR

, 100 – 100C/P = M).

● W równaniu można wykorzystać zmienne globalne oraz zmienne lokalne, jednak przy zapisywaniu równania razem z równaniem zapamiętywane są tylko zmienne lokalne.

● Naciśnięcie przycisku [fx = ?] w czasie lub po wprowadzeniu równania przywołuje ekran wprowadzania i edycji zmiennych.

● Po wprowadzeniu wartości do zmiennych należy nacisnąć przycisk [SOLVE] , aby wyświetlić wynik.

● Wynik lub rozwiązanie równania w trybie rozwiązywania równań, podobnie jak przy normalnych obliczeniach, zapisywany jest w pamięci „ostatniego wyniku”.

● Aby móc rozwiązać równanie, nie trzeba go wprowadzać w całości (w postaci: rozwiązanie = wyrażenie lub odwrotnie). Wystarczy wprowadzić samą stronę ze zmiennymi (wyrażenie).

str. 76

Ekran rozwiązania Wartości zmiennych Wynik Równanie

Kalkulator naukowy EL-5120

Edycja równania

Edycję równania wykonuje się w taki sam sposób, jak zostało to już opisane przy okazji omawiania trybu rzeczywistego.

W trakcie wprowadzania i edycji zmiennych naciśnięcie przycisku [QUIT] powoduje powrót do normalnego ekranu.

Po naciśnięciu przycisku [QUIT] na wyświetlaczu pojawi się wynik, który został obliczony w trybie rozwiązywania równań. Po naciśnięciu jednego z przycisków kursora [◄], [►], [▲] lub [▼] kalkulator ponownie wyświetli równanie.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 77

Ekran rozwiązania

Po naciśnięciu przycisku [QUIT]

Rozwiązywanie równania z różnymi zmiennymi

PRZYKŁAD

Obliczyć powierzchnię S = ½ bc sin A, jeśli:

# b = 3, c = 5 oraz A = 90° (DEG) $ b = 3, c = 5 oraz A = 45° (DEG) % b = 4, c = 5 oraz A = 45° (DEG)

1. Nacisnąć przyciski [SET UP] [1] [1] [QUIT] .

● Spowoduje to ustawienie jednostki kątowej na DEG.

2. Wprowadzić: 1 [a/b] 2 [B] [C] [sin] [A]

● Zostanie wprowadzone równanie.

● Pomiędzy przyciskami [B] i [C] oraz [sin] nie trzeba naciskać przycisku [×].

● We wszystkich trójkątach opisywanych przez to równanie bok C = 5.

Dlatego zamiast zmiennej C można bezpośrednio wprowadzić wartość „5”. W takim przypadku należałoby po zmiennej B wprowadzić znak mnożenia, ponieważ po literze b następowałby mnożnik numeryczny (5).

3. Nacisnąć przycisk [fx = ?].

● Kalkulator automatycznie wyświetli ekran wprowadzania i edycji zmiennych i wybierze w kolejności alfabetycznej zmienne do edycji.

● Strzałka ↓ oznacza, że poniżej dostępne są kolejne zmienne, którym również należy przypisać wartości.

4. Wprowadzić: 90 [ENTER]

● Kalkulator wybierze kolejną zmienną. Wcześniej wykorzystane zmienne mogą już zawierać wartości.

str. 78

Kalkulator naukowy EL-5120 Kalkulator naukowy EL-5120 str. 79

5. Wprowadzić: 3 [ENTER] 5 [ENTER].

● Strzałka ↑ oznacza, że to jest ostatnia

zmienna.

● Przy pomocy przycisku [▲] można sprawdzić wprowadzone wartości zmiennych.

6. Nacisnąć przyciski [▲] [▲] [SOLVE].

● Jak widać, przycisk [SOLVE] nie musi zostać naciśnięty na końcu grupy zmiennych.

● Wynik zostanie wyświetlony w drugim wierszu. Zmienna, która wyświetlana była na wyświetlaczu w momencie naciskania przycisku [SOLVE], pojawi się teraz w trzecim wierszu.

7. Wprowadzić wartość 45.

● Kalkulator automatycznie powróci do ekranu wprowadzania i edycji zmiennych.

● Kursor zostanie przesunięty na zmienną, która wyświetlana była poniżej wyniku.

● Aby zmienić wartość zmiennej A, należy przesuwać kursor do momentu pojawienia się na ekranie tej zmiennej. Następnie należy przypisać tej zmiennej nową wartość.

8. Nacisnąć przycisk [SOLVE].

● W przypadku trójkąta taką samą długość jak w trójkącie

$ boki b i c mają

Wartości tych nie trzeba wprowadzać ponownie.

● Nie ma konieczności naciskania przycisku [ENTER] bezpośrednio przed naciśnięciem przycisku [SOLVE] .

9. Wprowadzić: [▼] 4 [SOLVE]

• Naciśnięcie przycisku kursora spowoduje przywołanie ekranu wprowadzania i edycji zmiennych.

Powierzchnia trójkąta # wynosi 7.5 jednostek kwadratowych.

Kalkulator wyświetli powierzchnię trójkąta $

Kalkulator wyświetli powierzchnię trójkąta %

(

)

Funkcja rachunku różniczkowego

Niniejszy kalkulator wykonuje obliczenia całkowe w oparciu o regułę Simpsona (obliczanie powierzchni ograniczonej krzywą oraz osią x). Zobacz paragraf „Metody rozwiązywania” w niniejszym rozdziale.

Aby wybrać tryb rzeczywisty, należy nacisnąć przyciski [MODE] [1]. Funkcja rachunku różniczkowego

Wprowadzanie i obliczanie równania

Należy wykonać następującą procedurę:

1. Wprowadzić wyrażenie ze zmienną X.

2. Nacisnąć przycisk [∫ dx = ?] .

3. Wprowadzić granice całkowania (od a do b) i liczbę przyrostów (n).

4. Nacisnąć przycisk [SOLVE].

● Wyrażenie do całkowania musi dać się wyprowadzić z funkcji o postaci:

∫

● W równaniu można wykorzystać zmienne globalne oraz zmienne lokalne, jednak w momencie zapisywania razem z równaniem zapamiętane zostaną tylko zmienne lokalne.

● Naciśnięcie przycisku [∫ dx = ?] w czasie lub po wprowadzeniu równania spowoduje przywołanie ekranu wprowadzania i edycji granic i liczby przyrostów.

● Po wprowadzenie wartoś ci granic i liczby przyrostów należy nacisnąć przycisk [SOLVE], aby wyświetlić wynik.

● Wynik całkowania tego równania tak jak przy normalnych obliczeniach zostanie zapisany także w „pamięci ostatniego wyniku”.

∫

dxx3x2 (Wyrażenie)dx, tzn.

Ekran rozwiązania Wynik Równanie

str. 80

Kalkulator naukowy EL-5120

Edycja wyrażenia

Edytowanie wyrażenia wykonuje się tak samo jak w trybie rzeczywistym.

Naciśnięcie przycisku [QUIT] w trakcie wyświetlania ekranu wyniku spowoduje ponowne przywołanie ekranu wprowadzania i edycji granic i liczby przyrostów, a naciśnięcie przycisku [CL] spowoduje wyświetlenie standardowego ekranu. Aby powrócić do równania, należy nacisnąć jeden z przycisków kursora [◄], [►], [▲] lub [▼].

Naciśnięcie przycisku [QUIT] w trakcie wyświetlania ekranu wprowadzania i edycji granic spowoduje powrót do standardowego ekranu.

Ponowne naciśnięcie przycisku [QUIT] spowoduje przywołanie wyniku całkowania. Aby powrócić do równania, należy nacisnąć jeden z przycisków kursora [◄], [►], [▲] lub [▼].

Ekran rozwiązania

Po naciśnięciu przycisku

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 81

)

(

Rozwiązywanie równania z różnymi wartościami

PRZYKŁAD

Obliczyć

1. Wprowadzić: [x] [y

● Wprowadzić równanie w standardowy sposób.

● Wartość przypisana do tej pory zmiennej X przy obliczaniu całki będzie ignorowana.

● Nie ma konieczności wprowadzania symbolu dx.

2. Nacisnąć przycisk [∫ dx = ?].

● Kalkulator automatycznie przywoła ekran wprowadzania i edycji granic i liczby przyrostów.

● Zmiennym a, b oraz n zostały już przypisane wartości 0, 1 oraz 100.

3. Wprowadzić: -1 [ENTER] 5 [ENTER].

● Wprowadzić punkt początkowy i punkt końcowy.

● Przyjmuje się, że liczba przyrostów wynosi 100, tak jak wyświetlane jest to na wyświetlaczu.

4. Nacisnąć przycisk [SOLVE].

● W trakcie obliczania wyświetlany jest napis „COMPUTING!”.

● Wynik zostanie wyświetlony w trzecim wierszu.

str. 82 Kalkulator naukowy EL-5120

∫

−1

dx10Xx

] 3 [+] [x] [+] 10

Ważne wskazówki

Przy korzystaniu z funkcji rachunku całkowego należy wziąć pod uwagę kilka istotnych punktów.

1. Obliczenia można przerwać w dowolnej chwili przez naciśnięcie przycisku [QUIT].

2. Przed przystąpieniem do wprowadzana równania należy wybrać właściwą jednostkę kątową.

3. Kalkulator wykonuje operacje całkowania w oparciu o regułę Simpsona. W związku z tym może on potrzebować trochę czasu do zakończenia obliczeń i wyświetlenia wyniku.

4. Zgodnie z regułą Simpsona ustala się najlepszą możliwą wartość szacunkową, która nie koniecznie musi być dokładnym wynikiem. Dlatego w niektórych przypadkach między rzeczywistym wynikiem a rozwiązaniem uzyskanym przy pomocy kalkulatora może istnieć znacząca różnica. W przypadku podejrzenia, iż wynik jest niepoprawny, należy przeczytać informacje podane w Załączniku (paragraf „Użyteczne wskazówki odnośnie funkcji rachunku całkowego”).

Kalkulator naukowy EL-5120

str. 83

Tryb rozwiązywania

W trybie rozwiązywania kalkulator może obliczyć dowolną zmienną w danym równaniu.

Wybór trybu pracy

W celu wybrania trybu rozwiązywania należy nacisnąć przyciski [MODE] [3] .

● Jeśli nie zostało do tej pory wprowadzone żadne równanie, to na wyświetlaczu pojawi się napis „EQUATION?”.

● W przeciwnym razie zostanie wyświetlone równanie, które było ostatnio wykorzystywane w trybie rozwiązywania.

Wprowadzanie i obliczanie równania

Należy postępować w następujący sposób:

1. Wprowadzić obie strony równania, wykorzystując nazwy zmiennych.

2. Nacisnąć przycisk [ENTER] .

3. Wprowadzić wartość znanej zmiennej.

4. Przesunąć kursor na niewiadomą zmienną.

5. Nacisnąć przycisk [SOLVE] .

● W trybie rozwiązywania można obliczać dowolne zmienne w dowolnym miejscu równania. Można także obliczać zmienne, które występują w równaniu wielokrotnie.

● W równaniu można wykorzystywać zmienne globalne oraz lokalne, jednak przy zapisywaniu razem z równaniem zapamiętywane zostaną tylko zmienne lokalne.

str. 84

Ekran wprowadzania równania

Kalkulator naukowy EL-5120

Edycja równania

Edycję równania wykonuje się w taki sam sposób, jak zostało to opisane przy okazji omawiania trybu rzeczywistego.

Gdy wyświetlany jest wynik, naciśnięcie przycisku [QUIT] powoduje przywołanie ekranu wprowadzania i edycji zmiennych. Aby powrócić do równania, należy nacisnąć przycisk [QUIT] .

Aby skasować stare równanie i rozpocząć pracę od nowego równania, należy nacisnąć przycisk [CL] (lub [CA] ) .

● Po naciśnięciu przycisku [CL]

kalkulator kasuje jedynie równanie. Nazwy i wartości zmiennych pozostają niezmienione.

● Po naciśnięciu przycisku [CA]

kasowane jest zarówno równanie, jak i nazwy i wartości zmiennych..

● W obu przypadkach kalkulator prosi o

potwierdzenie zamiaru skasowania równania.

Kalkulator naukowy EL-5120

Ekran rozwiązania

Po naciśnięciu przycisku

Po ponownym naciśnięciu

przycisku

str. 85

Rozwiązywanie równania

W celu rozwiązania równania w trybie rozwiązywania należy wprowadzić kompletną prawą i lewą stronę tego równania.

PRZYKŁAD

Przy wykorzystaniu następującego równania należy zamienić wartość 35,8 °C na stopnie Fahrenheita (F) oraz wartość 212 °F na stopnie Celsjusza (C).

F +=

32C

1. Wprowadzić: [F] [=] 9 [a/b] 5 [×] [C] [+] 32

● Równanie należy wprowadzić kompletnie.

● Naciśnięcie przycisku [×] można

pominąć, ponieważ dzielenie ma wyższy priorytet od ewentualnej operacji mnożenia „5C”.

2. Nacisnąć przycisk [ENTER].

● Kalkulator automatycznie przywoła ekran wprowadzania i edycji niewiadomych zmiennych w kolejności alfabetycznej.

● Jeśli jakaś zmienna ma już przypisaną wartość, to wartość ta zostanie automatycznie wyświetlona.

● Kursor pojawia się na wyświetlaczu w lewym górnym rogu (tzn. w tym przypadku na zmiennej C).

3. Wprowadzić: 35.8 [ENTER]

● Aby wprowadzić wartość zmiennej C.

● Kursor przesunie się na kolejną zmienną.

str. 86

Kalkulator naukowy EL-5120

4. Nacisnąć przycisk [SOLVE].

● Kalkulator oblicza wynik

niewiadomej zmiennej, wskazywanej przez kursor.

● Wyświetlaną wartość niewiadomej zmiennej nie trzeba ustawiać na 0, aby rozwiązać równanie. Po naciśnięciu przycisku [SOLVE] bieżąca wartość ten zmiennej zostanie zignorowana.

● Wynik wyświetlany jest w pierwszym wierszu wyświetlacza. Poniżej pojawia się wartość lewej i prawej strony równania.

5. Nacisnąć przycisk [QUIT].

● Aby powrócić do ekranu wprowadzania i edycji zmiennych.

● Obliczony wcześniej wynik zostanie wyświetlony jako wartość zmiennej F.

6. Wprowadzić: 212 [ENTER]

● Aby przypisać zmiennej F wartość

212.

● Kursor pozostanie na zmiennej F, ponieważ równanie nie zawiera więcej zmiennych.

7. Nacisnąć przyciski [▲] [SOLVE].

● Naciśnięcie przycisku [▲] powoduje przesunięcie kursora do góry na zmienną C, a naciśnięcie przycisku [SOLVE] spowoduje obliczenie wartości tej zmiennej.

● Przy pomocy tego równania można obliczyć również inne wartości.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 87

Ekran rozwiązania

Wartość lewej strony równania

Wartość prawej strony równania

Wynik

Ważne wskazówki

Przy korzystaniu z trybu rozwiązywania należy wziąć pod uwagę kilka istotnych punktów.

1. Obliczenia można przerwać w dowolnym momencie, naciskając przycisk [QUIT].

2. Przed przystąpieniem do wprowadza równania należy wybrać właściwą jednostkę kątową.

3. Kalkulator wykonuje obliczenia w oparciu o metodę Newtona. W związku z tym może się zdarzyć, iż niektórych równań nie można obliczyć, pomimo tego, że w zasadzie są one rozwiązywalne (zobacz paragraf „Użyteczne wskazówki odnośnie trybu rozwiązywania” w Załączniku).

4. Kalkulator kończy obliczanie w momencie, gdy wartości lewej i prawej strony równania są do siebie bardzo zbliżone. Dlatego w niektórych przypadkach rzeczywisty wynik może się różnić od rozwiązania uzyskanego przy pomocy kalkulatora (zobacz paragraf „Użyteczne wskazówki odnośnie trybu rozwiązywania” w Załączniku).

5. W niektórych przypadkach kalkulator może przerwać obliczenia i wyświetlić przedstawiony obok komunikat. Należy wtedy przeczytać informacje podane w Załączniku (paragraf „Użyteczne wskazówki odnośnie trybu rozwiązywania”).

str. 88

Kalkulator naukowy EL-5120

Zapisywanie, wczytywanie i kasowanie równań

Równania wprowadzone w trybie rzeczywistym (funkcja rozwiązywania równań lub funkcja rachunku całkowego) można zapisać do pliku EQTN FILE. Równania wprowadzone w trybie rozwiązywania można zapisać do pliku SOVER FILE. W obu wymienionych trybach procedura zapisywania, wczytywania i kasowania równań jest taka sama.

W trybie rzeczywistym bądź w trybie rozwiązywania naciśnięcie przycisku [FILE] spowoduje przywołanie pliku EQTN FILE lub SOLVER FILE.

● Aby wczytać, zapisać lub skasować ten plik, należy nacisnąć przycisk odpowiednio [1], [2] lub [3].

Zapisywanie równania

Aby zapisać równanie, należy postępować w następujący sposób.

1. W menu plików należy nacisnąć przycisk [2].

● Pojawi się wtedy ekran nazw plików, a kalkulator poprosi użytkownika o wprowadzenie nazwy.

● Aby ułatwić wprowadzanie, kalkulator przełącza się automatycznie na wprowadzanie wielkich liter. Możemy zmienić wielkość liter, nacisnąć przycisk [ALPHA].

2. Wprowadzić nazwę pliku (do siedmiu znaków). Aby przerwać operację zapisywania bez

•

zapisywania czegokolwiek, należy nacisnąć przycisk [QUIT].

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 89

Menu pliku (FILE)

Ekran nazw plików

Jako nazwa pliku zostanie wprowadzony napis „EX-1”.

3. Po wprowadzeniu nazwy należy nacisnąć

przycisk [ENTER].

● Kalkulator powróci do wyświetlania ekranu widocznego na wyświetlaczu przed naciśnięciem przycisku [FILE].

Wczytywanie i kasowanie równania

Procedura wczytywania i procedura kasowania równania z pamięci jest taka sama. Przy kasowaniu kalkulator poprosi jednak o potwierdzenie zamiaru wykonania tej operacji.

Aby wczytać lub skasować równanie należy postępować w następujący sposób:

1. W menu plików nacisnąć przycisk [1] lub [3], aby wczytać lub skasować równanie.

2. Przy pomocy przycisku [▼] lub podając odpowiednią liczbę wybrać nazwę pliku do wczytania lub skasowania. Następnie należy nacisnąć przycisk [ENTER].

● Gdy wybrane zostanie polecenie skasowania równania, kalkulator poprosi o potwierdzenie. Aby skasować równanie, należy nacisnąć przycisk [ENTER]. Aby anulować wykonanie tej operacji, należy nacisnąć przycisk [QUIT].

● Jeśli równanie, które ma zostać wczytane, zawiera zmienne lokalne, to zostaną one załadowane razem z tym równaniem.

● Inne równania i zmienne lokalne, które były wyświetlane przez wczytaniem tego równania, zostaną skasowane.

Wybrane zostało polecenie kasowania „DEL”

str. 90

Kalkulator naukowy EL-5120

ROZDZIAŁ 8:

PROGRAMOWANIE

Programowanie ................................................................................................92

Wskazówki odnośnie programowania ......................................................... 92

Wykorzystanie przycisków i sposób wyświetlania.......................................93

Tworzenie nowego programu ......................................................................... 94

Zmienne.......................................................................................................95

Rozkazy programu........................................................................................... 98

Polecenia do wprowadzania i wyświetlania danych .................................... 98

Rozgałęzienia, podprogramy..................................................................... 100

Równania i nierówności............................................................................. 102

Rozkazy obliczeń statystycznych ..............................................................103

Edycja programu............................................................................................104

Komunikaty błędów ....................................................................................... 105

Przykłady programów ...................................................................................106

Niektórzy lubią gorąco...............................................................................106

Zawsze do przodu ..................................................................................... 107

Wszystko ma swoje dwie strony................................................................110

Kasowanie programów..................................................................................112

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 91

Programowanie

Kalkulator można zaprogramować w celu automatyzacji prostych lub złożonych obliczeń. Programy można wykorzystywać w trybie rzeczywistym oraz w trybie podstawy N. W trybie rzeczywistym można wykonywać normalne operacje matematyczne i statystyczne. W trybie podstawy N można wykonywać operacje logiczne oraz wykonywać obliczenia na liczbach szesnastkowych, dziesiętnych lub dwójkowych.

W celu wybrania trybu programowania (PROGRAM MODE) należy nacisnąć przyciski [MODE] [4]. Aby uruchomić dany program (RUN), utworzyć nowy program (NEW), przystąpić do edycji wybranego programu (EDIT) lub skasować program

Pierwszy ekran

(DEL), należy nacisnąć odpowiednio przycisk [1], [2], [3] lub [4].

Wskazówki odnośnie programowania

Niniejszy podręcznik nie opisuje w sposób wyczerpujący wszystkich aspektów pisania programów. Przy programowaniu kalkulatora użyteczne może się okazać doświadczenie zdobyte przy pracy z innymi językami programowania (BASIC, FORTRAN lub podobnymi). Język programowania niniejszego kalkulatora zawiera elementy charakterystyczne dla wielu języków programowania. Zwykłe programy komputerowe i programy kalkulatora zawierają jeden lub więcej podstawowych elementów, takich jak wprowadzanie danych, warunkowe rozgałęzienie, pętle, obliczanie i wyświetlanie wyników.

Kalkulator zawiera rozkazy programowe, umożliwiające zawarcie tych podstawowych elementów w programach. W paragrafie „Rozkazy programu” zamieszczona została lista tych rozkazów.

str. 92

Kalkulator naukowy EL-5120

Po naciśnięciu przycisku

) Podane zostały nazwy

przykładowych programów.

Uwaga: Rozkazy należy wybierać z menu rozkazów (COMMAND). Nie można

ich wprowadzać w przy pomocy przycisków liter ( [ALPHA] ).

Wykorzystanie przycisków i sposób wyświetlania

Aby maksymalnie ułatwić wprowadzanie programów, niektóre przyciski działają w trybie programowania inaczej jak w pozostałych trybach pracy kalkulatora. Istnieją następujące różnice:

● W trybie programowania nie można wykorzystywać funkcji FILE. Pierwszą funkcją tego przycisku jest polecenie [COMMAND].

● Przy wprowadzaniu nazwy programu kalkulator automatycznie wybiera funkcję wielkich liter ( [ALPHA] ).

● Jeden wiersz programu może zawierać do 159 znaków. Każdy rozkaz traktowany jest jak jeden znak. Przy pracy z jednym wierszem dane przesuwają się na wyświetlaczu z lewej do prawej strony.

Wiersz programu nie jest kontynuowany

w kolejnym wierszu wyświetlacza.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 93

COMMAND (rozkaz)

Pierwsza funkcja w trybie programowania

Wprowadzanie polecenia: PRINT „INPUT RADIUS

Tworzenie nowego programu

Za każdym razem przy tworzeniu nowego programu kalkulator automatycznie zapisuje go pod wcześniej wybraną dla niego nazwą. Nie ma potrzeby oddzielnego zapisywania programu.

Aby utworzyć nowy program, należy postępować w następujący sposób.:

1. Po wybraniu trybu programowania

należy nacisnąć przycisk [2], aby rozpocząć wprowadzanie programu.

● Na tym ekranie przycisk [1] wybiera

tryb rzeczywisty, a przycisk [2] wybiera tryb podstawy N.

2. Po wybraniu trybu na wyświetlaczu pojawi się ekran wprowadzania nazwy

programu (TITLE).

● Kalkulator przełącza się

automatycznie na wprowadzanie

Po naciśnięciu przycisku

wielkich liter. Aby zmienić wielkość liter, należy nacisnąć przycisk [ALPHA].

● Nazwa programu może się składać

z maks. siedmiu znaków.

3. Nacisnąć przycisk [ENTER], aby

Po naciśnięciu przycisku

zapisać nazwę programu.

● Teraz można przystąpić do

wprowadzania nowego programu dla wybranego trybu pracy kalkulatora.

● Normalne funkcje kalkulatora można wprowadzać jako rozkazy. Dodatkowe rozkazy programowe wprowadza się za pomocą menu

Nazwa programu

Wybrany tryb

rozkazów [COMMAND].

str. 94

Kalkulator naukowy EL-5120

Zmienne

W trybie programowania zmienne globalne i zmienne lokalne przetwarzane są w odmienny sposób.

Pojedyncze wielkie litery (A do Z oraz θ) są zmiennymi globalnymi. Zmienne globalne odnoszą się do pamięci kalkulatora. (Np. zmienna C w programie oznacza pamięć zmiennej C).

● Zmienne globalne umożliwiają programom wykorzystanie wartości zapisanych w poszczególnych komórkach pamięci oraz przekazywanie wartości z jednego programu do drugiego. Zmienne globalne umożliwiają także zapisywanie wyników programów, które można wykorzystać do pracy w dowolnym trybie.

● Istnieje także możliwość wykorzystania maks. 9 zmiennych lokalnych. Nazwy zmiennych lokalnych składają się z jednej litery oraz jednej cyfry. Zmienne te można wykorzystywać tylko wewnątrz danego programu.

Jeśli dany wiersz programu zawiera np. równanie Y = M Y przyjmuje wartość (M zmienna lokalna M zdefiniowana w programie, to kalkulator w momencie wykonywania programu poprosi o wprowadzenie jej wartości. Wartość zmiennej globalnej X program pobiera z własnej pamięci.

Kalkulator naukowy

X + 5, to zmienna globalna

∗X) + 5. Jeśli

nie została wcześniej

EL-5120 str. 95

Przy odrobinie wprawy pisanie programów dla tego kalkulatora wkrótce nie będzie stanowić dla Państwa żadnego problemu.

PRZYKŁAD

Utworzyć prosty program, który prosi o wprowadzenie podstawy (B1) oraz wysokości (H1) trójkąta i w oparciu o wymienione wielkości oblicza powierzchnię (A) tego trójkąta. Obliczyć powierzchnię tego trójkąta przy podstawie równej 4 jednostki i wysokości równej 3 jednostki.

1. Przygotowanie do utworzenia programu.

Postępowanie

Wybrać tryb programowania. Wybrać operację tworzenia

nowego programu.

Wybrać tryb obliczeń.

Kolejność

wprowadzania

[MODE] [4]

[2]

[1]

Wyświetlacz

AREA : REAL

PROGRAM ?

Wprowadzić nazwę programu. AREA

Zapisać nazwę programu.

[ENTER]

2. Prowadzanie programu.

Wiersz programu

Kolejność wprowadzania

PRINT” B1 = BASE [COMMAND] [2] [B]1[=][B][A][S][E] [ENTER]

PRITN” H1 = HEIGHT

A = 1/2 B H

1 1

[COMMAND] [2] [H]1[=][H][E][I][G][H][T] [ENTER]

[A][=]1 [a/b] 2[VAR][B]1 [ENTER] [ENTER] [VAR] [▼] [H]1 [ENTER] [ENTER] [ENTER]

PRINT” AREA [COMMAND] [2] [A][R][E][A] [ENTER]

PRINT A [COMMAND] [1] [A] [ENTER]

str. 96 Kalkulator naukowy EL-5120

3. Uruchamianie programu.

Postępowanie

Powrócić do ekranu trybu programowania. Wybrać polecenie RUN, aby uruchomić program. Wprowadzić wartość 4 dla podstawy.

Kolejność

wprowadzania

[QUIT]

[1] [ENTER]

4 [ENTER]

Wyświetlacz

AREA A =

Wprowadzić wartość 3 dla wysokości. 3 [ENTER]

● Program automatycznie poprosi o wprowadzenie niewiadomych wartości

zmiennych lokalnych.

Uwagi odnośnie wprowadzania programów.

1. Przy wykonywaniu programów wyświetlanie wykorzystanego w nich tekstu (przy poleceniu PRINT) kontynuowane jest wedle potrzeby w kolejnym wierszu.

2. W jednym wierszu można wprowadzić tylko jeden rozkaz (za wyjątkiem przypadku

Wprowadzanie napisu ENTER YOUR NAME w momencie edycji programu.

szczególnego w postaci polecenia IF ... GOTO, zobacz paragraf „Rozkazy programu”).

Napis w momencie wykonywania programu.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 97

Rozkazy programu

W niniejszym paragrafie opisane zostały wszystkie rozkazy, które dostępne są w trybie programowania. Lista ta nie zawiera żadnych poleceń dostępnych z klawiatury kalkulatora ani żadnych poleceń menu MATH.

Polecenia do wprowadzania i wyświetlania danych

Nacisnąć przycisk [COMMAND], aby przywołać pierwszą stronę menu rozkazów.

● Aby wybrać rozkaz PRINT, PRINT”, INPUT, WAIT, REM lub END, należy nacisnąć odpowiednio przycisk [1], [2], [3], [4], [5] lub [6].

Polecenie Opis

Przykłady

Powoduje wydrukowanie wartości

zmiennej. Format wyświetlania ustalony jest w menu ustawień

PRINT A PRINT B

(SET UP).

Powoduje wydrukowanie tekstu

PRINT”

<dowolny

tekst>

wprowadzonego po znaku apostrofu. Jeśli tekst jest dłuższy od 42 znaków, to wyświetlone zostaną

PRINT”SHARP

tylko ostatnie 42 znaki.

Powoduje zatrzymanie

INPUT

wykonywania programu i żądanie wprowadzenia wartości zmiennej,

INPUT A INPUT B

wyświetlając napis „<zmienna>=”.

str. 98 Kalkulator naukowy EL-5120

Polecenie Przykłady

Opis

Powoduje zatrzymanie wykonywania programu przez podaną tutaj liczbę sekund. Maksymalna liczba sekund wynosi

WAIT

255. Gdy użytkownik nie wprowadzi liczby sekund, to program zostanie zatrzymany do

WAIT 5 WAIT FF(HEX) WAIT 1010(BIN)

momentu naciśnięcia przycisku. W czasie oczekiwania na wyświetlaczu widoczny jest symbol BUSY.

Wprowadza komentarz. Wiersz ten

REM

<dowolny

tekst>

nie ma żadnego wpływu na wykonywanie programu, umożliwia jedynie jego komentowanie. Im więcej komentarzy zawiera program, tym więcej zajmuje on

REM TIME TABLE

pamięci.

Powoduje zakończenie wykonywania programu. Polecenie to nie jest konieczne do zakończenia programu. Jeśli program nie zawiera polecenia END, to po jego zakończeniu kalkulator wyświetli wynik

END END

ostatniego obliczenia. Program może zawierać wiele rozkazów END, służących do zakończenia jego wykonywania po wejściu do rozgałęzienia, podprogramu, itd.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 99

Rozgałęzienia, podprogramy

Nacisnąć przyciski [COMMAND] [▼], aby przywołać drugą stronę menu rozkazów.

● Aby wybrać rozkaz LABEL, CLRT, IF, GOTO, GOSUB lub RETURN, należy nacisnąć odpowiednio przycisk [1], [2], [3], [4], [5] lub [6].

Polecenie Opis Przykłady

Oznacza punkt docelowy dla rozkazu rozgałęzienia (GOTO lub GOSUB). Każda etykieta może

LABEL

składać się z maks. siedmiu znaków i musi być unikatowa (tzn. dana etykieta może zostać użyta w

LABEL LOOP1 LABEL LOOP2

programie nie więcej niż jeden raz). W jednym programie można wykorzystać do 20 różnych etykiet.

CLRT

Powoduje skasowanie tekstu na wyświetlaczu.

CLRT

Warunkowe rozgałęzienia rozpoczynają się od rozkazu jeśli (IF), po którym następuje warunek,

GOTO

oraz od rozkazu skoku (GOTO), umieszczonego w tym samym wierszu co rozkaz IF. Rozkaz GOTO jest jedynym rozkazem, który może następować po rozkazie

IF B = 1 GOTO

LOOP1

IF. W celu poprawienia czytelności programu przed rozkazem GOTO można wstawić jedną spację.

str. 100 Kalkulator naukowy EL-5120

Polecenie Opis Przykłady

Powoduje skok i kontynuację wykonywania programu od wskazanej etykiety (tj. tekstu

GOTO

podanego przy rozkazie LABEL). Gdy użyty zostanie rozkaz GOTO, program musi zawierać także

GOTO LOOP2

odpowiednie oznaczenie etykiety (LABEL), wskazujące punkt docelowy skoku.

Powoduje przywołanie podprogramu, oznaczonego etykietą (tj. tekstem podanym przy rozkazie LABEL). Gdy użyty zostanie rozkaz GOSUB, program

GOSUB

musi zawierać także odpowiednie oznaczenie etykiety (LABEL),

GOSUB PART1

wskazujące punkt docelowy skoku, oraz rozkaz RETURN, wskazujący koniec podprogramu. Podprogramy można zagnieżdżać maks. do dziesięciu poziomów.

Powoduje zakończenie podprogramu. Wykonywanie

RETURN

programu będzie kontynuowane od

RETURN

wiersza następującego po wierszu zawierającym rozkaz GOSUB.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 101

Równania i nierówności

Wyrażenie te wykorzystuje się do określania warunków dla polecenia IF. Tworzą one podstawy pętli i warunkowych rozgałęzień programu. „Symbol równa się [=]” można wykorzystać także do zmiany wartości zmiennej.

Nacisnąć przyciski [COMMAND] [▼] [▼], aby przywołać trzecią stronę menu rozkazów.

● Aby wybrać symbol „=”, „<”, „≤”, „≥”, „>”lub „≠”, należy nacisnąć odpowiednio przycisk [1], [2], [3], [4], [5] lub [6]. Symbol „=” można wprowadzić także przez naciśnięcie przycisku [=].

Polecenie Opis Przykłady

Rozkazy obliczeń statystycznych

W trybie programowania rozkazy obliczeń statystycznych można wykorzystywać tylko w połączeniu z trybem rzeczywistym. Po wybraniu trybu podstawy N menu obliczeń statystycznych nie będzie dostępne.

Nacisnąć przyciski [COMMAND] [▼] [▼] [▼], aby przywołać czwartą stronę menu rozkazów.

● Aby wybrać rozkaz DATA, STATx lub STATxy, należy nacisnąć odpowiednio przycisk [1], [2] lub [3].

Polecenie Opis Przykłady

Równe. Przy pomocy tej funkcji można także przypisać

zmiennej nową wartość, np. przy zwiększaniu lub

IF B=0 GOTO ZERO A = A+1

zmniejszaniu wartości zmiennej.

IF B<0 GOTO NGTV < Mniejsze.

IF B <=0 GOTO CALC < = Mniejsze lub równe.

IF B>=0 GOTO RECALC > = Większe lub równe.

IF B >0 GOTO PSTV > Większe.

≠

Różne.

IF A≠B GOTO DIF

str. 102 Kalkulator naukowy EL-5120

Wprowadzanie nowych danych statystycznych. Format danych

DATA <x> DATA <x, waga> DATA <x, y> DATA <x, y, waga>

musi być zgodny z wybranym obliczeniem statystycznym (jedna lub dwie zmienne). Rekord danych statystycznych wprowadzony w trybie programowania można później

DATA 5.23 DATA 25 , 2 DATA 72 , 175 DATA 9 , 96 , 3

wykorzystać w trybie obliczeń statystycznych.

STATx

STATxy

Wybór obliczeń statystycznych dla jednej zmiennej.

Wybór obliczeń statystycznych dla dwóch zmiennych.

STATx

STATxy

● Po wykonaniu rozkazów STATx oraz STATxy kalkulator kasuje wszystkie dane zapisane do tej pory w trybie obliczeń statystycznych.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 103

Edycja programu

Komunikaty błędów

W trybie programowania należy nacisnąć przycisk [3], aby uaktywnić tryb edycji. Następnie należy wybrać program do edycji i nacisnąć przycisk [ENTER].

● Aby dodać do programu kolejne wiersze, należy nacisnąć przycisk [INS], aby nie dopuścić do niezamierzonego zgubienia wierszy lub tekstu.

● Jeden wiersz może zawierać tylko jeden rozkaz! Wyjątkiem od tej reguły jest

Po naciśnięciu przycisków

rozkaz IF ... GOTO (zobacz paragraf „Rozkazy programu”). Nie należy próbować dodawać rozkazów do już istniejących wierszy.

● Aktualnie opracowywany wiersz nie zostanie zmieniony, dopóki nie zostanie naciśnięty przycisk [▼], [▲] lub [ENTER]. Jeśli

Po naciśnięciu przycisków

wprowadzone zmiany są niepożądane, to należy nacisnąć przycisk [QUIT], aby je anulować.

● Aby zapisać zmiany do wcześniej edytowanego wiersza, należy pamiętać o naciśnięciu przycisku [▼], [▲] lub [ENTER]. Aby następnie powrócić do ekranu trybu

Skasowany tekst pojawi się ponownie, jeśli przed zapisaniem zostanie naciśnięty przycisk [QUIT].

programowania, należy nacisnąć przycisk [QUIT].

● Aby skasować cały wiersz programu, należy nacisnąć przycisk [CL]. Puste wiersze pomiędzy wierszami programu nie są uwzględniane.

● Proszę zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy przyciskiem [CL] oraz przyciskiem cofnięcia [BS]. Naciśnięcie przycisku [BS] powoduje skasowanie ostatnio wprowadzonego znaku (znaku znajdującego się bezpośrednio przed kursorem) - jest to użyteczna funkcja, służąca do poprawiania błędnie wprowadzonych znaków.

● Aby skasować cały program, należy nacisnąć przycisk [CA].

● Nazwy programów zmienia się przez zamazanie poprzednich.

str. 104

Kalkulator naukowy EL-5120

Jeśli przy wykonywaniu programu pojawią się problemy, kalkulator pokaże komunikat błędu i przejdzie bezpośrednio do wiersza, który wywołał błąd. W ten sposób można w prosty sposób rozpoznawać błędy w programie.

Po wprowadzeniu programu często trzeba sprawdzać, czy nie zawiera on błędów (operacja ta po angielsku nazywa się „debugging”). Aby ułatwić to zadanie, kalkulator pokazuje komunikaty błędów, jeśli przy wykonywaniu programu występują problemy.

Jeśli program zawiera np. więcej jak jedną etykietę o takiej samej nazwie, to pojawi się komunikat „SYNTAX” (błąd składni).

Aby przywołać wiersz, który wywołał błąd, należy nacisnąć przycisk [◄] lub

Komunikat błędu przy nieprawidłowej składni

[►]. Aby powrócić do menu programu, należy nacisnąć przycisk [CL].

Wykonywany program można w dolnej chwili zatrzymać, naciskając przycisk [QUIT]. Jest to niezbędne na przykład wtedy, gdy program wszedł do

Po naciśnięciu przycisku [◄] lub [►].

nieskończonej pętli. Po naciśnięciu przycisku [◄] lub [►] kursor przejdzie do ostatnio wykonywanego wiersza programu.

Ponowne naciśnięcie przycisku [QUIT]

Po naciśnięciu przycisku

spowoduje powrót do ekranu początkowego.

W załączniku zamieszczona została lista wszystkich komunikatów błędów.

Po naciśnięciu przycisku w czasie wykonywania programu.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 105

Przykłady programów

Programy te należy wykonać w celu przećwiczenia programowania kalkulatora. W niniejszym paragrafie przedstawione zostały różne tryby programowania, polecenia, pętle oraz warunkowe rozgałęzienia.

Niektórzy lubią gorąco

Program ten służy do przeliczania w trybie rzeczywistym stopni Celsjusza na stopnie Fahrenheita i odwrotnie.

1. Wprowadzić: [MODE] [4] [2] [1] TEMP [ALPHA] [ENTER]

● Spowoduje to utworzenie programu o nazwie „TEMP” w trybie rzeczywistym.

2. Wprowadzić następujący program.

Wiersz programu Kolejność wprowadzania

LABEL START [COMMAND] [▼] [1] [S][T][A][R][T] [ENTER]

PRINT” (1) C TO F

PRINT” (2) F TO C

INPUT C

IF C =1 GOTO

CTOF

IF C =2 GOTO

FTOC

GOTO START

[COMMAND] [2] [(] 1 [)] [SPACE][C][SPACE][T][O][SPACE][F] [ENTER]

[COMMAND] [2] [(] 2 [)] [SPACE][F][SPACE][T][O][SPACE][C] [ENTER]

[COMMAND] [3] [VAR]C1 [ENTER] [ENTER] [ENTER]

[COMMAND] [▼] [3] [VAR] [ENTER] [=] 1 [SPACE] [COMMAND [▼] [4] [C][T][O][F] [ENTER

[COMMAND] [▼] [3] [VAR] [ENTER] [=] 2 [SPACE] [COMMAND [▼] [4] [F][T][O][C] [ENTER

[COMMAND] [▼] [4] [S][T][A][R][T] [ENTER]

str. 106 Kalkulator naukowy EL-5120

Wiersz programu

Kolejność wprowadzania

LABEL CTOF [COMMAND] [▼] [1] [C][T][O][F] [ENTER]

F=(9/5)C +32

PRINT F

END

[F] [=] [(] 9 [÷] 5 [)] [VAR] [▼] C0 [ENTER] [ENTER] [+] 32 [ENTER]

[COMMAND] [1] [F] [ENTER]

[COMMAND] [6] [ENTER]

LABEL FTOC [COMMAND] [▼] [1] [F][T][O][C] [ENTER]

C=(5/9)*(F -32)

[C] [=] [(] 5 [÷] 9 [)] [×] [(] [VAR] [▼] F0 [ENTER] [ENTER] [-] 32 [)] [ENTER]

PRINT C [COMMAND] [1] [C] [ENTER]

END

[COMMAND] [6] [ENTER]

3. Nacisnąć przyciski [QUIT] [1], wybrać program „TEMP” i nacisnąć przycisk

[ENTER].

● Program prosi o podanie rodzaju zamiany, następnie prosi o wprowadzenie wartości temperatury i wyświetla wynik.

Zawsze do przodu

Jest to prosty program, działający w trybie rzeczywistym, który wykorzystuje funkcje obliczeń statystycznych. Program prosi o wprowadzenie wartości dwóch zmiennych i bada następnie współczynnik korelacji (r).

1. Wprowadzić: [MODE] [4] [2] [1] STAT [ENTER]

● Spowoduje to utworzenie programu o nazwie „STAT” w trybie rzeczywistym.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 107

2. Wprowadzić następujący program.

Wiersz programu Kolejność wprowadzania

STATxy [COMMAND] [▼] [▼] [▼] 3 [ENTER]

GOSUB ENTRY

R=r

R=ABS R

IF R=1 GOTO STRA1

IF R>0.95 GOTO STRA2

PRINT” NO RELATIONSHIP

END [COMMAND] [6] [ENTER]

LABEL STRA1 [COMMAND] [▼] [1] [S][T][R][A]1 [ENTER]

PRINT” STRAIGHT !

END [COMMAND] [6] [ENTER

LABEL STRA2 [COMMAND] [▼] [1] [S][T][R][A]2 [ENTER]

PRINT” ALMOST STRAIGHT

END [COMMAND] [6] [ENTER]

LABEL ENTRY [COMMAND] [▼] [1] [E][N][T][R][Y] [ENTER]

PRINT” ENTER NUMBER OF ENTRIES

[COMMAND] [▼] [5] [E][N][T][R][Y] [ENTER]

[R][= ][STAT] [▼] [▼] 3 [ENTER]

[R][=][MATH] [1] [R] [ENTER]

[COMMAND] [▼] [3] [R][=]1 [COMMAND] [▼] [4] [S][T][R][A]1 [ENTER]

[COMMAND] [▼] [3] [R] [COMMAND] [▼] [▼] [5] 0.95 [COMMAND] [▼] [4] [S][T][R][A]2 [ENTER]

[COMMAND] [2] [N][O][SPACE][R][E][L][A][T][I][O][N][S][H][I][P] [ENTER]

[COMMAND] [2] [S][T][R][A][I][G][H][T] [MATH] [▼] [1] [ENTER]

[COMMAND] [2] [A][L][M][O][S][T][SPACE][S][T][R][A][I][G][H][T] [ENTER]

[COMMAND] [2] [E][N][T][E][R][SPACE] [N][U][M][B][E][R][SPACE][O][F][SPACE][E][N][T][ R][I][E][S] [ENTER]

str. 108 Kalkulator naukowy EL-5120

Wiersz programu

INPUT N

LABEL LOOP1

PRINT N

INPUT X [COMMAND] [3] [X] [ENTER]

INPUT Y

W=1

INPUT W [COMMAND] [3] [W] [ENTER]

DATA X, Y, W

N=N-1 [N][= ][N][- ][1] [ENTER]

IF N>0 GOTO LOOP1

RETURN

3. Nacisnąć przyciski [QUIT] [1], wybrać program „STAT” i nacisnąć przycisk [ENTER].

● Program poprosi o wprowadzenie liczby pozycji i następnie o wprowadzenie statystyk z dwiema zmiennymi (W = waga).

● W przypadku, gdy dane wykazują prawie liniową zależność, współczynnik korelacji r leży blisko 1 lub –1, wartości te reprezentują prostą.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 109

[COMMAND] [3] [N] [ENTER]

[COMMAND] [▼] [1] [L][O][O][P]1 [ENTER]

[COMMAND] [1] [N] [ENTER]

[COMMAND] [3] [Y] [ENTER]

[[W][=]1 [ENTER]

[COMMAND] [▼] [▼] [▼] [1] [X][, ][Y][, ][W] [ENTER]

[COMMAND] [▼] [3] [N] [COMMAND] [▼] [▼] [5] 0 [COMMAND] [▼] [4] [L][O][O][P]1 ENTER

[COMMAND] [▼] [6] [ENTER]

Kolejność wprowadzania

Wszystko ma swoje dwie strony

W przypadku programu dla trybu podstawy N można wykorzystać funkcje zamiany oraz operacje logiczne. Poniżej zamieszczony został prosty program dla trybu podstawy N, służący do zamiany liczby dziesiętnej na postać dwójkową, ósemkową oraz szesnastkową.

1. Wprowadzić: [MODE] [4] [2] [2]

NBASE [ALPHA] [ENTER]

● Spowoduje to utworzenie programu o

nazwie „NBASE” w trybie podstawy N.

2. Wprowadzić następujący program.

Wiersz programu

PRINT” ENTER A

PRINT” DECIMAL NUMBER

INPUT X

X →BIN

B =X

PRINT” →BIN

PRINT B

WAIT

X →OCT

O =X

PRINT” →OCT

[COMMAND] [2] [E][N][T][E][R][SPACE][A] [ENTER]

[COMMAND] [2] [D][E][C][I][M][A][L][SPACE] [N][U][M][B][E][R] [ENTER]

[COMMAND] [3] [X] [ENTER]

[X] [MATH] [4] [ENTER]

[VAR]B0 [ENTER] [ENTER] [=][X] [ENTER]

[COMMAND] [2] [MATH] [4] [ENTER]

[COMMAND] [1] [VAR] [ENTER] [ENTER]

[COMMAND] [4] [ENTER]

[X] [MATH] [3] [ENTER]

[VAR] [▼] O0 [ENTER] [ENTER] [=][X] [ENTER]

[COMMAND] [2] [MATH] [3] [ENTER]

Kolejność wprowadzania

str. 110 Kalkulator naukowy EL-5120

Wiersz programu Kolejność wprowadzania

WAIT 0 [COMMAND] [4] 0 [ENTER]

PRINT O

[COMMAND] [1] [VAR] [ENTER] [ENTER]

WAIT [COMMAND] [4] [ENTER]

X →HEX

H0=X

PRINT” →HEX

WAIT 0

PRINT H

[X] [MATH] [1] [ENTER]

[VAR] [▼] H0 [ENTER] [ENTER] [=] [X] [ENTER]

[COMMAND] [2] [MATH] [1] [ENTER]

[COMMAND] [4] 0 [ENTER]

[COMMAND] [1] [VAR] [ENTER] [ENTER]

● Przed wydrukowaniem program kopiuje wartość zmiennej X do zmiennych B

, O0 oraz H0. Realizowane jest to w tym celu, aby wyświetlone na ekranie

wyniki były bardziej przejrzyste.

3. Nacisnąć przyciski [QUIT] [1], wybrać program „TEMP” i nacisnąć przycisk [ENTER] .

● Program prosi o wprowadzenie liczby dziesiętnej i wyświetla następnie wprowadzoną liczbę w postaci dwójkowej.

● Po naciśnięciu dowolnego przycisku ta sama liczba zostanie wyświetlona w postaci ósemkowej, a następnie w postaci szesnastkowej.

Gdy rozkaz WAIT używany jest w trybie podstawy N, zaleca się zachowanie ostrożności. Liczby podawane jako parametr rozkazu WAIT przetwarzane są w oparciu o aktualnie wybraną podstawę. Może być to liczba dwójkowa, ósemkowa lub szesnastkowa.

Aby określić czas oczekiwania jako liczbę dziesiętną, należy ustalić go w postaci zmiennej (np. T = 5) i wprowadzić rozkaz WAIT <zmienna> (np. WAIT T).

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 111

Kasowanie programów

Dopóki starcza pamięci, można tworzyć dowolnie dużo programów. Aby uzyskać miejsce na nowe programy, należy skasować stare.

Programy kasuje się w następujący sposób.

1. Nacisnąć przyciski [MODE] [4], aby wybrać tryb programowania.

● Gdy tryb programowania został już wybrany, naciśnięcie przycisku [QUIT] spowoduje przywołanie ekranu trybu programowania.

2. Nacisnąć przycisk [4].

● Pojawi się wtedy ekran kasowania. Zawiera on listę wszystkich zapisanych programów.

3. Należy przesunąć kursor na nazwę programu do skasowania i nacisnąć przycisk [ENTER].

● Kalkulator poprosi o potwierdzenie zamiaru skasowania programu.

● Aby skasować program, należy jeszcze raz nacisnąć przycisk [ENTER]. Aby anulować operację kasowania, należy nacisnąć przycisk [QUIT].

Szybką metodą kasowania programów w trakcie ich wprowadzania jest naciśnięcie przycisku [CA]. Kalkulator poprosi wtedy o potwierdzenie zamiaru skasowania programu. Aby skasować program, należy nacisnąć przycisk [ENTER].

str. 112

Kalkulator naukowy EL-5120

ROZDZIAŁ 9:

ZASTOSOWANIE KALKULATORA

Fizyka ..............................................................................................................114

Orbita geosynchroniczna........................................................................... 114

Wiesz, ile jest gwiazd na niebie?...............................................................116

Rozpad substancji promieniotwórczych ....................................................118

Obliczenia statystyczne ................................................................................120

Test chi kwadrat ........................................................................................120

Budowa dróg ..................................................................................................123

Kąt i nachylenie ......................................................................................... 123

Operacje handlowe ........................................................................................ 124

Odsetki bankowe.......................................................................................124

Zabawa i loteria ..............................................................................................126

Loteria........................................................................................................126

Ładny kąsek ..............................................................................................127

Obliczenia z wykorzystaniem pamięci ......................................................... 128

Opłacalne przychody .................................................................................128

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 113

Fizyka

Orbita geosynchroniczna

Orbita zamknięta satelity poruszającego się wokół Ziemi nazywana jest orbitą geosynchroniczną, jeśli jego czas obiegu pokrywa się z czasem obrotu Ziemi wokół własnej osi.

PRZYKŁAD

W jakiej odległości od Ziemi może występować orbita geosynchroniczna?

Czas obiegu oblicz

4Tπ

Gdzie: T = czas obiegu G = stała grawitacyjna (6,672 × 10 M = masa Ziemi (5,976 × 10 kg) r = odległość satelity od środka Ziemi (promień)

Ziemia wykonuje jeden pełny obrót wokół własnej osi co 23 godziny, 56 minut i

4.09 sekund. Przeliczenie tego czasu na sekundy wykonuje się w następujący

sposób:

1. Wprowadzić: [MODE] [1] [CA]

23.560409 [MATH] [▼] [▼] [1] [×] 60

[

x ] [ENTER]

● Jest to wartość zmiennej T.

2. Nacisnąć przyciski [STO] T, aby przypisać wynik do zmiennej T.

Dwie z liczb użytych w wymienionym równaniu mają tylko trzy cyfry po przecinku dziesiętnym. W związku z tym na potrzeby wyświetlania liczb należy wybrać notację naukową z trzema cyframi po przecinku dziesiętnym. Następnie należy wybrać tryb edycji równań.

3. Nacisnąć przyciski [SET UP] [2] [3] [3] [QUIT].

str. 114 Kalkulator naukowy EL-5120

a się w oparciu o następujące równanie:

-11 2 -2

Nm kg )

Wybrać tryb rozwiązywania równań i wprowadzić równanie.

4. Wprowadzić [MODE] [3] [CA] [ENTER]

2 2

[T] [

x ] [=] [(] 4 [π] [x ] [)] [a/b] [(]

[VAR] G 0 [ENTER] [ENTER] [VAR] [▼] M0 [ENTER] [ENTER] [)] [×] [VAR] [▼] R0 [ENTER] [ENTER] [

y ] 3

5. Skontrolować, czy równanie na wyświetlaczu jest poprawne i nacisnąć przycisk [ENTER].

● Kalkulator wybierze zmienną globalną T.

6. Wprowadzić: [ENTER] 6.672 [Exp] –11 [ENTER] 5.976 [Exp] 24 [ENTER]

● Zostaną wprowadzone wartości zmiennych G przesunie się na zmienną R

oraz M , a kursor

0 0

7. Nacisnąć przycisk [SOLVE].

WYNIK

4,217 × 107 metrów (tj. 42,170 km) Orbita geosynchroniczna znajduje się w odległości ok. 42,170 km od środka Ziemi.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 115

(

Wiesz, ile jest gwiazd na niebie?

Pozorna jasność gwiazdy mówi nam, jak jasna jest gwiazda na niebie. Wartość tę określa się na podstawie jej odległości od Ziemi oraz jej jasności.

Ponieważ gwiazdy oglądane są z różnych odległości, wartości ich jasności dla celów porównawczych należałoby unormować. Zadanie to spełnia wartość bezwzględnej jasność, która mówi nam, jak jasna jest gwiazda z odległości 10 pc (pc = parsec = ok. 32.6 lat świetlnych).

Gdy znana jest bezwzględna jasność dwóch gwiazd, to można obliczyć następujący współczynnik jasności.

()

log −=

MM4,0

Gdzie: M M L L

= bezwzględna jasność pierwszej gwiazdy

= bezwzględna jasność drugiej gwiazdy

= jasność pierwszej gwiazdy

= jasność drugiej gwiazdy

PRZYKŁAD 1

Ile wynosi stosunek jasności słońca do gwiazdy o bezwzględnej jasności wynoszącej 2,89? (Bezwzględna jasność słońca wynosi 4.8).

Przestawienie powyższego równania:

()

2M1M4,0

−

str. 116

Kalkulator naukowy EL-5120

W tym przypadku M = 2,89.

Wprowadzić: [MODE] [1] [CA] [SET UP] [2] [1] [QUIT] [10 ] [(] 0,4 [×] [(] 4.8 [-]

2.89 [)] [)] [ENTER].

WYNIK

5.807644175 Gwiazda jest prawie sześć razy jaśniejsza od słońca.

PRZYKŁAD 2

Druga gwiazda ma jedynie 0,0003 krotną jasność słońca. Jak duża jest jej bezwzględna jasność?

Przestawienie pierwotnego równania według M

)

L/Llog

−=

4,0

W tym przypadku L

= 0,0003.

2/L1

Wprowadzić: 4.8 [-] [(] [log] 0.0003 [÷]

0.4 [)] [ENTER]

WYNIK

Bezwzględna jasność drugiej gwiazdy wynosi ok. 13.6072.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 117

Rozpad substancji promieniotwórczych

Radiowęgiel (węgiel-14, 14C) jest występującym w naturze izotopem promieniotwórczym węgla, który odgrywa rolę przy datowaniu radiowęglowym. Ponieważ węgiel-14 rozpada się w stałych odstępach czasu, można w ten sposób określić wiek niegdyś żywych organizmów, mierząc pozostałe w nich ilości pierwiastka

Masa zawartego w próbce

C zmienia się zgodnie z następującym wzorem:









−







eMM−= lub



Gdzie: M M

= masa 14C w czasie t

= pierwotna masa C

k = stała rozpadu t = czas jaki upłynął w latach

PRZYKŁAD

Napisać program, który prosi o wprowadzenie pierwotnej i aktualnej

masy

C i podaje wiek organizmu.

Następnie określić okres półrozpadu

dla

1. Wprowadzić [MODE] [4] [2] [1] DECAY

[ENTER]

● Spowoduje to utworzenie w trybie

rzeczywistym nowego programu o nazwie „DECAY”.

2. Wprowadzić następujący program.

Wiersz programu Kolejność wprowadzania

PRINT” ORIGINAL MASS

[COMMAND] [2] [O][R][I][G][I][N][A][L][SPACE] [M][A][S][S] [ENTER]

str. 118 Kalkulator naukowy EL-5120

Wiersz programu Kolejność wprowadzania

INPUT M

PRINT” CURRENT MASS

INPUT M

T = −ln(M1/M0)) /

1.2118E-4

PRINT T

PRINT” YEARS

[COMMAND] [3] [VAR]M0 [ENTER] [ENTER] [ENTER]

[COMMAND] [2] [C][U][R][R][E][N][T][SPACE] [M][A][S][S] [ENTER]

[COMMAND] [3] [VAR] [▼] M1 [ENTER]

[T] [=] [(] [LN] [(] [VAR] [ENTER] [÷] [VAR] [▲] [ENTER] [)] [)] [÷] 1.2118 [Exp] -4 [ENTER]

[COMMAND] [1] [T] [ENTER]

[COMMAND] [2] [Y][E][A][R][S] [ENTER]

END [COMMAND] [6] [ENTER]

Czas półrozpadu pierwiastka jest czasem, jaki upływa do momentu połowicznego rozpadu jego masy.

3. Nacisnąć przyciski [QUIT] [1], aby wybrać program „DECAY” oraz [ENTER], aby go uruchomić.

4. Wprowadzić 100 [ENTER] 50 [ENTER], aby przypisać wartości do zmiennych M

oraz M .

0 1

WYNIK

Czas półrozpadu pierwiastka 14C wynosi 5719.980034..

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 119

Obliczenia statystyczne

Test chi kwadrat

Test chi kwadrat (χ2) porównuje dane próbki ze statystyczną hipotezą (rozkład prawdopodobieństwa). Podaje on miarę zgodności tej próbki z hipotezą i służy do skalowania danych (funkcja dyskretna). Dane są wynikami obserwacji w różnych kategoriach.

W przypadku testu chi kwadrat obserwowane wartości eksperymentalne porównywane są z wartościami oczekiwanymi, otrzymywanymi z modelu prawdopodobieństwa.

W zadaniu obliczymy następującą wartość i porównamy ją z tabelą krytycznych wartości chi kwadrat.

=χ

Gdzie: f F

PRZYKŁAD

Zasadziliśmy roślinę z kwiatami rodzaju P, Q, R oraz S. Zgodnie z prawem Mendla poszczególne rodzaje kwiatów powinny być w stosunku 9:3:3:1. Ustalić, czy pojawiają się zgodnie z prawem Mendla.

Liczba poszczególnych rodzajów kwiatów w eksperymencie przedstawiona została w poniższej tabeli.

Rodzaj kwiatów P Q R S łącznie

Współczynnik prawdopodobieństwa 9 3 3 1 16 Oczekiwany udział rodzajów

kwiatów

Obserwowana liczba kwiatów 125 40 42 12 219

str. 120

()

−

∑

lub

= rzeczywista liczba obserwacji w kategorii i

= oczekiwana liczba obserwacji w kategorii i, bazująca na

(Obserwowana liczba – Oczekiwana liczba)2

Oczekiwana liczba

statystycznym modelu prawdopodobieństwa

9/16 3/16 3/16 1/16 1

Kalkulator naukowy EL-5120

Oczekiwaną liczbę egzemplarzy każdego rodzaju kwiatów (F) można obliczyć

przez pomnożenie oczekiwanego udziału danego rodzaju kwiatów przez całkowitą liczbę kwiatów.

1. Nacisnąć przyciski [MODE] [1] [CA].

2. Wprowadzić 9 [

÷] 16 [×] 219 [STO] P

● Oczekiwana liczba kwiatów rodzaju P zostanie zapisana w zmiennej P.

3. Wprowadzić 3 [

÷] 16 [×] 219 [STO] Q

[STO] R

● Oczekiwane liczby kwiatów rodzajów Q i R zostaną zapisane w zmiennych Q i R.

4. Wprowadzić 1 [

÷] 16 [×] 219 [STO] S

● Oczekiwana liczba kwiatów rodzaju S zostanie zapisana w zmiennej S.

Dla każdego rodzaju kwiatów obliczymy wartości zgodnie z następującym wzorem:

Obserwowana liczba – Oczekiwana liczba

Oczekiwana liczba

5. Nacisnąć przyciski [SET UP] [4] [1] [QUIT] .

● Aby wybrać obliczenia z jedną zmienną (STATx).

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 121

6. Wprowadzić [(] 125 [−] [P] [)] [x2] [÷] [P] [DATA] [(] 40 [−] [Q] [)] [x [Q] [DATA] [(] 42 [−] [R] [)] [x [R] [DATA] [(] 12 [−] [S] [)] [x

] [÷]

[S] [DATA]

Chi kwadrat jest sumą wyników dla wszystkich czterech rodzajów kwiatów.

7. Nacisnąć przyciski [STAT] [4] [ENTER].

● Zostanie obliczona wartość Σx, tj. chi

kwadrat.

WYNIK

Chi kwadrat wynosi 0,283612379

Należy porównać wymienioną obliczoną wartość chi kwadratu z krytycznymi wartościami standardowej tabeli chi kwadratów. Liczba stopni swobody odpowiada liczbie kategorii danych minus jeden. Liczba kategorii danych w naszym przykładzie wynosi 4 (liczba rodzajów kwiatów), dlatego liczba stopni swobody wynosi tutaj 3.

Wartość krytyczna chi kwadratu według tabeli (95% współczynnik zaufania, 3 stopnie swobody) wynosi 7,81. Ponieważ obliczona wartość jest mniejsza od wartości krytycznej, oznacza to, że wyniki eksperymentalne są zgodne z hipotezą i można założyć, że kwiaty zachowują się zgodnie z prawami Mendla.

str. 122

Kalkulator naukowy EL-5120

Budowa dróg

Kąt i nachylenie

PRZYKŁAD

Dwóch znajomych spiera się o to, który z nich mieszka przy bardziej stromej ulicy. Jeden z nich dowiedział się w miejskim urzędzie ds. budowy dróg, że jego ulica budowana była przy spadku 35%. Drugi zmierzył kąt swojej ulicy i otrzymał 20 stopni.

Która z obu ulic jest bardziej stroma?

Problem można rozwiązać przez przeliczenie jednego z obu wymienionych pomiarów na jednostki drugiego i porównanie wyników.

W tym przypadku spadek należy przeliczyć na stopnie kątowe.

Spadek oznacza przyrost wysokości na danym odcinku drogi, a więc współczynnik wysokości do drogi. Stopnie procentowe wynoszą w tym przypadku stopnie razy 100. Stosunek wysokości do drogi odpowiada sinusowi kąta θ.

Równanie jest następujące:

Sinus

=θ lub

1−

=θ

sin

Gdzie: y = wysokość r = droga

Wprowadzić: [MODE] [1] [CA] [SET UP] [1] [1] [QUIT] [sin

-1

] [(] 35 [÷] 100 [)]

[ENTER]

● Upewnić się, że jednostka kątowa została ustawiona na DEG.

WYNIK

Spadek 35% można wyrazić w postaci kąta ok. 20,49°. Ta ulica jest zatem bardziej stroma. Znajomi mogą więc zakończyć swój spór.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 123

Droga = r

Wysokość = y

Operacje handlowe

Odsetki bankowe

Do ustalenia przyszłej wartości inwestycji przy ustalonej stopie procentowej służy następujący wzór:

Gdzie: FV = przyszła wartość inwestycji PV = bieżąca wartość inwestycji

n = liczba okresów, w których wypłacane są odsetki

PRZYKŁAD 1

Zainwestowaliśmy DM 5000 w obligacje z 9% odsetkami, przy kwartalnym okresie naliczania. Jak duży będzie kapitał po upływie 4 lat?

1. Nacisnąć przyciski [SET UP] [2] [2] [2] [QUIT].

● Aby przestawić kalkulator na dwa miejsca po przecinku dziesiętnym (ponieważ wartości wyrażone w walutach zawierają tylko dwa miejsca po przecinku).

Całkowitą liczbę okresów można obliczyć z liczby okresów na rok (4) oraz liczby lat (4):

n = 4 lata × 4 okresy / lata

i = 9% / rok × 1 rok / 4 okresy

2. Wprowadzić: [P] [(] 1 [+] [I] [)] [ [fx = ?]

● Aby wprowadzić równanie w trybie rozwiązywania równań.

str. 124 Kalkulator naukowy EL-5120

()

i1PVFV +=

i = stopa procentowa w ustalonym okresie czasu (wyrażona w

postaci ułamka)

y ] [N]

3. Wprowadzić: 0.09 [÷] 4 [ENTER] 4 [×]

4 [ENTER] [5000] [ENTER]

● Aby wprowadzić wartości dla zmiennych N, I oraz P (wyniki obliczeń dla n oraz i oraz bieżąca wartość inwestycji).

4. Nacisnąć przycisk [SOLVE].

WYNIK

Po upływie 4 lat inwestycja będzie miała wartość 7138,11 DM.

PRZYKŁAD 2

Jak duża byłaby ta wartość, gdyby odsetki naliczane były codziennie?

Tym razem:

n = 4 lata × 365 dni / lata

i = 9% / 365

Dla już wprowadzonego równania należy teraz wprowadzić nowe wartości zmiennych N oraz I.

1. Wprowadzić: [▲] [▲] 0.09 [÷] 365 [ENTER] 4 [×] 365 [SOLVE]

● Wprowadzanie wartości 5000 dla zmiennej P można przeskoczyć, ponieważ wartość ten zmiennej nie zmieniła się.

WYNIK

Gdyby odsetki naliczane były codziennie wartość inwestycji (FV) wynosiłaby 7166,33.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 125

Zabawa i loteria

Loteria

PRZYKŁAD

Na loterii państwowej można grać na dwa sposoby: należy w dowolnej kolejności trafić sześć liczb od 1 do 50; w drugim przypadku należy trafić pięć liczb od 1 do 35, jednak tym razem podając je we właściwej kolejności. W której loterii mamy większe szanse?

W pierwszej loterii szansa wygrania z jednym losem wynosi:

50C6

1. Wprowadzić: [MODE] [1] 50 [MATH] [▼] [2] 6 [ENTER]

W drugiej loterii szansa wygrania z jednym losem wynosi:

35 5

2. Wprowadzić: 35 [MATH] [▼] [3] 5 [ENTER]

WYNIK

Większe szanse wygrania daje pierwsza loteria.

str. 126

Kalkulator naukowy EL-5120

Ładny kąsek

PRZYKŁAD

Brunhilda poszła do dentysty i spędziła u niego na fotelu 25 minut. Rachunek wyniósł 93.50 DM. Ile wynosi odpowiednik płacy godzinowej tego dentysty?

Wprowadzić: [MODE] [1] [CA] 93. 50 [÷]

0.25 [MATH] [▼] [▼] [1] [ENTER]

WYNIK

Płaca godzinowa wynosi 224,40 DM.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 127

Obliczenia z wykorzystaniem pamięci

ZAŁĄCZNIK

Opłacalne przychody

Gdy kalkulator wykorzystywany jest do sumowania, np. przy obliczaniu całkowitej sumy wszystkich wydatków, nie należy się martwić brakiem często spotykanych w innych kalkulatorach przycisków [M+] (dodawanie do pamięci) oraz [M-] (odejmowanie od pamięci). Ten rodzaj obliczeń można wykonać jako obliczenia statystyczne z jedną zmienną.

PRZYKŁAD

W danym tygodniu jeden sklep elektryczny sprzedał wymienione towary w podanych ilościach i cenach. Ile wynosi suma całkowita sprzedaży?

Przedmiot Cena Ilość

Telewizory 599,95 DM 10 Aparaty telefoniczne Zegary 39,95 DM 52 Kalkulatory 7,95 DM

1. Nacisnąć przyciski [MODE] [1] [SET UP] [4] [1] [QUIT] .

● Aby wybrać obliczenia z jedną zmienną (STATx).

2. Wprowadzić: 599.95 [×] 10 [DATA]

159.95 [×] 27 [DATA] 39.95 [×] 52 [DATA] 7.95 [×] 108 [DATA]

● W ten sposób zostaną wprowadzone wszystkie dane.

● W tym przypadku przycisk [DATA] działa taj jak przycisk [M+], a przycisk [CD] jak [M-].

3. Nacisnąć przyciski [STAT] [4] [ENTER].

.● Kalkulator wyświetli wynik Σx, czyli sumę

całkowitą sprzedaży.

WYNIK

Całkowita suma sprzedaży wynosi 13254,15 DM.

str. 128 Kalkulator naukowy EL-5120

159,95 DM 27

108

Wymiana baterii .............................................................................................130

Czas wymiany baterii ................................................................................130

Instalowanie baterii.................................................................................... 130

Menu opcji ......................................................................................................132

Ekran opcji................................................................................................. 132

Kontrast ..................................................................................................... 132

Kontrola pamięci........................................................................................ 132

Kasowanie wszystkich plików....................................................................133

Komunikaty błędów ....................................................................................... 134

Użyteczne wskazówki odnośnie funkcji rachunku całkowego .................136

Liczba przyrostów...................................................................................... 136

Zwiększenie dokładności przy rachunku całkowym ..................................136

Użyteczne wskazówki odnośnie trybu rozwiązywania............................... 137

Metoda Newtona .......................................................................................137

Przybliżenie z nieprzewidzianym końcem ................................................. 137

Zakresy wartości szacunkowych ............................................................... 138

Dokładność obliczeń ................................................................................. 138

Zmiana zakresu wartości szacunkowych ..................................................139

Równania trudne do rozwiązania ..............................................................140

Informacje techniczne ...................................................................................141

Dokładność................................................................................................ 141

Wykorzystanie pamięci..............................................................................145

Zmienne.....................................................................................................145

Programy ...................................................................................................145

Tryb rozwiązywania równań, funkcja rachunku całkowego

oraz tryb rozwiązywania ............................................................................145

Lista funkcji ....................................................................................................146

Dane techniczne.............................................................................................148

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 129

Wymiana baterii

Niniejszy kalkulator do zasilania wykorzystuje jedną baterię litową.

Informacja o możliwości utraty danych

Przy wymianie baterii kasowana jest cała zawartość pamięci. Skasowanie pamięci może mieć miejsce także w sytuacji, gdy kalkulator zostanie uszkodzony lub był naprawiany. Aby uniknąć utraty informacji w wyniku nieprzewidzianego skasowania zawartości pamięci, należy bezwzględnie sporządzać pisemne kopie wszystkich najważniejszych danych.

Czas wymiany baterii

Gdy znaki i obraz na wyświetlaczu staną się słabo widoczne, najpierw należy poprawić kontrast wyświetlacza (zobacz paragraf „Menu opcji” w Załączniku). Jeśli w ten sposób nie poprawimy czytelności obrazu na wyświetlaczu, to jest to oznaka, że bateria jest wyczerpana i wkrótce nie będzie dostarczać wystarczającej ilości prądu. W takim przypadku należy najszybciej jak to możliwe wymienić baterię. Dalsze użytkowanie kalkulatora z wyczerpaną baterią grozi utratą danych.

Instalowanie baterii

1. Wyłączyć kalkulator przy pomocy przycisku [OFF].

2. Przy pomocy śrubokrętu gwiazdkowego (typu Phillips) odkręcić śrubkę, znajdującą się z tyłu obudowy kalkulatora.

3. Zdjąć pokrywę wnęki na baterie.

str. 130

Kalkulator naukowy EL-5120

4. Wyjąć starą baterię ze środka kalkulatora i zamienić ją na nową (bateria litowa typu CR-2025).

● Upewnić się, że po włożeniu baterii jej dodatnia strona (ze znakiem +) skierowana jest do góry.

5. Ponownie nałożyć pokrywę i przykręcić śrubkę mocującą.

6. Czubkiem długopisu nacisnąć na przełącznik RESET.

● Jeśli na wyświetlaczu kalkulatora nie pojawia się zamieszczony obok komunikat, to należy powtórzyć kroki 1 do

7. Nacisnąć przycisk [CL] i następnie dowolny inny przycisk.

● Na wyświetlaczu pojawi się początkowy ekran trybu rzeczywistego.

8. Ustawić kontrast wyświetlacza.

Środki bezpieczeństwa.

● Baterie należy przechowywać z dala od zasięgu dzieci.

● Aby nie zanieczyszczać środowiska, zużytych baterii należy pozbyć się we

właściwy sposób. Starych baterii nie należy wrzucać do ognia, ponieważ mogą eksplodować.

● Oryginalna bateria została zainstalowana w fabryce i może się całkowicie wyładować przed upływem podanej w parametrach technicznych długości

życia.

● Gdy bateria się wyczerpie lub gdy kalkulator pozostaje nieużywany przez

długi okres czasu, należy wyjąć z niego baterię. W przeciwnym razie z baterii może wyciec elektrolit i doprowadzić do uszkodzenia kalkulatora.

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 131

Menu opcji

Menu opcji służy do ustawiania kontrastu wyświetlacza, kontroli pamięci oraz kasowania danych.

Ekran opcji

Aby przywołać menu opcji, należy nacisnąć przycisk [OPTION].

● Aby przywołać pożądaną opcję, należy nacisnąć wyświetlaną obok niej cyfrę, albo naciskać przycisk [▼] tyle razy, aż na wyświetlaczu pojawi się pożądane podmenu.

● Aby powrócić do poprzedniego ekranu, należy nacisnąć przycisk [QUIT].

Kontrast

W menu opcji nacisnąć przycisk [1], aby przywołać ekran ustawiana kontrastu wyświetlacza (LCD CONTRAST).

● Aby rozjaśnić ekran, należy nacisnąć przycisk [+]. Aby sprawić, by ekran stał się ciemniejszy, należy nacisnąć przycisk [−].

Wskazówka: Kontrast wyświetlacza można ustawić na taką jasność, że

kalkulator będzie się zachowywał tak, jak gdyby był wyłączony. Gdy wyświetlacz po naciśnięciu przycisku [ON] pozostaje ciemny, należy nacisnąć przyciski [OPTION], a następnie przycisk [1] i kilka razy przycisk [+], aby rozjaśnić wyświetlacz.

Kontrola pamięci

W menu opcji nacisnąć przycisk [2], aby przywołać ekran kontroli pamięci (MEMORY CHECK).

● W pierwszym wierszu ekranu wyświetlana jest ilość wolnej pamięci w bajtach. Przed pierwszym użyciem kalkulatora dostępne jest ok. 1,2 kilobajta.

str. 132

Kalkulator naukowy EL-5120

● Liczby wyświetlane poniżej napisów EQTN, SOLV oraz PROG odnoszą się do liczby równań lub programów zapisanych w trybie rzeczywistym, trybie rozwiązywania oraz trybie programowania.

W paragrafie „Wykorzystanie pamięci” w Załączniku zamieszczony został wyczerpujący opis wykorzystania pamięci niniejszego kalkulatora.

Kasowanie wszystkich plików

W menu opcji nacisnąć przycisk [3], aby wyświetlić ekran kasowania danych (DELETE DATA).

● Aby skasować wszystkie pliki trybu rzeczywistego, trybu rozwiązywania lub trybu programowania, należy nacisnąć przyciski odpowiednio [1], [2] lub [3].

Po wybraniu trybu pracy, w którym mają zostać skasowane wszystkie pliki, należy nacisnąć przycisk [ENTER], aby potwierdzić wykonanie operacji kasowania, lub przycisk [QUIT], aby

Ekran po wybraniu opcji EQTN, umożliwiającej skasowanie wszystkich plików trybu rzeczywistego

anulować wykonanie tej operacji.

Ważna wskazówka: Po skasowaniu

pliku nie ma możliwości jego odzyskania.

Ekran po wybraniu opcji SOLV

Aby skasować tylko wybrane pliki, najpierw należy wybrać tryb, w którym znajduje się plik do skasowania, a następnie z menu FILE należy wybrać funkcję kasowania (zobacz paragraf „Zapisywanie, wczytywanie i kasowanie

Ekran po wybraniu opcji PROG

równań” w rozdziale 7 lub paragraf „Kasowanie programów” w rozdziale 8).

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 133

Komunikaty błędów

Poniżej zamieszczona została tabela z najważniejszymi komunikatami błędów oraz zalecane czynności, jakie należy wykonać, aby usunąć błąd.

Numer

błędu

str. 134 Kalkulator naukowy EL-5120

Komunikat błędu yczyna oraz rozwiązanie

SYNTAX (błąd składni)

CALCULATION (błąd obliczeniowy)

NESTING (błąd zagnieżdżenia)

Prz

Upewnić się, że w funkcji, której dotyczy ten komunikat, zastosowana została właściwa składnia.

Sprawdzić, czy nie została wykonana próba dzielenia przez zero lub inny błąd obliczeniowy.

Błąd zagnieżdżenia. Upewnić się, że równanie składa się z mniej niż 8 liczb i 16 funkcji.

Upewnić się, że wszystkie zmienne w

NO VARIABLE (brak zmiennych)

wierszu, którym dotyczy ten błąd, zostały określone (dotyczy tylko trybu rozwiązywania)

LBL DUPLICATE (powtórzenie etykiety)

Upewnić się, że żadna etykieta nie została zdefiniowana więcej niż jeden raz.

Upewnić się, że program nie zawiera

rozkazu GOTO lub GOSUB, który LBL UNDEFINED (niezdefiniowana etykieta)

odwołuje się do nieistniejącej etykiety.

W programie mają jednak prawo

istnieć etykiety, do których nie

odwołuje się żaden rozkaz GOSUB

ani GOTO.

LBL OVER (za dużo etykiet)

GOSUB STACK (błąd stosu)

Upewnić się, że program nie zawiera

więcej jak 20 etykiet.

Upewnić się, że program nie zawiera

więcej jak 10 zagnieżdżonych w sobie

podprogramów.

Numer

błędu

(bez

numeru)

Komunikat błędu Przyczyna oraz rozwiązanie

LINE TOO LONG (za długi wiersz)

CAN’T RETURN (nie można powrócić)

INVALID n (nieprawidłowe n)

RANGE a >= b (zakres a ≥ b)

MEMORY OVER (brak pamięci)

BREAK (przerwana operacja)

Kalkulator naukowy

Upewnić się, że wiersz, który spowodował błąd, składa się z mniej jak 160 znaków.

W programie znajduje się rozkaz RETURN bez odpowiedniego rozkazu GOSUB.

Sprawdzić, czy liczba przyrostów (n) jest liczbą dodatnią całkowitą i mniejszą od 4999999999.

Sprawdzić, czy dolna granica obszaru całkowania bądź obszaru dla wartości szacunkowej w trybie rozwiązywania jest mniejszy od górnej granicy.

Ilość wolnej pamięci nie wystarcza do zakończenia obliczenia. Należy skasować niepotrzebne pliki i ponowić operację.

Został naciśnięty przycisk [QUIT] (lub [ON] ) w celu zatrzymania wykonywania programu lub operacji rozwiązywania równania. Należy nacisnąć przycisk [◄] lub [►], aby powrócić do ostatnio wykonywanego rozkazu lub przycisk [QUIT] lub [CL], aby powrócić do ekranu początkowego.

EL-5120 str. 135

Użyteczne wskazówki odnośnie funkcji rachunku całkowego

Kalkulator wykonuje rachunek całkowy w oparciu o regułę Simpsona. Z tego względu może on potrzebować trochę czasu, zanim przeprowadzi wszystkie obliczenia i wyświetli wynik. Cechą reguły Simpsona jest to, że otrzymane przy jej użyciu wyniki mogą zawierać znaczące błędy.

Liczba przyrostów

Po wprowadzeniu równania całkowego i naciśnięciu przycisku [∫ dx = ?] kalkulator prosi o podanie granic całkowania (a i b) oraz liczby przyrostów (zobacz paragraf „Funkcja rachunku różniczkowego” w rozdziale 7). Dokładność rozwiązania zależy od wybranej liczby przyrostów. Jeśli przycisk [SOLVE] zostanie naciśnięty bez wcześniejszego ustalenia liczby przyrostów, to kalkulator automatycznie przyjmie domyślne ustawienie n = 100.

Zwiększenie dokładności przy rachunku całkowym

Gdy niewielkie zmiany zakresu całkowania powodują znaczące zmiany wartości całki, lub gdy zakres całkowania rozciąga się na dwie lub więcej ćwiartek (kwadrantów), wynik całkowania może być obarczony dużym błędem (to samo dotyczy funkcji cyklicznych).

W takich przypadkach lepiej jest podzielić obszar całkowania na odcinki i wykorzystać dużą liczbę przyrostów z silnym nachyleniem lub zastosować różne wyrażenia całkujące dla różnych ćwiartek.

str. 136

Kalkulator naukowy EL-5120 Kalkulator naukowy EL-5120 str. 137

Liczba przyrostów

Ostatnia wartość Pierwsza wartość

Użyteczne wskazówki odnośnie trybu rozwiązywania

Kalkulator wykonuje rozwiązywanie równań przy użyciu metody Newtona (zobacz paragraf „Metody rozwiązywania” w rozdziale 7). Z tego powodu może się zdarzyć, że otrzymany wynik różni się od rzeczywistego rozwiązania, lub kalkulator wyświetli komunikat błędu o niemożności rozwiązania równania, które w zasadzie jest rozwiązywalne. W niniejszym paragrafie zostanie wyjaśnione, jak uzyskać dokładniejsze wyniki oraz jak rozwiązać równanie, przy którym kalkulator zgłasza błąd.

Metoda Newtona

Metoda Newtona opiera się na iteracyjnym przybliżaniu wartości przy użyciu stycznych. Kalkulator wybiera „wartość szacunkową rozwiązania” i porównuje kolejno prawą i lewą stronę równania. Zgodnie z wynikiem tego

Wynik

porównania wybiera następnie następną „wartość szacunkową rozwiązania”. Procedura ta będzie powtarzana tak długo, aż między wartością lewej i prawej strony równania prawie nie będzie różnicy.

Punkty przecięcia przerywanych linii z osią x wskazują iteracyjne wartości szacunkowe w metodzie Newtona

Przybliżenie z nieprzewidzianym końcem

Gdy przycisk [SOLVE] zostanie naciśnięty po raz pierwszy, kalkulator odczyta wartość przypisaną niewiadomej zmiennej, potraktuje tę wartość jako początkową wartość szacunkową rozwiązania i spróbuje rozwiązać równanie. Jeśli niewiadomej zmiennej nie została przypisana jeszcze żadna wartość, to wykorzystana zostanie liczba zero. Jeśli przy użyciu pobranej wartości szacunkowej nie zostanie znaleziony żaden możliwy do przyjęcia wynik, to kalkulator spróbuje jeszcze raz z inną liczbą, w sumie wykorzystując 9 różnych początkowych wartości szacunkowych. Jeśli żadna z tych wartości po iteracyjnym przybliżaniu nie pozwoli na znalezienie możliwego do przyjęcia wyniku – a doprowadzi tylko do „nieprzewidzianego końca” – kalkulator przerwie obliczanie i wyświetli odpowiedni komunikat („Spróbuj jeszcze raz! Zmień zakres lub wartość zmiennej”).

Styczne

Pierwsza wart ość

Metoda Newtona

Zakresy wartości szacunkowych

Po próbie wykonania obliczenia w oparciu o bieżącą wartość zmiennej niewiadomej (lub 0, gdy zmienna ta nie ma jeszcze przypisanej wartości) zgodnie z zakresem dla wartości szacunkowych zostanie wybrana nowa początkowa wartość szacunkowa. Domyślne ustawienie tego zakresu wynosi –

10 10

1×10

do +1×10 . Zakres ten można jednak zmienić, naciskając przycisk

[RANGE] i ustawiając inne granice dla a i b (np. zwiększając je lub zmniejszając) do maks. 1×10

do +1×10 . W celu wybrania nowej pierwszej

wartości szacunkowej kalkulator dzieli zakres liczbowy na osiem podobszarów o jednakowej szerokości i bada każdą z wartości na krańcach tych obszarów (zaczynając od dolnej granicy wartości szacunkowej: a).

Dokładność obliczeń

Kalkulator rozwiązuje równanie przez porównanie lewej i prawej strony, wykonując wewnętrzne obliczenia na 12-cyfrowych liczbach. Przy tym jedna z „wartości przybliżonych” może zostać wybrana jako rozwiązanie, jeśli wartość lewej strony równania jest mniej więcej równa prawej stronie – nawet jeśli nie jest to rzeczywiste rozwiązanie równania. Kalkulator kończy obliczanie i podaje ostatnią otrzymaną „wartość przybliżoną” także wtedy, gdy przy wykorzystaniu pierwszej wartości szacunkowej wykonał 40 iteracji lub gdy ta sama „wartość przybliżona” (identyczna do 10 cyfr) zostanie znaleziona dwa razy pod rząd.

● Przy rozwiązywaniu równania x szacunkowej na 4 (tj gdy wartość ta zostanie wcześniej przypisana zmiennej niewiadomej x) kalkulator pokaże wynik 2.000009692, nawet jeśli prawdziwy pierwiastek tego równania wynosi 2. Rozwiązanie to jest jednak wystarczająco dobrym przybliżeniem wymienionego pierwiastka, wynikającym z kryteriów wykonywania obliczań przez kalkulator.

str. 138

– 4x + 4 = 0 i ustawieniu pierwszej wartości

Kalkulator naukowy EL-5120

Zmiana zakresu wartości szacunkowych

Po wprowadzeniu równania i naciśnięciu przycisku [ENTER] należy nacisnąć przycisk [RANGE], aby ustawić zakres wartości szacunkowych. Kalkulator poprosi o podanie nowego zakresu (pomiędzy 1×10 który zostanie wykorzystany do obliczenia wprowadzonego równania.

• Jeśli bieżące równanie zostanie skasowane, to zakres wartości

szacunkowych zostanie ponownie ustawiony na wartości domyślne

10 10

(–1×10

do +1×10 ).

Po wprowadzeniu dolnej i górnej granicy (a i b) dla zakresu wartości szacunkowych, należy nacisnąć przycisk [SOLVE]. Kalkulator rozpocznie teraz obliczanie równania z nowym zakresem.

● Najlepsze rozwiązanie jest wtedy, gdy wartości dla górnej i dolnej granicy (a i b) zostaną dobrane w taki sposób, aby leżały możliwie jak najbliżej oczekiwanego wyniku.

● Następnie należy kilka razy nacisnąć przycisk [SOLVE], aby uzyskać wiele różnych rozwiązań. Przez porównanie wyświetlanych wartości lewej i prawej strony równania można określić, które rozwiązanie jest najlepsze.

Kalkulator naukowy

99 99

do +1×10 ),

Ustawienie domyślne

Górna granica: b Dolna granica: a

EL-5120 str. 139

Równania trudne do rozwiązania

Niektóre równania trudno jest rozwiązać w oparciu o metodę Newtona, ponieważ albo styczne wykorzystane do przybliżenia rozwiązania zbyt wolno „iterują” do właściwego rozwiązania, albo nie „iterują” one w ogóle. Przykłady takich równań mają np. zbyt silne nachylenie (np. y = 10 są funkcjami cyklicznymi (np. sin x), funkcjami z przegięciem krzywej (np. x albo funkcjami, w których niewiadome zmienne występują w mianowniku ułamka (np. y = 8/x + 1).

− 5),

3 2

- 3x + x + 5)

Rozwiązanie funkcji y = 10 – 5 dla y = 0. Z powodu silnego nachylenia do momentu znalezienia właściwego rozwiązania upłynie trochę czasu, który wymagany jest do wykonania wszystkich iteracji. Wartości granic a i b należy wybrać w taki sposób, aby leżały one możliwie blisko oczekiwanego wyniku.

Wiele z tych równań można byłoby rozwiązać, gdyby zakres wartości szacunkowych został dobrany w taki sposób, aby leżał on możliwie jak najbliżej właściwego rozwiązania.

● W przypadku funkcji cyklicznych, np.

sin(x) lub cos(x), nachylenie przy lokalnych ekstremach (szczytach i dolinach) jest zbyt małe i kalkulator może

y = sin(x) = 0 Jeśli pierwsza wartość szacunkowa będzie leżeć zbyt blisko ekstremum, to kalkulator nie będzie wykonywał iteracji w kierunku, w którym leży rozwiązanie.

przejść do iteracji w kierunku zupełnie innego cyklu funkcji. Kalkulator nie znajdzie właściwego wyniku również wtedy, gdy pierwsza wartość szacunkowa leży zbyt blisko lokalnego ekstremum funkcji. Dlatego należy się upewnić, że pierwsza wartość szacunkowa leży w dostatecznej odległości od ekstremów.

● Wedle potrzeby równanie można tak przekształcić, aby zmienna niewiadoma nie znajdowała się mianowniku ułamka.

y = x3 – 3x2 + x + 5 = 0 Gdy pierwsza wartość szacunkowa x wynosi 3, nie zostanie znalezione żadne rozwiązanie. Gdy x przyjmie wartość początkową –3, to pojawi się właściwe rozwiązanie równania, czyli –1.

str. 140 Kalkulator naukowy EL-5120

Informacje techniczne

W niniejszym paragrafie zostanie opisana dokładność obliczeń oraz wykorzystanie pamięci.

Dokładność

Dane dla czterech podstawowych operacji arytmetycznych, wartości pierwszego i drugiego argumentu oraz wyniki obliczeń mogą przyjmować tylko wartości z następującego zakresu:

od +1 × 10 lub od −1 × 10

-99 99

do +9,999999999 × 10

-99 99

do +9,999999999 × 10 lub 0.

Kalkulator traktuje wszystkie wprowadzane wartości oraz wyniki obliczeń, które są mniejsze od 1 × 10

, jak zero (0). W poniższej tabeli przedstawione zostały

dalsze ograniczenia zakresu liczbowego dla wprowadzanych liczb i dla wyników innych funkcji kalkulatora.

Funkcja/funkcje Zakres

sin x, cos x, tan x

DEG: | x | < 1 × 10 RAD: | x | < π/180 × 10 GRAD: | x | < 10 / 9 × 10

Dla tan x w następujących przypadkach wstąpi błąd:

DEG: | x | = 90 (2n – 1) RAD: | x | = π/2 (2n – 1) GRAD: | x | = 100 (2n – 1) gdzie n = liczba całkowita

-1 -1

sin x, cos x

–1

tan x

ln x, log x

−1 ≤ x ≤ 1

| x | < 1 × 10

1 × 10

−1 × 10 < x < 230.2585093

−1 × 10 < x < 100

100

−

≤ x < 1 × 10

100

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 141

(

Funkcja/funkcje Zakres

y > 0: −1 × 10 y = 0: 0 < x < 1 × 10

100

> x log y < 100

100

y < 0, gdzie x jest liczbą całkowitą lub 1/x jest liczbą nieparzystą

√y y > 0: −1 × 10 < (1/x) log y < 100 (x ≠ 0)

y = 0: 0 < y < 1 × 10

(x ≠ 0): −1 × 10

100

< x log | y | < 100

100

y < 0, gdzie x jest liczbą nieparzystą lub 1/x jest liczbą całkowitą

100

< (1/x) log | y | < 100

sinh x, cosh x,

(x ≠ 0): −1 × 10

−230.2585093 < x < 230.2585093

tanh x

-1

sinh x

-1

cosh x

–1

tanh x | x | < 1 √x 0 ≤ x < 1 × 10

-1

nCr, nPr

| x | < 1 × 1050 1 ≤ x < 1 × 1050

100

| x | < 1 × 1050 | x | < 1 × 10

100

(x ≠ 0) 0 ≤ n ≤ 69 (n = liczba całkowita) 0 ≤ r ≤ 69 r ≤ n ≤ 9999999999 gdzie nCr < 1 × 10 nPr < 1 × 10

100

oraz r, n = liczba całkowita

→DEC, →BIN →OCT, →HEX

AND, OR, NOT,

XOR, XNOR

DEC: | x | ≤ 9999999999 BIN: 1000000000000000 ≤ x

≤ 1111111111111111 0 ≤ x ≤ 0111111111111111 OCT: 4000000000 ≤ 7777777777 0 ≤ x ≤ 3777777777 HEX: FDABF41C01 ≤ x ≤ FFFFFFFFFF 0 ≤ x ≤ 2540BE3FF Przy konwersjach wymienione zakresy obowiązują wynik

konwersji.

str. 142 Kalkulator naukowy EL-5120

Funkcja/funkcje Zakres

NEG

BIN: 1000000000000001 ≤ x

≤ 1111111111111111 0 ≤ x ≤ 0111111111111111 OCT: 4000000001 ≤ 7777777777 0 ≤ x ≤ 3777777777 HEX: FDABF41C01 ≤ x ≤ FFFFFFFFFF 0 ≤ x ≤ 2540BE3FF

→rθ | x | < 1 × 10 , | y | < 1 × 10

√(x | y/x | < 1 × 10

→xy | r | < 1 × 10

100 100

100

+ y2) < 1 × 10

Te same zakresy dla kątów jak w funkcjach trygonometrycznych

→DMS, →DEG | x | < 1 × 10 tryb obliczeń

statystycznych

| x | < 1 × 10 , | y | < 1 × 10 | Σx | < 1 × 10

2 100 2

Σx

< 1 × 10 , Σy < 1 × 10 | Σxy | < 1 × 10 | n | < 1 × 10

n ≠ 0

100

50 50

100

, | Σy | < 1 × 10

100

sx n > 1

)

∑

−∑

−

)

∑

−∑

< 1 × 10

100

σx

| Σx | < 1 × 10

0 ≤ < 1 × 10

n > 1 | Σx | < 1 × 10

0 ≤

Kalkulator naukowy EL-5120 str. 143

Funkcja/funkcje Zakres

, sy, σy

Te same zakresy jak dla odpowiednio

r n > 0

50 50

| Σx | < 1 × 10

 

0 ≤

 

−∑

, | Σy | < 1 × 10





() ()

∑

−∑

yxxy∑∑

< 1 × 10

−Σ

)x(

−Σ













100

ΣΣ

−Σ

y)(

−∑

)

b n > 0

−∑

∑∑

−∑

()

∑

−∑

< 1 × 10

, | (Σx)(Σy) | < 1 × 10

()

∑

< 1 × 10

yxxy∑∑

< 1 × 10

100

< 1 × 10

100

| Σx | < 1 × 10

0 ≤

y’

Te same zakresy jak dla b oraz następujące dodatkowe:

| < 1 × 10

| b

- b | < 1 × 10

| bx | < 1 × 10 | a + bx | < 1 × 10

x’

| y – a | < 1 × 10

ay −

str. 144

Kalkulator naukowy EL-5120

∑

< 1 × 10

100

, sx oraz σx

 

< 1 × 10  

100

Z reguły błąd przy obliczeniach funkcji jest mniejszy od wartości najmniej znaczącej cyfry (najmniej znaczącej cyfry mantysy w notacji naukowej) wewnątrz wymienionych wyżej zakresów liczbowych. W pobliżu pojedynczych punktów oraz punktów będących lokalnymi ekstremami funkcji błąd może być jednak znacząco większy.

Wykorzystanie pamięci

Wielkość obszaru pamięci na zmienne, programy i równania podany został w poniższej tabeli.

Zmienne

Dla wszystkich funkcji każda zmienna globalna wykorzystuje jeden bajt (jeden znak) a każda zmienna lokalna 8 bajtów.

Programy

Nowy program zajmuje w chwili utworzenia 32 bajty pamięci, niezależnie od długości jego nazwy.

Ponadto każdy wiersz programu zajmuje 3 bajty plus liczba znaków lub rozkazów w tym wierszu (każdy znaku lub każdy rozkaz zajmuje 1 bajt). Np. poniższy dwuwierszowy program zajmuje 59 bajtów.

Wiersz Łącznie

Program

IF A=0 GOTO ABC

A = A+1 4 bajty 1 bajt

− − − −

3 bajty 5 bajtów 11 bajtów

3 bajty 8 bajtów 16 bajtów

Znaki Rozkazy

3 bajty

Ustalone

zmienne

32 bajty

−

Całkowita zajętość

6 bajtów 9 bajtów 4 bajty 8 bajtów 59 bajtów

pamięci

Tryb rozwiązywania równań, funkcja rachunku całkowego oraz tryb rozwiązywania

Każde zapisane równanie zajmuje 30 bajtów plus liczba znaków i rozkazów.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 145

Lista funkcji

W poniższej tabeli zamieszczone zostały wszystkie funkcje kalkulatora EL-5120.

Funkcje podstawowe

Pamięć Operacje

STO/RCL, A−Z, θ, ANS, VAR (× 9) +, −, ×, ÷, (−), Exp

arytmetyczne Bufor obliczeniowy 16 operacji obliczeniowych i 8 liczb Funkcja odtwarzania Edycja

[←], [→] BS, DEL, INS, [←], [→], [↑], [↓]

CL, CA

Funkcje do ustawiania parametrów Liczba

Jednostka kątowa DEG , RAD , GRAD Format wyświetlania

FLOAT, FIX, SCI, ENG liczb Tabulatory Wynik

0-9

Dziesiętnie ←→ ułamek mieszany ←→

ułamek niewłaściwy Format danych

STATx, STATxy statystycznych

Tryb rzeczywisty Liczba

1−1

−

Funkcje trygonometryczne

Funkcje hiperboliczne

Logarytmy i funkcje wykładnicze Funkcje potęgowe

Silnia, permutacja i

sin, cos, tan, sin

(dla każdej jednostki kątowej)

sinh, cosh tanh, sinh

−

tanh

ln, log, ex, 10

, x√, x2, √, x-1

n!, nPr, nCr

−

, cos , tan

, cosh

−

kombinacja DEG←→DMS Zamiana

→DMS, →DEG

→xy, →rθ

współrzędnych Ułamki a/b Pozostałe ABS, IPART, FPART, INT, DF, π,

RANDOM , →RAND , Exp Wprowadzanie danych

x[DATA], x,w[DATA], x,y[DATA],

x,y,w[DATA], [CD] statystycznych

str. 146 Kalkulator naukowy EL-5120

Liczba

Tryb rzeczywisty

Obliczenia statystyczne z 1

Σx, Σx

, x , sx, σx, n

zmienną Obliczenia statystyczne z

Σy, Σy2, y, sy, σy, Σxy

dwiema zmiennymi Regresja liniowa Rów yb rozwiązywania równań, rachunek

nania Tr

r, a, b, x, y’

całkowy, pliki na równania (SAVE, LOAD, DEL )

Tryb podstawy N Liczba

Konwersja

→BIN, →OCT, →HEX, →DEC

Operacje logiczne AND, OR, XOR, XNOR, NOT, NEG

Tryb rozwiązywania Liczba

Zakres Zakres (RANGE), plik na równania,

menu do obsługi równań (RUN, EDIT, NEW, DEL)

Tryb programowania Liczba

Tryby pracy REAL, NBASE Rozkazy

Wyświetlanie, wprowadzanie Rozgałęzienie, podprogram

Czyszczenie

PRINT, PRINT”, INPUT, WAIT, REM, END LABEL, GOTO, IF, <, <= , >=, >, =, ≠, GOSUB, RETURN CLRT

wyświetlacza Obliczenia

STATx, STATxy, DATA

statystyczne Plik programu W obrębie obszaru użytkownika

Opcje Liczba

Kontrast wyświetlacza, kontrola pamięci Kasowanie danych Wszystkie pliki w EQTN, SOLV,

PROG

ŁĄCZNIE 242

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 147

Liczba

Dane techniczne

Model: EL-5120 Typ wyświetlacza: [14 znaków i 2 wykładniki] × 3 wiersze

Znaki matrycy: 5 × 5 punktów na znak System obliczeń: Bezpośrednia logika algebraiczna (z

funkcją ustawiania priorytetu działań)

Liczba wyświetlanych cyfr: Dziesięć cyfr mantysy i dwie cyfry

wykładnika

Liczba cyfr używana w wewnętrznych obliczeniach: 12 cyfr mantysy Format wyświetlania liczb: Ze zmiennym przecinkiem, ze stałym

przecinkiem, notacja naukowa, notacja techniczna i ułamki

Funkcje obliczeniowe: Obliczenia (cztery podstawowe rodzaje

działań, obliczenia z użyciem nawiasów, obliczenia z użyciem pamięci, obliczenia z użyciem funkcji i przekształcenia współrzędnych), przekształcenia dwójkowe, ósemkowe, dziesiętne i szesnastkowe, operacje logiczne, obliczenia statystyczne i inne

Funkcje statystyczne: Statystyki z jedną lub dwiema zmiennymi,

wprowadzanie wagi

Tryb rozwiązywania wyrażeń: Podstawianie, zapamiętywanie równań

pierwiastkowych i inne

Funkcja całkowania: Analiza według reguł y Simpsona,

zapamiętywanie równań całkowych i inne

Tryb rozwiązywania: Metoda Newtona, zapamiętywanie

równań pierwiastkowych i inne

Opcje: Ustawianie kontrastu wyświetlacza,

kontrola pamięci, kasowanie danych

str. 148 Kalkulator naukowy EL-5120

Pojemność pamięci: 1211 bajtów (obszar użytkownika)

Zasilanie: Jedna bateria litowa (CR-2025) Automatyczne wyłączanie: Po upływie ok. 10 minut

Pobór mocy: 0,003 W Temperatura pracy: 0°C do 40°C

Czas pracy: Ok. 1100 godzin

∗

(w temperaturze 20°C i

przy założeniu, że na godzinę przypada 5 minut nieprzerwanych obliczeń i 55 minut wyświetlania)

Wymiary: 76 × 145 × 9,8 mm Waga: 77 g (z baterią, jednak bez pokrywy

ochronnej)

Akcesoria: Jedna bateria litowa (zainstalowana) i

instrukcja obsługi

∗

Rzeczywisty czas pracy może się różnić od podanego w zależności od

rodzaju użytej baterii i sposobu wykorzystania kalkulatora.

Kalkulator naukowy

EL-5120 str. 149

SHARP ELECTRONICS GmbH

Oddział w Polsce

02-844 Warszawa, ul. Puławska 469

Sharp EL-5120 User Manual

Specifications and Main Features

Frequently Asked Questions

User Manual