Graupner mx-20 HoTT Programming Manual

33124.MX-20 HoTT.3.nl

Graupner HoTT

Computersysteem mx-20 HoTT

programmeerhandboek

Algemene aanwijzingen

Inhoudsopgave Aanwijzingen m.b.t. de milieubescherming Veiligheidsaanwijzingen Veiligheidsaanwijzingen en behandelvoorschriften voor Nikkel-Metaal-Hydride accu’s Voorwoord Beschrijving van de radiobesturingset Aanbevolen laadapparaten Stroomvoorziening van de zender …van de ontvanger Lengteverstelling van de stuurknuppels Zenderbehuizing openen Omzetten van de stuurknuppels Zenderbeschrijving Bedieningselementen Achterkant zender Aansluiting hoofdtelefoon Mini-USB-aansluiting Datapoort DSC (Direct Servo Control) Data-opslag/cardslot Display en toetsenveld Bediening van de “data-terminal” Sneltoetsen (Short Cuts) Verborgen menukolommen Verborgen modus Taalkeuze en display-contrast Knuppelkalibratie Weergave telemetrie-data Waarschuwingen in het display Functievelden in het display Positie-aanduiding draaielementen CTRL 7+8 Invoerslot Inbedrijfname van de zender Firmware-update …. van de ontvanger Firmware-update Installatietips

Stroomvoorziening van de ontvanger Begripsdefinities Toewijzing van schakelaars en stuurelement-schakelaars Digitale trimming Vleugelmodellen Ontvangerbezetting Helikoptermodellen Ontvangerbezetting

Programmabeschrijvingen

Nieuwe geheugenplaats aanmaken

“modelselectie ”kopiëren/wissen”

Model wissen Kopiëren model →model Export naar SD-kaart Import van SD-kaart Kopiëren vliegfase

“Menu’s verbergen” “Modellen verbergen” “basis-instelling model”

Vleugelmodel Modelnaam Stuurtoewijzing Gebonden ontvanger Binden van ontvangers Ontvangeruitgang HF-module Reikwijdtetest

DSC-uitgang Motor-stop Helikoptermodel Modelnaam Stuurtoewijzing Gebonden ontvanger Binden van ontvangers Ontvangeruitgang HF-module Reikwijdtetest DSC-uitgang Autorotatie Auto.K1-stop Motor-stop

“Modeltype” “Helikoptertype” “Servo-instelling” “Knuppel-instelling”

Vleugelmodel Helikoptermodel

Instelling stuurelementen” Vleugelmodel

Helikoptermodel Gaslimiet-functie Basisinstelling stationairloop Gaslimiet in combinatie met AR

“Dual Rate/Expo”

Vleugelmodel Helikoptermodel

“Kanaal 1 curve”

Vleugelmodel Helikoptermodel

“Schakelaaraanduiding” “Stuurelement-schakelaars”

Hoe programmeer ik een vliegfase?

“Faseninstelling”

Vleugelmodel Helikoptermodel

“Fasentoewijzing” “Fasentrim” (vleugelmodel) “Onvertraagde kanalen” “Klokken (algemeen)” “Vliegfasenklok”

Wat is een mixer?

“Vleugelmixers” “Helikoptermix

Afstemming van gas- en pitchcurve Instelling autorotatie Algemene opmerkingen bij vrij programmeerbare mixers

“Vrije mixers” Lineaire mixers vanaf

Curvenmixers vanaf Voorbeelden

“Mix actief / fase” “Alleen mix kanaal” “Kruismixers” “Tuimelschijf mixers” “Fail Safe” “Leraar/leerling” Verbindingsschema

Draadloos HoTT-systeem

“Zenderuitgang” “Telemetrie” Instellen/weergave

Satellietmodus van twee ontvangers Sensor kiezen Weergave HF status

Keuze gesproken berichten

“Algemene instellingen” “Servoaanduiding” “Servotest” “Invoerslot” “Info aanduiding”

Programmeervoorbeelden

Inleiding Vleugelmodel Eerste stappen Invoegen van een elektro-aandrijving K1-knuppel omschakelbaar tussen E-motor en Butterfly E-motor en stoorkleppen Bediening van de klokken door stuurelement of schakelaar Parallel lopende servo’s Gebruik van vliegfasen Voorbeeld 1 Voorbeeld 2 Instellen van tijdgestuurde processen 8-kleppen-vleugel

Delta’s en staartloze modellen

F3A-model Helikoptermodel

Aanhangsel

Aanhangsel Conformiteitsverklaring Garantiebewijs

Aanwijzingen voor de milieubescherming

Het symbool op het product, de gebruiksaanwijzing of de verpakking wijst er op, dat dit product aan het einde van zijn levensduur niet in het normale huishoudelijke afval mag belanden. Het moet bij een verzamelpunt voor de recycling van elektrische of elektronische producten worden afgegeven. De toegepaste materialen zijn herbruikbaar. Door het hergebruik van oude apparatuur wordt het milieu aanzienlijk gespaard. Accu’s en batterijen moeten uit het apparaat worden verwijderd en bij een verzamelpunt voor Klein Chemisch Afval worden afgegeven. Informeert u zich bij uw gemeente naar het desbetreffende verzamelpunt.

Dit handboek dient uitsluitend informatieve doelen en kan zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De firma Graupner neemt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor fouten resp. onnauwkeurigheden die in het informatieve deel van dit handboek zouden kunnen optreden.

Veiligheidsaanwijzingen in ieder geval doornemen !

Om nog lang plezier aan uw modelbouwhobby te beleven, is het raadzaam deze handleiding nauwkeurig door te lezen en met name de veiligheidsvoorschriften op te volgen. Ook dient u zich zo snel mogelijk onder

https://www.graupner.de/de/service/produktregistrierung.aspx

per E-mail actuele informatie over uw product. Wanneer u op het gebied van radiobestuurde modelvliegtuigen, schepen of –auto’s een beginner bent, moet u in ieder geval hulp vragen aan een ervaren modelbouwer. Deze handleiding dient in ieder geval aan een eventuele navolgende gebruiker meegegeven te worden.

Gebruiksdoel

Deze radiobesturinginstallatie mag alleen voor het door de producent beoogde doel, voor het besturen van nietmandragende modelvoertuigen worden gebruikt. Een andersoortig gebruik is verboden.

Veiligheidsaanwijzingen VEILIGHEID IS GEEN TOEVAL en … RADIOBESTUURDE MODELLEN ZIJN GEEN SPEELGOED …want ook kleine modellen kunnen door onvakkundig gebruik, maar ook door invloed van derden, aanzienlijke schade aan personen of goederen veroorzaken. Technische defecten van elektronische of mechanische aard kunnen leiden tot onvoorzien starten van de motor en/of het rondvliegen van onderdelen, die u aanzienlijk kunnen blesseren! Kortsluitingen van welke soort dan ook moeten absoluut vermeden worden! Door kortsluiting kunnen niet alleen delen van de radiobesturing worden vernietigd, maar afhankelijk van de energievoorraad van de accu bestaat er ook acuut verbrandings- tot explosiegevaar. Propellers, rotors van helikopters en in het algemeen alle onderdelen, die door een motor worden aangedreven, zijn een voortdurende bron van gevaar. Zij mogen door geen enkel lichaamsdeel of voorwerp worden aangeraact. Een snel draaiende propeller bv. kan een vinger afhakken! Houd u zich daarom nooit op bij draaiende propellers of andere draaiende delen! Bij aangesloten aandrijfaccu geldt: houd u zich nooit op in het gebied van de propeller of schroef! Let er ook tijdens het programmeren op, dat een aangesloten verbrandings- of elektromotor niet per ongeluk gaat lopen. Onderbreek eventueel de brandstofvoorziening resp. maak de aandrijfaccu los. Beschermt u alle onderdelen tegen stof, vuil, vocht, trillingen en andere invloeden van buiten af. Vermijd overmatige hitte en koude, evenals stoot- en drukbelasting. Radiobesturingen mogen alleen bij “normale” buitentemperaturen worden gebruikt, d.w.z. in een bereik van –15 C tot +55 C. Vermijd stoot- en drukbelasting. Controleert u de apparatuur voortdurend op beschadigingen aan de behuizing en de kabels. Beschadigde of nat geworden apparaten, zelfs wanneer ze opgedroogd zijn, niet meer gebruiken! Alleen door ons aanbevolen componenten en accessoires mogen gebruikt worden. Gebruikt u altijd alleen bij elkaar behorende, originele GRAUPNER stekkers van dezelfde constructie en hetzelfde materiaal. Let u er op bij het plaatsen van de kabels dat deze niet strak getrokken, overmatig geknikt of gebroken zijn. Ook scherpe randen en kanten zijn altijd een gevaar voor de isolatie. Let u er op, dat alle stekkers vast zitten. Stekkers nooit aan de kabels lostrekken. Er mogen geen veranderingen aan de apparaten worden aangebracht. Vermijd u ompolingen en kortsluitingen op welke manier dan ook met de aansluitkabels, de apparaten zijn daartegen niet beschermd.

Inbouwen van de ontvangstinstallatie in het model

De ontvanger wordt, ook om stoten te voorkomen, in schuimrubber ingepakt in het vliegtuigmodel achter een sterke spant resp. in het auto- of scheepsmodel tegen stof en water beschermd, geplaatst. De ontvanger mag op geen enkele plek direct tegen het model zelf aanliggen, omdat anders trillingen en schokken meteen aan de ontvanger zouden worden doorgegeven. Bij het inbouwen van de ontvangstinstallatie in een model met verbrandingsmotor, alle delen altijd afgeschermd inbouwen, zodat geen uitlaatgassen of olieresten kunnen binnendringen. Dit geldt vooral voor de meestal aan de buitenkant gemonteerde AAN/UIT-schakelaar. De ontvanger zo vastleggen, dat de antenne en de aansluitkabels naar de servo’s en accu losjes liggen en de ontvangstantenne minstens 5 cm van alle grotere metalen delen of bedrading, die niet direct uit de ontvanger komt, verwijderd is. Dit omvat naast staal- ook koolstofvezeldelen, servo’s, elektromotoren, brandstofpompen, allerlei soorten kabels enz. Het beste is het om de ontvanger uit de buurt van andere componenten op een goed bereikbare plaats in het model onder te brengen. In geen geval mogen servokabels om de antenne gewikkeld zijn of er dicht in de buurt liggen! Zorg er ook voor dat de kabels in de directe omgeving van de antenne zich tijdens het vliegen niet kunnen bewegen!

Positie van de ontvangerantenne

De ontvanger en de antenne moeten zo ver mogelijk van welke aandrijving dan ook worden aangebracht. Bij rompen van koolstof moeten de uiteinden van de antenne in ieder geval zich buiten de romp bevinden. De uitrichting van de antenne is onkritisch. Voordelig is echter een verticale (staande) montage van de ontvangerantenne(s) in het model. Bij Diversity-antennes (twee antennes) moet de tweede antenne in een hoek van 90◦ ten opzichte van de eerste antenne staan.

Inbouw van de servo’s

Servo’s altijd met de bijgevoegde trillingsdempende rubbers bevestigen, alleen zo zijn ze tegen al te harde Trillingen enigermate beschermd.

te registreren, want alleen zo krijgt u automatisch

Inbouwen van stuurstangen

In principe moet het inbouwen zó plaatsvinden, dat de stuurstangen vrij en licht lopen. Bijzonder belangrijk is, dat alle roerhevels hun volledige uitslagen kunnen uitvoeren, dus niet mechanisch begrensd worden. Om een draaiende motor ten allen tijde te kunnen stoppen, moet men de motordrossel zó hebben ingesteld, dat de carburateuropening helemaal gesloten wordt, wanneer de stuurknuppel en trimhevel in de stationaire positie worden gebracht. Let er op, dat geen metalen delen bv. door het uitslaan van roeren, trillingen, draaiende delen enz. tegen elkaar schuren. Hierdoor ontstaan zogenaamde knakimpulsen, die de ontvanger storen.

Uitrichten zenderantenne

In het verlengde van de zenderantenne is de veldsterkte slechts gering. Het is daarom verkeerd, met de antenne van de zender op het model te ‘richten’, om de ontvangstsituatie te verbeteren. Bij gelijktijdig gebruik van radiobesturingen op naastgelegen kanalen moeten de bestuurders in een los groepje bij elkaar staan. Bestuurders, die zich niet aan deze regel houden, brengen zowel hun eigen modellen als die van anderen in gevaar. Wanneer 2 of meer piloten met een 2.4-GHz radiobesturing dichter dan 5 m bij elkaar staan kan dit echter leiden tot een oversturen op het terugkoppelingskanaal en een waarschuwingsmelding m.b.t. de reikwijdte. Vergroot de afstand, totdat de waarschuwing uitgaat.

Controle voor de start Voordat u de ontvanger inschakelt moet u er zeker van zijn dat de gasknuppel van de zender op stop/stationair

staat.

Altijd eerst de zender aanzetten, dan pas de ontvanger. Altijd eerst de ontvanger uitzetten, dan pas de zender.

Wanneer deze volgorde niet aangehouden wordt, dus de ontvanger aan staat en de bijbehorende zender nog op “UIT”, dan kan de ontvanger door andere zenders, storingen enz. signalen oppikken. Het model voert ongecontroleerde stuurbewegingen uit en kan schade aan personen of goederen veroorzaken. Met name voor modellen met een mechanische gyro geldt: voordat u uw ontvanger uitzet, door onderbreken van de energievoorziening er voor zorgen dat de motor niet onbedoeld kan gaan lopen.

Een uitdraaiende gyro wekt vaak zoveel spanning op, dat de ontvanger in de veronderstelling is geldige gassignalen te krijgen. Daardoor kan de motor per ongeluk gaan draaien!

Reikwijdtetest

Vóór ieder gebruik correcte functie en reikwijdte controleren. Maak het model voldoende vast en let er op, dat er zich geen personen direct voor het model bevinden. Voer op de grond een complete functietest en een simulatie van de vlucht uit, om fouten in het systeem of de programmering van het model uit te sluiten. Let ook op de aanwijzingen op bladzijde 71 resp. 77. Gebruik bij het vliegen of varen de zender nooit zonder antenne. Let er op dat de antenne stevig vast zit.

Omgang met vliegtuig-, heli-, scheeps- en automodellen

Vlieg nooit over toeschouwers of andere piloten heen. Breng nooit dieren, toeschouwers of andere bestuurders in gevaar. Gebruik uw model nooit in de buurt van hoogspanningsleidingen of in de buurt van sluizen en openbare scheepsvaart. Gebruik uw model ook niet op openbare straten, wegen en pleinen etc.

Controle zender- en ontvangeraccu Wanneer de batterijaanduiding op de zender een leger wordende accu aangeeft en de aanduiding “accu moet geladen worden” op de display verschijnt en er een akoestisch signaal klinkt, stoppen met zenden en accu’s

opladen. Controleert u regelmatig de toestand van met name de ontvangeraccu. Wacht u niet tot de bewegingen van de servo’s merkbaar langzamer zijn geworden! Vervang opgebruikte accu’s op tijd. Let u steeds op de aanwijzingen van de accufabrikant en houd u zich nauwkeurig aan de laadtijden. Accu’s nooit zonder toezicht opladen. Probeer nooit droge batterijen op te laden (explosiegevaar). Alle accu’s moeten voor ieder gebruik worden opgeladen. Om kortsluiting te vermijden geldt: eerst de bananenstekker van de laadkabels op de juiste manier aan het laadapparaat aansluiten, daarna pas de stekkers van het laadapparaat aan de laadbussen van zender en ontvangeraccu bevestigen. Haalt u altijd de accu’s uit uw model, wanneer u deze langere tijd niet meer gebruiken wilt. Gebruik nooit defecte of beschadigde accu’s resp. accu’s met verschillende typen cellen, een mix van oude en nieuwe cellen of cellen van een verschillend fabricaat.

Capaciteit en gebruikstijd

Voor alle stroombronnen geldt: de capaciteit wordt met elke lading kleiner. Bij lage temperaturen neemt de inwendige weerstand toe en neemt de capaciteit sterk af, daardoor zijn de gebruikstijden korter bij koude weersomstandigheden. Vaak opladen of gebruik van accu-onderhoudsprogramma’s kan langzaam leiden tot capaciteitsvermindering. De stroombronnen moeten om de 6 maanden gemeten en op voldoende capaciteit gecontroleerd worden, en bij een duidelijk verminderd prestatieniveau worden vervangen. Koop alleen originele Graupner-accu’s.

Ontstoren van elektromotoren

Bij een technisch probleemloze installatie horen ontstoorde elektromotoren, omdat alle conventionele elektromotoren tussen collector en borstels vonken veroorzaken die, afhankelijk van het soort motor, de

radiobesturing kunnen storen. Met name in modellen met elektroaandrijving moet iedere motor daarom zorgvuldig ontstoord worden. Ontstoorfilters onderdrukken zulke stoorimpulsen verregaand en moeten bij elektroaandrijving en gebruik van een radiobesturinginstallaties altijd worden ingebouwd. Let u daarbij op de aanwijzingen in de bedienings- en montagehandleiding van het model. Verdere details w.b. ontstoorfilters vindt u in de GRAUPNER- hoofdcatalogus FS of op Internet onder www.graupner.de.

Servo-ontstoorfilter voor verlengkabel Best.-Nr. 1040 Het servo-ontstoorfilter is bij toepassing van kabels van meer dan gewone lengte noodzakelijk. Het filter wordt direct aan de ontvangeringang aangesloten. In kritische gevallen kan een tweede filter worden toegepast.

Toepassing van elektronische vaartregelaars

De juiste keuze van een elektronische vaartregelaar hangt af van de soort en grootte van de gebruikte elektromotor en van het model. Om een overbelasten / beschadigen van de regelaar te voorkomen, moet de continue belastbaarheid van de regelaar minstens de helft van de maximale motor-blokkeerstroom bedragen. Bijzondere voorzichtigheid is er bij zogenaamde tuning-motoren geboden, die vanwege hun geringe aantal windingen bij het blokkeren een veelvoud van hun nominale stroom opnemen en daardoor de regelaar kunnen verwoesten.

Elektronische ontstekingen

Ook ontstekingen van verbrandingsmotoren veroorzaken storingen, die de functie van de radiobesturing negatief kunnen beïnvloeden. Elektrische ontstekingen moeten daarom altijd uit een aparte accu worden gevoed. Gebruikt u alleen ontstoorde bougies, bougiedoppen en afgeschermde bougiekabels. Bouw alle onderdelen van de ontstekingsinstallatie zo ver mogelijk verwijderd van de radiobesturing in.

Statische lading

De functie van een zender wordt door de bij blikseminslag ontstane magnetische golven gestoord, ook wanneer het onweer nog kilometers ver weg is. Daarom……bij naderend onweer direct stoppen met vliegen! Door

statische lading via de antenne kan levensgevaar ontstaan!

Let op

 Om aan de FCC-eisen w.b. de HF-afstraling van mobiele zendapparatuur te voldoen, moet bij het gebruik van de apparatuur een afstand tussen de antenne van de installatie en personen van minimaal 20 cm of meer aanwezig zijn. Een gebruik op een kleinere afstand wordt daarom niet aanbevolen.  Om storende invloeden van de elektrische eigenschappen en de afstraalkarakteristiek te vermijden, moet u er op letten dat er zich geen andere zender op een afstand van minder dan 20 cm bevindt.  Het gebruik van de radiobesturing vereist aan de ontvangerkant een correcte programmering van de landeninstelling. Dit is nodig om aan diverse richtlijnen, FCC, ETSI, CE te voldoen. Let hierbij op de handleidingen bij de zender en ontvanger.  Voer vóór iedere vlucht een complete functie- en reikwijdtetest uit, om fouten in het systeem of de programmering van het model te voorkomen.

 Programmeer nooit de zender of de ontvanger tijdens het gebruik van het model.

Onderhoudsaanwijzingen

Reinig de behuizing, telescoopantenne etc. nooit met schoonmaakmiddelen, benzine, water e.d., maar uitsluitend met een droge, zachte doek.

Componenten en accessoires

De firma GRAUPNER GmbH & Co. als fabrikant adviseert om alleen componenten en accessoires te gebruiken, die door de firma GRAUPNER getest zijn op deugdelijkheid, functie en veiligheid en vrijgegeven zijn. De fa.

GRAUPNER neemt in dit geval de productverantwoordelijkheid over. De fa. GRAUPNER neemt geen verantwoordelijkheid voor producten of accessoires van andere fabrikanten en kan ook niet van ieder merkvreemd product beoordelen, of het zonder veiligheidsrisico kan worden toegepast.

Uitsluiting van aansprakelijkheid/schadevergoeding

Dit handboek dient uitsluitend informatieve doelen en kan zonder nadere aankondiging worden gewijzigd. De firma Graupner neemt geen verantwoordelijkheid of aansprakelijkheid voor fouten resp. onnauwkeurigheden die in het informatieve deel van dit handboek zouden kunnen optreden. Zowel de toepassing van de montageinstructies en handleiding , als ook de voorwaarden en methoden voor de installatie, gebruik en onderhoud van de radiobesturingscomponenten kunnen door de Fa. GRAUPNER niet gecontroleerd worden. Daarom neemt de Fa. GRAUPNER geen enkele aansprakelijkheid op zich voor verliezen, schades of kosten, die resulteren uit foutief gebruik of op welke manier dan ook daarmee samenhangen. In zoverre dit wettelijk noodzakelijk is, is de verplichting van de Fa. GRAUPNER tot schadevergoeding , uit welke rechtsgrond dan ook, beperkt tot de geldwaarde van de direct schadeveroorzakende producten van de Fa. GRAUPNER. Dit geldt niet, indien de Fa. GRAUPNER volgens dwingende wettelijke eisen wegens opzet of nalatigheid onbeperkt verantwoordelijk kan worden gesteld.

Veiligheidsaanwijzingen en behandelvoorschriften voor Nikkel-Metaal-Hydride accu’s

Zoals bij alle technisch hoogwaardige producten is het absoluut noodzakelijk om de onderstaande veiligheidsvoorschriften en aanwijzingen op te volgen, om een lang en veilig plezier van uw accu’s te hebben.

Veiligheidsaanwijzingen

 Losse cellen en accu’s zijn geen speelgoed en mogen daarom niet binnen het bereik van kinderen komen.  Vóór ieder gebruik de toestand van de accu’s controleren. Defecte of beschadigde cellen/accu’s niet meer

gebruiken.

 Cellen/accu’s mogen alleen gebruikt worden binnen de grenzen, zoals deze voor het accutype zijn

gespecificeerd.

 Accu’s/cellen niet verhitten, verbranden, kortsluiten of met een te hoge of verkeerd aangesloten stroom

laden.

 Accu’s van parallel geschakelde cellen, combinaties van oude en nieuwe cellen, cellen van verschillend

fabricaat, formaat, capaciteit, fabrikant, merken of cellentype mogen niet worden gebruikt.

 In apparaten ingebouwde accu’s uit het apparaat verwijderen, wanneer deze niet wordt gebruikt. Apparaten na

het gebruik uitzetten, om een te diep ontladen te voorkomen. Accu’s altijd op tijd opladen.

 De te laden accu moet tijdens het laadproces op een onbrandbare, hittebestendige en niet geleidende

ondergrond leggen! Hou ook brandbare of licht ontvlambare stoffen ut de buurt van de laadopstelling.

 Accu’s mogen alleen onder toezicht worden opgeladen. De voor het celtype aangegeven maximale

snellaadstroom mag niet worden overschreden.

 Wanneer de accu tijdens het laden warmer wordt dan 60 ºC moet het laden direct worden afgebroken en de

accu afkoelen tot ca. 30 ºC.

 Nooit reeds geladen, hete of niet geheel lege accu’s opladen.  Wijzig niets aan de accu’s. Nooit direct aan de accu’s solderen of lassen.  Bij een foutief gebruik bestaat brand- of explosiegevaar. Accu’s kunnen ook bijtende zuren bevatten. Geschikte

blusmiddelen zijn een blusdeken, CO2 brandblusser of zand.

 Vrijkomend elektrolyt is bijtend, niet in contact laten komen met handen of ogen. In geval van nood direct met

veel water uitspoelen en een arts raadplegen.

 De ventielopeningen van de cellen mogen nooit geblokkeerd of gedicht worden, bv. door soldeertin. Bij het

solderen mag de soldeertemperatuur van max. 220 ºC niet langer dan 20 sec. worden toegepast.

 Om een vervorming te voorkomen mag er geen grote mechanische druk plaatsvinden.  Bij een eventueel overladen van de accu’s las volgt te werk gaan:

Maak de accu gewoon los en leg deze op een onbrandbare ondergrond (bv. steen) totdat hij afgekoeld is. Hou de accu nooit in de hand, om het risico van een explosie te vermijden.

 Let op de voorschriften voor het laden en ontladen van de accu’s.

Algemene aanwijzingen

De capaciteit van uw accu wordt met elke lading/ontlading kleiner. Ook het gedurende langere tijd opslaan kan leiden tot een vermindering van de capaciteit van de accu.

Accu’s opslaan

Een opslaan gedurende langere tijd moet alleen plaatsvinden in een niet geheel ontladen toestand in een droge ruimte bij een temperatuur van +5 ºC tot +25 ºC. De celspanning moet bij een opslaan van 4 weken niet onder

1,2V komen.

Balanceren van de individuele accucellen

 Om nieuwe cellen te balanceren deze via de zogenaamde normale lading naar de maximale laadtoestand

brengen. Als vuistregel geldt in dit geval dat een lege accu 12 uur lang met een stroom van één tiende van de opgedrukte capaciteit geladen wordt (“1/10C”-methode). De cellen zijn dan allemaal even vol. Een dergelijk balanceren dient bij elke 10 levensduur maximaal is.

 Wanneer u de mogelijkheid heeft om cellen individueel te laden moet u deze optie bij elke lading benutten.

Verder moet het accupack tot een individuele celspanning van 0,9 V per cel worden ontladen. Dit is bijv. bij het in de zender gebruikte pack van 4 cellen een ontlaad-eindspanning van 3,6 V.

e

lading herhaald te worden, zodat de cellen op elkaar afgestemd blijven en de

Lading

Laden is alleen toegestaan met de gespecificeerde stromen, laadtijden, temperatuurgrenzen en onder voortdurend toezicht. Wanneer u niet over een geschikt snellaad-apparaat beschikt waarvan de laadstroom precies kan worden ingesteld moet de accu via de normale lading volgens de 1/10 C-methode worden geladen, zie voorbeeld hierboven.

Zenderaccu’s moeten vanwege de verschillende laadtoestanden van de cellen altijd, indien mogelijk, met 1/10 C worden geladen. De laadstroom mag echter nooit groter zijn dan de waarde die in de handleiding van de zender wordt genoemd!

Snellading

 Uw laadapparaat deze mogelijkheid heeft moet u de Deltapeak-afschakelspanning op 5 mV per cel instellen.

De meeste laadapparaten zijn echter vast op 15 … 20 mV per cel ingesteld en kunnen daardoor zowel voor NiCd-accu’s als voor Ni-MH-accu’s worden gebruikt. Raadpleeg in geval van twijfel de handleiding of informeer bij uw winkelier, of uw apparaat geschikt is voor Ni-MH-accu’s. In geval van twijfel laadt u de accu’s met de helft van de aangegeven maximale laadstroom.

Ontlading

Alle door Graupner en GM-Racing verkochte accu’s zijn, afhankelijk van het accutype, geschikt voor een maximale stroombelasting van 6 … 13 C (let op de specificaties van de fabrikant!). Hoe hoger de belasting, des te lager is de levensduur.  Gebruik de accu tot het vermogen minder wordt resp. de waarschuwing voor onderspanning klinkt.

Let op: de celspanning mag bij een langer opslaan niet onder de 1,2 V komen. Eventueel moet u de accu vóór het opslaan opladen.

 Reflexladen en ook laad-/ontlaadprogramma’s verkorten de levensduur van de accu’s onnodig en moeten

alleen worden gebruikt om de accucellen te controleren of oude cellen “nieuw leven in te blazen”. Ook het laden/ontladen van een accu voor gebruik heeft geen zin, behalve wanneer u de kwaliteit ervan wilt checken.

Verwijderen van opgebruikte batterijen en accu’s

Elke consument is wettelijk verplicht om alle verbruikte batterijen resp. accu’s weer in te leveren. Een verwijdering via het huisvuil is verboden. Oude batterijen en accu’s kunnen gratis bij depots van de gemeente, bij onze handelaren en overal, waar batterijen en accu’s worden verkocht weer ingeleverd worden. U kunt de door ons geleverde accu’s na gebruik, maar wel voldoende gefrankeerd weer terugsturen naar het volgende adres:

Graupner GmbH & Co. KG Service: gebruikte accu’s HeNriettenstr. 94 – 96 D-73230 Kirchheim unter Teck

Het verantwoord verwijderen van accu’s is een bijdrage aan de bescherming van het milieu!

Voorzichtig: Beschadigde accu’s moeten soms speciaal worden ingepakt bij verzending, omdat ze soms heel giftig zijn!!!!

 

MX-20 HoTT radiobesturingstechnologie van de nieuwste generatie

HoTT (Hopping Telemetry Transmission) is de synthese van knowhow, engineering en wereldwijde tests door professionele piloten op het 2,4-GHz-gebied en bidirectionale communicatie tussen zender en ontvanger via een in de ontvanger geïntegreerd terugkoppelingskanaal . Gebaseerd op de al in 1997 geïntroduceerde Graupner/JR-computer-radiobesturingsset MC-24werd de radiobesturingsset MX-20 HoTT speciaal voor de gevorderde RC-piloot ontwikkeld. Alle gangbare modeltypen kunnen probleemloos met de MX-20 HoTT worden gebruikt, of dit nu vliegtuig-, helikopter-, scheeps- of automodellen zijn. Met name bij vliegtuig- en helikoptermodellen zijn er vaak gecompliceerde mixerfuncties voor de roerkleppen resp. de tuimelschijffuncties nodig. Dankzij de computertechnologie kunnen de verschillende mogelijkheden met een “druk op den knop” geactiveerd worden. Kies alleen in het programma van de MX-20 HoTT het desbetreffende modeltype uit, en de software stelt alle benodigde mixer- en koppelfuncties automatisch ter beschikking. In de zender zijn daarom geen aparte modulen voor de realisatie van complexe mixerfuncties meer nodig, en in het model vervallen alle mechanische mixerconstructies. De MX-20 HoTT biedt een maximum aan veiligheid en betrouwbaarheid. De software is duidelijk gestructureerd. Qua functie samenhangende opties zijn inhoudelijk overzichtelijk en eenvoudig georganiseerd. 24 modelgeheugenplaatsen biedt de MX-20 HoTT. In iedere modelgeheugenplaats kunnen ook nog vliegfasenspecifieke instellingen worden vastgelegd, die het u mogelijk maken om bijvoorbeeld verschillende parameters voor verschillende vliegtaken via een “druk op de knop” op te roepen. Het grote grafische display maakt een overzichtelijke en eenvoudige bediening mogelijk. De grafische weergave van de mixers enz. is buitengewoon duidelijk. De beginner raakt door de duidelijke en overzichtelijke programmastructuur snel vertrouwd met de verschillende functies. Met de links en rechts van het contrastrijke display geplaatste touch-toetsen voert de gebruiker zijn instellingen in en leert zo heel snel om alle opties die voor zijn radiobestuurde model nodig zijn te benutten. Het Graupner HoTT protocol maakt het theoretisch mogelijk om met meer dan 200 modellen tegelijkertijd te gebruiken. Vanwege het toegestane radiotechnische gebruik van de 2,4-GHz-ISM-band zal dit aantal in de praktijk echter aanzienlijk geringer zijn. In de regel zal het aantal modellen dat tegelijkertijd gebruikt kan worden toch groter zijn dan bij de conventionele 35-/40-MHz-frequenties. De limiterende factor vormt echter –zoals dat altijd al het geval was- de afmetingen van de ter beschikking staande (lucht-)ruimte. Het feit dat er geen afspraken over de frequenties meer nodig zijn is echter bij een onoverzichtelijk terrein, zoals dat bv. bij hellingvliegen nogal eens voorkomt, een enorme veiligheidswinst. Het geïntegreerde telemetrie-menu maakt het mogelijk om eenvoudig gegevens te verzamelen en de HoTTontvanger te programmeren. Op deze manier kunnen bijvoorbeeld ontvangeruitgangen worden gemappt, stuurfuncties over meerdere servo’s worden verdeeld en ook uitslagen en draairichtingen van de servo’s op elkaar worden afgestemd. In dit handboek wordt ieder menu uitvoerig beschreven. Tips, veel aanwijzingen en programmeervoorbeelden vullen de beschrijvingen aan, net als de uitleg van modelbouwspecifiek jargon zoals stuurelement of Dual Rate, Butterfly enz. In het aanhangsel vindt u verdere informatie over het HoTT-systeem. Het handboek wordt afgesloten met de conformiteitverklaring en het garantiebewijs van de zender. Let op de veiligheidsaanwijzingen en technische voorschriften. Lees de handleiding aandachtig door en test alle functies vóór gebruik door de servo’s aan de ontvanger aan te sluiten, die u bij de set Best.-nr. 33124 aantreft. Let daarbij wel op de aanwijzingen op bladzijde 20. Zo leert u in een korte tijd de belangrijkste bedieningsstappen en functies van de MX-20 HoTT kennen. Ga op een verantwoorde wijze met uw radiobestuurde model om, zodat u uzelf en anderen niet in gevaar brengt. Het Graupner-team wenst u veel plezier en succes toe met uw MX-20 generatie.

Kirchheim-Teck, september 2011

HoTT-radiobesturing van de nieuwste

Computersysteem mx-20 HoTT 12-kanaals radiobesturing met 2,4 GHz Graupner HoTT-technologie (Hopping Telemetry Transmission)

Hoge betrouwbaarheid van de Graupner HoTT-technologie door bidirectionale communicatie tussen zender en ontvanger met geïntegreerde telemetrie, gesproken aanwijzingen, uitgang voor koptelefoon en ultrasnelle reactietijden. Programmering door vereenvoudigde programmeertechniek met touch-toetsen. Contrastrijk, 8-regelig blauw verlicht grafisch display voor de perfecte weergave van alle instelparameters en telemetrie-data. Opslag van de telemetrie-data op een micro-SD-geheugenkaart. Geïntegreerde RealTime-Clock. Met 12-Bit/4096 staps-kanaalsignaal voor extreem gevoelig stuurgedrag. USB-aansluiting voor het uitlezen en opslaan van modelgeheugens en Firmware-updates.

 Microcomputer-radiobesturingsyteem met moderne 2,4 GHz Graupner HoTT-technologie  Bidirectionale communicatie tussen zender en ontvanger  5 verschillende talen: Duits, Engels, Frans, later Italiaans en Spaans via software-update mogelijk  Ultrasnelle reactietijden door directe en betrouwbare transfer van de data van de hoofdprocessor naar de 2.4-

GHz-HF-module. Geen extra vertraging door omwegen via een moduleprocessor.

 Telemetrie-menu voor de weergave van telemetrie-data en de programmering van de als optie aan te sluiten

sensoren en ontvangeruitgangen

 Door telemetrie-display talrijke programmeer- en actuele gegevens direct op het display van de zender

zichtbaar

 Gesproken aanwijzingen via vrij te programmeren schakelaars op te roepen  Servo-cyclustijden voor digitale servo’s van 10 ms naar keuze  Korte antenne, omklapbaar  Bediening en programmering gebaseerd op de beproefde concepten van MC-19 tot MC-24  Contrastrijk blauw verlicht grafisch display biedt een perfecte controle van de instelparameters zoals

bijvoorbeeld modeltype, modelgeheugen, klokken en de accuspanning

 Functie-encoder met 2 touch-toetsen voor een eenvoudige programmering en exacte instelling  Key-Lock functie tegen abusievelijk bedienen

 7 vliegfasen programmeerbaar  24 modelgeheugens met opslag van alle modelspecifieke programma- en instelparameters  7 schakelaars (2 drie-standen-schakelaars, 3 twee-standen-schakelaars en 2 druktoetsen) en 3 digitale

elementen al ingebouwd en vrij te gebruiken

 Vrije toewijzing van alle schakelaars aan schakelfuncties door eenvoudig omzetten van de gewenste

schakelaar

 Eenvoudige programmering van de omschakeling tussen motor en rem op K1-knuppel voor elektrozwever  Interne Realtime klok om alle logbestanden van een tijd te voorzien  Back-upbatterij CR2032 voor de interne klok, zelf te vervangen  Modern Back-upsysteem voor de modelgeheugens zonder lithiumbatterij  12 stuurfuncties met vereenvoudigde toewijzing van bedieningselementen voor extra functies, zoals

schakelaars en proportionele stuurelementen maken een hoog bedieningscomfort mogelijk

 Comfort-mode-selector voor het eenvoudig omschakelen van de stuurknuppelmodus 1… 4 (gas links/rechts

enz.). Alle bijbehorende instellingen worden automatisch meegenomen

 Grafische servo-positieaanduiding voor een snel, eenvoudig overzicht en voor het testen van de servo-

uitslagen

 Verwisselen van ontvangeruitgangen  Omvangrijke programma’s voor vliegtuig- en helikoptermodellen:

Vleugelmenu voor 1 rolr., 2 rolr, 2 rolr.+ 1,2 en 4 welfkl., ook 4 rolr.+ 2 en 4 welfkl., V-staart, Delta/staartloos, 2 hoogteroerservo’s Vleugelmix: rolr.diff, welfkl.diff., rolr.→ richtingsr., rolr.→ welfkl., rem → hoogter., rem → welfkl., rem → rolr., hoogter. → welfkl., hoogter. → rolr., welfkl. → hoogter., welfkl. → rolr. en diff. reductie Heli-menu voor: 1-, 2-, 3-, en 4-puntsaansturing (1 sv, 2sv, 3sv (2 roll), 3 sv (140°), 3sv (2 nick), 4sv (90°))

 16 vrije mixers, daarvan 8 lineaire mixers, 4 curvenmixers en 4 kruismixers  Tuimelschijf-limiter  Servo-verstelling +/-150% voor alle servo-uitgangen, apart instelbaar per kant (Single Side Servo Throw)  Sub-trim met een bereik van ±125 % voor het instellen van de middenpositie van alle servo’s  Servo-Reverse (servo-omkeer) voor alle servo’s programmeerbaar  Tweevoudig DUAL RATE/EXPO-systeem per vliegfase apart in te stellen, omschakelbaar tijdens het vliegen  Stopwatches/Countdown-timer met alarmfunktie  Kopieerfunctie voor modelgeheugens  Ingebouwde DSC-bus voor het aansluiten van vliegsimulatoren of een leraar-/leerling-systeem  In een latere update volgt:

Voith-Schneider-limiter, werkt zoals een tuimelschijfbegrenzing Door Sequenzer, bv. voor het automatisch uitdraaien van landingsgestel of inklapbare aandrijving met tijdssturing Nautic-programma

Algemene HoTT-kenmerken

 Maximale storingsongevoeligheid door optimale frequentiehopping en bredere kanaalspreiding  Intelligente data-overdracht met correctiefunctie  Telemetrie-gegevens in Real-Time  Meer dan 200 systemen tegelijkertijd te gebruiken  Klaar voor de toekomst door USB-poort voor software-updates  Eenvoudig en extreem snel binden van zender en ontvanger  Binden van meerdere ontvangers per model in parallelle modus mogelijk  Extreem snel re-binding ook bij maximale afstand’  Reikwijdte test- en waarschuwingsfunctie  Waarschuwing op display bij te lage ontvangeraccu-spanning  Extreem breed bereik w.b. de bedrijfsspanning van 3,6 V tot 8,4 V (werkend tot 2,5 V)  Fail Safe  Vrije kanaaltoewijzing (Channel Mapping), mixerfuncties en alle servo-instellingen kunnen in het telemetrie-

menu geprogrammeerd worden

 Tot max. 4 servo’s kunnen als blok met een servo-cyclustijd van 10 ms tegelijkertijd worden aangestuurd (alleen

digitale servo’s!)

De set Best.-nr. 33124 bevat: Microcomputer-zender MX-20 HoTT met ingebouwde NiMH-zenderaccu 4NH-2000 RX RTU plat (wijzigingen voorbehouden), stekker-laadapparaat en bidirectionale Graupner ontvanger GR-24 HoTT.

Aanbevolen laadapparaten (toebehoren)

Best.-Nr. Aanduiding aansluiting

220V

aansluiting 12V

geschikt voor

laadkabel

geïntegreerd volgende accutypen

NiCd

NiMH LiPo loodaccu

Voor het opladen is tevens voor de zender de laadkabel Best.-Nr. 3022 en voor de ontvangeraccu de laadkabel Best.-Nr. 3021 nodig. Meer laadapparaten en details hierbij vindt u in de Graupner hoofdcatalogus FS en op Internet onder www.graupner.de.

Technische gegevens zender MX-20 HoTT Frequentieband 2,4 … 2,4835 GHz

Modulatie FHSS Zendvermogen zie landeninstelling pag. 227 Stuurfuncties 12 functies, waarvan 4 trimbaar Temperatuurbereik -10 … +55ºC Antenne omklapbaar Bedrijfsspanning 3,4 … 6 V

Stroomverbruik ca. 180 mA Afmetingen ca. 190 x 195 x 90 mm Gewicht Ca. 770 g met zenderaccu

Toebehoren

Best.-Nr. omschrijving

1121 omhangriem, 20mm breed 70 omhangriem, 30 mm breed 3097 windkap voor handzender

Leraar-/leerling-kabel voor MX-20 HoTT zie bladzijde 201

Onderdelen

Best.-Nr. omschrijving

2498.4FBEC 4NH-2000 RX RTU plat 33800 zenderantenne HoTT

Technische gegevens ontvanger GR-24 HoTT

Best.-nr. 33512 Bedrijfsspanning 3,6 … 8,4 V*

Stroomverbruik ca. 70 mA Frequentieband 2,4 … 2,4835 GHz modulatie FHSS Antenne Diversity-antennes, 2 x ca. 145 mm lang, ca.

aan te sluiten servo’s 12 aan te sluiten sensoren 1 Temperatuurbereik ca. -10º … +55 ºC Afmetingen ca. 46 x 31 x 14 mm Gewicht ca. 16 g

*De opgave voor de toegestane bedrijfsspanning geldt alleen voor de ontvanger! Let er in dit verband op dat de ingangsspanning van de ontvanger ongeregeld aan de servo-aansluitingen wordt doorgegeven, terwijl de toegestane spanning voor de meeste servo’s, toerenregelaars, gyro’s enz. maar 4,8 tot 6 Volt bedraagt!

Meer toebehoren zie aanhangsel of op Internet onder www.graupner.de . Vraag ook bij uw detailhandelaar, deze helpt u graag verder.

115 mm gekapseld en ca. 30 mm actief

Gebruiksaanwijzingen

Stroomvoorziening van de zender De zender MX-20 HoTT is standaard voorzien van een oplaadbare NiMH-accu 4NH-2000 RX RTU (Best.-Nr.

2498.4FBEC) met hoge capaciteit. (Wijzigingen voorbehouden.) De standaard ingebouwde accu is echter bij levering nog niet opgeladen. De spanning van de zenderaccu kan tijdens het zenden op het LCD-display

gecontroleerd worden. Bij het onderschrijden van een in de regel “waarschuwingsdrempel accu” van het menu “algemene instellingen”, bladzijde 226, instelbare spanning klinkt een akoestisch waarschuwingssignaal en op het display verschijnt de melding

Accu moet geladen worden

Uiterlijk op dat moment moet u direct stoppen met zenden en de accu weer opladen!

Aanwijzing: Let ook op de instelling van het juiste accutype in het menu “algemene instellingen”, bladzijde 224! Standaard

moet NiMH ingesteld zijn.

Laden van de zenderaccu

De oplaadbare NiMH-zenderaccu kan via de aan de rechterkant van de zender aangebrachte laadaansluiting met de meegeleverde oplader (Best.-Nr. 33116.2) worden opgeladen. Als vuistregel geldt dat een lege accu 12 uur met een stroom in de hoogte van één tiende van de opgedrukte capaciteit wordt opgeladen. In het geval van de standaard zenderaccu en de meegeleverde oplader zijn dat 200 mA. U moet er wel zelf voor zorgen dat het laadproces op de juiste tijd wordt beëindigd… De zender moet tijdens het hele laadproces op “OFF” (UIT) gezet zijn. Nooit de zender, zolang deze nog met het laadapparaat verbonden is, aanzetten! Ook een heel korte onderbreking van het laadproces kan de laadspanning dusdanig laten stijgen, dat de zender door overspanning direct beschadigd wordt. Let u daarom ook op een veilig en goed contact van alle stekkerverbindingen.

Polariteit van de MX-20 HoTT-laadbus

De laadkabels van andere fabrikanten, die zich op de markt bevinden, hebben vaak een andere polariteit. Gebruik daarom alleen de originele GRAUPNER-laadkabel met het Best.-Nr. 3022.

Laden met automatische laadapparaten

De laadbus van de zender is weliswaar beschermd tegen foutieve poling, maar kan met geschikte apparaten toch worden gebruikt om de accu snel te laden. Stel eventueel uw snellaadapparaat volgens de handleiding in op een Delta-Peak spanningsverschil van 10 mV … 20 mV of vergelijkbaar, zodat deze geschikt is voor het laden van Ni-MH-cellen.

Verbindt u eerst de bananenstekkers met het laadapparaat en steekt u daarna het andere einde van de laadkabel in de laadbus van de zender. Verbind nooit de blanke uiteinden van een aangesloten laadkabelaansluitstekker met elkaar! Om schade aan de zender te vermijden mag de laadstroom in principe 1 A niet overschrijden. Begrens eventueel de stroom op het laadapparaat.

Losnemen van de zenderaccu

Voor het uitnemen van de zenderaccu eerst het deksel van de accuschacht op de achterkant van de zender ontzekeren en losmaken:.

De accu verwijderen en daarna de stekker losmaken door voorzichtig aan de stroomkabel te trekken.

Inleggen van de zenderaccu

Hou de stekker van de zenderaccu zó, dat de zwarte resp. bruine kabel naar de kant van de antenne en de lege bus van de accustekker naar de onderkant wijzen en schuif dan de accu-aansluiting in de richting van de print op de drie aangebrachte stiften. (De accu-aansluiting is door twee afgeschuinde kanten beschermd tegen foutief bevestigen, zie afbeelding.)

p

Leg daarna de accu in het vak en sluit het deksel.

olariteit zenderaccu-stekker

Accu-bedrijfstijd op het display links onderaan

Deze klok toont de cumulatieve bedrijfstijd van de zender sinds de laatste keer dat de accu werd opgeladen. Deze klok wordt automatisch naar de waarde “0:00” teruggezet, zodra bij opnieuw aanzetten van de zender, bv. na het opladen, merkbaar hoger is dan eerst.

Lithiumbatterij CR 2032

Op de print van de zender bevindt zich links een houder met een verwisselbare Lithiumbatterij van het type CR 2032:

Deze batterij dient als bescherming tegen het verlies van datum en kloktijd bij een stroomuitval van de zender, bijvoorbeeld tijdens het wisselen van de accu.

Stroomvoorziening van de ontvanger

Voor de stroomvoorziening van de ontvanger kunt u kiezen uit diverse 4- en 5-cellige NiMH-accu’s met verschillende capaciteit. Bij een gebruik van digitale servo’s adviseren we om een 5-cellige accu (6 V) van voldoende capaciteit te nemen. In het geval van een gemengd gebruik van analoge- en digitale servo’s moet u in ieder geval op de toegestane spanning van de servo’s letten. Voor een gestabiliseerde en instelbare stroomvoorziening van de ontvanger met 1 of 2 accu’s zorgt bv. de PRX-eenheid Best.-Nr. 4136, zie aanhangsel. Gebruik uit veiligheidsredenen geen batterijhouders en geen droge batterijen. De spanning van de stroomvoorziening aan boord wordt tijdens het gebruik weergegeven op het display rechts onder:

In het telemetrie-menu, bladzijde 217, kan een waarschuwingsdrempel worden ingesteld, zodat er een optisch en akoestisch alarm afgaat wanneer de accuspanning onder een bepaalde waarde, standaard 3,8 V, komt.

Controleert u desondanks de toestand van de accu’s regelmatig. Wacht niet met het laden van de accu’s tot het alarm klinkt.

Aanwijzing: Een totaaloverzicht van accu’s, laadapparaten en meetapparatuur voor het testen van stroombronnen vindt u in de GRAUPNER hoofdcatalogus FS resp. op Internet onder www.graupner.de

Laden van de ontvangeraccu

De laadkabel Best.-Nr. 3021 kan voor het laden direct met de ontvangeraccu verbonden worden. Is de accu in het model aangesloten via de stroomvoorzieningskabel Best.-Nr. 3046, 3934, 3934.1 resp. 3934.3, dan vindt het laden plaats via de in de schakelaar geïntegreerde laadbus resp. de aparte laadaansluiting. De schakelaar van de stroomvoorzieningskabel moet tijdens het laden op “UIT” staan.

p

olariteit zenderaccu-stekker

Algemene aanwijzingen bij het laden

 Houdt u zich steeds aan de laadaanwijzingen van de laadapparaat- en accufabrikant.  Let op de maximaal toegestane laadstroom van de accufabrikant. Om schade aan de zender te

voorkomen, mag de laadstroom echter normaal gesproken 1 A niet overschrijden! Begrenst u indien nodig de laadstroom aan het laadapparaat.

 Moet de zenderaccu toch met meer dan 1 A worden geladen, dan moet deze in ieder geval buiten de

zender worden geladen. Anders riskeert u een beschadigen van de zenderprint door overbelasting van de contactbanen en/of een oververhitting van de accu.

 Voer een aantal proefladingen uit, om de afschakelautomaat van het laadapparaat uit te proberen. Dit

geldt vooral, wanneer u de standaard ingebouwde NiMH-accu met een automatisch laadapparaat voor NiCd-accu’s wilt opladen. Pas eventueel de Delta-Peak-afschakelspanning aan, in zoverre het toegepaste laadapparaat over deze functie beschikt.

 Voer geen accu-ontladingen of accu-onderhoudsprogramma’s uit via de laadbus! De laadbus is voor

deze toepassing niet geschikt!

 Altijd eerst de laadkabel met het laadapparaat verbinden, dan pas met de ontvanger- of zenderaccu. Zo

voorkomt u een onbedoelde kortsluiting met de blanke uiteinden van de laadkabel-stekker.

 Bij een sterke warmteontwikkeling de toestand van de accu controleren, deze eventueel vervangen of de

laadstroom verkleinen.

 Laat u de accu’s tijdens het laden nooit zonder toezicht.  Let op de veiligheidsaanwijzingen en voorschriften op bladzijde 8.

Lengteverstelling van de stuurknuppels

Beide stuurknuppels kunnen traploos in de lengte worden versteld, om het sturen aan de gewoonte van de piloot aan te kunnen passen. Hou de onderste helft van de geribbelde greep vast en maak door te draaien het bovenste deel los:

Nu door omhoog- resp. naar beneden draaien de stuurknuppel verlengen of verkorten. Daarna de greep weer bevestigen door het onderste en bovenste gedeelte tegen elkaar in te draaien.

Zenderbehuizing openen

Lees zorgvuldig deze aanwijzingen, voordat u de zender opent. Wanneer u onervaren bent, adviseren we u om de hieronder beschreven handelingen door de Graupner-servicedienst te laten uitvoeren. De zender moet alleen in de volgende gevallen worden geopend:

 als een neutraliserende stuurknuppel naar niet-neutraliserend of een niet-neutraliserende stuurknuppel

naar neutraliserend moet worden omgebouwd

 voor het instellen van de veerkracht van een stuurknuppel

Vóór het openen van de behuizing de zender uitzetten (Power-schakelaar op “OFF”). Open het accucompartiment en maak, zoals op de vorige bladzijden beschreven, de zenderaccu en de eventuele micro-SD-kaart los. Schroef de aan de achterzijde van de zender aangebrachte zes schroeven los met een kruiskopschroevendraaier maat PH1, zie afbeelding:

plaatsing van de behuizingschroeven

Hou de beide behuizingdelen met de hand samen en laat deze 6 schroeven uit de zender vallen door deze eerst om te draaien. Pak de onderste schaal nu voorzichtig op en klap deze naar rechts om, net zoals u een boek opent.

LET OP: Twee meeraderige kabels verbinden de onderste schaal met de elektronica in de bovenste schaal. Deze verbinding mag in geen geval beschadigd worden!

Belangrijke aanwijzingen:

Bij het sluiten van de zender moet u er op letten, dat…

 Verander nooit wat aan de schakeling, omdat daardoor de garantie en ook de zendvergunning

vervalt.

 Raak nooit de printen met metalen voorwerpen aan. Raak ook geen contacten met de vingers

aan.

 Zet de zender nooit aan, wanneer de behuizing geopend is!

 … er geen kabels bij het samenvoegen van de schalen beklemd raken.  … de beide delen van de behuizing goed op elkaar passen. Nooit de beide delen met geweld

samendrukken.

 Draai de schroeven van de behuizing met gevoel in de al bestaande schroefdraadopeningen, zodat deze

niet uitscheuren.

 … u de accu weer aansluit.

omklapbare antenne

  

stelschroeven terugveerkracht stuurknuppels

neutralisatieschroef neutralisatieschroef

remveren remveren

afstelschroeven afstelschroeven

rechter knuppelaggregaat linker knuppelaggregaat

laadbus

zenderprint niet aanraken!

verwisselbare Lithiumbatterij CR 2032 als back-upbatterij slot voor geheugenkaart voor de geïntegreerde klok

Omzetten van de kruisknuppels neutralisering

Indien gewenst kan zowel de linker als de rechter stuurknuppel van neutraliserend naar niet-neutraliserend worden omgebouwd: zender zoals hierboven beschreven openen. Voor het wisselen van de standaardinstelling van de stuurknuppel lokaliseert u op de volgende afbeelding de hier wit omcirkelde schroef van de linker knuppelaggregaat.

Aanwijzing: De rechter knuppelaggregaat is in spiegelbeeld opgebouwd, zodat hier de bewuste schroef rechts onder het midden zit.

  

Draai nu de schroef in totdat de desbetreffende stuurknuppel van aanslag tot aanslag vrij beweegbaar is resp. draai de schroef uit, totdat de stuurknuppel weer zelfneutraliserend is.

      

Remveer en ratel

Met de buitenste van de beide schroeven (zie afbeelding hieronder) stelt u de remkracht en met de binnenste de kracht van de ratel van de desbetreffende stuurknuppel:

Aanwijzing: De rechter knuppelaggregaat is in spiegelbeeld opgebouwd, zodat hier de bewuste schroeven links boven te vinden zijn.



Terugstelkracht van de stuurknuppel

De veerkracht van de stuurknuppels kan ingesteld worden op de gewoonten van de piloot. Het afstelsysteem bevindt zich naast de neutralisatieveren, zie volgende afbeeldingen. Door het verdraaien van de desbetreffende instelschroef met een (kruiskop)-schroevendraaier kan de gewenste veerkracht worden ingesteld.

 draaien naar rechts = harder terugstellen  draaien naar links = soepeler terugstellen

Aanwijzing: De rechter knuppelaggregaat is in spiegelbeeld opgebouwd, zodat hier de bewuste schroeven rechts van het midden zitten.

Zenderbeschrijving

Bedieningselementen van de zender

Bevestigen van de omhangriem voor de zender Aan de bovenkant van de MX-20 HoTT-zender vindt u een bevestigingsoog, zie afbeelding rechts, waaraan

u een draagriem kunt bevestigen. Dit punt is dusdanig aangebracht dat de zender optimaal uitgebalanceerd is wanneer deze aan de riem hangt. Best.-Nr. 1121 Omhangriem, 20 mm breed Best.-Nr. 70 Omhangriem, 30 mm breed

Centrale status-LED

Antenne met knik- en draaigewricht Oog voor draagriem

Proportioneel draaielement CTRL 7 Proportioneel draaielement CTRL 8

2-weg schakelaar SW 8 Draaggreep 2-weg toetsschakelaar SW9

3-weg schakelaar SW 4/5 resp. CTRL 9 2-weg schakelaar SW 2

2-weg toetsschakelaar SW 1 3-weg schakelaar SW 6/7 resp. CTRL 10

Proportioneel draaielement CTRL 6 2-weg schakelaar SW 3

Linker knuppel Rechter knuppel

Trimming Trimming

AAN/UIT-schakelaar

Linker touch-toets Rechter touch-toets

LC-display

Belangrijke aanwijzing: Bij levering van de zender kunnen aan de ontvanger aangesloten servo’s etc. alleen maar via de beide knuppels worden bediend. Alle andere bedieningselementen (CTRL 6 … 8, SW 1 … 9) zijn voor de flexibiliteit softwarematig “vrij” en kunnen zo, zoals o.a. in het menu “instelling stuurelement” op bladzijde 96 (vleugelmodellen) resp. bladzijde 100 (heli-modellen) beschreven wordt, aan de persoonlijke wensen en eisen worden toegewezen.

Data-poort voor aansluiting Smart-Box Aansluiting oor- resp. koptelefoon Best.-Nr. 33700

DSC-bus voor de aansluiting van Vijfpolige mini-USB-poort voor de vliegsimulatoren en leraar-/leerling- aansluiting van de zender aan een gebruik PC

Behuizingschroef Behuizingschroef

Laadbus voor zenderaccu

Behuizingschroef Behuizingschroef

Aansluiting koptelefoon

De middelste bus aan de onderste rand van het typeplaatje op de achterkant is bedoeld voor de aansluiting van een standaard oor- of koptelefoon met een 3,5 mm Cinch-stekker. (Niet in de set inbegrepen.) Via deze aansluiting worden naast hoorbare signalen van de zender de eventuele met het telemetrie-menu verbonden signalen en berichten doorgegeven. Standaard zijn deze berichten in het Duits. Nadere informatie vindt u onder “Berichten” in het gedeelte “VERBORGEN MODUS” vanaf bladzijde 28 en “Telemetrie” vanaf bladzijde 208. Het volume van de hoofdtelefoonaansluiting kan in de regel “volume berichten” van het menu “Algemene

instellingen”, bladzijde 227, worden aangepast.

Mini-USB-poort

Via deze aansluiting wordt eventueel een verbinding met een PC met een Windows-besturingssysteem XP, Vista of 7 gemaakt. De noodzakelijke software voor de PC zoals de benodigde USB-driver vindt u op de downloadpagina onder www.graupner.de bij het desbetreffende product. Na de installatie van de benodigde software kan dan via deze verbinding indien gewenst een upgrade van de zender plaatsvinden en/of de kloktijd en datum ingesteld worden.

Data-poort

Voor de aansluiting van de als accessoire leverbare Smart-Box Best.-Nr. 33700. Nadere informatie over de Smart-Box vindt u in de Graupner hoofdcatalogus FS en op Internet onder

www.graupner.de

bij het desbetreffende product.

DSC

Direct Servo Control

De afkorting “DSC” bestaat uit de beginletters van de oorspronkelijke functie “Direct Servo Control”. Bij het HoTTsysteem is echter een “directe servo-controle” via een diagnosekabel uit technische oorzaken niet meer mogelijk. De standaard tweepolige DSC-bus in de zender MX-20 HoTT dient als leraar- of leerling-aansluiting en als aansluitpoort voor vliegsimulatoren.

Voor een correcte DSC-verbinding moet u op deze punten letten:

1. Pas eventueel de menu’s aan. Voor het aanpassen van de zender MX-20 HoTT aan een leraar-

/leerling-systeem zie bladzijde 198 en verder.

2. Laat de aan-/uit-schakelaar van de zender MX-20 HoTT zowel bij gebruik van een vliegsimulator als bij leraar-/leerling-toepassingen altijd op “UIT”, want alleen in deze positie vindt er na het bevestigen van de DSC-kabel geen HF-afstraling vanuit de zendmodule plaats. Tegelijkertijd is de stroomopname van de zender ook iets geringer. De centrale status-LED moet nu constant rood branden en in het basisdisplay van de zender moeten rechts onder de “middelste” klok de letters “DSC” zichtbaar worden. De aanduiding van de telemetriesymbolen zijn niet te zien. Daarmee is de zender klaar voor gebruik. Wanneer de MX-20 HoTT de leraarzender is moet echter vóór het insteken van de kabel de zender worden aangezet.

3. Verbind nu het andere uiteinde van de kabel met de gewenste apparatuur, let daarbij op de handleiding daarvan.

Belangrijk: Let er op dat alle stekkers stevig zijn aangebracht.

Aanwijzing bij vliegsimulatoren: Omdat er zoveel verschillende vliegsimulatoren op de markt zijn is het goed mogelijk, dat de toewijzing van de contacten in de stekker of in de DSC-module door de GRAUPNER-servicedienst moeten worden aangepast.

Opslag van gegevens

Kaartslot

micro-SD en micro-SDHC

Na het verwijderen van het deksel van het accuvak van de uitgeschakelde zender MX-20 HoTT en het verwijderen van de zenderaccu is aan de rechter zijkant van het vak de kaardschacht voor geheugenkaarten van het type micro-SD en micro-SDHC toegankelijk:

Alle standaard micro-SD geheugenkaarten tot maximaal 2 GB en micro-SDHC kaarten tot 32 GB kunnen worden gebruikt. Wij adviseren het gebruik van geheugenkaarten met maximaal 4 GB, omdat dit voor normale toepassingen meer dan voldoende is. De geheugenkaart die u in de zender wilt gebruiken wordt, zoals bekend bij mobiele telefoons en digitale camera’s, met de contacten naar boven, naar de achterkant wijzend in de schacht geschoven en vergrendeld. Na het inleggen van de accu en het sluiten van het accuvak kan de zender weer aangezet worden. Als aanduiding van de ingebrachte geheugenkaart verschijnt in het basisdisplay het symbool van een geheugenkaart:

Aanwijzing: Verwijder een eventueel ingebrachte SD-kaart uit de zender VOORDAT u de achterkant van de zenderbehuizing losmaakt. Anders bestaat het risico dat u de geheugenkaart beschadigt.

Data-verzameling /-opslag

De dataopslag op de SD-kaart is gekoppeld aan de klok van de vliegtijd: wanneer deze wordt gestart start ook – wanneer er zich een geschikte SD-kaart in de zender bevindt en er een telemetrie-verbinding met de ontvanger is

- de opslag van gegevens en deze stopt weer, zodra de vliegtijd-klok wordt stilgezet. Gestart en gestopt wordt de vliegtijd-klok zoals beschreven in het onderdeel “Klokken (Algemene)” op bladzijde 138. Parallel aan de dataverzameling knippert het symbool voor de geheugenkaart permanent in een langzaam ritme. Het schrijven van data op de geheugenkaart wordt weergegeven door de van links naar rechts lopende zwarte “vulling” van het geheugenkaart-symbool. Na het afsluiten van de dataopslag bevindt er zich een (lege) map “Models” en een map “Log-data” op de geheugenkaart. In de laatste worden volgens het schema 0001_jaar-maand-dag.bin, 0002_jaar-maand-dag.bin enz. benoemde Log-bestanden in een sub-map met de naam “modelnaam” aangemaakt. Zou daarentegen een modelgeheugen nog geen naam hebben, dan zijn de bijbehorende Log-bestanden na het uitnemen van de geheugenkaart en het uitlezen ervan via de cardreader van een PC of laptop te vinden in een sub-map met de naam “NoName”. Met de software, die onder www.graupner.de op de downloadpagina van de zender te vinden is, kunt u de bestanden op een PC uitlezen.

Import van taalbestanden

Zoals al beschreven in het gedeelte “hoofdtelefoon” op bladzijde 21 kunnen via deze aansluiting naast de hoorbare signalen van de zender eventueel ook de aan het telemetrie-menu gekoppelde signalen en berichten worden beluisterd. Standaard zijn deze berichten in het Duits. Deze berichten, die als taalpakket zijn gecomprimeerd en opgeslagen worden in het interne geheugen van de zender, kunnen vervangen worden door een taalpakket in een andere taal. Nadere informatie hierover vindt u in het gedeelte “VERBORGEN MODUS” vanaf bladzijde 28.

Import en export van modelgeheugens

Voor het uitwisselen van gegevens tussen soortgelijke zenders of voor het opslaan van data kunnen indien gewenst modelgeheugens op een ingebrachte geheugenkaart weggeschreven of vanaf deze naar de zender gekopieerd worden. Nadere informatie vindt u in het gedeelte “kopiëren/wissen” vanaf bladzijde 64.

Aanwijzing: Enkele van de eventueel bij de modelnaam gebruikte speciale tekens kunnen vanwege bepaalde beperkingen van het voor de geheugenkaarten gebruikte FAT- resp. FAT32-bestandssysteem niet correct worden overgenomen en worden bij het kopiëren vervangen door een golfje (~).



Display en toetsenveld

modelnaam modeltype (vleugelmodel/helikopter)

Mogelijke waarschuwingen zie bladzijde 36

geheugenplaats 1 … 24 stopwatch in min:s (vooruit/achteruit) klok vliegtijd in min:s (vooruit/achteruit)

linker touch-toets rechter tiptoets

◄►▲▼bladeren ◄►▲▼ ◄►gelijktijdig aantippen: bladeren / waarden veranderen

SET kiezen / bevestigen wisselen naar menu servoaanduiding gelijktijdig aantippen van ◄► of ▲▼

ESC = afbreken / terug ESC ca. 1 seconden aanraken:

Wissel naar telemetrie-menu en terug naar basisdisplay

accuspanning en laadtoestand-balk spanning ontvanger-stroomvoorziening

(onder een bepaalde spanning verschijnt een waarschuwing – zie onder “waarschuwingen” bladzijde 36 -, tegelijkertijd klinkt een naam vliegfase waarschuwingssignaal) omschakeling tussen vliegfasen via schakelaar

accu-gebruikstijd sinds laatste acculading in h:min aanduiding signaalsterkte



Optische aanduiding van de positie van de trimhevels resp. bij bediening draaielement en CTRL 7+8 alternatief aanduiding van de actuele posities van deze beide stuurelementen

=CLEAR

Bediening van de “Data-Terminal”

Invoertoetsen ESC en SET

Symbolen op het display

Telemetrie-symbolen in het display

ŸØ Het actieve modelgeheugen is nog niet aan een HoTT-ontvanger “gebonden”. Meer over het “Binding”-

proces zie bladzijde 69 resp. 75.

Ÿx Niet knipperend: HF zenderzijdig uitgeschakeld

Knipperend antennesymbool: de als laatste aan het actieve model gebonden ontvanger inactief of buiten bereik

>Mx Geen telemetrie-signaal te ontvangen >M▬ Aanduiding signaalsterkte >P▬ Aanduiding van de signaalsterkte van het leerling-signaal op het display van de leraarzender

Toetsen links van het display

 ESC-toets

Kort aantippen van de ESC-toets zorgt voor een stapsgewijs terugkeren naar de functiekeuze resp. ook weer terug naar het basisdisplay. Een eventueel tussendoor gewijzigde instelling blijft behouden. In het basisdisplay gedurende ca. 1 seconde aangeraakt opent en sluit de ESC-toets het telemetrie- menu.

 Pijltoetsen◄► ▲▼

1. Door aantippen van één van deze toetsen bladert u volgens de pijlrichting door lijsten zoals bv. de

modelselectie of de multifunctie-lijst en binnen de menu’s door de menuregels.

2. Door kort gelijktijdig aantippen van de toetsen ◄► wisselt u vanuit het basisdisplay van de zender

alsmede vanuit bijna elke menupositie naar het menu “servoaanduiding”.

Toetsen rechts van het display

 SET-toets

1. Door een kort aantippen van de SET-toets komt u vanuit het basisdisplay, dat na het inschakelen

van de zender verschijnt, verder naar het multifunctie-menu. Ook het oproepen van een gekozen menu vindt plaats met SET.

2. Binnen de instelmenu’s activeert en deactiveert (bevestigt) u door aantippen van de SET-toets de

desbetreffende instelvelden.

 Pijltoetsen ◄► ▲▼

1. “Bladeren” door het multifunctie-menu en de menuregels binnen de instelmenu’s via de pijltoetsen

van de linker touch-toets.

2. Uitkiezen resp. instellen van parameters in instelvelden na het activeren ervan door aantippen van

de SET-toets, waarbij de toetsen ►▲ en ◄▼ dezelfde functie hebben. Het maakt dus in dit geval niet uit, welke van de beide toetsen u hier gebruikt.

3. Kort tegelijkertijd aantippen van de toetsen ▲▼ of ◄► zet een veranderde parameter-waarde in

het actieve invoerveld weer terug op de standaardwaarde (CLEAR).

Aanwijzingen:

 Niet het aanraken van de touch-toets op zich maar het einde van de aanraking activeert de functie.  Mochten de touch-toetsen na het uit- en direct weer aanzetten van de zender geen functie hebben, dan

is dit geen mankement! Zet de zender nogmaals uit en wacht enkele seconden, voordat u de zender weer aanzet.

Sneltoetsen (Short-Cuts)

Met behulp van de volgende toetscombinaties kunt u bepaalde menu’s resp. opties direct oproepen:

 CLEAR

Kort aantippen van de toetsen ▲▼ of ◄► van de rechter touch-toets zet een veranderde parameterwaarde in het actieve invoerveld weer terug naar de standaardwaarde.

 “servoaanduiding”

Door kort gelijktijdig aantippen van de toetsen ◄► van de linker touch-toets wisselt u vanuit de basisaanduiding van de zender en vanuit bijna iedere menupositie naar het menu “servoaanduiding”, zie bladzijde 230.

 “telemetrie”

Zowel om vanuit het basisdisplay van de zender het “Telemetrie”-menu, zie vanaf bladzijde 208, op te roepen als ook om hiernaar terug te keren de centrale ESC-toets van de linker touch-toets ca. 1 seconde indrukken.

 “grafische weergave van telemetrie-data”

Door kort aantippen van de toets ◄ of ► van de linker of rechter touch-toets wisselt u vanuit het basisdisplay van de zender direct naar de grafische weergave van telemetrie-gegevens resp. bladert u tussen de verschillende displays heen en weer. Door kort aantippen van de centrale ESC- of SET-toets keert u weer terug naar het basisdisplay.

 “VERBORGEN MODUS”

(taalkeuze en contrast) Bij ingedrukte ▲▼ pijltoetsen van de linker touch-toets de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aantippen, zie volgende dubbele bladzijde.

 invoerslot

In het basisdisplay van de zender te activeren en deactiveren door ca. 2 seconden lang tegelijkertijd indrukken van de toetsen ESC en SET.

 Quick-Select

Vanuit de multifunctie-lijst komt u door kort gelijktijdig aantippen van de toetsen ▲▼ of ◄ ► van de rechter touch-toets in een “structuuroverzicht”. In dit overzicht zijn alle menu’s overzichtelijk in groepen samengevat:

Alle menu’s Geheugen Servo Stuurelement Schakelaars Vliegfasen Klok Mixers Speciale functie Globale functie

Kies nu met de pijltoetsen ◄ ► van de linker of rechter touch-toets de gewenste groep uit…

Alle menu’s

Geheugen

Servo

Stuurelementen

Schakelaars

Vliegfasen

… en tip daarna de centrale SET-toets van de rechter touch-toets kort aan. Zodra u de toets weer loslaat zullen

alleen de menu’s, die bij deze groep horen, zichtbaar zijn. Bijvoorbeeld:

Modelselectie

Kopiëren/wissen

Menu’s verbergen

Modellen verb.

Verborgen menukolommen

In enkele menu’s worden kolommen verborgen om de leesbaarheid te verhogen. Deze menu’s kunt u herkennen

aan een naar rechts wijzende driehoek in de linkerrand onderaan. Bijvoorbeeld in het menu “servo-instelling”:

S1 => 0% 100% 100%

S2 => 0% 100% 100%

S3 => 0% 100% 100%

S4 => 0% 100% 100%

S5 => 0% 100% 100%

▼ ► omk midden -weg+

In dit menu is bv. de kolom “-beg+” (begrenzing servo-uitslag) rechts van de kolom “-weg+” “verstopt”.

Om deze kolom te bereiken volgt u de linksonder op het display naar rechts wijzende driehoek, door de het kader

met de pijltoets ► van de linker of rechter touch-toets via de kolom “-weg+” naar rechts te verschuiven:

S1 => 0% 150% 150%

S2 => 0% 150% 150%

S3 => 0% 150% 150%

S4 => 0% 150% 150%

S5 => 0% 150% 150%

◄▼ omk midden -beg+

Om weer naar de “verstopte” kolom “-weg+” of nog verder naar links terug te keren volgt u nu de naar links

wijzende driehoek, door de omkadering met de pijltoets ◄ van de linker of rechter touch-toets naar links te

verschuiven:

S1 => 0% 100% 100%

S2 => 0% 100% 100%

S3 => 0% 100% 100%

S4 => 0% 100% 100%

S5 => 0% 100% 100%

▼ ► omk midden -weg+

Op dezelfde manier gaat u in de andere menu’s te werk.

VERBORGEN MODUS

Taalkeuze en display-contrast

Het menu “VERBORGEN MODUS” van de zender MX-20 HoTT bereikt u vanuit bijna iedere menupositie door

de pijltoetsen ▲▼ van de linker en de SET-toets van de rechter touch-toets ingedrukt te houden, totdat na ca.

een seconde deze aanduiding verschijnt:

verborgen modus

contrast 0

taal Duits

berichten Duits

knuppel kalibreren

CONTRAST

In de regel “CONTRAST” kunt u, zoals op bladzijde 226 beschreven, na aantippen van de centrale SET-toets van

de rechter touch-toets met de pijltoetsen ervan het beeldschermcontrast naar uw behoefte aanpassen en met een

hernieuwd aantippen van de SET- of ESC-toets terugkeren naar de regelselectie. In de regel …

TAAL

… eronder , waarnaar u door een aantippen van de pijltoets ▼ van de linker of rechter touch-toets wisselt, kiest u

één van de talen voor het display uit.

verborgen modus

contrast 0

taal Duits

berichten Duits

knuppel kalibreren

Activeer de keuze van de taal met een druk op de centrale SET-toets van de rechter touch-toets

verborgen modus

contrast 0

taal Duits

berichten Duits

knuppel kalibreren

Vervang nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets de Default-taal “DUITS” door de door u gewenste taal.

Bij voorbeeld:

hidden mode

contrast 0

language english

voice deutsch

stick cali.

Bevestig uw keuze door hernieuwd aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets. Alle

instellingen die in de zender opgeslagen zijn blijven ook na een wisselen van de taal behouden. Op het moment

dat deze handleiding werd gedrukt stonden de volgende talen ter beschikking:

 Duits  Engels  Frans

De talen Italiaans en Spaans worden op een later tijdstip als Update bij de zender op www.graupner.de

download ter beschikking gesteld.

GESPROKEN BERICHTEN

Zoals in het gedeelte “koptelefoon” op bladzijde 21 al besproken is kunnen via deze aansluiting naast de

hoorbare signalen van de zender eventueel ook de aan het telemetrie-menu gekoppelde signalen en gesproken

berichten worden doorgegeven. Standaard vindt dit in het Duits plaats. Deze als taalpakket samengevatte en in

het interne geheugen van de zender opgeslagen berichten kunnen echter door een taalpakket in een andere taal

worden vervangen. Op het moment dat deze handleiding werd gedrukt stonden de volgende talen ter

beschikking:

 Duits  Engels  Frans

De talen Italiaans en Spaans worden op een later tijdstip als taalbestand bij de zender op www.graupner.de

download ter beschikking gesteld. Het taalpakket kan worden uitgewisseld via het PC-programma, dat onder

www.graupner.de op de download-pagina van de zender te vinden is, of via de SD-kaart, zoals hieronder

beschreven.

Voorbereiding

Plaats uw SD- resp. SDHC-kaart, wanneer u dat nog niet gedaan had, zoals op bladzijde 22 beschreven in de

zender. Wanneer u nu de zender aanzet maakt deze o.a. een map “VoiceFile” op de geheugenkaart aan. Haal de

kaart nu weer uit de zender en schuif deze in een geschikte cardreader. Sluit deze op uw PC resp. uw laptop aan

en kopieer het taalpakket, dat u eerst op de download-pagina van de zender had gedownload, bijvoorbeeld

als

“voice_gb.vdf”, naar deze map. Haal nu de geheugenkaart uit uw cardreader en plaats deze in de zender.

Schakel deze daarna in met uitgeschakelde HF:

HF AAN/UIT?

AAN UIT

Wisselen van taal

Wissel met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets naar de regel “BERICHTEN”:

verborgen modus

contrast 0

taal Duits

berichten Duits

knuppel kalibreren

Activeer de taalkeuze met een druk op de centrale SET-toets van de rechter touch-toets:

contrast 0

taal Duits

berichten Duits

knuppel kalibreren

Vervang nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets de Default-taal “DUITS” door de door u gewenste taal.

Bijvoorbeeld:

verborgen modus

contrast 0

taal Duits

berichten English

knuppel kalibreren

Bevestig uw keuze door hernieuwd aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets. Het

geselecteerde taalpakket wordt in het zendergeheugen geladen:

verborgen modus

contrast 0

taal Duits

berichten English

knuppel kalibreren

22 / 100%

Zodra de balk aan de onderste rand van het display verdwijnt, is het laadproces afgesloten:

verborgen modus

contrast 0

taal Duits

berichten English

knuppel kalibreren

Schakel na dit proces de zender weer uit. Alle instellingen, die in de zender opgeslagen zijn, blijven na het

wisselen van de taal geheel behouden.

Aanwijzingen:

 Verschijnt de waarschuwing …

HF uitschakelen

OK

… dan is de HF-afstraling van de zender nog actief. Schakel deze uit in de regel “HF-module” van het

menu “basisinstellingen” en herhaal de stap.

 Verschijnt de waarschuwing …

SD-kaart insteken

OK

… dan bevindt er zich nog geen geheugenkaart in de kaartslot of is deze niet leesbaar.

 Verschijnt de waarschuwing …

ontbrekende import data

OK

… dan vindt de zender geen geschikt taalbestand op de geplaatste SD-kaart.

Knuppel kalibreren

Zou u het gevoel hebben dat de middenpositie van de zelfneutraliserende stuurknuppels (stuurelement 1 … 4)

niet exact overeenkomt met 0% stuuruitslag, dan kunt u dit als volgt controleren resp. corrigeren:

Wissel naar het menu “modelselectie” en initialiseer daar, zoals op bladzijde 60 beschreven, een vrij

modelgeheugen. Of u kiest voor een vliegtuig- of een helikoptermodel maakt in dit geval niet uit. Wacht de

aanwijzingen af, die normaal gesproken in het basisdisplay van de zender verschijnen na een wisselen van model

en wissel daarna naar het menu “servoaanduiding” door bijvoorbeeld tegelijkertijd de toetsen ◄► van de linker

touch-toets aan te tippen, ZONDER in de tussentijd te trimmen of verdere programmeringen uit te voeren.

Wanneer alle vier de knuppels van uw zender nog zelfneutraliserend zouden zijn zou de weergave in het ideale

geval als volgt zijn:

In alle andere gevallen komen de balk en %-aanduiding overeen met de actuele positie van de niet-

zelfneutraliserende stuurknuppel – normaal gesproken de gas-/remstuurknuppel resp. gas-/pitchstuurknuppel

“K1”. Bevindt de gas-/remstuurknuppel zich dus in de positie “kwart gas” dan ziet het display er ongeveer zo uit:

Breng nu na elkaar elk van de beide knuppels elk naar de vier mogelijke eindaanslagen, zonder bij de aanslag

nog extra druk uit te oefenen. In elk van de in totaal acht eindposities moet – afhankelijk van de kant- exact -

100% of +100% te zien zijn. Bevindt zich bv. stuurelement 2 aan de linker aanslag en zijn de drie andere

knuppelfuncties in de middenpositie, dan moet het display van uw zender er als volgt uitzien:

Bereikt u, afhankelijk van het aantal zelfneutraliserende knuppelfuncties van uw zender, een “beeld” van vier maal

0% en acht maal 100%, dan zijn de stuurknuppels van uw zender optimaal gekalibreerd en hebben ze geen

nieuwe afstelling meer nodig. U kunt de procedure dan afsluiten en eventueel het aangemaakte modelgeheugen

weer wissen.

In andere gevallen wisselt u, zoals hierboven al eerder beschreven, naar de regel “knuppel kalibreren” van het

menu “verborgen modus” en tipt u kort op de centrale SET-toets van de rechter touch-toets:

knuppelafstelling

0%

Met de pijltoetsen ◄► van de rechter touch-toets kunt u nu cyclisch de posities van de vier te kalibreren

knuppelposities selecteren, bijvoorbeeld de links-/rechts-mogelijkheid van de rechter stuurknuppel:

knuppelafstelling

0%

Breng nu volgens de “links” knipperende pijlmarkering de rechter knuppel – weer zonder druk uit te oefenen –

naar de linker aanslag …

knuppelafstelling

+100%

… en tip dan kort de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan. Daarmee is in dit voorbeeld de “linker”

aanslag van de rechter knuppel gekalibreerd en knippert ter bevestiging de cirkel in het midden van de

symbolische stuurknuppel:

Knuppelafstelling

+100%

Laat nu de zelfneutraliserende stuurknuppel los, zodat deze weer in de middenpositie kan terugkomen en tip dan

weer kort op de centrale SET-toets om de middenpositie te kalibreren. De rechter “driehoeksmarkering” begint te

knipperen:

knuppelafstelling

0%

Herhaal deze kalibratie-procedure nu voor de rechter aanslag van de rechter stuurknuppel. Voor de andere

stuurknuppel gaat u op dezelfde manier te werk.

Aanwijzingen:

 Foutieve kalibraties corrigeert u door de bovengenoemde procedure te herhalen.

 Binnen elke kalibratie-stap kan elk van de drie kalibratie-posities met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of

rechter touch-toets direct worden geselecteerd.

Door een kort aantippen van de centrale ESC-toets van de linker touch-toets beëindigt u de kalibratie en verlaat u

weer het ondermenu “knuppelkalibratie”.

Weergave telemetrie-data

Zoals beschreven op bladzijde 220 in het kader van het ondermenu “SENSOR KIEZEN” van het “telemetrie”-

menu …

sensor kiezen

ontvanger

general module

electr. air-module

vario module

gps

… kunnen hier grafisch weergegeven data van een eventueel aan de ontvanger aangesloten sensor geactiveerd

worden. Deze data worden dan in de hieronder beschreven grafische displays getoond.

Deze grafische displays bereikt u vanuit het basisdisplay van de zender door een kort aantippen van de toets ◄

of ► van de linker of rechter touch-toets. Tussen de verschillende grafische displays bladert u met diezelfde

toetsen heen en weer en met ESC keert u terug naar het basisdisplay.

Aanwijzing:

De volgorde van de hieronder beschreven displays volgt het aantippen van de ►-toets.

Meer informatie over de hieronder genoemde modulen vindt u in het aanhangsel en op Internet onder

www.graupner.de

ONTVANGER

RX-S KWA

RX-S ST

RX-dBm

TX –dBm

V-PACK

RX-VOLT TMP

M-RX V

Dit display geeft de in het display “RX DATAVIEW” van het telemetrie-menu “INSTELLEN/WEERGEVEN”,

bladzijde 209 opgenomen data grafisch weer.

De betekenis is:

waarde verklaring

RX-S KWA signaalkwaliteit in %

RX-S ST signaalsterkte in %

RX-dBm ontvangstvermogen in dBm

TX-dBm zendvermogen in dBm

V PACK geeft de langste tijdspanne in ms aan, waarbij datapakketten bij de overdracht van de zender

naar de ontvanger verloren zijn gegaan

RX-VOLT actuele bedrijfsspanning van de ontvanger in Volt

M-RX V laagste bedrijfsspanning van de ontvanger sinds de laatste inbedrijfname in Volt

TMP de thermometer visualiseert de actuele bedrijfstemperatuur van de ontvanger

ACCU 1 (GENERAL + ELECTRIC module)

Dit display visualiseert de actuele spanning, de actuele stroomopname en de verbruikte capaciteit van een

eventueel aan aansluiting “accu 1” van de General-Engine- (Best.-Nr. 33610), General-Air- (Best.-Nr. 33611) of

Electric-Air-module (Best.-Nr. 33620) aangesloten accu.

SENSOR 1 (GENERAL + ELECTRIC module)

Dit display visualiseert de door een eventueel aan aansluiting “T(EMP) 1” van de General-Engine- (Best.-Nr.

33610), General-Air- (Best.-Nr. 33611) of Electric-Air-module (Best.-Nr. 33620) aangesloten temperatuur-

/spanningssensor Best.-Nr. 33612 resp. 33613 gemeten actuele spanning en temperatuur.

bij het desbetreffende product.

SENSOR 2 (GENERAL + ELECTRIC module)

Dit display visualiseert de door een eventueel aan aansluiting “T(EMP) 2” van de General-Engine- (Best.-Nr.

33610), General-Air- (Best.-Nr. 33611) of Electric-Air-module (Best.-Nr. 33620) aangesloten temperatuur-

/spanningssensor Best.-Nr. 33612 resp. 33613 gemeten actuele spanning en temperatuur.

Toerentalsensor

Dit display visualiseert het door een eventueel aan aansluiting “T(EMP) 1” van de General-Engine- (Best.-Nr.

33610), General-Air- (Best.-Nr. 33611) of Electric-Air-module (Best.-Nr. 33620) aangesloten toerentalsensor met

Best.-Nr. 33615 of 33616 gemeten toerental.

Aanwijzing:

Voor de correcte weergave van het toerental moet eerst in het telemetrie-menu van de module het correcte aantal

propellerbladen worden ingesteld.

Vario

Dit display visualiseert de door een eventueel aan de telemetrie-aansluiting van een ontvanger aangesloten GPS-

/vario-module (Best.-Nr. 33600) of vario-module Best.-Nr. 33601) geleverde data wat betreft hoogte in m in relatie

tot de standplaats resp. startplaats en de actuele stijg-/daalwaarde in m/s.

GPS

Dit display visualiseert de data van een eventueel aan de ontvanger aangesloten GPS-module met geïntegreerde

vario, Best.-Nr. 33600.

De betekenis is:

waarde verklaring

km/h snelheid

DIS horizontale afstand in m

m/s stijgen/dalen in m/s

ALT hoogte ten opzichte van startplaats in m

GPS

RXSQ 0

AFST. 0 m

HOOG 0 m

Dit display visualiseert de data van een eventueel aan de ontvanger aangesloten GPS-module met geïntegreerde

vario, Best.-Nr. 33600.

Naast de actuele positiegegevens en de snelheid van het model in het centrum van het display wordt nog de

actuele hoogte ten opzichte van de startplaats en het stijgen/dalen van het model in m/1s, m/3s en m/10s, de

actuele ontvangstkwaliteit en de afstand van het model tot de startplaats getoond.

De betekenis is:

waarde verklaring

W / N / O / S westen / noorden / oosten / zuiden

Kmh snelheid

RXSQ signaalsterkte van het terugkoppelingskanaal

AFST. Afstand

HOOG hoogte

m/1s m/1s stijgen/dalen

m/3s m/3s stijgen/dalen

m/10s m/10s stijgen/dalen

VARIO

RXSQ

HOOG MAX

MIN

Dit display visualiseert de data van een eventueel aan de ontvanger aangesloten vario-module Best.-Nr. 33601

De betekenis is:

waarde verklaring

HOOG actuele hoogte

RXSQ signaalsterkte van het bij de ontvanger aankomende signaal in %

MAX de vooraf ingestelde hoogtelimiet ten opzichte van de startplaats, waarvan bij overschrijding

akoestische waarschuwingssignalen worden gegeven

MIN de vooraf ingestelde minimale hoogte ten opzichte van de startplaats, waarvan bij

overschrijding akoestische waarschuwingssignalen worden gegeven

m/1s m/1s stijgen/dalen

m/3s m/3s stijgen/dalen

m/10s m/10s stijgen/dalen

ELECTRIC AIR MODULE

HOOG

ACC 1

ACC 2

Dit display visualiseert de data van een eventueel aan de ontvanger aangesloten Electric-Air-module Best.-Nr.

33620. Meer informatie bij dit product vindt u in het aanhangsel of onder www.graupner.de bij het desbetreffende

product.

Afhankelijk van de sensoren waarvan de module is voorzien kunnen op het display de volgende data permanent

getoond worden:

De actuele spanning van maximaal 2 accu’s (ACC1 en ACC2); de meetresultaten van maximaal 2

temperatuursensoren (T1 en T2); de actuele hoogte ten opzichte van de standplaats en het stijgen/dalen in m/1 s

en m/3 s en in het midden van het display nog de actuele hoeveelheid stroom, die uit een spanningsbron is

ontnomen. Aan de rechterkant worden om en om de actuele celspanningen van de aan de balancer-aansluiting 1

(L) of 2 (H) aangesloten accupacks van elk max. 7 cellen weergegeven.

De betekenis is:

waarde verklaring

V actuele spanning

A actuele stroom

ACC1 / ACC2 accu 1 resp. accu 2

HOOG actuele hoogte

m/1s m/1s stijgen/dalen

m/3s m/3s stijgen/dalen

T1 / T2 temperatuur van sensor 1 resp. 2

L resp. H celspanning van cel 1 … max. 14

L = balancer-aansluiting 1

H = balancer-aansluiting 2

GENERAL MODULE

CEL V

ACC 1 L BRAN V

ACC 2

HOOG

ACC 1 L BRAN V

STROOM

ACC 2 SPANN.

Dit display visualiseert de data van een eventueel aan de ontvanger aangesloten General-Engine-module Best.-

Nr. 33610 of een General-Air-module Best.-Nr. 33611. Meer informatie bij deze modulen vindt u in het

aanhangsel of onder www.graupner.de

bij het desbetreffende product.

Afhankelijk van de sensoren waarvan de module is voorzien kunnen op het display de volgende data permanent

getoond worden:

De actuele spanning van maximaal 2 accu’s (ACC1 en ACC2); de meetresultaten van maximaal 2

temperatuursensoren (T1 en T2) en het brandstofniveau in de tank.

Aan de rechterkant worden óf de actuele celspanningen van een accupack met maximaal zes cellen

weergegeven, óf de actuele hoogte ten opzichte van de standplaats, het stijgen/dalen in m/1 s en m/3 s, de

actuele stroom in Ampère en de actuele spanning van de aan de sensor aangesloten accu.

De betekenis is:

waarde verklaring

ACC1 / ACC2 accu 1 resp. accu 2

BRAN stand brandstof / tankaanduiding

L / V leeg / vol

T1 / T2 temperatuur van sensor 1 resp. 2

CEL V celspanning van cel 1 … max. 6

HOOG actuele hoogte

0m1 m/1s stijgen/dalen

0m3 m/3s stijgen/dalen

STROOM actuele stroom in ampère

SPANN. actuele spanning van de aandrijfaccu

Waarschuwingen

BIND n/a “Binding niet aanwezig” Aan het momenteel actieve modelgeheugen is nog

OK geen ontvanger gebonden. Met een kort aanraken van de SET-toets komt u

direct bij de desbetreffende optie.

HF AAN/UIT? AAN UIT Moet de HF-afstraling “AAN” of “UIT” zijn?

Accu moet geladen worden !! Bedrijfsspanning te laag

Fail-Safe instellen! Fail Safe nog niet ingesteld

Ontbrekende import data Geen geschikt taalbestand op de geheugenkaart te vinden OK

Gas te hoog! Gas-stuurknuppel resp. limiter bij heli te ver richting volgas

HF uitschakelen Oproep om de HF-afstraling uit te schakelen (taalbestand kan alleen bij

OK uitgeschakeld HF geladen worden)

Kan geen data ontvangen Geen gebonden ontvanger binnen bereik OK

Geen leerlingsignaal Verbinding tussen leraar- en leerling-zender gestoord

SD kaart insteken Geen SD- resp. SDHC-geheugenkaart in de kaartslot resp. kaart niet leesbaar OK

 Moet de vóór het laatste uitschakelen van de zender gebruikte “draadloze leraar/leerling-verbinding”

voortgezet of uitgeschakeld worden?

Draadloze LL-verbinding verder uit

 Binnen de in de regel “inschakelwaarschuwing” van het menu “algemene instellingen” bladzijde 227

ingestelde tijdsperiode werd de zender niet bediend. Op het display verschijnt …

Inschakelwaarschuwing is actief!!!

…, de centrale LED knippert afwisselend rood en blauw en er klinken hoorbare waarschuwingssignalen. Wanneer de zender niet bediend wordt gaan deze na een minuut vanzelf uit.

 Bij een te lage accuspanning is een modelwissel uit veiligheidsoverwegingen niet mogelijk. Op het

display verschijnt de melding:

Nu niet mogel. Spanning te laag

Functievelden in het display

SEL, STO, SYM, ASY, schakelaarsymbool, paginawissel

Afhankelijk van het desbetreffende menu verschijnen er in de onderste regel van het display de functievelden:

CLR SEL, STO, SYM, ASY, schakelaarsymbool, paginawissel

De desbetreffende functie wordt geactiveerd door het aanraken van de SET-toets

Functievelden

 CLR (clear): wissen  SEL (select): uitkiezen  STO (store): opslaan (bv. positie stuurelement)  SYM waarden symmetrisch instellen  ASY waarden asymmetrisch instellen  schakelaarsymbool schakelaarsymbool-veld (toewijzing van allerlei schakelaars)  pagina-wissel binnen een menu wisselen naar de tweede bladzijde (vervolgmenu)

Positie-aanduiding

Proportionele draaielementen CTRL 7 en 8

Zodra u één van de beide op de middenconsole aangebrachte draaielementen CTRL 7 + 8 bedient verschijnt er

een klein symbool rechts naast de beide verticale positie-aanduidingen:

Tegelijkertijd wisselt de positie-aanduiding van de beide middelste verticale balken tijdens het bedienen van de

weergave van de actuele trimming naar de nu actuele positie van de draaielementen CTRL 7 + 8. De linker balk

geeft dan de positie van het linker draaielement CTRL 7 en de rechter balk de positie van CTRL 8 (de beide

horizontale balken daarentegen geven nog steeds de actuele trimposities van de bijbehorende stuurknuppels

weer):

Ca. 2 seconden na het einde van de bediening van een draaielement geeft het display weer de actuele

trimposities van de 4 trimmers van de beide stuurknuppels aan.

Invoerslot

De touch-toetsen en daarmee de toegang tot alle verstelbare opties kunnen voor ongewild gebruik worden

afgesloten, door ca. 2 seconden lang de beide toetsen ESC en SET in het basisdisplay van de zender MX-20

HoTT aan te raken. Dit wordt aangeduid door een invers sleutelsymbool in het snijpunt van de trimbalken:

Het slot is direct actief, maar de besturing blijft de hele tijd klaar voor gebruik. Een hernieuwd aanraken van de

toetsen ESC en SET gedurende ca. 2 seconden heft het slot weer op. Na het volgende inschakelen van de

zender is het invoerslot ook weer opgeheven.

In bedrijf nemen van de zender

Opmerkingen vooraf bij de zender MX-20 HoTT

Opmerkingen vooraf

Het Graupner HoTT-systeem maakt het theoretisch mogelijk om met meer dan 200 modellen tegelijkertijd te

gebruiken. Vanwege het toegestane radiotechnische gebruik van de 2,4-GHz-ISM-band zal dit aantal in de

praktijk echter aanzienlijk geringer zijn. In de regel zal het aantal modellen dat tegelijkertijd gebruikt kan worden

toch groter zijn dan bij de conventionele 35-/40-MHz-frequenties. De limiterende factor vormt echter –zoals dat

altijd al het geval was- de afmetingen van de ter beschikking staande (lucht-)ruimte. Het feit dat er geen

afspraken over de frequenties meer nodig zijn is niet alleen erg makkelijk, maar bij een onoverzichtelijk terrein,

zoals dat bv. bij hellingvliegen nogal eens voorkomt, ook een enorme veiligheidswinst.

Accu geladen?

Omdat de zender uitgeleverd wordt met een ongeladen accu, moet u hem na het bestuderen van de

laadvoorschriften op bladzijde 10…11 opladen. Anders klinkt er bij het onderschrijden van een bepaalde

spanning, die in de regel “algemene instellingen”, bladzijde 226, ingesteld kan worden al na korte tijd een

waarschuwingssignaal en wordt er een desbetreffende melding op het display getoond.

Accu moet

geladen worden !!

In bedrijf nemen van de zender

Na het inschakelen van de zender verschijnt er in het midden van het zenderdisplay gedurende ca. 2 seconden

de aanduiding

HF AAN/UIT?

AAN UIT

Eventueel kunt u binnen deze tijd de HF-afstraling uitschakelen door met de toets ▲ of ► van de rechter touch-

toets het zwarte veld naar rechts te verschuiven, zodat AAN nu normaal en UIT invers wordt weergegeven:

HF AAN/UIT?

AAN UIT

Door het aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets schakelt u nu de HF-module uit. De

kleur van de ondertussen blauw brandende centrale LED wisselt weer naar rood en parallel ziet u nu het

basisdisplay van de zender:

De symboolcombinatie Ÿx betekent, dat het actueel actieve modelgeheugen al met een Graupner-HoTT-

ontvanger is ”gebonden”, maar dat er geen verbinding met deze ontvanger bestaat. (we hebben immers zojuist

de Hf-afstraling in dit voorbeeld uitgeschakeld!) Werd de zender echter ingeschakeld zonder de HF-afstraling uit

te zetten, dan brandt de centrale LED intensief blauw en de het symbool van de zendmast knippert. Parallel

daaraan klinkt er zó lang een hoorbaar waarschuwingssignaal, totdat er een verbinding is met de bijbehorende

ontvanger. Wanneer deze verbinding is gemaakt verschijnt er in plaats van een “X” aan de voet van het

antennesymbool nu een weergave van de veldsterkte en de optische en akoestische waarschuwingen worden

beëindigd. In dezelfde regel rechts verschijnt er bij een bestaande telemetrie-verbinding een soortgelijke

aanduiding van de ontvangststerkte van het -van de ontvanger afkomstige- telemetrie-signaal (>M▬), evenals de

actuele spanning van de ontvanger-stroomvoorziening.

Verschijnt er daarentegen in de aanduiding de symboolcombinatie ŸØ en brandt de centrale LED constant rood,

dan is het actuele modelgeheugen op dit moment niet met een ontvanger “verbonden”.

Waarschuwing onderspanning

Wanneer de zenderspanning onder een bepaalde, in het menu “alg. instellingen” (bladzijde 226) instelbare

waarde daalt, standaard 4,7 V, volgt er een hoorbare en zichtbare waarschuwing.

Belangrijke aanwijzingen:

 De zender in de set is standaard ingesteld op de correcte instellingen voor het gebruik in de

meeste landen in Europa (behalve Frankrijk). Wordt de besturing daarentegen in Frankrijk gebruikt, dan MOET eerst de landeninstelling van de zender op de modus “FRANKRIJK” worden ingesteld, zie bladzijde 227. IN GEEN GEVAL MAG IN FRANKRIJK de universele/EUROPA-modus worden gebruikt!

 Met de zender MX-20 HoTT 2.4 kunnen via de bij de set geleverde en al aan de zender gebonden

ontvanger maximaal 12 servo’s worden aangestuurd.

Vanwege een maximale flexibiliteit, maar ook om een onbedoelde foutieve bediening te voorkomen zijn er aan de stuurkanalen 5 … 12 standaard geen stuurelementen toegewezen. Om dezelfde reden zijn praktisch alle mixers inactief. Nadere informatie hierover vindt u op bladzijde 96 (vliegtuigmodel) resp. 100 (helimodel).

 De principes van de eerste programmering van een nieuw modelgeheugen vindt u op bladzijde 60

en vanaf bladzijde 236 bij de programmeervoorbeelden.

 Let er bij het inschakelen, binden of instellen van de radiobesturing op dat de zenderantenne

altijd voldoende ver verwijderd is van de ontvangerantennes! Wanneer de zenderantenne zich namelijk te dicht bij de ontvangerantennes bevindt overstuurt de ontvanger en gaat de rode LED op de ontvanger branden. Parallel daaraan valt het terugkoppelingskanaal uit, waardoor de veldsterkte-balk op het display een “X” laat zien en de actuele ontvangerspanning met 0,0 V wordt weergegeven. Tegelijkertijd bevindt de besturing zich in de Fail-safe-modus, zie bladzijde 196, d.w.z. dat de servo’s in hun actuele positie blijven staan wanneer het ontvangstsignaal uitvalt, totdat er een nieuw, geldig signaal binnenkomt. Vergroot in dit geval de afstand totdat alle weergaven weer “normaal” zijn.

Firmware-Update van de zender

Firmware-updates van de zender worden op eigen risico via de aan de achterzijde aangebrachte vijfpolige mini-

USB-poort doorgevoerd met behulp van een PC onder Windows XP, Vista of 7.

Actuele software en informatie vindt u bij het desbetreffende product als download onder www.graupner.de

Aanwijzing:

Na registratie van uw zender onder http://www.graupner.de/de/service/produktregistrierung

per e-mail over nieuwe updates op de hoogte gehouden.

Voor een update van de zendersoftware heeft u de bij de USB-aansluiting Best.-Nr. 7168.6 meegeleverde USB-

kabel nodig. Deze wordt direct in de 5-polige mini-USB-aansluitbus aan de achterkant van de zender bevestigd.

Update van de MX-20 HoTT-software

Aanwijzing:

Controleer vóór iedere update in ieder geval de laadtoestand van uw zenderaccu resp. laad deze voor de

zekerheid en sla alle gebruikte modelgeheugens op, om deze eventueel weer te kunnen herstellen.

Installeer de benodigde driversoftware, die bij het programma als “USB driver” is toegevoegd, om de in

de zender geïntegreerde USB-poort te kunnen gebruiken.

Start de installatie van de drivers door dubbel te klikken op het desbetreffende bestand en volg de

aanwijzingen. Na een succesvolle installatie moet de computer opnieuw gestart worden. De driver hoeft

maar één keer geïnstalleerd te worden.

3. Verbinding zender / PC maken Verbind nu de USB-kabel met de 5-polige mini-USB-bus aan de achterkant van de zender bij een uitgeschakelde zender.

4. Update MX-20 HoTT-zendersoftware

Start het programma “Radio_GrStudio_Ver-SX.X” vanuit het desbetreffende bestand, standaard onder “Start\programma’s\Graupner\Radio_grStudio\Radio_grStudio_Ver-SX.X”:

Kies onder “Menu” “Port Setup” of open het “Controller Menu” en klik op “Port select”:

wordt u automatisch

1. Driver installeren

2. Installatie software-uploader

Pak het bestand “Radio_grStudio_Install_VerXX.zip” uit en start daarna het eigenlijke installatieprogramma “Radio_grStudio_Install_VerXX.msi” door dubbel te klikken en de aanwijzingen te volgen. Het programma vindt u aansluitend standaard onder “Start\programma’s\Graupner\Radio_grStudio\Radio_grStudio_Ver-SX.X”.

Kies nu in het venster “Port select” de correcte COM-poort uit, waaraan de USB-aansluiting aangesloten

is. Deze is te herkennen aan de aanduiding “Silicon Labs CP210x USB to UART Bridge” in de kolom

“Device Name”. In de bovenstaande afbeelding zou dit poort “COM3” zijn.

Roep daarna onder “Menu” de optie “Firmware Upgrade” op of open het “Controller Menu” en klik op

“Firmware Upgrade”:

Klik op de knop met het opschrift “File Browse” en kies in de nu verschijnen de optie “Bestand openen”

het gewenste bestand met de Firmware-update, eindigend op de extensie “bin” uit.

De Firmware-bestanden zijn productspecifiek gecodeerd, d.w.z. dat wanneer u een niet bij het product

passend bestand uitkiest (bv. ontvanger-update-bestand in plaats van zender-update-bestand) er een

Popup-venster “Product code error” verschijnt en de procedure niet gestart kan worden.

Schakel nu de zender in en start daarna het updaten van de zender door een klik op de knop “Download

Start”.

Na een korte tijd verschijnt de waarschuwing dat nu de HF-afstraling van de zender onderbroken wordt

en dat u daarom een eventueel in gebruik zijnde ontvanger moet uitschakelen. Schakel daarom

eventueel uw ontvanger uit en klik daarna op “ja”:

Daarna start de eigenlijke update-procedure en begint er boven de tekst een voortgangsbalk te lopen:

Onderbreek de update-procedure niet, voordat de voortgangsbalk de rechter rand heeft bereikt en de

melding “Firmware Update Success” verschijnt:

Klik op “OK”. Schakel daarna de zender uit en maak tenslotte de verbinding naar de PC of Laptop los.

Wanneer de voortgangsbalk niet verder zou lopen moet u het programma sluiten en de update-

procedure herhalen. Let op eventueel verschijnende foutmeldingen.

In bedrijf nemen van de ontvanger

Opmerkingen vooraf bij de GR-24 ontvanger

Ontvanger

Bij de radiobesturingsset MX-20 HoTT vindt u een bidirectionele 2,4-GHz-ontvanger van het type GR-24 voor de

aansluiting van maximaal 12 servo’s.

Nadat u een HoTT-ontvanger ingeschakeld heeft en “zijn” zender niet binnen bereik resp. uitgeschakeld is, brandt

de rode LED ca. 1 seconde constant en begint dan langzaam te knipperen. Dat betekent, dat er (nog) geen

verbinding is met een Graupner HoTT-zender. Wanneer de verbinding gemaakt is brandt de groene LED constant

en gaat de rode uit.

Om een verbinding met de zender te kunnen opbouwen moet eerst de Graupner HoTT-ontvanger met “zijn”

modelgeheugen in “zijn” Graupner HoTT-zender “gebonden” worden. Deze procedure noemt men “binding”. Deze

“binding” is echter maar één keer per ontvanger-/modelgeheugen-combinatie nodig, zie bladzijden 69 resp. 74,

en werd bij de apparatuur in de set al in de fabriek voor het modelgeheugen 1 uitgevoerd, zodat u het “binden”

alleen voor andere ontvangers of bij een wissel van modelgeheugen hoeft uit te voeren (en – bv. na een wisselen

van zender – op ieder moment kunt herhalen).

Weergave boordspanning

De actuele spanning van de ontvanger-stroomvoorziening wordt bij een bestaande telemetrieverbinding rechts op

het display van de zender getoond.

Temperatuurwaarschuwing

Daalt de temperatuur van de ontvanger onder een ingestelde grenswaarde (standaard -10 ºC) of komt deze

boven een instelbare bovenste waarschuwingsdrempel (standaard +55 ºC) dan vindt er een waarschuwing plaats

door de zender in de vorm van een gelijkmatig piepen met een ritme van ca. een seconde.

Servo-aansluitingen en polariteit

De servo-aansluitingen van de Graupner HoTT-ontvanger zijn genummerd. De ontvanger is voorzien van

onverwisselbare stekkeraansluitingen, zodat de servo’s en de stroomvoorziening alleen op de juiste manier

aangesloten kunnen worden. Daarvoor zijn de originele GRAUPNER-stekkers in overeenstemming met de

stekkerbussen aan een kant licht afgerond, zodat u niets hoeft te forceren.

De beide buitenste aansluitingen met de aanduiding “11+B” en “12+B” zijn bedoeld om de accu aan te sluiten. Via

een V- resp. Y-kabel Best.-Nr. 3936.11 kan echter ook aan beide aansluitingen de bijbehorende servo samen met

de stroomvoorziening worden aangesloten.

Let op de juiste polariteit bij deze aansluiting! De ontvanger en de eventueel daaraan aangesloten

apparatuur kunnen verwoest worden.

De stroomvoorziening is via alle genummerde aansluitingen doorverbonden. De functie van elk individueel kanaal

wordt bepaald door de gebruikte zender, niet door de ontvanger. Niet alleen de aansluiting van de gasservo is bij

elk fabricaat en modeltype verschillend. Bij Graupner radiobesturingen ligt deze bijvoorbeeld bij een

vliegtuigmodel op kanaal 1 en bij een helikopter op kanaal 6.

Afsluitende aanwijzingen

* Battery Elimination Circuit

Let op de aanwijzingen bij de inbouw van de ontvanger en ontvangerantenne en op de inbouw van de servo’s op

bladzijde 46.

Reset

Om een reset van de ontvanger uit te voeren drukt u de SET-knop op de bovenkant van de ontvanger in en houdt

u deze ingedrukt, terwijl u de stroomvoorziening inschakelt. Laat daarna de knop weer los.

Werd de reset uitgevoerd bij een uitgeschakelde zender of met een ongebonden ontvanger, dan knippert de LED

van de ontvanger na ca. 2 tot 3 seconden langzaam rood en kan er via de zender direct daarna begonnen

worden met een bindingsproces.

Werd er bij een al gebonden ontvanger een reset uitgevoerd en is het bijbehorende modelgeheugen in de

ingeschakelde zender actief, dan brandt de LED na korte tijd groen als teken dat uw zender-/ontvanger-

combinatie weer klaar voor gebruik is.

 De aanzienlijk hogere servo-resolutie van het HoTT-systeem leidt tot een merkbaar directer stuurgedrag

in vergelijking met traditionele technologie. Maakt u zich met dit directere gedrag vertrouwd!

 Indien u parallel met de ontvangeraccu een regelaar met geïntegreerd BEC*-systeem toepast, moet

afhankelijk van het type regelaar eventueel de pluspool (rode kabel) uit de 3-polige stekker worden losgemaakt. Let u in ieder geval op de handleiding van de regelaar. Met een kleine schroevendraaier voorzichtig het middelste lipje van de stekker iets omhooghalen (1), rode kabel lostrekken (2) en met isolatieband tegen mogelijke kortsluiting beveiligen (3).

rood

Let alstublieft hierop:

Door een RESET worden, met uitzondering van binding-informatie, ALLE instellingen in de ontvanger

teruggezet naar de standaard fabriekswaarden!

Wanneer dit per ongeluk gebeurde moeten daarom na een RESET alle instellingen, die eventueel via het

telemetrie-menu al waren ingevoerd, weer herhaald worden.

Een bewuste RESET daarentegen is raadzaam, wanneer een ontvanger in een ander model wordt

overgezet. Hierdoor kan zonder veel moeite worden voorkomen dat u per ongeluk verkeerde instellingen

meeneemt.

Firmware-Update van de ontvanger

Firmware-updates van de ontvanger worden via de telemetrie-aansluiting van de ontvanger doorgevoerd met

behulp van een PC onder Windows XP, Vista of 7. Daarvoor heeft u de standaard meegeleverde USB-

aansluiting Best.-Nr. 7168.6 en de adapterkabel Best.-Nr. 7168.6A nodig. De tevens benodigde programma’s en

bestanden vindt u bij het desbetreffende product als download onder www.graupner.de

Aanwijzing:

Na registratie van uw zender onder http://www.graupner.de/de/service/produktregistrierung

per e-mail over nieuwe updates op de hoogte gehouden.

Update van de ontvanger-firmware

Aanwijzing:

Controleer in ieder geval vóór iedere update de laadtoestand van de ontvangeraccu. Laad deze eventueel

op, voordat u een update start.

1. Driver installeren

Installeer, wanneer dit nog niet gedaan is, de benodigde driversoftware voor de USB-aansluiting Best.Nr. 7168.6 zoals beschreven op bladzijde 39.

2. Verbinding ontvanger / PC maken Verbind de USB-aansluiting Best.-Nr. 7168.6 via de adapterkabel Best.-Nr. 7168.6A met de aansluiting “-+T” aan de ontvanger. Het stekkersysteem past maar op één manier, let op de kleine zijdelingse nokjes. Forceer niets, de stekker moet makkelijk aangebracht kunnen worden:

adapterkabel Best.-Nr. 7168.6A

Indien aanwezig rode draad losmaken

Let op:

Zou de adapterkabel nog de 3-aderige uitvoering zijn, dan moet u eerst de middelste, rode draad van de adapterkabel Best.-Nr. 7168.6A doorknippen.

Verbind daarna de USB-aansluiting via de meegeleverde USB-kabel (PC-USB/mini-USB) met de PC resp. Laptop. Bij een juiste aansluiting gaat gedurende enkele seconden een rode LED op de aansluitprint branden. Schakel uiterlijk nu de stroomvoorziening van uw ontvanger uit.

3. Firmware-Update Utility

Start nu in de gedownloade map “Firmware Updater” het programma “Graupner_Firmware_Update_Utility_VerX.XX.exe” door er dubbel op te klikken. (De versie 1.18, die tijdens de uitgave van dit handboek actueel is, start zonder voorafgaande installatie.):

wordt u automatisch

Kies onder “COM Port Setup” de COM-poort uit waaraan de USB-aansluiting aangesloten is. Wanneer u het niet zeker weet drukt u op de knop “Search” en kiest u in het Popup-venster de aansluiting “Silicon Labs CP210x USB to UART Bridge” en klikt u op “OK”. Als “Baud Rate’ moet “19200” ingesteld zijn. Klik daarna rechts onder “Interface Type” de regel “Signal 2:Vcc3: Gnd” aan:

Klik op de knop met het opschrift “Browse” en kies in het nu verschijnende venster “Bestand openen” het bij uw ontvanger passende Firmware-update-bestand met de extensie “bin” uit. Dit is normaal gesproken het al eerder gedownloade en uitgepakte zip-bestand in de map, waarvan de naam begint met het bestelnummer van de ontvanger, die geüpdatet moet worden. Bij de standaard in de set geleverde ontvanger GR-24 zou dit de map “33512_12CH_RX” zijn. Het bestand verschijnt in het bijbehorende venster:

De Firmware-bestanden zijn productspecifiek gecodeerd, d.w.z. dat wanneer u een niet bij het product passend bestand uitkiest (bv. zender-update-bestand in plaats van ontvanger-update-bestand) er een Popup-venster “Product code error” verschijnt en de procedure niet gestart kan worden. Klik in de software op de knop “Program”. Wacht, tot de voortgangsbalk vol is. Dit kan afhankelijk van uw computer meerdere seconden duren. Schakel nu de ontvanger in, terwijl u de SET-toets ingedrukt houdt. Na een paar seconden verschijnt de status “Found target device …”. Nu kunt u de toets weer loslaten. De eigenlijke Firmware-update start na deze melding automatisch:

Wordt het apparaat daarentegen niet herkend, dan verschijnt het popup-venster “target device ID not found”. Breekt het proces vóór het bereiken van de 100%-markering af, dan moet u de stroomvoorziening van uw ontvanger uitschakelen en dan een nieuwe update-poging beginnen. Voer de hierboven beschreven stappen opnieuw uit. Op het status-display en in de voortgangsbalk ziet u de voortgang van de Firmware-update. De update is afgesloten, wanneer in de onderste regel van het status-display de tekst “Complete … 100%” resp. “Complete!!” verschijnt:

Tijdens de update branden de beide LED’s van de ontvanger. Parallel aan de succesvolle afsluiting van de update gaat de groene LED uit en begint de rode te knipperen. Schakel de ontvanger uit en verwijder de aansluitkabel. Herhaal eventueel de procedure voor andere ontvangers.

4. Initialiseren van de ontvanger

Na een succesvolle update-procedure MOET u vóór een hernieuwd gebruik van de ontvanger uit veiligheidsoverwegingen een initialisering uitvoeren: Druk de SET-toets van de ontvanger in en houd deze ingedrukt, terwijl u de stroomvoorziening inschakelt. Laat nu de SET-toets weer los. Wanneer u aansluitend de zender ook weer aanzet, brandt na ca. 2 tot 3 seconden de groene LED van de ontvanger permanent. Behalve de binding-informatie zijn echter alle andere eventueel eerder geprogrammeerde instellingen in de ontvanger weer teruggezet naar de fabriekswaarden en moeten bij behoefte weer opnieuw worden ingevoerd.

Aanwijzingen bij de installatie

Inbouwen van de ontvanger

Welke Graupner-ontvanger u ook gebruikt, de procedure is steeds dezelfde: Let er op dat de ontvangstantenne minstens 5cm van alle grotere metalen delen of bedrading, die niet direct uit de ontvanger komt, verwijderd is. Dit omvat naast staal- ook koolstofvezeldelen, servo’s, elektromotoren, brandstofpompen, allerlei soorten kabels enz. Het beste is het om de ontvanger uit de buurt van andere componenten op een goed bereikbare plaats in het model onder te brengen. In geen geval mogen servokabels om de antenne gewikkeld zijn of er dicht in de buurt liggen! Let er op dat kabels onder invloed van krachten, die tijdens het vliegen kunnen optreden, van positie kunnen veranderen. Zorg er voor dat de kabels in de buurt van de antenne niet kunnen bewegen. Bewegende kabels kunnen namelijk de ontvangst storen. Tests hebben uitgewezen dat een verticale (staande) montage bij één enkele ontvangerantenne in het model het beste is. Bij Diversity-antennes (twee antennes) moet de tweede antenne in een hoek van 90º ten opzichte van de eerste antenne worden geplaatst. De servo-aansluitingen met het opschrift “11+B” en “12+B” van de HoTT-ontvanger GR-24 zijn bedoeld voor het aansluiten van de accu. Eventueel kan via een V- resp. Y-kabel Best.-Nr. 3936.11 parallel aan de stroomvoorziening een servo worden aangesloten. De stroomvoorziening is via alle genummerde aansluitingen doorverbonden en kan in principe aan elk van de 12 aansluitingen plaatsvinden. Vanwege extra spanningsverliezen moeten de dwarsliggende aansluitingen 8, 9 en 10 echter niet voor de aansluiting van een ontvangeraccu worden gebruikt. De functie van elk individueel kanaal wordt bepaald door de gebruikte zender, niet door de ontvanger. De toewijzing van de kanalen kan echter in de ontvanger door programmering in het “telemetrie”-menu worden veranderd. We adviseren wél om dit via de zender met de optie “zenderuitgang” te doen, zie bladzijde 206.

Hier volgen een aantal tips om uw radiobesturings-componenten in te bouwen:

1. Wikkel de ontvanger in schuimrubber van minimaal 6 mm dikte; maak het schuimrubber vast met een elastiekje, om de ontvanger te beschermen tegen een crash of een harde landing.

2. Alle schakelaars moeten zo zijn ingebouwd, dat ze niet in de straal van de uitlaat liggen en niet beïnvloed worden door trillingen. Het knopje van de schakelaar moet vrij toegankelijk zijn.

3. Monteer de servo’s op rubber tulen met de messing holnieten, om ze tegen trillingen te beschermen. Trek de bevestigingsschroeven niet te hard aan, anders verliezen de tulen hun effect. Op de afbeelding rechts ziet u, hoe een servo gemonteerd dient te worden. de messing holniet wordt vanaf de onderkant in de rubbertule geschoven. Wanneer de schroeven op de juiste manier zijn aangetrokken, biedt deze bevestiging veiligheid en bescherming tegen trillingen.

bevestigingsflens

schroef

rubbertule

messing holniet

4. De servohevels moeten over hun totale uitslag vrij kunnen bewegen. Let erop, dat stuurstangen e.d. de uitslag van de servo niet kunnen hinderen.

De volgorde, waarin de servo’s moeten worden aangesloten, hangt van het modeltype af. Let op de aansluitschema’s op de bladzijden 57 en 59. Let ook op de veiligheidsaanwijzingen op de bladzijden 4 … 9. Om ongecontroleerde bewegingen van de aan de ontvanger aangesloten servo’s te vermijden, bij het inschakelen

eerst de zender, dan de ontvanger aanzetten

en bij het stoppen

eerst de ontvanger, dan de zender uitzetten.

Let er bij het programmeren van de zender in ieder geval op, dat elektromotoren niet onbedoeld kunnen gaan draaien of een met een automatische starter uitgeruste verbrandingsmotor niet per ongeluk start. Maak voor de veiligheid de vliegaccu los resp. onderbreek de brandstoftoevoer.

Stroomvoorziening van de ontvanger

Een veilig omgaan met een model begint o.a. bij een betrouwbare stroomvoorziening. Wanneer de op het display weergegeven ontvanger-accuspanning altijd weer inzakt resp. steeds (te) laag is, ondanks licht lopende stuurstangen, volle accu, dikke accu-aansluitkabels en goede stekkerverbindingen, dan moet eens letten op de volgende aanwijzingen: Let er eerst op, dat de accu’s voor gebruik goed opgeladen zijn. Let ook op contacten en schakelaars met een geringe weerstand. Meet eventueel de spanningsval over de ingebouwde schakelaarkabel onder belasting, omdat zelfs nieuwe, hoog belastbare schakelaars een spanningsval van 0,2 Volt kunnen veroorzaken. Bovendien zorgen trillingen en schokken voor slechter contact en een steeds groter wordende overgangsweerstand. Daarenboven kunnen zelfs kleine servo’s zoals een Graupner/JR DS-281 tot wel 0,75 ampère ‘trekken’ wanneer ze onder belasting blokkeren. Alleen al 4 van deze servo’s kunnen in een “schuimpje” de boordaccu met 3 ampère belasten… U moet daarom een stroomvoorziening kiezen, die ook onder belasting niet door de knieën gaat, maar ook dan nog een voldoende spanning levert. Als “berekening” van de benodigde accucapaciteit moet u minstens 350 mAh voor iedere analoge servo en 500 mAh voor iedere digitale servo nemen. Op deze manier zou bijvoorbeeld een accu met 1400 mAh als stroomvoorziening voor een ontvangstinstallatie met 4 analoge servo’s het absolute minimum vormen. Let bij uw berekeningen ook op de ontvanger, die vanwege zijn bidirectionale functie ongeveer 70 mAh nodig heeft. Onafhankelijk hiervan is het ook raadzaam om de ontvanger via twee kabels aan de stroomvoorziening aan te sluiten: kabel “1” wordt daarbij op de normale manier aan de 12+B –aansluiting van de ontvanger aangesloten en kabel “2” aan de tegenoverliggende bus met het opschrift 11+B, om zo bijvoorbeeld een schakelaar of spanningsregeling met twee naar de ontvanger leidende stroomvoorzieningkabels te kunnen gebruiken. Gebruik eventueel tussen kabel en ontvanger een V- resp. Y-kabel, Best.-Nr. 3936.11, zie afbeelding, wanneer u één of beide aansluitingen van de ontvanger ook voor een servo, regelaar etc. nodig heeft. U verkleint door de dubbele stroomvoorziening niet alleen het risico op een kabelbreuk, maar u zorgt zo ook voor een gelijkmatigere stroomvoorziening van de aangesloten servo’s.

speciale functie V-kabel PRX gestabiliseerde

Best.-Nr. 3936.11 stroomvoorziening Best.-Nr. 4136

NiMH-accupacks met 4 cellen

Met de traditionele 4-cellen-packs kunt u uw Graupner HoTT-ontvanger, wanneer u let op de hierboven beschreven aanwijzingen, goed gebruiken. Voorwaarde is wel, dat de packs voldoende capaciteit en spanning hebben!

NiMH-accupacks met 5 cellen

Accupacks met 5 cellen bieden qua spanning meer speelruimte dan de 4-cellen-packs. Let er wel op, dat niet iedere servo die in de handel is de spanning van een 5-cellen-pack (op langere termijn) verdraagt, vooral wanneer de cellen net geladen zijn. Sommige van deze servo’s reageren dan bijvoorbeeld met een duidelijk hoorbaar “brommen”. Let daarom op de specificaties van uw servo’s, voordat u besluit om 5-cellen-packs te gaan gebruiken.

LiFe, 6,6 V met 2 cellen

Vanuit een huidig gezichtspunt is dit nieuwe accutype de beste keuze! Als bescherming zijn deze cellen ook met een plastic Hardcase-behuizing leverbaar. LiFe-cellen zijn net als LiPo-cellen in combinatie met geschikte laadapparatuur snellaadbaar en relatief robuust. Daarbij ligt het aantal mogelijke laad-/ontlaadcycli duidelijk hoger dan bij bijvoorbeeld LiPo-accu’s. De nominale spanning van 6,6 Volt van een tweecellige LiFe-accu is geen probleem voor de Graupner HoTT-ontvangers of voor de expliciet voor deze hogere spanning bedoelde servo’s, regelaars, gyro’s enz.

Let er wel op, dat praktisch typen servo’s, regelaars, gyro’s enz., die vroeger en nu op de markt waren, slechts een toegestane spanning van 4,8 tot 6 Volt hebben.

De aansluiting van deze apparatuur maakt dus het gebruik van een gestabiliseerde spanningsregeling absoluut noodzakelijk, bv. de PRX met het Best.-Nr. 4136, zie aanhangsel. Anders bestaat het gevaar, dat de aangesloten apparatuur binnen de kortst mogelijke tijd beschadigd raken.

LiPo packs met 2 cellen

Bij eenzelfde capaciteit zijn LiPo-accu’s beduidend lichter dan bv. NiMH-accu’s. Als bescherming tegen beschadigingen zijn LiPo-accu’s ook met een plastic Hardcase-behuizing verkrijgbaar. De relatief hoge nominale spanning van 7,4 Volt bij een tweecellig LiPo-accupack is geen probleem voor de Graupner HoTT-ontvangers of voor de expliciet voor deze hogere spanning bedoelde servo’s, regelaars, gyro’s enz. Let er wel op, dat praktisch alle typen servo’s, regelaars, gyro’s enz., die vroeger op de markt waren

en nu nog zijn, slechts een toegestane spanning van 4,8 tot 6 Volt hebben.

De aansluiting van deze apparatuur maakt dus het gebruik van een gestabiliseerde spanningsregeling absoluut noodzakelijk, bv. de PRX met het Best.-Nr. 4136, zie aanhangsel. Anders bestaat het gevaar, dat de aangesloten apparatuur binnen de kortst mogelijke tijd beschadigd raken.

Begripsdefinities

stuurfunctie, stuurelement, functie-ingang, stuurkanaal, mixer, schakelaar, stuurelementschakelaar

Om u de omgang met het MX-20 HoTT-handboek te vergemakkelijken vindt u op de volgende bladzijden een aantal definities van begrippen, die in de tekst telkens weer gebruikt worden.

Stuurfunctie

Onder “stuurfunctie” verstaat men – eerst maar onafhankelijk van het signaalverloop in de zender- het voor een bepaalde stuurfunctie opgewekte signaal. Bij vliegtuigen zijn dit bv. gas, richtingsroer of rolroer, bij helikopters bv. pitch, rollen of nicken. Het signaal van een stuurfunctie kan direct naar één resp. via een mixer naar meerdere stuurkanalen worden geleid. Een typisch voorbeeld voor het laatstgenoemde zijn aparte rolroerservo’s of het toepassen van twee roll- of nickservo’s bij helikopters. De stuurfunctie veroorzaakt een directe relatie tussen de uitslag van een bepaald stuurelement en de bijbehorende servo.

Stuurelement

Onder “stuurelement” verstaan we de direct door de piloot bediende besturingselementen, waarmee de aan de ontvanger aangesloten servo’s, regelaars etc. bestuurd kunnen worden. Daartoe behoren:

 de beide kruisknuppels voor de stuurfuncties 1 tot 4, waarbij deze vier functies voor de beide modeltypen

(“vleugel” en “heli”) via de “Mode”-instelling softwarematig willekeurig verwisseld kunnen worden, bv. gas links of rechts. De kruisknuppelfunctie voor de gas-/remkleppenfunctie wordt vaak met K1-stuurelement (kanaal 1) aangeduid.

 De drie proportionele draaiknoppen CTRL 6, 7 + 8  De schakelaars SW 4/5 en 6/7 resp. CTRL 9 en 10  De schakelaars SW 1 … 3 en 8 + 9, in zoverre die in het menu “instelling stuurelement” aan een

stuurkanaal werden toegewezen.

Bij de proportionele bedieningselementen zullen de servo’s de positie van het stuurelement direct volgen, terwijl in het geval van een schakelmodule er maar een twee- resp. drietraps- verstelling mogelijk is.

Functie-ingang

Dit is een denkbeeldig punt in de signaalstroom en mag niet gelijkgesteld worden met de stuurelement-aansluiting op de zenderprint! De beide menu’s “stuurknuppel-toewijzing” en “instelling stuurelement” beïnvloeden namelijk “achter” deze aansluitingen nog de volgorde, waardoor er zeker verschillen tussen het nummer van het stuurelement, zoals hierboven aangegeven, en het nummer van het navolgende stuurkanaal kunnen ontstaan.

Stuurkanaal

Vanaf het punt, waar in het signaal voor een bepaalde servo alle stuurinformatie – direct vanuit het stuurelement of indirect via een mixer – toegevoegd is, wordt er gesproken over een stuurkanaal. Dit signaal wordt alleen nog door de in het menu “servo-instelling” en “zenderuitgang” geprogrammeerde instellingen beïnvloed en verlaat dan via de HF-module de zender. In de ontvanger aangekomen wordt dit signaal eventueel nog door de in het telemetrie-menu doorgevoerde instellingen gemodificeerd om dan tenslotte bij de servo aan te komen.

Mixer

In de software van de zender bevinden zich o.a. veel mixfuncties. Ze dienen ervoor, om een stuurfunctie eventueel ook op meerdere servo’s of ook om meerdere stuurfuncties op een servo effect te laten hebben. Let u op de talrijke mixerfuncties vanaf bladzijde 145 van de handleiding.

Schakelaar

De drie standaard ingebouwde schakelaars SW 2, 3 en 8, de driestanden-schakelaars SW 4/5 en 6/7 en de beide toetsschakelaars SW 1 en 9 kunnen ook bij de programmering van stuurelementen worden betrokken. Al deze schakelaars zijn ook bedoeld om enkele programmaopties te schakelen, bv. voor het starten en stoppen van de stopwatch, aan- resp. uitschakelen van een mixer, als leraar/leerling-schakelaar enz. Iedere schakelaar kan aan zoveel functies toegewezen worden als u maar wenst.. Talrijke voorbeelden worden in dit handboek gedemonstreerd.

Stuurelement-schakelaar

Soms is het praktisch om bij een bepaalde positie van een stuurelement, bv. bij een gedefinieerde positie van de kruisknuppel, een functie automatisch aan- of uit te schakelen (bv. aan-/uitschakelen van een stopwatch om de motorlooptijd vast te leggen , automatisch uitdraaien van de landingskleppen en andere mogelijkheden). In het programma van de MX-20 HoTT zijn daarom vier stuurelement-schakelaars geïntegreerd. Bij deze als “G1 … G4” aangeduide software-schakelaars moet alleen het schakelpunt op de stuuruitslag via een eenvoudige druk op de knop worden vastgelegd. De schakelrichting kan via de software en tijdens de toewijzing worden vastgelegd. De stuurelement-schakelaars kunnen voor complexere opgaven natuurlijk ook met de al eerder beschreven schakelaars worden gecombineerd. Een serie instructieve voorbeelden maakt de programmering kinderlijk eenvoudig. Let daarom op de programmeervoorbeelden vanaf bladzijde 236.

Vaste schakelaars FXI en FX\

Dit type schakelaar schakelt een functie voortdurend aan, bv. klokken (gesloten vaste schakelaar) of uit (open vaste schakelaar), of ze leveren aan een stuurfunctie een vast ingangssignaal, bv. FXI = +100% en FX\ = -100%. Zo kan bijvoorbeeld bij de programmering van vliegfasen via deze vaste schakelaars een servo of regelaar tussen twee instellingen worden omgeschakeld.

Toewijzing van stuurelementen, schakelaars en stuurelement-schakelaars

Principes van de bediening

Maximale flexibiliteit biedt de MX-20HoTT wanneer u aan de standaard geïnstalleerde bedieningselementen bepaalde functies toe te wijzen. Omdat de toewijzing van schakelaars en stuurelementen in alle menu’s op dezelfde manier plaatsvindt, leggen we hier de principes van de bediening uit, zodat u zich later, bij het lezen van de gedetailleerde menubeschrijvingen, kunt concentreren op de speciale inhouden.

Toewijzing van stuurelementen en schakelaars

In het menu “instelling stuurelement” kunt u in de tweede kolom aan de zenderingangen 5 … 12 voor de bediening van servo’s zowel iedere gewenste stuurknuppelrichting (K1 … K4) als ook elk met “CTRL” aangeduid stuurelement of met “SW” aangeduide schakelaar toewijzen. Na aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets verschijnt op het display de mededeling:

Gewenste schakelaar of stuurel. bedienen

Nu beweegt u alleen het gewenste stuurelement (stuurknuppel 1 … 4, CTRL 6 … 10 of schakelaar 1 …3, 8 of 9).

Gewenst stuurelement bedienen

Belangrijke aanwijzing: De bijbehorende stuurelementen (met name CONTROL 6 … 10) MOETEN eerst in het menu “instelling stuurelement” al aan één van de ingangen 5 tot 12 toegewezen zijn!

Toewijzing van schakelaars

Op de programmapunten, waar een schakelaar toegewezen kan worden verschijnt in de onderste displayregel een schakelaar-symbool.

Wissel met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets naar de bijbehorende kolom.

Zo wijst u een schakelaar toe:

1. Tip de SET-toets van de rechter touch-toets kort aan. Op het display verschijnt de melding:

Gewenste schakelaar in de AAN positie (Ext. Schak.: SET)

2. Nu wordt slechts de uitgekozen schakelaar in de gewenste “AAN”-positie omgezet of, zoals hieronder bij “toewijzing uit de lijst “uitgebreide schakelaars”” wordt beschreven, een schakelaar uit de lijst met “uitgebreide schakelaars” geselecteerd. Daarmee is de toewijzing afgesloten. Een schakelaarsymbool rechts naast het schakelaarnummer geeft de actuele schakeltoestand van de desbetreffende schakelaar weer. Omdat de 3-standen-schakelaars, die zowel met CTRL9 en 10 als ook met SW4/5 en 6/7 worden aangeduid, niet alleen als stuurelement maar ook alleen als schakelaars gebruikt kunnen worden, kunt u dus over 9 schakelaars (“SW 1 … 9”) beschikken, die u naar eigen inzicht kunt gebruiken.

Schakelrichting wijzigen

Mocht de bediening echter verkeerd om gaan, dan brengt u de schakelaar of knuppel weer naar de gewenste UIT-positie, activeert u de schakelaartoewijzing opnieuw en wijst u de schakelaar nog een keer en nu met de gewenste schakelrichting toe.

Schakelaar wissen

Na het activeren van de schakelaar-toewijzing, zoals onder punt 1 beschreven, tegelijkertijd de toetsencombinatie

▲▼ of ◄► van de rechter touch-toets (CLEAR) kort aanraken.

Toewijzing uit de lijst “uitgebreide schakelaars”

In die menu’s, waarin na het verschijnen van het venster …

Gewenste schakelaar in de AAN positie (Ext. Schak.: SET)

… de met “SW” aangeduide schakelaars toegewezen kunnen worden, is het ook mogelijk om de zogenaamde “uitgebreide schakelaars” toe te wijzen. Volg daarom de aanwijzingen in het venster en druk de SET-toets in: in het nieuwe venster verschijnt er een lijst met de vier stuurelement-schakelaars “G1 … G4” gevolgd door twee zogenaamde vaste schakelaars “FX” en vier inverse schakelaars “G1i … G4i”:

Stuurel/ vaste schak. G1 G2 G3 G4 FX FXi G1i G2i G3i G4i

Aanwijzingen:

 De beide FX-schakelaars schakelen een functie permanent aan “FXI” of uit “FX\”.  Alle schakelaars kunnen meerdere keren worden bezet! Let er wel op, dat u niet PER ABUIS aan een

Voorbeelden van toepassingen:

 Aan- of uitschakelen van een in het model ingebouwde gloeiplugaccu voor de stationairloop, wanneer de

 Automatisch aan- of uitzetten van een stopwatch voor het meten van de netto “vliegtijd” van een

 Automatisch uitschakelen van de mixer “rolr. -> richtingsr.” bij het uitdraaien van de remkleppen, om bv.

 Uitdraaien van de landingskleppen en bijtrimmen van het hoogteroer bij de landing, zodra de gasknuppel

 Aan- en uitschakelen van de stopwatch om de looptijd van elektromotoren te meten.

De in het menu “stuurelement-schakelaars” zelf gedefinieerde stuurelement-schakelaars kunnen willekeurig in de vrije programmering van schakelaars worden betrokken, d.w.z. in plaats van een “normale” schakelaar aan een functie worden toegewezen. Bij de programmapunten waar u een schakelaar kunt toewijzen, heeft u dus steeds de mogelijkheid, om in plaats van een schakelaar ook één van de stuurelement-schakelaars G1 … G4 toe te wijzen; dit doet u door deze uit de lijst met “uitgebreide schakelaars” te selecteren.

schakelaar functies toewijst, die elkaar storen! Noteer eventueel de verschillende schakelaarfuncties.

K1-knuppel onder of boven een bepaald punt komt. De schakelaar van de gloeiplugverhitting wordt daarbij in de zender via een mixer aangestuurd.

helikopter door een stuurelement-schakelaar op de gaslimiter.

bij landingen op een helling de dwarsrichting van het model aan de contouren van de helling aan te passen, zonder dat het - normaal gesproken - meelopende richtingsroer ook nog eens de vliegrichting beïnvloedt.

op een bepaald schakelpunt gekomen is.



Digitale trimming

Functiebeschrijving en de K1-afschakeltrimming

Digitale trimming met optische en akoestische aanduiding

De beide kruisknuppels zijn voorzien van een digitale trimming. Kort aantippen verstelt met iedere “klik” de neutrale positie van de kruisknuppel met een bepaalde waarde. Bij een langer vasthouden loopt de trimming met toenemende snelheid in de desbetreffende richting. De verstelling wordt ook “hoorbaar” gemaakt door verschillend hoge tonen. Tijdens het vliegen de middenpositie terugvinden is daarom ook zonder op het display te kijken geen probleem: bij het bereiken van de middenpositie is een korte pauze ingevoerd. De actuele trimwaarden worden automatisch bij een wisselen van modelgeheugenplaats opgeslagen. Verder heeft de digitale trimming binnen een geheugenplaats effect per afzonderlijke vliegfase, behalve bij de trimming van de gas-/remkleppenstuurknuppel bij vliegtuigmodellen, stuurfunctie “K1” (kanaal1) genoemd. Deze K1-trimming heeft bij vleugel- en helikoptermodellen nog een bijzondere functie, waarmee u de stationairinstelling van de carburateur makkelijk kunt terugvinden. Omdat de in deze handleiding beschreven trimfuncties slechts in de richting “motor uit” effectief zijn, is de weergave op het display van uw zender eventueel anders, afhankelijk van uw individuele gas- resp. minimumpitch-positie van de K1-knuppel “naar voren” of “naar achteren”, alsmede van uw keuze voor gas/pitch op de “linker knuppel” of “rechter knuppel”. De afbeeldingen van deze handleiding tonen steeds “gas/pitch rechts” voor de beide modeltypen en “gas naar achteren” bij vliegtuig- en helikoptermodellen.

1.vliegtuigmodellen

De K1-trimming bezit een speciale afschakeltrimming, die voor verbrandingsmotoren is bedoeld: u stelt eerst met de trimming eerst een veilige stationairloop in. Wanneer u nu de K1-trimming in één keer in de richting “motor afzetten” tot aan de uiterste positie van de trimmeruitslag verschuift, dan blijft er aan de eindpositie op het display een markering zichtbaar. Voor een hernieuwd starten van de motor bereikt u door een eenmalig indrukken van de trimhevel in de richting “meer gas” direct weer de laatste stationair-instelling.

actuele trimpositie laatste stationair-positie

K1-trimhevel richting stationair ↓

trimming in motor-UIT-positie

Deze afschakeltrimming is gedeactiveerd, wanneer in het menu “modeltype” in de regel “motor aan K1” “geen” is ingevoerd, bladzijde 82.

Aanwijzing: Omdat deze trimfunctie alleen effect heeft in de richting “motor uit”, verandert de bovenstaande afbeelding wanneer u de stuurrichting voor de gas-minimum-positie van de K1-stuurknuppel van “naar achteren” (zoals in de afbeelding hierboven) naar “naar voren” verandert in het menu “basisinstelling” in de regel “motor aan K1”.

2.helikoptermodellen

Bovenop de hier links onder “vliegtuigmodellen” beschreven “afschakeltrimming” bezit de K1-trimming in combinatie met de zogenaamde “gaslimiet-functie”, zie bladzijde 104, nog een extra eigenschap: zolang het gaslimiet-stuurelement zich in de “onderste” helft van zijn uitslag, d.w.z. in het “startgebied” bevindt, heeft de K1trimming effect als stationairtrimming op de gaslimiet en de aanduiding van de stationaire trimming is op het display zichtbaar:

actuele laatste stationair-positie trimpositie stuurelement gaslimiter

trimming in positie motor-UIT

In tegenstelling tot het vleugelmodel wordt deze positieaanduiding (--) echter onzichtbaar gemaakt en een eventuele stationairpositie gewist, wanneer het gaslimiter-stuurelement zich in de “rechter” helft van zijn uitslag bevindt:

Aanwijzing voor helikopter: De K1-trimming heeft alleen effect op de gasservo en niet op de pitch-servo’s. Let er ook op, dat de heli-gasservo aan ontvangeruitgang 6 moet worden aangesloten (zie ontvangerbezetting op bladzijde 59)!

Vliegtuigmodellen

Tot maximaal vier rolroer- en vier welfkleppenservo’s bij normale modellen alsmede V-staart- en staartloze /deltamodellen met twee rolroer-/hoogteroer- en vier welfkleppenservo’s worden op een comfortabele manier ondersteund. De meeste motor- en zweefmodellen zullen tot het staarttype “normaal” horen met een aparte servo voor hoogte, richtings-, rolroer en motordrossel of elektronische regelaar (resp. remkleppen bij een zweefmodel). Verder is het mogelijk, in het modeltype “2 HOSv3+8” twee hoogteroerservo’s aan de kanalen 3 en 8 aan te sluiten. Bij het bedienen van de rolroeren en eventueel de welfkleppen met telkens twee aparte servo’s kunnen de rolroeruitslagen van de beide kleppenparen in het menu “vleugelmixers” gedifferentieerd worden, een roeruitslag naar boven kan onafhankelijk van de uitslag naar beneden ingesteld worden. Tenslotte kunnen ook de welfkleppen b.v. via één van de stuurelementen CTRL 6 … 10 worden bediend. Als alternatief kunt u voor de welfkleppen, rol- en hoogteroer ook beschikken over een faseafhankelijke trimming in het menu “fasentrim”. Wanneer het model een V-staart in plaats van een gewone staart heeft, kan in het menu “modeltype” het type “V-staart” worden gekozen, dat de stuurfuncties hoogte- en richtingsroer dusdanig elkaar verbindt, dat elk van de beide staartroeren – ieder door een eigen servo aangestuurd – zowel de hoogte- als ook de richtingsroerfunctie kan overnemen. Bij de delta- en staartloze modellen wordt de rol- en hoogteroerfunctie via een gemeenschappelijk roer aan de achterkant van de linker en rechter vleugel bediend. Het programma beschikt over de benodigde mixfuncties voor de beide servo’s. Tot maximaal 7 vliegfasen kunnen in elk van de 24 modelgeheugenplaatsen geprogrammeerd worden. De digitale trimming wordt vliegfasen-specifiek, behalve de K1-trimming, opgeslagen. De K1-trimming maakt het mogelijk om de carburateurinstelling voor stationair makkelijk terug te vinden. Tijdens het vliegen kunt u voortdurend over twee klokken beschikken. De bedrijfstijd van de zender sinds het laatste laadproces wordt ook zichtbaar gemaakt. Aan de ingangen 5 ... 12 kunnen naar keuze alle stuurelementen (CTRL) en schakelaars (SW) worden toegewezen in het menu “instelling stuurelement”. “Dual Rate” en “Exponential” voor rol-, richtings- en hoogteroer kunnen apart worden geprogrammeerd en elk in twee varianten via een schakelaar worden bediend. Naast 8 vrije lineaire mixers, 4 curvenmixers (menu “vrije mixers”) en 4 kruismixers (menu “kruismixers”) kunt u beschikken over vliegfase-afhankelijke 6-punts-curven voor het stuurkanaal 1 (gas/rem), zie menu “kanaal 1 curve”. Afhankelijk van het aantal vleugelservo’s kunt u in het menu “vleugelmixers” uit een lijst van vast gedefinieerde mix- en koppelfuncties kiezen:

 multi-kleppenmenu: sturing ban de welfkleppen als rolroeren, invloed van de rolroertrimming op de als

rolroer sturende welfkleppen, kleppendifferentiatie, uitslagen van de welfkleppenfunctie van alle rolroeren welfklepparen, rolroeren die als welfkleppen worden meegenomen, mixer hoogteroer -> welfkleppen

 instellingen remkleppen: Butterfly, reductie differentiatie, hoogteroercurve  rolroer -> richtingsroer-mixer  welfkleppen -> hoogteroer-mixer

hoogte-rol rol-richting remkl.functie 1 links welf-rol remkl.-rol, rol1, rol 2 hoogte-welf welf-hoogte remkl.-welf richting/hoogte rol-welf remkl.-welf, welf 1, welf 2 welf-hoogte hoogte-welf remkl.-hoogte V-staart hoogte-welf remkl. -hoogte rol-welf rol-welf rechts welf-hoogte welf-rol rechts rol-richting rol-richting links hoogte-rol

welf-rol

rol-welf

aanwijzingen bij de installatie De servo’s MOETEN in de hier afgebeelde volgorde aan de uitgangen van de ontvanger worden aangesloten: Niet benodigde uitgangen worden gewoon open gelaten. Let ook op de aanwijzingen op de volgende bladzijden. Vliegtuigmodellen met en zonder motor, met maximaal 4 rolroer- en maximaal 4 welfkleppenservo’s … … en staarttype “normaal” of “2 hoogteroerservo’s”

10= vrij of WK2 rechts of speciale functie

9= vrij of WK2 links of speciale functie

8= vrij of 2 vrij of RO2 rechts of speciale functie 12= ontvangerstroomvoorziening 7 = welfklep rechts of vrij of speciale functie 6 = welfklep of welfklep links 5 = rolroer rechts of speciale functie 4 = richtingsroer 3 = hoogteroer of 1e hoogteroer 2 = rolroer of rolroer links 1= remkleppen- of motorservo of regelaar bij electroaandrijving 11= ontvangerstroomvoorziening

e

hoogteroer of speciale functie

vrij of RO2 links of speciale functie

… en staarttype “V-staart”

10= vrij of WK2 rechts of speciale functie

9= vrij of WK2 links of speciale functie

8= vrij of speciale functie vrij of speciale functie 12= ontvangerstroomvoorziening 7 = welfklep rechts of vrij of speciale functie 6 = welfklep of welfklep links 5 = rolroer rechts of speciale functie 4 = hoogte-/richtingsroer rechts 3 = hoogte-/richtingsroer links 2 = rolroer of rolroer links 1= remkleppen- of motorservo of regelaar bij electroaandrijving 11= ontvangerstroomvoorziening

vrij of speciale functie

Delta-/staartloze modellen met en zonder motor, met maximaal 2 rol-/hoogteroer- en 2 welfkleppen/hoogteroerservo’s

10= vrij of speciale functie of WK2 / hoogte rechts

9= vrij of speciale functie of WK2 / hoogte links

8= vrij of speciale functie vrij of speciale functie 12= ontvangerstroomvoorziening 7 = vrij of welfklep / hoogte rechts 6 = vrij of welfklep / hoogte links 5 = vrij of speciale functie 4 = vrij of richtingsroer 3 = rol/hoogte rechts 2 = rol/hoogte links 1= remkleppen- of motorservo of regelaar bij electroaandrijving 11= ontvangerstroomvoorziening

vrij of speciale functie

Als gevolg van de verschillende inbouw van de servo’s en de roeraansturingen kan bij het programmeren de draairichting van de servo’s omgekeerd zijn. De volgende tabel biedt hierbij hulp:

modeltype servo met verkeerde draairichting aanwijzing

V-staart richtings- en hoogteroer verkeerd servo 3 + 4 in het menu ”servo-instelling” ompolen

richtingsroer goed, hoogteroer verkeerd servo 3 + 4 aan ontvanger omwisselen

hoogteroer goed, richtingsroer verkeerd servo 3 + 4 in het menu “servo-instelling” ompolen EN aan ontvanger omwisselen

delta, staartloos hoogte- en richtingsroer verkeerd servo 2 + 3 in het menu “servo-instelling” ompolen

hoogteroer goed, rolroer verkeerd servo 2 + 3 in het menu “servo-instelling” ompolen

rolroer goed, hoogteroer verkeerd servo 2 + 3 aan de ontvanger omwisselen

Alle voor een vliegtuigmodel relevante menu’s zijn bij de “programmabeschrijvingen” van het symbool van een vliegtuigmodel …… voorzien, zodat u zich bij het programmeren van een vliegtuigmodel alleen met deze menu’s hoeft bezig te houden.

EN aan de ontvanger omwisselen

Helikoptermodellen

De voortschrijdende ontwikkeling van de modelhelikopter en de bijbehorende componenten zoals gyro’s, toerentalregelaar, rotorbladen enz. maakt het tegenwoordig mogelijk, een helikopter zelfs in 3D-kunstvlucht te beheersen. Voor de beginner daarentegen zijn een klein aantal instellingen voldoende om met de hovertraining te kunnen beginnen, om zo langzamerhand steeds meer opties van de MX-20 HoTT te kunnen toepassen. Met het helikopterprogramma van de MX-20 HoTT kunnen alle gangbare helikopters met 1...4 servo’s voor de pitchsturing worden gevlogen. U kunt beschikken over 6 vliegfasen plus autorotatie binnen een modelgeheugen, zie de menu’s “instelling stuurelement”, “faseninstelling” en “fasentoewijzing” Net als bij de vliegtuigmodellen zijn er ook naast de standaardklokken in het basisdisplay nog meer klokken en een rondenteller met stopwatchfunctie vliegfase-afhankelijk aanwezig (menu “klokken alg.” en “vliegfasenklok”). De digitale trimming kan behalve de pitch-/gastrimming naar keuze “vliegfase-specifiek” of “globaal” voor alle vliegfasen worden opgeslagen. Met een druk op de knop kan de stationairpositie van de digitale K1-trimming teruggevonden worden. De toewijzing van stuurelementen wordt naar keuze voor de ingangen 5 … 12 voor alle vliegfasen tegelijk of apart ingesteld (menu “instelling stuurelement”). Bij het invliegen is een kopieerfunctie van de vliegfase gemakkelijk (menu “kopiëren/wissen”). “Dual Rate” en “Exponential” voor roll, nick en hekrotor zijn koppelbaar en kunnen in twee varianten geprogrammeerd worden. 8 vrij in te stellen lineaire en 4 curvenmixers kunnen geprogrammeerd en ook vliegfase-afhankelijk in het menu “mix act./fase” aan- of uitgezet worden; ook zijn er nog 4 kruismixers. Voor pitch, gas en hekrotormixers kunt u in het menu “helikoptermix” beschikken over vliegfase-afhankelijke 6punts-curven voor niet-lineaire stuurkarakteristieken; er zijn voor rol en nick elk twee aparte tuimelschijfmixers. Onafhankelijk hiervan kan in iedere vliegfase de stuurcurve van de kanaal-1-stuurknuppel op maximaal 6 punten worden aangepast. De beginner zal eerst slechts het hoverpunt bij middenstelling van de stuurknuppel willen aanpassen. Voorgeprogrammeerde mixers in het menu “helikoptermix”:

1. pitchcurve (6-punts-curve)

2. kanaal 1 -> gas (6-punts-curve)

3. kanaal 1 -> hekrotor (6-punts-curve)

4. hekrotor -> gas

5. rol -> gas

6. rol -> hekrotor

7. nick -> gas

8. nick -> hekrotor

9. gyro-instelling

10. tuimelschijfverdraaiing

11. tuimelschijfbegrenzing

De functie gaslimiet (ingang 12 in het menu “instelling stuurelement”) maakt het mogelijk om de motor in iedere vliegfase te starten. Standaard is het proportionele stuurelement CTRL 6, links bovenaan, toegewezen aan deze ingang 12. Deze “gaslimiter” legt – afhankelijk van zijn stand - de maximale positie van de gasservo vast. Daardoor kan de motor in het stationaire bereik aangestuurd worden door het proportionele stuurelement. Pas wanneer dit proportionele stuurelement wordt verschoven richting volgas worden de gascurven effectief.

tuimelschijf-verdraaiing

rol →gas nick →gas kanaal 1→gas

roll-nick-kanaal hekrotor →gas

pitchcurve kanaal 1→hekrotor

Aanwijzing voor degenen, die overstappen vanaf oudere GRAUPNER-besturingen:

Anders dan bij de vroegere ontvangerbezetting zijn de servo-aansluiting 1 (pitch-servo) en servo-aansluiting 6 (gas-servo) verwisseld. De servo’s moeten op de manier, zoals die rechts is afgebeeld, aan de uitgangen van de ontvanger worden aangesloten. Niet benodigde uitgangen worden gewoon open gelaten. Preciezere details bij elk tuimelschijftype vindt u op bladzijde 86 in het menu “basisinstelling”.

Aanwijzingen bij de installatie: De servo’s MOETEN in de hier afgebeelde volgorde aan de ontvanger aangesloten zijn.

Niet benodigde uitgangen worden gewoon open gelaten.

Let in ieder geval ook op de aanwijzingen op de volgende bladzijden.

Aanwijzing: Om het gemak en de veiligheid van de gaslimiter, zie vanaf bladzijde 104, te kunnen benutten moet ook een toerenregelaar aan ontvangeruitgang “6” worden aangesloten. Zie hiervoor ook bladzijde 169.

Ontvangeraansluiting van helikoptermodellen … … met 1 tot 3 tuimelschijfservo’s

10 = vrij of speciale functie

9 = vrij of speciale functie

8 = vrij of toerenregelaar of speciale functie vrij of speciale functie

12 = ontvangerstroomvoorziening

7 = gyro-gain 6 = gasservo of motorregeling 5 = vrij of speciale functie 4 = hek-servo (gyro-systeem) 3 = nick-1-servo 2 = rol-1-servo 1 = pitch- of rol-2 of nick-2-servo 11 = ontvangerstroomvoorziening vrij of speciale functie

… met 4 tuimelschijfservo’s

10 = vrij of speciale functie

9 = vrij of speciale functie

8 = vrij of toerenregelaar of speciale functie vrij of speciale functie

12 = ontvangerstroomvoorziening

7 = gyro-gain 6 = gasservo of motorregeling 5 = nick-2-servo 4 = hek-servo (gyro-systeem) 3 = nick-1-servo 2 = rol-1-servo 1 = rol-2-servo 11 = ontvangerstroomvoorziening vrij of speciale functie

Alle voor een helikoptermodel relevante menu’s zijn in het onderdeel “programmabeschrijving” van het symbool van een helikopter …

… voorzien, zodat u zich bij het programmeren van een helikoptermodel alleen met deze menu’s hoeft bezig te houden.

Gedetailleerde programmabeschrijving

Nieuwe geheugenplaats aanmaken

Wie het handboek tot hier toe heeft doorgenomen, zal vast en zeker al de een of andere programmering uitgeprobeerd hebben. Desondanks willen we toch elk menu gedetailleerd beschrijven. We beginnen in dit deel eerst met het aanmaken van een “vrije” geheugenplaats, wanneer er dus een nieuw model “geprogrammeerd moet worden:

stop 0:00 vli. 0:00

Vanuit het basisdisplay wordt door aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets gewisseld naar de “multifunctielijst”. (Met de centrale ESC-toets van de linker touch-toets komt u weer terug in het basisdisplay.) Standaard ziet u na het eerste oproepen van de multifunctie-keuze na het inschakelen van de zender het menupunt “modelselectie” invers afgebeeld en dus actief. Anders met de pijltoetsen (▲▼, ◄►) van de linker of rechter touch-toets het menupunt ”modelselectie” kiezen….

Modelselectie Kop./wissen Menu’s verbergen Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype

… en dan weer de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aantippen:

01 ---o--- O12 02 ***vrij*** 03 ***vrij*** 04 ***vrij*** 05 ***vrij*** 06 ***vrij***

Bij levering van de zender is het eerste modelgeheugen voorzien van het modeltype “vliegtuigmodel” en de meegeleverde ontvanger al aan dit geheugen gebonden, herkenbaar aan de ontvangercode rechts boven, in het bovenstaande voorbeeld O12 als synoniem voor de meegeleverde ontvanger GR-24. Bij een “ongebonden” modelgeheugen verschijnt daarentegen “---“. De overige, met “***vrij***” betitelde geheugenplaatsen zijn nog onbezet en dus ook “ongebonden”. Wanneer u een vliegtuigmodel wilt programmeren, dan kunt u na het verlaten van het menu “modelselectie” door aantippen van de centrale ESC-toets van de linker touch-toets - direct met het programmeren beginnen … of met de toetsen ▲ of ▼ van de linker of rechter touch-toets een andere nog vrije geheugenplaats uitkiezen …

01 ---o--- O12 02 ***vrij*** 03 ***vrij*** 04 ***vrij*** 05 ***vrij*** 06 ***vrij***

… en dan de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aantippen als bevestiging. U wordt hierna gevraagd om het modeltype, dus “vliegtuigmodel” of “helikoptermodel” te kiezen:

Modeltype kiezen (vrij modelgeheugen)

Kies met de toetsen ◄ of ► van de linker of rechter touch-toets het modeltype uit en raak de centrale SET-toets van de rechter touch-toets. Daardoor wordt het gekozen modelgeheugen geïnitialiseerd met het geselecteerde modeltype en wisselt het display weer naar de basisweergave. De geheugenplaats is nu klaar voor gebruik. Wilt u daarentegen met een helikopter beginnen, dan kiest u met de toetsen ▲ of ▼ van de linker of rechter touch-toets één van de met “***vrij***” betitelde geheugenplaatsen en raakt u kort de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan als bevestiging. U wordt hierna gevraagd om het modeltype, dus “vliegtuigmodel” of “helikoptermodel” vast te leggen. Kies met de toetsen ◄ of ► van de linker of rechter touch-toets het symbool uit en raak de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan ter bevestiging. Daardoor wordt het gekozen modelgeheugen geïnitialiseerd met het geselecteerde modeltype en kunt u nu uw model in dit geheugen gaan programmeren. Een wissel naar een ander modeltype is nu alleen nog mogelijk door de geheugenplaats eerst te wissen (menu “kopiëren/wissen”, bladzijde 64).

Aanwijzingen:  Moet het modelgeheugen gewist worden, dat nu in de basisaanduiding zichtbaar is, dan moet direct na het

wissen één van de beide modeltypen “vleugel” of “heli” worden gekozen. Deze keuze kunt u niet ontlopen door de zender uit te zetten. U kunt wel de ongewenst bezette modelgeheugenplaats vanuit een ander modelgeheugen weer wissen. Wordt daarentegen een niet actieve geheugenplaats gewist, dan verschijnt daarna in de modelselectie “*** vrij***”.

 Na het aanmaken van het uitgekozen modelgeheugen met het gewenste modeltype wisselt de aanduiding naar

het basisdisplay van het nieuw aangemaakte modelgeheugen. Tegelijkertijd verschijnt gedurende enkele seconden de waarschuwing…

BIND. N.A. OK

… als aanwijzing dat een binding met een ontvanger ”niet verbonden” is. Door een kort aanraken van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets komt u direct bij de bijbehorende optie.

BASISINST. MODEL Modelnaam < > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. n/a n/a HF-module UIT BD1 BD2

Meer informatie over het binden van een ontvanger vindt u op bladzijde 69 resp.74.

 Na het automatisch sluiten van de hierboven beschreven waarschuwing “BIND. N/A” verschijnt ook enkele

seconden de waarschuwing…

Fail Safe instellen!

… als aanwijzing dat er nog geen Fail-Safe-instellingen zijn. Meer informatie hierover vindt u op bladzijde 196.

 Verschijnt er op het display de waarschuwings-aanduiding …

Gas te hoog!

… beweeg dan de gasstuurknuppel resp. bij een helimodel de limiter, standaard het draaielement CTRL 6 in de richting van stationair. Het verschijnen van deze waarschuwing is ook afhankelijk van de bij “motor aan K1” resp. “pitch min.” in het menu ”modeltype” bladzijde 82 resp. “helikoptertype” bladzijde 86 gekozen instellingen. Kies bij vleugelmodellen “geen” om deze waarschuwing te deactiveren, wanneer u geen motor gebruikt.

 Werden er al modelgeheugens in de zender bezet, dan verschijnt er in de ondermenu’s van het menu

“kopiëren/wissen” een pictogram van het gekozen modeltype gevolgd door een lege regel resp. de in het menu “basisinst. model” ,bladzijde 68 resp. 74 ingevoerde modelnaam, evenals de code van de ontvanger, wanneer deze gebonden is.

 Bij een te lage accuspanning is een modelwissel uit veiligheidsoverwegingen niet mogelijk. Op het display

verschijnt de melding:

Momenteel niet mog. spanning te laag

In principe zijn er nu nog vier verschillende mogelijkheden, om de vier stuurfuncties rolroer, hoogteroer, richtingsroer en gas resp. remkleppen bij een vleugelmodel of rol, nick, hekrotor en gas/pitch bij een helikoptermodel aan de beide stuurknuppels toe te wijzen. Welke van de vier mogelijkheden wordt gekozen, hangt af van de individuele gewoonte van de piloot. Deze functie stelt u in de regel “stuurtoewijzing” (stuurmode) voor het actuele modelgeheugen in het menu “basisinst. model”, bladzijde 68 resp. 74 in:

BASISINST. MODEL Modelnaam < > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. n/a n/a HF-module UIT BD1 BD2

Als standaard kunt u voor toekomstige modellen uw stuurtoewijzing instellen in “alg. instellingen”, bladzijde 224:

ALG. INSTELLING Eig < > Stuurtoewijzing 1 DSC-uitgang PPM10 Pitch min achter SEL

Verder wijzen we er nogmaals op, dat uit het oogpunt van een maximale flexibiliteit, maar ook om onbedoelde fouten te voorkomen, bij beide modeltypen aan de stuurkanalen 5 … 12 standaard geen stuurelement

toegewezen is. Dit betekent, dat bij uitlevering van deze set alleen de aan de ontvangeruitgangen 1 … 4

aangesloten servo’s via de beide stuurknuppels kunnen worden bewogen, aan de uitgangen 5 … max. 12 aangesloten servo’s daarentegen niet zullen bewegen. Bij een nieuw geïnitialiseerd helikoptermodel beweegt

ook nog - afhankelijk van de positie van de gaslimiter CTRL 6 - de servo 6 min of meer. Bij beide modeltypen verandert deze toestand pas, nadat u de bijbehorende toewijzingen gedaan heeft in het menu “instelling stuurelement”. Wanneer een nieuw aangemaakt modelgeheugen in gebruik moet worden genomen, dan MOET deze eerst aan een (andere) ontvanger worden “gebonden”, voordat eventueel daaraan aangesloten servo’s kunnen worden aangestuurd. Lees hiervoor ook het gedeelte “binding” op bladzijde 69 resp. 75. Een beschrijving van de programmeringstappen bij een vliegtuigmodel vindt u in het onderdeel programmeervoorbeelden vanaf bladzijde 238 en voor helikoptermodellen vanaf bladzijde 280. De hieronder volgende beschrijvingen van menu’s vindt u in de volgorde, zoals deze in de multifunctielijst voorkomen.

Modelselectie

Model 1 … 24 oproepen

Op de bladzijden 24 en 25 werden de principes achter de bediening van de toetsen uitgelegd en op de vorige pagina’s, hoe u bij de multifunctie-lijst komt en een nieuwe geheugenplaats aanmaakt. Hier willen we nu de “normale” beschrijving van de verschillende menupunten in de door de zender bepaalde volgorde voortzetten. Daarom beginnen we met het menu….

Modelselectie

Modelselectie Kop./wissen Menu’s verbergen Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype

Tot maximaal 24 complete modelinstellingen inclusief de digitale trimwaarden van de vier trimhevels kunnen opgeslagen worden. De trimming wordt automatisch opgeslagen, zodat na een wisselen van model de eenmaal ingestelde trimming van het model niet verloren gaat. Een pictogram van het gekozen modeltype evenals de in het menu “basisinstelling model”, bladzijde 68 resp. 74, ingevoerde modelnaam verschijnt achter het modelnummer. Tevens ziet u of er eventueel aan het modelgeheugen al een ontvanger “gebonden” is. Kiest u eventueel uit de lijst met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets het menu “modelselectie” uit en raak dan kort de SET-toets van de rechter touch-toets aan:

01 Graubele O12 02 Ultimate O12 03 Starlet O12 04 Bell 47G ----05 ***vrij*** 06 ***vrij***

Met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets kiest u het gewenste modelgeheugen in de lijst uit en deze keuze bevestigen door aantippen van de SET-toets. Met ESC komt u weer -zonder te wisselen van model terug bij de vorige pagina van het menu.

Aanwijzingen:

 Indien na een modelwissel de waarschuwing “gas te hoog!” verschijnt, bevindt zich de stuurknuppel van

 Wanneer bij een wisselen van model de aanwijzing ..

 Indien bij een wisselen van model de aanwijzing …

 Bij een te lage accuspanning is een modelwissel uit veiligheidsoverwegingen niet mogelijk. Op het

Nu niet mogelijk spanning te laag

het gas/pitch (K1)resp. de gaslimiter te ver in de richting volgas

BIND. n/a OK

… opduikt, moet u de desbetreffende bindings-instellingen controleren.

Fail-Safe Instellen!

… verschijnt, moet u de desbetreffende Fail-Safe-instellingen checken.

display verschijnt de bijbehorende melding:

Kopiëren/wissen

Model wissen, kopiëren model → model, kopiëren van en naar SD-kaart, kopiëren vliegfasen

Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het menu kopiëren/wissen” en raak de SET- toets aan. Het te wissen model met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets uitkiezen …

Modelselectie Kop./wissen Menu’s verbergen Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype

Model wissen

Model wissen => Kopieer mod->mod => Export naar SD => Import van SD => Kopiëren vliegfase =>

Kies eventueel met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het ondermenu “model wissen” en raak kort de centrale SET-toets aan. Het te wissen model met de pijltoetsen▲▼ van de linker of rechter touch-toets kiezen, …

Te wissen model: 01 Graubele O12 02 Ultimate O12 03 Starlet O12 04 Bell 47G ----… waarop na een verdere druk aanraking van de SET-toets de veiligheidsvraag… Model echt 01 GRAUBELE wissen? NEE JA

….verschijnt. Met NEE breekt u het proces af en komt u terug bij de vorige pagina. Kiest u echter met de ►-toets van de linker of rechter touch-toets JA en bevestigt u deze keuze met een korte aanraking van de SET-toets, dan wordt het gekozen modelgeheugen gewist.

Let op: Het wissen is onherroepelijk. Alle gegevens in het uitgekozen modelgeheugen worden hierdoor compleet gewist.

Aanwijzing: Moet er een modelgeheugen gewist worden, dat juist actief is, dan moet onmiddellijk daarna een modeltype “heli” of “vleugel” gedefinieerd worden. Wordt daarentegen een niet-actieve modelgeheugenplaats gewist, dan verschijnt in de modelselectie “***vrij***”.

Kopiëren model → model

Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het ondermenu “kopiëren model → model” uit en raak de SET-toets aan:

Model wissen => Kopieer mod->mod => Export naar SD => Import van SD => Kopiëren vliegfas. =>

Het te kopiëren model met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets uitkiezen, …

Kop. van model: 01 Graubele O12 02 Ultimate O12 03 Starlet O12 04 Bell 47G -----

…waarop u na een verder aanraken van de SET-toets van de rechter touch-toets in het venster “kopiëren naar model” het doelgeheugen kiest met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets, en met SET bevestigt of het proces met ESC afbreekt. Een al bezet modelgeheugen kan overschreven worden.

Kop. naar mod: 01 Graubele O12 02 Ultimate O12 03 Starlet O12

04 Bell 47G ----05 ***vrij***

Na het bevestigen van het geselecteerde modelgeheugen door aantippen van de SET-toets verschijnt de veiligheidsvraag:

Model echt 01 Ultimate

-> 03 ***vrij*** kopiëren? NEE JA

Met NEE breekt u het proces af en keert u terug naar de vorige pagina van het beeldscherm. Kiest u daarentegen met de toets ►JA en bevestigt u deze keuze door een aanraken van de SET-toets, dan wordt het gekozen modelgeheugen naar het geselecteerde modelgeheugen gekopieerd.

Aanwijzing: Bij het kopiëren van een modelgeheugen worden samen met de modelgegevens ook de bindingsdata gekopieerd, zodat de aan het originele modelgeheugen gebonden ontvanger zonder hernieuwd binden ook met deze kopie kan worden gebruikt.

Export naar SD

Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het ondermenu “export naar SD” en raak de

SET-toets aan. Model wissen => Kopieer mod->mod => Export naar SD => Import van SD => Kopiëren vliegfas. =>

Het te exporteren model met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets uitkiezen:

Exporteren naar SD: 01 Graubele O12 02 Ultimate O12 03 Starlet O12 04 Bell 47G ----Na het bevestigen van het geselecteerde modelgeheugen door aantippen van de SET-toets verschijnt de vraag: Model echt

01 Ultimate

-> SD-kaart exporteren? NEE JA

Met NEE breekt u het proces af en keert u terug naar de vorige pagina. Kiest u daarentegen JA en bevestigt u deze keuze met de SET-toets, dan wordt het geselecteerde model naar de SD-kaart gekopieerd.

Aanwijzingen:

SD-kaart insteken OK

…. In plaats van een modelselectie, dan is er geen SD-kaart in de kaartslot, zie bladzijde 22.

 Verschijnt de waarschuwing…

 Bij het kopiëren van een modelgeheugen worden samen met de modelgegevens ook de bindingsdata

gekopieerd, zodat de aan het originele modelgeheugen gebonden ontvanger zonder hernieuwd binden in DEZELFDE zender ook met diens kopie kan worden gebruikt.

 Een geëxporteerd vliegtuigmodel wordt onder \\Models\mx-20 volgens het schema “aModelnaam.mdl”

en een helikoptermodel als “hModelnaam.mdl” op de geheugenkaart geschreven. Wordt er daarentegen een naamloos model geëxporteerd, dan zijn de gegevens onder “a-“ resp. “hNoName.mdl” te vinden.

 Enkele van de eventueel in de modelnaam gebruikte tekens kunnen vanwege beperkingen van het FAT-

resp. FAT32-bestandssysteem niet worden overgenomen en zijn daarom zichtbaar als golfje (~).

 Wanneer er op de geheugenkaart al een modelbestand is met dezelfde naam wordt deze zonder

waarschuwing overschreven.

Import van SD

Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het ondermenu “Import van SD” en raak de SET- toets aan:

Model wissen => Kopieer mod->mod => Export naar SD => Import van SD => Kopiëren vliegfas. =>

Het vanaf de SD-kaart te importeren model met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets uitkiezen:

Import van SD-kaart: Alpina 11/03/10 Extra 11/03/11 Cobra 11/03/11 Bell 47G 11/03/12

Aanwijzing: De exportdatum rechts van de modelnaam heeft de volgorde “jaar/maand/dag”.

Na opnieuw aantippen van de SET-toets van de rechter touch-toets verschijnt het venster “Import naar model”: hier kiest u het doelgeheugen uit met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets en bevestigt u met

SET of breekt u af met ESC. Een al bezette geheugenplaats kan overschreven worden: Import naar model: 01 Graubele O12 02 Ultimate O12 03 Starlet O12 04 Bell 47G ----05 *** vrij *** Na het bevestigen van het geselecteerde modelgeheugen door aanraken van de SET-toets verschijnt de vraag: Model echt

-> 03 ***vrij*** importeren? NEE JA

Met NEE breekt u het proces af en keert u terug naar de vorige pagina. Kiest u daarentegen JA en bevestigt u deze keuze met de SET-toets, dan wordt het geselecteerde model naar het gekozen modelgeheugen gekopieerd.

Aanwijzingen:

SD-kaart insteken OK

…. In plaats van een modelselectie, dan is er geen SD-kaart in de kaartslot, zie bladzijde 22.

Kopiëren vliegfase

Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het ondermenu “Kopiëren vliegfase” en raak de

SET-toets aan:

Model wissen => Kopieer mod->mod => Export naar SD => Import van SD => Kopiëren vliegfas. =>

In “Kopiëren van fase”…

Kopiëren van fase: 1 2 3 4 5 6 7

… moet de te kopiëren vliegfase 1 … 7 voor vliegtuigmodellen resp. 1 … 6 voor helikoptermodellen met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets worden geselecteerd en door een kort aantippen van de SET-toets van de rechter touch-toets worden bevestigd. In het dan volgende venster “kopiëren naar fase” wordt aansluitend het doel uitgezocht en bevestigd. Net als hierboven beschreven krijgt u eerst weer de veiligheidsvraag te zien.

01 Ultimate

 Verschijnt de waarschuwing…

 Bij het kopiëren van een modelgeheugen worden samen met de modelgegevens ook de bindingsdata

gekopieerd, zodat de aan het originele modelgeheugen gebonden ontvanger zonder hernieuwd binden in DEZELFDE zender ook met diens kopie kan worden gebruikt.

Menu’s verbergen

Menu’s uit de multifunctielijst verbergen

Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het menu “Menu’s verbergen” en raak de SET- toets kort aan:

Modelselectie Kop./wissen Menu’s verbergen. Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype

In dit menu kunt u bij het juist actieve modelgeheugen de niet benodigde menupunten of die menupunten, die niet meer gewijzigd hoeven te worden, onzichtbaar maken in de multifunctielijst:

Modelselectie Kop./wissen Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype Verbergen : SET

De multifunctielijst kan dan soms beperkt worden tot enkele menu’s, waardoor de lijst veel overzichtelijker wordt. De functies worden niet gedeactiveerd, wanneer u ze verbergt. Ze zijn alleen niet meer zichtbaar in de lijst, waardoor u dus ook niet meer direct toegang tot deze functies heeft. De te verbergen c.q. weer zichtbaar te maken functie kunt u met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets uitkiezen, waarna door aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets de status van de functie kan worden gewijzigd:

Modelselectie Kop./wissen Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype Verbergen : SET

Tip: Als u wilt voorkomen dat u geen toegang heeft tot de multifunctielijst is het verstandig om het menu “invoerslot” in de multifunctielijst via de bovenstaande optie te verbergen.

Modellen verbergen

Verbergen van modelgeheugenplaatsen

Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets het menu “Modellen verbergen” en raak de SET- toets kort aan:

Modelselectie Kop./wissen Menu’s verbergen Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype

Modelgeheugens, die u weinig gebruikt of die uit andere oorzaak niet door anderen gebruikt mogen worden, kunnen in de modelselectie-lijst onzichtbaar worden gemaakt. De modelselectie wordt daardoor ook overzichtelijker. Het te verbergen c.q. weer zichtbaar te maken model kunt u met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets uitkiezen, waarna door aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets de status van de functie kan worden gewijzigd:

01 Graubele O12 02 Ultimate O12 03 Starlet O12 04 Bell 47G ----05 *** vrij *** Verbergen : SET “Doorgestreepte” modelgeheugens verschijnen niet meer in het menu “Modelselectie”.

Basisinstelling model

Modelspecifieke basisinstellingen voor vliegtuigmodellen

Voordat met de programmering van specifieke parameters wordt begonnen, moeten er enkele basisinstellingen worden doorgevoerd, die alleen gelden voor het juist actieve modelgeheugen. Kiest u het menu “basisinst. model” met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets en raak daarna de centrale SET-toets van de rechter touch-toets:

Modellen verb. Basisinst. mod. Modeltype Servoinstelling Knuppelinstell. Inst. stuurelem Modelnaam

BASISINST. MODEL Modelnaam < > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. n/a n/a HF-module UIT

Wisselt u door een kort aanraken van de SET-toets van de rechter touch-toets naar de volgende beeldschermpagina om uit een lijst van tekens een modelnaam te kunnen samenstellen. Maximaal 9 tekens kunnen voor een modelnaam worden toegekend:

0123456789:;< = > ? ABCDEFGHIJKLMNO PQRSTUVWXYZ

Modelnaam < GRAUB >

Kies met de pijltoetsen van de linker touch-toets het gewenste teken uit. Een aanraken van de pijltoets► van de rechter touch-toets of van de centrale SET-toets wisselt naar de volgende positie, waarvoor u het volgende teken kunt kiezen. Een gelijktijdig aantippen van de toetsen ▲▼ of ◄► van de rechter touch-toets (CLEAR) voegt op die plaats een lege plek toe. Elke willekeurige tekencombinatie binnen het invoerveld bereikt u met de toetsen ◄► van de rechter touch-toets. Door een aanraken van de centrale ESC-toets van de linker touch-toets komt u terug naar de vorige menu-pagina. De zo ingevoerde modelnaam verschijnt in de basisaanduiding, in het menu

“Modelselectie” en in de ondermenu’s van het menupunt “kopiëren/wissen”.

stuurtoewijzing

mode 1 (gas rechts) mode 2 (gas links)

hoogte motor motor hoogte richting rolroer richting rolroer

mode 3 (gas rechts) mode 4 (gas links)

hoogte motor motor hoogte rolroer richting rolroer richting

In principe zijn er 4 verschillende mogelijkheden, om de 4 stuurfuncties rolroer, hoogteroer, richtingsroer en gas resp. remkleppen bij een vliegtuigmodel aan de beide stuurknuppels toe te wijzen. Welke van deze mogelijkheden gebruikt wordt, hangt van de individuele gewoonten van de modelpiloot af. Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets de regel “stuurtoewijzing” (“mode”) uit. Het keuzeveld is omkaderd:

BASISINST. MODEL Modelnaam < GRAUBELE> Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. n/a n/a HF-module UIT

Tip de SET-toets aan. De actuele stuurtoewijzing wordt nu invers weergegeven. Kiest u nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets tussen de mogelijkheden 1 tot 4. Na het gelijktijdig aantippen van de toetsen ▲▼ of ◄► van de rechter touch-toets (CLEAR) keert de weergave terug naar de mode “1”. Door een opnieuw aanraken van

SET deactiveert u het keuzeveld weer, zodat u naar een andere regel kunt komen.

Gebonden ontvanger

Graupner HoTT-ontvangers moeten “aangeleerd” worden, om uitsluitend met één bepaald model (-geheugen) van een Graupner-HoTT-zender te communiceren. Deze procedure wordt “binding” genoemd en is slechts eenmaal voor elke nieuwe ontvanger/model-combinatie nodig (en kan op ieder moment herhaald worden).

Belangrijke aanwijzing: Let er bij het binden op, dat de zenderantenne altijd ver genoeg van de ontvangerantenne verwijderd is! Een meter afstand is een goede richtlijn. Anders riskeert u een gestoorde verbinding op het terugkoppelingskanaal en daardoor een foutief functioneren.

“Binding” van meerdere ontvangers per model Indien gewenst kunnen meerdere ontvangers per model worden gebonden. Binnen de programma’s van de MX20 HoTT bestaat de mogelijkheid om max. twee ontvangers direct te beheren en ook menugestuurd de max. 12

stuurkanalen van de zender naar eigen inzicht tussen de beide ontvangers te verdelen, zie verder in dit gedeelte. Bind daarvoor deze ontvangers eerst elk apart, zoals hieronder beschreven wordt.

Bij later gebruik bouwt echter alleen die ontvanger een telemetrie-verbinding met de zender op, die in de regel “Telemetrie-ontvanger” van het “Telemetrie”-menu geactiveerd werd. Bijvoorbeeld: Telemetrie

Tel. ontv. BIND. 1 Instellen,weergeven Sensor kiezen Weergave HF status Keuze aanzeggen

Aan deze ontvanger moeten de eventuele sensoren dus ook worden aangesloten, omdat alleen de in deze regel geactiveerde ontvanger in staat is, de data via het terugkoppelingskanaal door te geven. De tweede en verdere

ontvangers werken parallel aan de als laatste gebonden ontvanger, maar helemaal onafhankelijk van deze, in de Slave-modus!

“Binden” van zender en ontvanger

Wissel eventueel met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets naar de regel “geb. ontv.” en kies daarna eventueel het gewenste bindingskanaal uit. In het voorbeeld is dat het kanaal aan de onderste rand van het display met “BD2”, omdat het bindingskanaal 1, onderaan met “BD1” weergegeven, al door de standaard meegeleverde ontvanger in gebruik is.

BASISINST. MODEL Modelnaam < GRAUBELE> Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. n/a Ontv. uitg. E12 n/a BD1 BD2

Schakel nu de stroomvoorziening van uw ontvanger in: op de ontvanger knippert de rode LED. Druk de SET-knop op de ontvanger in en hou deze ingedrukt, totdat de nog steeds rood knipperende LED na ca. 3 seconden ongeveer 3 seconden lang rood/groen gaat knipperen. U kunt nu de SET-knop van de ontvanger loslaten. Zolang de LED rood/groen knippert, bevindt de ontvanger zich in de bind-modus. Start nu binnen deze ca. 3 s het zogenaamde binden van een ontvanger aan het actuele modelgeheugen door een kort aanraken van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets. Tegelijkertijd ziet u op het display een venster gedurende het “binden”:

BASISINST. MODEL Modelnaam < GRAUBELE> Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. n/a Ontv. uitg. E12 n/a BD1 BD2

Gaat binnen ongeveer 10 seconden de intussen weer rood knipperende LED van de ontvanger uit en brandt deze nu permanent groen, dan is de bind-procedure succesvol afgesloten . Uw model-/ontvangercombinatie is nu klaar voor de start. Tevens verschijnt op het display in plaats van “n/a” (“niet verbonden”) nu “geb.” (“gebonden”), bv.:

BASISINST. MODEL Modelnaam < GRAUBELE> Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. geb. Ontv. uitg. E12 E08 BD1 BD2

Knippert daarentegen de rode LED langer dan ca. 10 seconden, dan is de bindingprocedure mislukt. Ook zijn op het display weer “n/a” zien. Verander eventueel de positie van de antennes en herhaal de procedure.

Andere ontvangers binden

Het door u geselecteerde bindingskanaal is al “geb.” (gebonden). Deze binding moet door een andere vervangen worden. Na het starten van de bindprocedure verschijnt op het display echter in plaats van “BINDEN” de aanwijzing:

HF

UIT schakelen OK

Wissel twee regels naar beneden en schakel, zoals op de volgende bladzijde in het onderdeel “HF-module” wordt beschreven, de HF-module uit. Daarna gaat u terug naar de regel “geb. ontv.” en start u de bindingsprocedure opnieuw, zoals beschreven op de vorige bladzijde. Alternatief kunt u ook kort de zender uitzetten en in het venster dat daarna bij het inschakelen verschijnt …

Maak keuze

HF AAN/UIT? AAN UIT

… “UIT” kiezen …

Maak keuze HF AAN/UIT? AAN UIT

… en dit door een kort aantippen van de rechter touch-toets bevestigen. Vanuit het basisdisplay wisselt u dan weer naar de regel “geb. ontv.” van het menu “Basisinstelling model” en start u de binding opnieuw.

Wissen van een binding

Ga zoals hierboven beschreven is te werk en start een bindingsprocedure, ZONDER van te voren een ontvanger ‘bindingsklaar’ te maken.

Ontvangeruitgang

BASISINST. MODEL Modelnaam < GRAUBELE> Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. geb. Ontv. uitg. E12 E08 BD1 BD2

Zoals in de inleiding bij het gedeelte “Binden van ontvangers” al werd gezegd is het bij de MX-20 HoTT mogelijk om de stuurkanalen van de zender binnen een ontvanger naar eigen inzicht te verdelen én om de 12 stuurkanalen van de zender over twee ontvangers te verdelen. Dit hernieuwd verdelen wordt hierna “Mapping” of “Channel Mapping” (kanaaltoewijzing) genoemd. Kies met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets de te “mappen” ontvanger en tip daarna kort de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan.

Kanaaltoewijzing binnen een ontvanger

Op dezelfde manier als de op bladzijde 212 beschreven en als “Channel Mapping” aangeduide kanaaltoewijzingsfunctie van het “Telemetrie”-menu kunt u gemakkelijk in dit menupunt de 12 stuurkanalen van de zender (ingang) naar eigen inzicht over de uitgangen (servo-aansluitingen) van de in kolom BD1 gebonden ontvanger verdelen:

ONTV. KANALEN – BIND1 Ing. 1 -> uitg. 1 Ing. 2 -> uitg. 2 Ing. 3 -> uitg. 3 Ing. 4 -> uitg. 4

Na keuze van de gewenste uitgang met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets is het bijbehorende invoerveld omkaderd. Tip de centrale SET-toets van de rechter touch-toets kort aan. De actuele instelling wordt invers getoond. Kies nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets het gewenste ingangskanaal (=zenderuitgang, zie bladzijde 205) uit.

Aanwijzing: Het maximaal aanwezige aantal regels (uitgangen) komt overeen met het aantal servo’s, dat maximaal aan de desbetreffende ontvanger kan worden aangesloten.

MAAR LET OP: Wanneer u bv. in de regel “rolr./welfkl.” Van het menu “modeltype” “2 rolroeren” heeft gekozen, dan wordt aan de zenderkant de stuurfunctie 2 (rolroer) gesplitst op de stuurkanalen 2 + % voor linker en rechter rolroer. De corresponderende en daardoor ook eventueel toe te wijzen ingangen (van de ontvanger) zouden in dit geval dan de kanalen 2 + 5 zijn, zie voorbeeld hieronder.

Voorbeelden:

 U wilt bij een groot model elk rolroer via twee of meer servo’s aansturen: wijs aan de desbetreffende

uitgangen (servo-aansluitingen) telkens één en dezelfde ingang (stuurkanaal) toe. In dit geval afhankelijk van de linker en rechter vleugelhelft, als ingang telkens één van de beide standaard rolroerkanalen 2+5.

 U wilt bij een groot model het richtingsroer met twee of meer servo’s aansturen: Wijs aan de

desbetreffende uitgangen (servo-aansluitingen) telkens één en dezelfde ingang (stuurkanaal) toe. In dit geval het standaard richtingsroerkanaal 4, zie afbeelding rechts onder.

Belangrijke aanwijzing:

Met de optie “zenderuitgang” van de zender MX-20 HoTT kunnen de 12 stuurfuncties van de zender op een zelfde manier naar eigen inzicht worden omgeruild of meerdere uitgangen van hetzelfde stuurkanaal worden voorzien. Vanwege de overzichtelijkheid is het raadzaam om maar van één van de beide methoden gebruik te maken.

Kanaaltoewijzing op een tweede ontvanger

Zoals al eerder genoemd kunnen met de optie “ontvangeruitgang” de 12 stuurkanalen van de MX-20 HoTT willekeurig over twee ontvangers worden verdeeld, waarbij de nummering van de uitgangen (servo-aansluitingen) van de in de kolom “BD1” gebonden “ontvanger 1” wordt voortgezet. Wanneer de “ontvanger 1” bijvoorbeeld 12 servo-aansluitingen heeft, dan begint de nummering van de uitgangen van de in de kolom “BD2”gebonden ontvanger bij 13 enz.:

ONTV. KANALEN – BIND2 Ing. 12 -> uitg. 13 Ing. 12 -> uitg. 14 Ing. 12 -> uitg. 15 Ing. 12 -> uitg. 16

Na keuze van de gewenste uitgang met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets is het bijbehorende invoerveld omkaderd. Tip de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan. De actuele instelling wordt invers weergegeven. Kies nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets het gewenste ingangskanaal uit. Hier als voorbeeld het richtingsroer met meerdere servo’s.

ONTV. KANALEN – BIND2 Ing. 4 -> uitg. 13 Ing. 4 -> uitg. 14 Ing. 4 -> uitg. 15 Ing. 4 -> uitg. 16

Aanwijzing: Het aantal beschikbare regels (uitgangen) komt overeen met het maximaal aantal servo’s dat aan ontvanger 2 kan worden aangesloten; de nummering van de uitgangen is afhankelijk van het aantal servo’s dat aan ontvanger 1 kan worden aangesloten.

HF-module

In deze menuregel kunt u de HF-afstraling van de zender modelspecifiek met de hand uit- en eventueel weer aanzetten, bijvoorbeeld om tijdens de modelprogrammering stroom te sparen. Wanneer u de zender de volgende keer weer aanzet wordt een eventuele instelling op “UIT” echter weer teniet gedaan! Wissel eventueel met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets naar de regel “HF-module” en activeer het waardenvenster door een kort aantippen van de centrale SET-toets:

BASISINST. MODEL Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. geb. Kanaaltoew. E12 E08 HF-module UIT SEL

Nu kunt u met de rechter pijltoetsen kiezen tussen UIT en AAN. Door opnieuw de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan te tippen sluit u de invoer.

Test reikwijdte

De geïntegreerde reikwijdtetest verkleint het zendvermogen dusdanig, dat u een functietest al kunt uitvoeren over een afstand van maximaal 50 m. Doe de reikwijdtetest van het Graupner-HoTT-systeem volgens de onderstaande aanwijzingen. Vraag eventueel aan een helper om u bij de reikwijdtetest te assisteren.

1. Bouw indien mogelijk de al aan de zender gebonden ontvanger in het model in.

2. Schakel de besturing in en wacht tot de groene LED op de ontvanger brandt. Nu kunt u de bewegingen van de servo’s controleren.

3. Plaats het model dusdanig op een vlakke ondergrond (asfalt, kort gras of aarde) dat de ontvangerantennes minimaal 15 cm boven de aarde liggen. Het is daarom eventueel nodig om het model tijdens de test te ondersteunen.

4. Hou de zender op heuphoogte en met enige afstand van het lichaam. Richt met de antenne niet direct op het model, maar draai en/of knik de punt van de antenne zó, dat deze tijdens het sturen verticaal staat.

5. Wissel eventueel met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets naar de regel “test reikw.” en start de reikwijdte-testmodus door een aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touchtoets:

BASISINST. MODEL Geb. ontv. geb. geb. Kanaaltoew. E12 E08 HF-module AAN Test reikw 99sec

Door het starten van de reikwijdtetest wordt het uitgangsvermogen van de zender sterk gereduceerd en

begint de blauwe LED bij de antennevoet te knipperen. tegelijkertijd begint de tijdsaanduiding op het zenderdisplay terug te tellen, en klinkt er om de 5 seconden een tweetonig waarschuwingssignaal.

Vanaf 5 seconden voor het einde van de reikwijdtetest klinkt er elke seconde een 3-voudig signaal. Na

afloop van de 99 seconden durende reikwijdtetest schakelt de zender weer naar vol vermogen en brandt de blauwe LED constant.

6. Loop ondertussen van het model weg en beweeg tegelijkertijd de stuurknuppels. Wanneer u binnen een afstand van ca. 50 m op een moment een onderbreking van de verbinding constateert moet u proberen om deze te reproduceren.

7. Schakel de eventueel aanwezige motor in, om te testen of deze niet stoort.

8. Loop nog verder van het model weg, totdat u geen perfecte controle over het model meer heeft.

9. Wacht op deze plek op de afloop van de reikwijdtetest met het ingeschakelde model. Deze moet weer op de stuurcommando’s reageren zodra de reikwijdtetest is afgelopen. Wanneer dit niet voor 100% het geval is moet u het systeem niet gebruiken en contact opnemen met de servicedienst van Graupner GmbH & Co. KG.

10. Voer de reikwijdtetest vóór elke vlucht uit en simuleer daarbij de servobewegingen die tijdens het vliegen kunnen voorkomen. De reikwijdte moet daarbij altijd minimaal 50 m op de grond bedragen, om een veilig vliegen te garanderen.

Let op: Tijdens het normale gebruik in geen geval de reikwijdtetest op de zender starten!

DSC-uitgang

Wissel eventueel met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets naar de regel “DSC-uitgang” en activeer door een kort aantippen van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets het waardenvenster:

BASISINST. MODEL Kanaaltoew. E12 E08 HF-module UIT Test reikw 99sec DSC-uitgang PPM10 SEL

Nu kunt u met de rechter pijltoetsen tussen de drie modulatiesoorten “PPM10”, “PPM18” en “PPM24” kiezen. Door opnieuw de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan te tippen sluit u dit menu weer. Deze keuze beïnvloedt in eerste instantie het maximaal aantal stuurkanalen, dat aan de DSC-bus is aangesloten en zo voor een vliegsimulator of bij een leraar-leerlingsysteem kan worden gebruikt. Bij de keuze van “PPM10” zijn dit de kanalen 1 … 5; bij “PPM18” de kanalen 1 … 9 en bij “PPM24” de stuurkanalen 1 … 12.

Motor-stop

Afhankelijk van de in de regel “motor aan K1” van het menu “Modeltype” gemaakte keuze “stationair voor/achter” kunt u bij de optie “Motor-stop” via een schakelaar er voor zorgen dat een toerenregelaar of een servo de motor UITzet (of naar stationairloop brengt). De motor-UIT-positie (resp. stationairloop) wordt in de linker kolom via het “SEL”-veld ingesteld en moet in de praktijk worden uitgetest. De regelaar resp. de gasservo neemt deze vooraf ingestelde positie echter alleen in, wanneer een bepaalde servopositie resp. een waarschuwingsdrempel bereikt is en een schakelaar wordt bediend.

Hiervoor moet in de middelste kolom boven het “STO”-veld de gewenste servopositie (schakeldrempel) worden vastgelegd en in de rechter kolom een geschikte AAN-/UIT-schakelaar worden gekozen.  Is de in de middelste kolom gegeven %-waarde groter dan de actuele servopositie, d.w.z. de actuele

servopositie bevindt zich onder de schakeldrempel, dan vindt de omschakeling plaats zodra u de schakelaar in de AAN-positie zet.

 Is de in de middelste kolom gegeven %-waarde kleiner dan de actuele servopositie, d.w.z. de actuele

servopositie bevindt zich boven de schakeldrempel, dan reduceert de regelaar het motortoerental resp. sluit de gasservo de carburateur pas dán volgens de waarde in de linker kolom, zodra de servopositie na het omzetten van de schakelaar in de AAN-positie voor de eerste keer onder de schakeldrempel (max. +150%) komt. In deze motor-UIT-positie blijft de regelaar resp. de gasservo slechts zó lang, tot de gekozen schakelaar weer omgezet wordt en de gasservo resp. de regelaar daarna weer met gas-/remstuurknuppel één keer

over de geprogrammeerde schakeldrempel wordt bewogen. Standaard staat de linker kolom op een waarde van -100% voor de “motor UIT”-positie van de gasservo en de middelste kolom op een waarde van +150% servopositie:

BASISINST. MODEL HF-module UIT Test reikw 99sec DSC-uitgang PPM10 M-stop -100% +150% --- SEL STO

Programmering

Om de standaardwaarde van de “motor UIT”-positie te wijzigen tipt u de centrale SET-toets van de rechter touchtoets aan. De actuele instelling wordt invers weergegeven. Stel nu met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets een waarde in, waarbij de motor echt “UIT” is. Let er bij een verbrandingsmotor op, dat de gasservo niet mechanisch vastloopt, bv. -125%:

BASISINST. MODEL HF-module UIT Test reikw 99sec DSC-uitgang PPM10 M-stop -125% +150% --- SEL STO

De –hoge- standaardwaarde in de middelste kolom garandeert, dat de motor over het maximaal mogelijke uitslag van de gasservo resp. de regelaar met de schakelaar, die in de rechter kolom nog moet worden toegewezen, kan worden gestopt. Wilt u echter liever een lagere drempel instellen, bij welke de gasservo resp. de regelaar bij een gesloten schakelaar naar de motor-UIT-positie gaat, dan moet u de standaardwaarde van +150% verkleinen door de gasservo resp. de regelaar via de gas-/remstuurknuppel naar de door u gewenste positie te brengen en dan de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan te raken:

BASISINST. MODEL HF-module UIT Test reikw 99sec DSC-uitgang PPM10 M-stop -125% +100% --- SEL STO

In de kolom rechts wijst u tenslotte een schakelaar aan, waarmee u de motor (in geval van nood) kunt uitzetten resp. waarmee u de schakeldrempel wilt activeren.

BASISINST. MODEL HF-module UIT Test reikw 99sec DSC-uitgang PPM10 M-stop -125% +100% 8 SEL STO

Aanwijzingen:

 Let er op, dat de gasservo bij het activeren van de motorstop-functie niet mechanisch vastloopt.  Een schakelpunt van meer dan +100% bereikt u door tijdelijk de uitslag van servo 1 in het menu “servo-

instelling” naar meer dan 100% te vergroten, en na het opslaan van de schakeldrempel deze weer terug te

zetten naar de oorspronkelijke waarde.

Basisinstelling model

Modelspecifieke basisinstellingen voor helikoptermodellen

Voordat met de programmering van specifieke parameters wordt begonnen, moeten er enkele basisinstellingen worden doorgevoerd, die alleen gelden voor het juist actieve modelgeheugen. Kiest u het menu “basisinst. model” met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets en raak daarna de centrale SET-toets van de rechter touch-toets:

Modellen verb. Basisinst. mod. Helikoptertype Servoinstelling Knuppelinstell. Inst. stuurelem Modelnaam

BASISINST. MODEL Modelnaam < > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. n/a n/a HF-module UIT

Wisselt u door een kort aanraken van de SET-toets van de rechter touch-toets naar de volgende beeldschermpagina om uit een lijst van tekens een modelnaam te kunnen samenstellen. Maximaal 9 tekens kunnen voor een modelnaam worden toegekend:

0123456789:;< = > ? ABCDEFGHIJKLMNO PQRSTUVWXYZ

Modelnaam < STARL >

Kies met de pijltoetsen van de linker touch-toets het gewenste teken uit. Een aanraken van de pijltoets► van de rechter touch-toets of van de centrale SET-toets wisselt naar de volgende positie, waarvoor u het volgende teken kunt kiezen. Een gelijktijdig aantippen van de toetsen ▲▼ of ◄► van de rechter touch-toets (CLEAR) voegt op die plaats een lege plek toe. Elke willekeurige tekencombinatie binnen het invoerveld bereikt u met de toetsen ◄► van de rechter touch-toets. Door een aanraken van de centrale ESC-toets van de linker touch-toets komt u terug naar de vorige menupagina. De zo ingevoerde modelnaam verschijnt in de basisaanduiding, in het menu “Modelselectie” en in de ondermenu’s van het menupunt “kopiëren/wissen”.

stuurtoewijzing

mode 1 (gas rechts) mode 2 (gas links)

nick motor/pitch motor/pitch nick hek rol hek rol

mode 3 (gas rechts) mode 4 (gas links)

nick motor/pitch moto/pitch nick rol hek rol hek

In principe zijn er 4 verschillende mogelijkheden, om de 4 stuurfuncties rol, nick, hekrotor en gas resp. pitch bij een helikoptermodel aan de beide stuurknuppels toe te wijzen. Welke van deze mogelijkheden gebruikt wordt, hangt van de individuele gewoonten van de modelpiloot af. Kies met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets de regel “stuurtoew” (stuurtoewijzing) uit. Het keuzeveld is omkaderd:

BASISINST. MODEL Modelnaam < STARLET > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. n/a n/a HF-module UIT

Tip de SET-toets aan. De actuele stuurtoewijzing wordt nu invers weergegeven. Kiest u nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets tussen de mogelijkheden 1 tot 4. Na het gelijktijdig aantippen van de toetsen ▲▼ of ◄► van de rechter touch-toets (CLEAR) keert de weergave terug naar de mode “1”. Door een opnieuw aanraken van

SET deactiveert u het keuzeveld weer, zodat u naar een andere regel kunt komen.

Gebonden ontvanger

Graupner HoTT-ontvangers moeten “aangeleerd” worden, om uitsluitend met één bepaald model (-geheugen) van een Graupner-HoTT-zender te communiceren. Deze procedure wordt “binding” genoemd en is slechts eenmaal voor elke nieuwe ontvanger/model-combinatie nodig (en kan op ieder moment herhaald worden).

Belangrijke aanwijzing: Let er bij het binden op, dat de zenderantenne altijd ver genoeg van de ontvangerantenne verwijderd is! Een meter afstand is een goede richtlijn. Anders riskeert u een gestoorde verbinding op het terugkoppelingskanaal en daardoor een foutief functioneren.

“Binding” van meerdere ontvangers per model Indien gewenst kunnen meerdere ontvangers per model worden gebonden. Binnen de programma’s van de MX20 HoTT bestaat de mogelijkheid om max. twee ontvangers direct te beheren en ook menugestuurd de max. 12

stuurkanalen van de zender naar eigen inzicht tussen de beide ontvangers te verdelen, zie verder in dit gedeelte. Bind daarvoor deze ontvangers eerst elk apart, zoals hieronder beschreven wordt.

Bij later gebruik bouwt echter alleen die ontvanger een telemetrie-verbinding met de zender op, die in de regel “Telemetrie-ontvanger” van het “Telemetrie”-menu geactiveerd werd. Bijvoorbeeld: Telemetrie

Tel. ontvanger BIND. 1 Instellen,weergeven Sensor kiezen Weergave HF status Keuze aanzeggen

Aan deze ontvanger moeten de eventuele sensoren dus ook worden aangesloten, omdat alleen de in deze regel geactiveerde ontvanger in staat is, de data via het terugkoppelingskanaal door te geven. De tweede en verdere

ontvangers werken parallel aan de als laatste gebonden ontvanger, maar helemaal onafhankelijk van deze, in de Slave-modus!

“Binden” van zender en ontvanger

Wissel eventueel met de pijltoetsen ▲▼ van de linker of rechter touch-toets naar de regel “geb. ontv.” en kies daarna eventueel het gewenste bindingskanaal uit. In het voorbeeld is dat het kanaal aan de onderste rand van het display met “BD2”, omdat het bindingskanaal 1, onderaan met “BD1” weergegeven, al door de standaard meegeleverde ontvanger in gebruik is.

BASISINST. MODEL Modelnaam < STARLET > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. n/a Ontv. uitg. E12 n/a BD1 BD2

Schakel nu de stroomvoorziening van uw ontvanger in: op de ontvanger knippert de rode LED. Druk de SET-knop op de ontvanger in en hou deze ingedrukt, totdat de nog steeds rood knipperende LED na ca. 3 seconden ongeveer 3 seconden lang rood/groen gaat knipperen. U kunt nu de SET-knop van de ontvanger loslaten. Zolang de LED rood/groen knippert, bevindt de ontvanger zich in de bind-modus. Start nu binnen deze ca. 3 s het zogenaamde binden van een ontvanger aan het actuele modelgeheugen door een kort aanraken van de centrale SET-toets van de rechter touch-toets. Tegelijkertijd ziet u op het display een venster gedurende het “binden”:

BASISINST. MODEL Modelnaam < STARLET > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. n/a Ontv. uitg. E12 n/a BD1 BD2

Gaat binnen ongeveer 10 seconden de intussen weer rood knipperende LED van de ontvanger uit en brandt deze nu permanent groen, dan is de bind-procedure succesvol afgesloten . Uw model-/ontvangercombinatie is nu klaar voor de start. Tevens verschijnt op het display in plaats van “n/a” (“niet verbonden”) nu “geb.” (“gebonden”), bv.:

BASISINST. MODEL Modelnaam < STARLET > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. geb. Ontv. uitg. E12 E08 BD1 BD2

Knippert daarentegen de rode LED langer dan ca. 10 seconden, dan is de bindingprocedure mislukt. Ook zijn op het display weer “n/a” zien. Verander eventueel de positie van de antennes en herhaal de procedure.

Andere ontvangers binden

Het door u geselecteerde bindingskanaal is al “geb.” (gebonden). Deze binding moet door een andere vervangen worden. Na het starten van de bindprocedure verschijnt op het display echter in plaats van “BINDEN” de aanwijzing:

HF UIT Schakelen OK

Wissel twee regels naar beneden en schakel, zoals op de volgende bladzijde in het onderdeel “HF-module” wordt beschreven, de HF-module uit. Daarna gaat u terug naar de regel “geb. ontv.” en start u de bindingsprocedure opnieuw, zoals beschreven op de vorige bladzijde. Alternatief kunt u ook kort de zender uitzetten en in het venster dat daarna bij het inschakelen verschijnt …

Maak keuze

HF AAN/UIT? AAN UIT

… “UIT” kiezen …

Maak keuze

HF AAN/UIT? AAN UIT

… en dit door een kort aantippen van de rechter touch-toets bevestigen. Vanuit het basisdisplay wisselt u dan weer naar de regel “geb. ontv.” van het menu “Basisinstelling model” en start u de binding opnieuw.

Wissen van een binding

Ga zoals hierboven beschreven is te werk en start een bindingsprocedure, ZONDER van te voren een ontvanger ‘bindingsklaar’ te maken.

Ontvangeruitgang

BASISINST. MODEL Modelnaam < STARLET > Stuurtoewijzing 1 Geb. ontv. geb. geb. Ontv. uitg. E12 E08 BD1 BD2

Zoals in de inleiding bij het gedeelte “Binden van ontvangers” al werd gezegd is het bij de MX-20 HoTT mogelijk om de stuurkanalen van de zender binnen een ontvanger naar eigen inzicht te verdelen én om de 12 stuurkanalen van de zender over twee ontvangers te verdelen. Dit hernieuwd verdelen wordt hierna “Mapping” of “Channel Mapping” (kanaaltoewijzing) genoemd. Kies met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets de te “mappen” ontvanger en tip daarna kort de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan.

Kanaaltoewijzing binnen een ontvanger

Op dezelfde manier als de op bladzijde 212 beschreven en als “Channel Mapping” aangeduide kanaaltoewijzingsfunctie van het “Telemetrie”-menu kunt u gemakkelijk in dit menupunt de 12 stuurkanalen van de zender (ingang) naar eigen inzicht over de uitgangen (servo-aansluitingen) van de in kolom BD1 gebonden ontvanger verdelen:

ONTV. KANALEN – BIND1 Ing. 1 -> uitg. 1 Ing. 2 -> uitg. 2 Ing. 3 -> uitg. 3 Ing. 4 -> uitg. 4

Na keuze van de gewenste uitgang met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets is het bijbehorende invoerveld omkaderd. Tip de centrale SET-toets van de rechter touch-toets kort aan. De actuele instelling wordt invers getoond. Kies nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets het gewenste ingangskanaal (=zenderuitgang, zie bladzijde 206) uit.

Aanwijzing: Het maximaal aanwezige aantal regels (uitgangen) komt overeen met het aantal servo’s, dat maximaal aan de desbetreffende ontvanger kan worden aangesloten.

MAAR LET OP: Wanneer u twee servos met één stuurfunctie wilt bedienen, zoals bv. bij de zenderfunctie 2 (rollen), die bij de keuze van “3Sv(2rol)” in het menu “helitype” over de stuurkanalen 1 + 2 voor de linker en rechter rolservo is verdeeld, dan zouden de corresponderende en dus te “mappen” zenderuitgangen (=ingangen van de ontvanger) in dit geval de kanalen 1 + 2.

Belangrijke aanwijzing:

Met de optie “zenderuitgang” van de zender MX-20 HoTT kunnen de 12 stuurfuncties van de zender op een zelfde manier naar eigen inzicht worden omgeruild of meerdere uitgangen van hetzelfde stuurkanaal worden

voorzien. Vanwege de overzichtelijkheid is het raadzaam om maar van één van de beide methoden gebruik te maken.

Kanaaltoewijzing op een tweede ontvanger

Zoals al eerder genoemd kunnen met de optie “ontvangeruitgang” de 12 stuurkanalen van de MX-20 HoTT willekeurig over twee ontvangers worden verdeeld, waarbij de nummering van de uitgangen (servo-aansluitingen) van de in de kolom “BD1” gebonden “ontvanger 1” wordt voortgezet. Wanneer de “ontvanger 1” bijvoorbeeld 12 servo-aansluitingen heeft, dan begint de nummering van de uitgangen van de in de kolom “BD2”gebonden ontvanger bij 13 enz.:

ONTV. KANALEN – BIND2 Ing. 12 -> uitg. 13 Ing. 12 -> uitg. 14 Ing. 12 -> uitg. 15 Ing. 12 -> uitg. 16

Na keuze van de gewenste uitgang met de pijltoetsen van de linker of rechter touch-toets is het bijbehorende invoerveld omkaderd. Tip de centrale SET-toets van de rechter touch-toets aan. De actuele instelling wordt invers weergegeven. Kies nu met de pijltoetsen van de rechter touch-toets het gewenste ingangskanaal uit. Hier als voorbeeld de eerder genoemde situatie met de rolservo’s.

ONTV. KANALEN – BIND2 Ing. 1 -> uitg. 13 Ing. 2 -> uitg. 14 Ing. 12 -> uitg. 15 Ing. 12 -> uitg. 16