KERN & Sohn GmbH
Ziegelei 1
E-mail: info@kern-sohn.com
Tel.: +49-[0]7433- 9933-0
Internet: www.kern-sohn.com
Instrukcja obsługi
Zestaw do oznaczania gęstości
KERN PBS-A03/A04
Wersja 1.3
01/2012
PL
D-72336 Balingen
Faks: +49-[0]7433-9933-149
PBS-A03/A04-BA-pl-1213
KERN PBJ/PBS
KERN PBS-A03/A04
PL
Spis treści:
1 WPROWADZENIE.......................................................................................................................... 3
1.1 ZAKRES DOSTAWY .................................................................................................................... 3
1.2 WYMIARY ................................................................................................................................. 5
2 INSTALACJA ZESTAWU DO OZNACZANIA GĘSTOŚCI ........................................................... 6
3 ZASADA OZNACZANIA GĘSTOŚCI ............................................................................................ 8
3.1 WIELKOŚCI WPŁYWAJĄCE I ŹRÓDŁA BŁĘDÓW .............................................................................. 9
4 OZNACZANIE GĘSTOŚCI CIAŁ STAŁYCH ............................................................................... 10
4.1 AKTYWACJA FUNKCJI .............................................................................................................. 10
4.2 WPROWADZANIE „GĘSTOŚCI CIECZY POMIAROWEJ” .................................................................. 11
4.3 POMIAR „GĘSTOŚCI CIAŁA STAŁEGO” ........................................................................................ 12
Wersja 1.3 01/2012
Instrukcja obsługi
Zestaw do oznaczania gęstości dla wag precyzyjnych
5 OZNACZANIE GĘSTOŚCI CIECZY ............................................................................................ 13
5.1 OZNACZANIE OBJĘTOŚCI WYPORNIKA ...................................................................................... 13
5.2 OZNACZANIE GĘSTOŚCI PRZY ZNANEJ OBJĘTOŚCI WYPORNIKA .................................................. 14
6 WARUNKI PRECYZYJNYCH POMIARÓW ................................................................................ 16
6.1 PRZELICZANIE WYNIKÓW ......................................................................................................... 16
6.2 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA BŁĄD POMIARU ............................................................................... 17
6.2.1 Pęcherzyki powietrza ....................................................................................................... 17
6.2.2 Próbka ciała stałego ........................................................................................................ 17
6.2.3 Ciecze .............................................................................................................................. 17
6.2.4 Powierzchnia.................................................................................................................... 17
6.2.5 Wypornik szklany do pomiarów cieczy ............................................................................ 17
6.3 INFORMACJE OGÓLNE ............................................................................................................. 18
6.3.1 Gęstość / gęstość względna ............................................................................................ 18
6.3.2 Dryf wskazania wagi ........................................................................................................ 19
7 TABELA GĘSTOŚCI CIECZY ..................................................................................................... 19
8 NIEPEWNOŚĆ POMIARU PRZY OZNACZANIU GĘSTOŚCI CIAŁ STAŁYCH ........................ 20
9 WSKAZÓWKI UŻYTKOWE ......................................................................................................... 21
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 2
1 Wprowadzenie
KERN PBS-A03 KERN PBS-A04
• Zestaw do oznaczania gęstości dla
wag precyzyjnych serii KERN
PBJ/PBS z dużą płytką wagi
(180 x 170 mm).
• W przypadku użycia zestawu do
oznaczania gęstości możliwości
wagi ulegają zmniejszeniu o ok.
100 g.
• Aby zapewnić niezawodną i bezproblemową eksploatację, należy
uważnie przeczytać instrukcję obsługi.
• W niniejszej instrukcji opisano tylko prace wykonywane z
zestawem do określania gęstości. Dalsze informacje dotyczące
obsługi wagi znajdują się w instrukcji obsługi dołączonej do każdej
wagi.
• Zestaw do oznaczania gęstości dla
wag precyzyjnych serii KERN
PBJ/PBS z małą płytką wagi
(105 x 105 mm).
• W przypadku użycia zestawu do
oznaczania gęstości możliwości
wagi ulegają zmniejszeniu o ok.
290 g.
1.1 Zakres dostawy
Rys. 1: Zainstalowany zestaw do oznaczania gęstości KERN PBS-A04
3 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
1. Uchwyt szalki wagi
2. Uniwersalna szalka wagi
3. Podstawka pojemnika
4. Pojemnik
5. Wspornik szalki wagi,
4 sztuki
6. Wypornik szklany
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 4
1.2 Wymiary
5 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
2 Instalacja zestawu do oznaczania gęstości
KERN PBS-A04 należy zainstalować w taki sam sposób.
zgodnie z rysunkiem. Należy przy tym
• Jeżeli to konieczne, przed instalacją zestawu do oznaczania gęstości
1. Wyłączyć wagę i odłączyć od zasilania napięciem.
2. Usunąć standardową płytkę wagi.
3. Usunąć wsporniki standardowej płytki
wagi i zastąpić je wspornikami szalki
wagi zestawu do oznaczania
gęstości.
przeprowadzić wymagane justowanie.
• Przy zainstalowanym zestawie do oznaczania gęstości nie jest możliwe
prawidłowe justowanie.
• W celu justowania należy zdjąć zestaw do oznaczania gęstości i założyć
standardową płytkę wagi.
• Na poniższych rysunkach pokazano zestaw do oznaczania gęstości KERN
PBS-A03 na wadze z dużą płytką wagi. Zestaw do oznaczania gęstości
4. Ustawić uchwyt szalki wagi w
czterech wspornik ach s zalki wagi,
zwrócić uwagę na prawidłowe
pozycjonowanie, otwory w części
górnej muszą być skierowane do
przodu.
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 6
B
zgodnie z rysunkiem. Należy przy tym
5. Podstawkę pojemnika umieścić w taki
sposób, aby nie dotykała ona
uchwytu szalki wagi.
6. Ustawić pojemnik centralnie na
podstawce pojemnika.
7. Zawiesić uniwersalną szalkę wagi,
uważać, aby nie dotykała ona
pojemnika.
7 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
ρ =
A
A-B
o
ρ
ρ =
m
V
3 Zasada oznaczania gęstości
1
g
cm
3
1
kg
m
3
1
g
l
Trzy ważne wielkości fizyczne to: objętość i masa ciał, jak również gęstość
substancji. Masa i objętość są ze sobą sprzężone poprzez gęstość:
Gęstość [ ρ ] jest to stosunek masy [ m ] do objętości [ V ].
Jednostką gęstości w układzie SI jest kilogram na metr sześcienny (kg/m
jest równy gęstości jednorodnego ciała, który przy masie 1 kg zajmuje objętość 1 m3 .
Innymi często stosowanymi jednostkami są:
3
). 1 kg/m
3
,
,
Dzięki zastosowaniu naszego zestawu do oznaczania gęstości w połączeniu z
naszymi wagami KERN PBS/PBJ można szybko i pewnie określić gęstość ciał
stałych oraz cieczy. W sposobie pracy zestawu do oznaczania gęstości
wykorzystywana jest „zasada Archimedesa”:
WYPÓR STANOWI SIŁĘ. DZIAŁA ONA NA CIAŁO ZANURZONE W CIECZY. WYPÓR CIAŁA JEST
WPROST PROPORCJONALNY DO SIŁY CIĘŻKOŚCI WYPARTEJ PRZEZ NIE
WYPORU DZIAŁA PROSTOPADLE DO GÓRY.
cieczy. SIŁA
Dzięki temu obliczenie gęstości odbywa się według następujących wzorów:
Przy oznaczaniu gęstości ciał stałych
Za pomocą naszych wag ciała stałe można ważyć zarówno w powietrzu [ A ], jak
również w wodzie [ B ]. Jeżeli gęstość wypieranego medium [ ρo ] jest znana, gęstość
ciała stałego [ ρ
] oblicza się w następujący sposób:
ρ = Gęstość próbki
A = Masa próbki w powietrzu
B = Masa próbki w cieczy pomiarowej
ρ
= Gęstość cieczy pomiarowej
o
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 8
ρ =
V
A-B
L
ρ
+
Przy oznaczaniu gęstości cieczy
Gęstość cieczy określana jest za pomocą wypornika, którego objętość [ V ] jest
znana. Wypornik ważony jest zarówno w powietrzu [ A ], jak również w cieczy
badanej [ B ].
Zgodnie z prawem Archimedesa na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu [ G ].
Siła ta jest wprost proporcjonalna do siły ciężkości (ciężaru) cieczy wypartej przez
objętość ciała.
Objętość [ V ] ciała zanurzonego jest równa objętości wypartej cieczy.
G = Wypór wypornika
Wypór wypornika =
Masa wypornika w powietrzu [ A ] - Masa wypornika w cieczy badanej [ B ]
A zatem:
ρ = Gęstość cieczy badanej
A = Masa wypornika w powietrzu
B = Masa wypornika w cieczy próbnej
V = Objętość wypornika*
ρ
= Gęstość powietrza (0,0012 g/cm3)
L
* Jeżeli objętość wypornika nie jest znana, można ją oznaczyć np. w wodzie i
obliczyć w następujący sposób, patrz rozdz. 5.1.
V = Objętość wypornika
A = Masa wypornika w powietrzu
B = Masa wypornika w wodzie
ρ
= Gęstość wody
W
3.1 Wielkości wpływające i źródła błędów
Ciśnienie powietrza
Temperatura
Odchyłka objętości wypornika (±0,005 cm3)
Naprężenie powierzchniowe cieczy
Pęcherzyki powietrza
Głębokość zanurzenia szalki na próbki względnie wypornika
Porowatość ciała stałego
9 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
4 Oznaczanie gęstości ciał stałych
MENU
CAL
TARE /
MENU
CAL
Przy oznaczaniu gęstości ciał stałych ciało stałe należy najpierw zważyć w powietrzu,
a następnie w cieczy pomiarowej. Z różnicy mas wynika wypór, który
oprogramowanie przelicza na gęstość.
Przygotować wagę w sposób opisany w rozdz. 2 „Instalacja zestawu do
oznaczania gęstości”.
Wlać ciecz pomiarową do pojemnika. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok.
¾ pojemności. Tak długo regulować temperaturę cieczy pomiarowej, aż będzie
ona stała.
4.1 Aktywacja funkcji
Włączyć wagę
.W trybie ważenia kilkakrotnie nacisnąć przycisk
, aż zacznie migać litera
„U”.
Ki lk akr otni e nacisnąć przycisk
wyświetlony symbol „U-d”.
Od tego momentu waga znajduje się w trybie
oznaczania gęstości ciał stałych.
Nacisnąć przycisk .
, aż zostanie
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 10
4.2 Wprowadzanie „gęstości cieczy pomiarowej”
TARE /
UNIT
PRINT
PRINT
PRINT
UNIT
TARE /
ESC
ON/OFF
Nacisnąć przycisk
, zostanie wyświetlona
ostatnio zapisana wartość gęstości cieczy
pomiarowej. Przy zmianie dokonywanej za
pomocą przycisków strzałek najpierw
wprowadzić wartość liczbową gęstości, z
uwzględnieniem aktualnej temperatury (patrz
rozdz. 7), a następnie ustawić punkt dziesiętny.
Naciśnięcie przycisku
powoduje
zwiększenie wartości liczbowej migającej cyfry.
Wybór cyfry po prawej stronie za pomocą
przycisku
(każdorazowo miga aktywna
pozycja).
Ustawić punkt dziesiętny.
Za pomocą przycisku
przejść do ostatniej
pozycji, a gdy ona miga ponownie nacisnąć
przycisk
. Punkt dziesiętny wyświetlany jest
w postaci symbolu „”.
Określić pozycję punktu dziesiętnego za pomocą
przycisku
.
Zatwierdzić, naciskając przycisk
Należy przy tym uważać, aby wyświetlany był
wskaźnik stabilizacji, w przeciwnym razie wpis
nie zostanie przejęty.
Kilkakrotnie nacisnąć lub przytrzymać
wciśnięty przez 3 sekundy przycisk , zostanie
wyświetlone wskazanie w gramach.
.
11 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
4.3 Pomiar „gęstości ciała stałego”
UNIT
TARE /
MENU
CAL
MENU
CAL
UNIT
1. Kilkakrotnie nacisnąć przycisk
, aż
waga zostanie przełączona w tryb
oznaczania gęstości ciał stałych.
Może być wyświetlony komunikat „dSP pL”,
jednak w tym kroku nie jest to żaden
komunikat błędu i można go zignorować.
2. Nacisnąć przycisk
(brak zmiany
wskazania).
3. Położyć próbkę na górnej szalce na próbki.
4. Poczekać na wyświetlenie wskaźnika
stabilizacji, a następnie nacisnąć przycisk
.
Może być wyświetlony komunikat „dSP pL”,
jednak w tym kroku nie jest to żaden
komunikat błędu i można go zignorować.
5. Położyć próbkę na dolnej szalce na próbki.
6. Zostanie wyświetlona gęstość próbki.
W celu rozpoczęcia nowego pomiaru przed usunięciem aktualnej próbki z dolnej
szalki wagi nacisnąć przycisk
. Nowy pomiar zostanie uruchomiony od kroku 2.
W przypadku stosowania innej cieczy pomiarowej podczas wprowadzania uruchomić
opcję „Gęstość cieczy pomiarowej”, patrz rozdz. 4.2.
Po naciśnięciu przycisku
waga powraca do trybu ważenia.
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 12
5 Oznaczanie gęstości cieczy
UNIT
5.1 Oznaczanie objętości wypornika
Przygotować wagę w sposób opisany w rozdz. 2 „Instalacja zestawu do
oznaczania gęstości”.
Wlać wodę do pojemnika. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok. ¾
pojemności. Tak długo regulować temperaturę, aż będzie ona stała.
Przygotować wypornik
Włączyć wagę, w razie potrzeby kilkakrotnie
nacisnąć przycisk
trybie ważenia.
Położyć wypornik na górnej szalce na próbki.
Poczekać na wyświetlenie wskaźnika stabilizacji,
zanotować wartość masy.
Położyć wypornik na dolnej szalce na próbki.
Poczekać na wyświetlenie wskaźnika stabilizacji,
zanotować wartość masy.
, aż waga znajdzie się w
13 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
Objętość wypornika oblicza się z następującego wzoru:
V = Objętość wypornika
A = Masa wypornika w powietrzu = 99,998 g
B = Masa wypornika w wodzie = 87,607 g
ρ
= Gęstość wody (patrz rozdz. 7) w temperaturze 20°C = 0,9982 g/cm3
W
5.2 Oznaczanie gęstości przy znanej objętości wypornika
Przygotować wagę w sposób opisany w rozdz. 2 „Instalacja zestawu do
oznaczania gęstości”.
Wlać ciecz badaną do pojemnika. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok. ¾
pojemności. Tak długo regulować temperaturę, aż będzie ona stała.
Przygotować wypornik
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 14
ρ =
V
A-B
UNIT
Włączyć wagę, w razie potrzeby kilkakrotnie
nacisnąć przycisk
trybie ważenia.
Położyć wypornik na górnej szalce na próbki.
Poczekać na wyświetlenie wskaźnika stabilizacji,
zanotować wartość masy.
Położyć wypornik na dolnej szalce na próbki.
Poczekać na wyświetlenie wskaźnika stabilizacji,
zanotować wartość masy.
Gęstość cieczy badane oblicza się z następującego wzoru:
G = Wypór wypornika
Wypór wypornika =
Masa wypornika w powietrzu [ A ] - Masa wypornika w cieczy badanej [ B ]
A zatem:
ρ = Gęstość cieczy próbnej
A = Masa wypornika w powietrzu
B = Masa wypornika w cieczy badanej
V = Objętość wypornika*
, aż waga znajdzie się w
15 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
ρ =
A
A-B
o
ρ
6 Warunki precyzyjnych pomiarów
Występują liczne możliwości błędów w trakcie oznaczania gęstości.
W celu uzyskania precyzyjnych wyników przy stosowaniu tego zestawu do
oznaczania gęstości w połączeniu z wagą niezbędne są dokładna wiedza i
ostrożność.
6.1 Przeliczanie wyników
Podczas oznaczania gęstości przez wagę wyniki wyświetlane są zawsze z 4
miejscami po przecinku. Nie oznacza to jednak, że wyniki są dokładne aż do
ostatniego wyświetlanego miejsca, jak przy obliczaniu wartości. Dlatego też do
przeliczeń wykorzystywanych wyników ważenia należy podchodzić krytycznie.
Przykład określania gęstości ciała stałego:
W celu zagwarantowania najwyższej jakości wyników, zarówno licznik, jak również
mianownik następującego wzoru muszą charakteryzować się żądaną dokładnością.
Jeżeli jeden z nich jest niestabilny lub błędny, wówczas wynik jest również
niestabilny i błędny.
ρ = Gęstość próbki
A = Masa próbki w powietrzu
B = Masa próbki w cieczy pomiarowej
ρ
= Gęstość cieczy pomiarowej
o
Jeżeli próbka jest ciężka, przenoszone jest to na dokładność wyniku. Powoduje to
zwiększenie wartości licznika. Jeżeli próbka jest lekka, również przenoszone jest to
na dokładność wyniku, ponieważ wypór (AB) jest większy. Wynik w mianowniku
ulega zwiększeniu. Należy również zwrócić uwagę na to, że dokładność gęstości
cieczy pomiarowej ρo przenosi się do licznika i również istotnie wpływa na
dokładność wyniku.
Wynik gęstości próbki nie może być dokładniejszy niż najbardziej niedokładna z
wyżej wymienionych pojedynczych wielkości.
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 16
6.2 Czynniki wpływające na błąd pomiaru
6.2.1 Pęcherzyki powietrza
Jeden mały pęcherzyk, przykładowo 1 mm
jeżeli próbka jest mała. Powoduje on zwiększenie wyporu o prawie 1 mg, co
natychmiast oznacza błąd 2 cyfr. Dlatego należy zapewnić, aby do ciała stałego
zanurzonego w cieczy nie przylgnęły pęcherzyki powietrza. To samo dotyczy także
wypornika zanurzonego w cieczy badanej.
Jeżeli pęcherzyki powietrza mogą być usunięte poprzez obracanie, należy to
wykonywać ostrożnie, nie rozpryskiwać przy tym cieczy i nie zwilżyć zawieszenia
szalki z sitkiem wodą rozpryskową. Zwilżenie zawieszenia szalki z sitkiem prowadzi
do zwiększenia masy.
Próbki ciała stałego lub wypornika nie należy dotykać gołymi palcami. Zaolejone
powierzchnie powodują pęcherzyki powietrza, gdy przedmiot badany zostanie
zanurzony w cieczy.
Próbek ciała stałego (szczególnie przedmioty płaskie) nie należy ustawiać na szalce
z sitkiem poza cieczą, ponieważ w trakcie wspólnego zanurzania powstają
pęcherzyki powietrza. Dodatkowo dno szalki z sitkiem należy sprawdzić pod
względem występowania pęcherzyków powietrza po zanurzeniu przedmiotu
badanego w cieczy.
6.2.2 Próbka ciała stałego
Jeżeli próbka posiada zbyt dużą objętość i została zanurzona w cieczy, poziom
cieczy w menzurce szklanej ulega podniesieniu. Prowadzi to do tego, że część
zawieszenia szalki z sitkiem zostanie zanurzona, a wypór ulegnie zwiększeniu. W
wyniku tego masa próbki w cieczy staje się mniejsza.
Próbki o zmiennej objętości lub wchłaniające ciecz nie mogą być mierzone.
3
, w sposób istotny wpływa na pomiar,
6.2.3 Ciecze
Temperatura wody musi być również uwzględniona. Gęstość wody zmienia się o ok.
0,01% na stopień Celsjusza. Jeżeli pomiar temperatury zawiera błąd 1 stopnia
Celsjusza, 4. miejsce pomiaru jest niedokładne.
6.2.4 Powierzchnia
Zawieszenie szalki z sitkiem przebija powierzchnię cieczy. Stan ten ulega zmianie w
sposób ciągły. Jeżeli próbka lub wypornik są względnie małe, napięcie
powierzchniowe pogarsza powtarzalność wyników. Dodanie niewielkiej ilości środka
do mycia naczyń pozwala na pominięcie napięcia powierzchniowego i
zwiększa powtarzalność wyników.
6.2.5 Wypornik szklany do pomiarów cieczy
Chcąc oszczędzać ciecze badane przy oznaczaniu gęstości cieczy, należy używać
małych menzurek szklanych i odpowiednich wyporników szklanych. W rzeczywistości
należy zwrócić uwagę, że większy wypornik szklany oznacza większą dokładność.
Pożądane jest, aby wypór i objętość wypornika szklanego określane były możliwie
najbardziej dokładnie. Wyniki te wykorzystywane są przy przeliczeniu gęstości
cieczy, zarówno w mianowniku, jak i w liczniku wzoru.
17 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
6.3 I nform acje ogólne
6.3.1 Gęstość / gęstość względna
Gęstość względna jest to masa ciała badanego dzielona przez masę wody (przy 4°C)
o takiej samej objętości. Dlatego też gęstość względna nie ma żadnej jednostki.
Gęstość jest to masa dzielona przez objętość.
Jeżeli zamiast gęstości cieczy we wzorze wykorzystywana jest gęstość względna,
uzyskuje się błędny wynik. Dla cieczy miarodajna jest tylko jej gęstość.
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 18
6.3.2 Dryf wskazania wagi
Temperatur
Gęstość ρ [g/cm
3
]
woda
alkohol etylowy
alkohol
metylowy
10
0,9997
0,7978
0,8009
11
0,9996
0,7969
0,8000
12
0,9995
0,7961
0,7991
13
0,9994
0,7953
0,7982
14
0,9993
0,7944
0,7972
15
0,9991
0,7935
0,7963
16
0,9990
0,7927
0,7954
17
0,9988
0,7918
0,7945
18
0,9986
0,7909
0,7935
19
0,9984
0,7901
0,7926
20
0,9982
0,7893
0,7917
21
0,9980
0,7884
0,7907
22
0,9978
0,7876
0,7898
23
0,9976
0,7867
0,7880
24
0,9973
0,7859
0,7870
25
0,9971
0,7851
0,7870
26
0,9968
0,7842
0,7861
27
0,9965
0,7833
0,7852
28
0,9963
0,7824
0,7842
29
0,9960
0,7816
0,7833
30
0,9957
0,7808
0,7824
31
0,9954
0,7800
0,7814
32
0,9951
0,7791
0,7805
33
0,9947
0,7783
0,7896
34
0,9944
0,7774
0,7886
35
0,9941
0,7766
0,7877
Dryfowanie (systematyczna zmiana wyników w określonym kierunku) nie ma
żadnego wpływu na wynik końcowy oznaczania gęstości, chociaż wyświetlana masa
dotyczy ważenia w powietrzu. Dokładne wartości wymagane są tylko wtedy, gdy
gęstość cieczy oznaczana jest za pomocą wypornika.
W przypadku zmiany temperatury otoczenia lub lokalizacji wymagane jest justowanie
wagi. W tym celu należy zdjąć zestaw do oznaczania gęstości i przeprowadzić
justowanie wagi ze standardową płytką wagi (patrz instrukcja obsługi dołączona do
wagi).
.
7 Tabela gęstości cieczy
a [°C]
19 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
8 Niepewność pomiaru przy oznaczaniu gęstości
Przybliżone wskazanie przy pomiarach gęstości
(przy użyciu wagi o dokładności odczytu 0,01 g)
Masa próbki (g)
(g/cm3)
1
0,1
0,01
0,003
0,002
0,0005
0,0003
0,0003
0,0002
0,0002
3
0,4
0,04
0,01
0,005
0,001
0,001
0,0005
0,0004
0,0004
5
0,7
0,07
0,01
0,008
0,002
0,001
0,001
0,001
0,0006
8
1,2
0,1
0,02
0,01
0,003
0,002
0,001
0,001
0,001
10
1,5
0,1
0,03
0,02
0,004
0,002
0,001
0,001
0,001
12
1,7
0,2
0,04
0,02
0,004
0,002
0,002
0,001
0,001
20
2,9
0,3
0,06
0,03
0,01
0,004
0,003
0,002
0,002
ciał stałych
W tabeli tej przedstawiono przybliżoną dokładność odczytu wagi w połączeniu z
zestawem do oznaczania gęstości. Należy przy tym pamiętać, że wartości te zostały
określone wyłącznie matematycznie i nie uwzględniają wpływających na nie
wielkości opisanych w rozdz. 6.
Gęstość próbki
1 10 50 100 500 1000 2000 3000 4000
*Przy użyciu wagi o dokładności odczytu 0,1 g liczby w tej tabeli należy pomnożyć przez 10.
W przypadku wagi o dokładności odczytu 0,0001 g liczby należy podzielić przez 10.
Przykład odczytu z tabeli:
W przypadku wagi o rozdzielczości 0,001 g oraz próbki o masie 10 g i gęstości
wynoszącej 5 g/cm3 , skoki wskazania wynoszą 0,007 g/cm3.
PBS-A03/A04-BA-pl-1213 20
9 Wskazówki użytkowe
• Do utworzenia powtarzalnej wartości średniej koniecznych jest kilka pomiarów
gęstości.
• Próbkę/wypornik/menzurkę szklaną odporne na rozpuszczalniki należy odtłuścić.
• Szalki na próbki/wyporni/menzurkę szklaną należy regularnie czyścić, nie dotykać
rękami zanurzanej części.
• Próbkę/wypornik/pincetę po każdym pomiarze należy osuszyć.
• Wielkość próbki należy dopasować do szalki na próbki (idealna wielkość próbki
> 5 g).
• Stosować tylko wodę destylowaną.
• Przy pierwszym zanurzeniu lekko potrząsnąć szalką na próbki i wypornikiem, w
celu uwolnienia ewentualnych pęcherzyków powietrza.
• Koniecznie zwracać uwagę na to, aby przy ponownym zanurzeniu w cieczy nie
powstawały dodatkowe pęcherzyki powietrza; najlepiej wkładać próbkę za
pomocą pincety.
• Silnie przylegające pęcherzyki powietrza ściągnąć za pomocą pincety lub innego
środka pomocniczego.
• Aby uniknąć przylegania pęcherzyków powietrza, próbkę o chropowatej
powierzchni należy wcześniej wygładzić.
• Zwracać uwagę na to, aby w trakcie ważenia na górną szalkę na próbki nie
kapała woda z pincety.
• Aby zredukować naprężenie powierzchniowe wody i tarcie wody o drut, do cieczy
pomiarowej dodać trzy krople dostępnego w handlu środka powierzchniowoczynnego (środek do mycia naczyń) (zmianę gęstości wody destylowanej w
wyniku dodania środka powierzchniowo-czynnego można pominąć).
• Próbki owalne można łatwo chwycić pincetą za zarysy karbów.
• Gęstość porowatych substancji stałych można oznaczyć jedynie w przybliżeniu.
W trakcie zanurzania w cieczy pomiarowej nie całe powietrze zostaje wyparte z
porów, co prowadzi do błędów wyporu.
• Aby uniknąć silnych wstrząsów wagi, próbkę należy wkładać ostrożnie.
• Unikać wyładowań statycznych, np. wypornik czyścić tylko za pomocą
bawełnianej ściereczki.
• Jeżeli gęstość ciała stałego różni się jedynie niewiele od wody destylowanej, jako
ciecz pomiarową można zastosować etanol. Ale wcześniej należy sprawdzić, czy
próbka jest odporna na rozpuszczalniki. Ponadto w trakcie prac z etanolem
należy koniecznie zachować obowiązujące przepisy bezpieczeństwa.
21 PBS-A03/A04-BA-pl-1213
Loading...