Casio GRAPH 95 Owner's Manual [nl]

Download

GRAPH 95/GRAPH 75/GRAPH 35+ GRAPH 85 SD/GRAPH 85

(Bijgewerkt naar OS 2.00)

CONNECTABLE

Softwareversie 2.00

GEBRUIKSAANWIJZING

DEXXON DATAMEDIA

• De inhoud van deze gebruiksaanwijzing kan zonder kennisgeving worden gewijzigd.

• Niets uit deze gebruiksaanwijzing mag worden verveelvoudigd, in enige vorm of op enige wijze, zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de fabrikant.

• De opties die in hoofdstuk 13 van deze gebruiksaanwijzing beschreven worden, kunnen in bepaalde geografische gebieden niet beschikbaar zijn. Neem contact op met uw dichtstbijzijnde CASIO-verkooppunt of -verdeler voor meer informatie over de beschikbaarheid.

• Bewaar alle gebruikersdocumentatie op een veilige plaats voor latere raadpleging.

Inhoud

Eerste kennismaking — Lees dit eerst!

Hoofdstuk 1 Basisbewerking

1. Toetsen ......................................................................................................................... 1-1

2. Weergave ...................................................................................................................... 1-2

3. Berekeningen invoeren en wijzigen ..............................................................................1-5

4. De Math invoer/uitvoer modus gebruiken ...................................................................1-10

5. Menu Optie (OPTN) .................................................................................................... 1-22

6. Menu variabelen (VARS) ............................................................................................1-22

7. Programmeermenu (PRGM) ......................................................................................1-25

8. Werken met het configuratiescherm ...........................................................................1-26

9. Schermgegevens vastleggen ...................................................................................... 1-30

10. Als er een probleem blijft bestaan… .......................................................................... 1-31

Hoofdstuk 2 Manuele berekeningen

1. Basisberekeningen ........................................................................................................2-1

2. Speciale functies ...........................................................................................................2-6

3. De hoekeenheid en weergave van getallen instellen .................................................. 2-10

4. Berekeningen met wetenschappelijke functies ........................................................... 2-11

5. Numerieke berekeningen ............................................................................................2-20

6. Rekenen met complexe getallen ................................................................................. 2-29

7. Berekeningen met gehele getallen in het twee-, acht-, tien- en zestientallige

talstelsel ...................................................................................................................... 2-32

8. Matrixrekenen .............................................................................................................2-35

9. Metrieke omzetting ...................................................................................................... 2-47

Hoofdstuk 3 Lijsten

1. Een lijst invoeren en wijzigen ........................................................................................ 3-1

2. Bewerken van de gegevens van een lijst ...................................................................... 3-5

3. Rekenkundige bewerkingen met lijsten .......................................................................3-10

4. Wisselen tussen bestanden met lijsten .......................................................................3-13

Hoofdstuk 4 Oplossen van vergelijkingen

1. Stelsels eerstegraadsvergelijkingen .............................................................................. 4-1

2. 2e tot 6e-graads vergelijkingen van een hogere orde ................................................... 4-2

3. Berekeningen oplossen (Solve) .................................................................................... 4-4

Hoofdstuk 5 Grafieken

1. Voorbeeldgrafieken .......................................................................................................5-1

2. Controleren wat op een grafisch scherm wordt weergegeven ......................................5-3

3. Een grafiek tekenen ...................................................................................................... 5-6

4. Een grafiek in het afbeeldingsgeheugen opslaan ....................................................... 5-11

5. Twee grafieken op hetzelfde scherm tekenen ............................................................5-11

6. Handmatig tekenen .....................................................................................................5-13

7. Tabellen gebruiken ...................................................................................................... 5-16

8. Dynamisch tekenen ..................................................................................................... 5-21

9. Een grafiek tekenen van een rijvoorschrift ..................................................................5-23

10. Grafieken van kegelsneden tekenen ........................................................................... 5-28

11. De weergave van een grafiek wijzigen ........................................................................ 5-29

12. Functieanalyse ............................................................................................................ 5-30

Hoofdstuk 6 Statistische berekeningen en grafieken

1. Voor u met statistische berekeningen begint ................................................................ 6-1

2. Grafieken en berekeningen in verband met statistische waarnemingen met één

variabele .......................................................................................................................6-4

3. Grafieken en berekeningen in verband met statistische waarnemingen met twee

variabelen .....................................................................................................................6-9

4. Uitvoeren van statistische berekeningen ....................................................................6-16

5. Testen ......................................................................................................................... 6-24

6. Betrouwbaarheidsinterval ............................................................................................ 6-37

7. Kansverdelingsfuncties ............................................................................................... 6-40

8. Invoer- en uitvoertermen van testen, betrouwbaarheidsinterval, en

kansverdelingsfuncties ................................................................................................ 6-53

9. Statistische formule ..................................................................................................... 6-56

Hoofdstuk 7 Financiële berekeningen (TVM)

1. Voor u met financiële berekeningen begint ................................................................... 7-1

2. Enkelvoudige interest .................................................................................................... 7-2

3. Samengestelde interest ................................................................................................7-3

4. Evaluatie van een investering (Cash Flow) ................................................................... 7-5

5. Afschrijving ................................................................................................................... 7-7

6. Omzetting van nominale rentevoet naar reële rentevoet ............................................ 7-10

7. Berekening van kosten, verkoopprijs en winstmarge .................................................. 7-11

8. Dag- en datumberekeningen ....................................................................................... 7-12

9. Devaluatie ................................................................................................................... 7-13

10. Obligatieberekeningen ................................................................................................ 7-15

11. Financiële berekeningen met gebruik van functies .....................................................7-17

Hoofdstuk 8 Programmeren

1. Basishandelingen voor het programmeren ................................................................... 8-1

2. Functietoetsen in de modus PRGM .............................................................................. 8-2

3. De programma-inhoud wijzigen ....................................................................................8-4

4. Bestandsbeheer ............................................................................................................ 8-5

5. Overzicht van de commando’s ...................................................................................... 8-7

6. Nog enkele mogelijkheden van de rekenmachine bij het programmeren ................... 8-22

7. Lijst met commando’s in de modus PRGM ................................................................. 8-39

8. Programmablad ........................................................................................................... 8-44

Hoofdstuk 9 Spreadsheet

1. Spreadsheet basisfuncties en functiemenu ..................................................................9-1

2. Basisberekeningen in spreadsheet ............................................................................... 9-2

3. Speciale S • SHT modus commando’s ........................................................................9-13

4. Statistische grafieken tekenen en statistische en regressieberekeningen maken ......9-15

5. S • SHT modus geheugen ............................................................................................9-19

Hoofdstuk 10 eActivity

1. Overzicht van eActivity ................................................................................................ 10-1

2. eActivity functiemenu’s ................................................................................................ 10-2

3. Bewerkingen op eActivity bestanden .......................................................................... 10-3

4. Invoeren en bewerken van gegevens ......................................................................... 10-4

Hoofdstuk 11 Geheugenbeheerder

1. Geheugenmanager gebruiken ....................................................................................11-1

iii

Hoofdstuk 12 Systeembeheerder

1. De systeembeheerder gebruiken ................................................................................ 12-1

2. Systeeminstellingen .................................................................................................... 12-1

Hoofdstuk 13 Uitwisselen van gegevens

1. Het koppelen van twee toestellen ............................................................................... 13-1

2. Sluit de rekenmachine op een computer aan. ............................................................. 13-2

3. Het uitwisselen van gegevens ..................................................................................... 13-2

4. Waarop u moet letten tijdens het uitwisselen van gegevens ......................................13-5

5. Versturen van schermafbeeldingen ..........................................................................13-11

Hoofdstuk 14 SD-kaarten gebruiken (alleen GRAPH 95)

1. Een SD-kaart gebruiken .............................................................................................. 14-1

2. Een SD-kaart formatteren ........................................................................................... 14-3

3. SD-kaart voorzorgsmaatregelen tijdens gebruik .........................................................14-3

Bijlage

1. Lijst met mogelijke foutmeldingen ................................................................................A-1

2. Gebruikte intervallen ....................................................................................................A-5

E-CON2 Application (English)

1 E-CON2 Overview 2 Using the Setup Wizard 3 Using Advanced Setup 4 Using a Custom Probe 5 Using the MULTIMETER Mode 6 Using Setup Memory 7 Using Program Converter 8 Starting a Sampling Operation 9 Using Sample Data Memory 10 Using the Graph Analysis Tools to Graph Data 11 Graph Analysis Tool Graph Screen Operations 12 Calling E-CON2 Functions from an eActivity

Eerste kennismaking — Lees dit eerst!

I Over deze gebruiksaanwijzing

S Verschillen in functies en scherm

Deze gebruiksaanwijzing omvat meerdere rekenmachines. Niet alle functies hierboven beschreven zijn beschikbaar bij alle modellen uit deze handleiding. Alle schermen uit deze gebruiksaanwijzing tonen het scherm van de GRAPH 95 en de schermen van andere modellen kunnen enigszins verschillen.

S Math invoer/uitvoer modus en weergave

De oorspronkelijke standaardinstellinge van de GRAPH 95/GRAPH 75/GRAPH 35+ is de “Math invoer/uitvoer modus”, die natuurlijke schrijfwijze toelaat en de weergave van rekenkundige expressies. Dit betekent dat u breuken, wortels, differentialen en andere expressies kan invoeren zoals ze worden geschreven. In de Math invoer/uitvoer modus worden de meeste resultaten ook weergegeven in natuurlijke schrijfwijze.

U kunt ook de “Lineaire invoer/uitvoer modus” selecteren, voor invoer en weergave van berekeningen op één enkele rij. De oorspronkelijke standaardinstelling voor de GRAPH 95/GRAPH 75/GRAPH 35+ is de Math invoer/uitvoer modus.

De voorbeelden uit deze gebruiksaanwijzing komen meestal uit de Lineaire invoer/uitvoer modus. Let op de volgende punten als u een GRAPH 95/GRAPH 75/GRAPH 35+ gebruikt.

• Voor meer details over schakelen tussen de Math invoer/uitvoer modus en Lineaire

invoer/uitvoer modus, zie “Input/Output” modusinstelling onder “Werken met het configuratiescherm” (pagina 1-26).

• Meer informatie over de invoer en weergave in de Math invoer/uitvoer modus vindt u onder

“De Math invoer/uitvoer modus gebruiken” (pagina 1-10).

S V()

Dit betekent dat u moet drukken op  en daarna op V, om een symbool  in te voeren. Toetsencombinaties worden als volgt aangegeven: Eerst wordt de toetsmarkering aangeduid, gevolgd door het in te voeren karakter of commando tussen haakjes.

S K EQUA

Dit betekent dat u eerst moet drukken op K en de cursortoetsen (D, A, B, C) moet gebruiken om de modus EQUA te selecteren. Vervolgens moet u drukken op U. Voer de volgende bewerkingen uit om vanuit het hoofdmenu een modus op te roepen.

S Functietoetsen en menu’s

• U kunt diverse bewerkingen op deze rekenmachine uitvoeren door te drukken op de

functietoetsen  tot . De aan elke functietoets toegewezen bewerking varieert afhankelijk van de actieve modus van de rekenmachine. De bewerking die aan de actieve modus is toegewezen, wordt aangeduid door functiemenu’s onder op het scherm.

• In deze gebruiksaanwijzing wordt de aan een functietoets toegewezen bewerking tussen

haakjes aangeduid, gevolgd door de bijbehorende toetsmarkering. (Comp) bijvoorbeeld betekent dat u door te drukken op {Comp} selecteert, wat ook in het functiemenu wordt weergegeven.

• Als ( E) in het functiemenu is aangeduid voor toets , betekent dit dat u door te drukken

op  de volgende of vorige pagina met menuopties weergeeft.

S Menutitels

• Menutitels in de gebruiksaanwijzing duiden ook aan welke toets(en) u moet gebruiken om

het bijbehorende menu te openen. Het gebruik van de toets(en) voor een menu dat wordt weergegeven door te drukken op * en daarna op {LIST}, wordt als volgt weergegeven: [OPTN]-[LIST].

• Het gebruik van de toetsen (E) om naar een andere menupagina te gaan, wordt niet

weergegeven in de menutitel.

S Lijst met commando’s

In de lijst met commando’s in de modus PRGM (pagina 8-39) vindt u een grafisch stroomdiagram met de verschillende menu’s met functietoetsen, en wordt uitgelegd hoe u naar de menu’s met de gewenste commando’s gaat.

Voorbeeld: De volgende bewerking geeft Xfct weer: [VARS]-[FACT]-[Xfct]

S E-CON2

Deze handleiding behandelt niet de E-CON2 modus. Voor meer informatie over de modus E-CON2, download de E-CON2 handleiding (Engelse versie alleen) van op: http://edu.casio.

com.

I Contrast instellen

Pas het contrast aan wanneer objecten op het scherm wazig worden weergegeven of moeilijk te zien zijn.

1. Gebruik de cursortoetsen (D, A, B, C) om het pictorgram SYSTEM te selecteren en druk op U, en vervolgens op (

2. Pas het contrast aan.

• Druk op de cursortoets C om de tekens op het scherm donkerder te maken.

• Druk op de cursortoets B om de tekens op het scherm lichter te maken.

• Druk op (INIT) om het schermcontrast terug op de fabrieksinstelling te zetten.

3. Om het scherm voor contrastaanpassing af te sluiten, drukt u op K.

) om het contrast van het scherm aan te passen.

Hoofdstuk 1 Basisbewerking

1. Toetsen

I Tabel met toetsen

Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina Pagina

5-29 5-32 5-1

5-30 5-5 5-3

1-25 1-26

1-2 1-22 1-22 1-2

1-18,

1-18, 2-14

2-14

2-7

2-7 1-2

1-2

2-14

2-14 2-14

5-29 5-32 5-1

5-25

2-30

1-10

1-12

1-12 1-18

1-18 2-18

2-18

1-30

1-9

3-2

2-14

2-19

1-18

1-18 2-18

2-18

1-8

2-40

2-1

1-9

2-13

2-13 2-13

10-11 10-10

2-1 2-6

PaginaPaginaPaginaPaginaPagina

1-6,1-14

1-6,1-14 1-15

1-15

1-6

2-1

2-13

1-11

2-13 2-7

2-7

2-1

2-9

2-1

2-30

Niet alle functies hierboven beschreven zijn beschikbaar bij alle modellen uit deze handleiding. Naargelang het model van de rekenmachine, zijn mogelijk bepaalde van de bovenstaande toetsen niet voorhanden op uw toestel.

I Toetsmarkeringen

Nogal wat toetsen van de rekenmachine worden voor meerdere functies gebruikt. Deze functies worden met behulp van een kleurcode aangeduid, zodat u zeer snel en gemakkelijk kunt vinden wat u nodig hebt.

Functie Intoetsen







Hieronder staat de beschrijving van de kleurcodes die voor toetsmarkeringen worden gebruikt.

Kleur Intoetsen

Geel

Rood

Vergrendeling van de alfanumerieke

•

Eenmaal u drukt op ? en daarna op een toets om een alfabetisch teken in te voeren, keert

het toetsenbord onmiddellijk terug naar de hoofdfuncties. Als u drukt op  en daarna op ?, wordt de alfanumerieke invoer vergrendeld tot u nogmaals drukt op ?.

log

J

Druk eerst op  en daarna op de gewenste toets.

Druk eerst op ? en daarna op de gewenste toets.

2. Weergave

I Pictogrammen selecteren

In dit deel wordt uitgelegd hoe u een pictogram in het hoofdmenu aanklikt om de gewenste (werk) modus op te roepen.

S Een pictogram aanklikken

1. Druk op K om het hoofdmenu weer te geven.

2. Gebruik de cursortoetsen (B, C, D, A) om het gewenste pictogram aan te klikken.

1-22

Pictogram dat momenteel is

Pictogram dat momenteel is aangeklikt

aangeklikt

3. Druk op U om het beginscherm te openen van de modus waarvan het pictogram werd geselecteerd. Hier wordt de modus STAT geopend.

• U kunt ook in een bepaalde modus komen zonder het bijbehorende pictogram in het

hoofdmenu aan te klikken. Daarvoor voert u het nummer of de letter in welke rechts onderaan in het pictogram staat.

• Gebruik enkel de hierboven beschreven procedures om een modus te openen. Als u een

andere procedure gebruikt, kunt u een modus openen die u niet wenste te openen.

Hieronder wordt de betekenis van elk pictogram uitgelegd.

Pictogram

Naam van de

modus

RUN • MAT (Run • Matrix)

STAT (Statistieken)

e • ACT* (eActivity)

S • SHT* (Spreadsheet)

Beschrijving

Kies deze modus om rekenkundige bewerkingen en bewerkingen met wetenschappelijke functies te maken. Dit kan twee-, acht-, tien-, zestientallig en als matrices genoteerd worden.

Kies deze modus om statistische berekeningen met één variabele (standaardafwijking) of met twee variabelen (regressie) te maken, tests uit te voeren, gegevens te analyseren en om statistische grafieken te tekenen.

In de modus eActivity kunt u tekst, wiskundige uitdrukkingen en andere gegevens invoeren in een soort notitieblok. Kies deze modus om tekst of formules of ingebouwde toepassingsgegevens in een bestand op te slaan.

Kies deze modus om spreadsheet-berekeningen uit te voeren. Elk bestand bevat een spreadsheet met 26 kolommen × 999 rijen. Naast de ingebouwde commando’s van de rekenmachine en de commando’s van de modus S • SHT kunt u ook statistische berekeningen uitvoeren en grafieken van statistische gegevens opmaken. Hiervoor gaat u op dezelfde manier te werk als in de modus STAT.

GRAPH Kies deze modus om grafiekvoorschriften op te slaan en om de

grafiek van deze voorschriften te tekenen.

DYNA (Dynamische grafieken)

TABLE Kies deze modus om de grafiekvoorschriften op te slaan, om

RECUR (Rijen en reeksen)

CONICS Kies deze modus om grafieken van kegelsneden te tekenen.

EQUA (Vergelijking)

Kies deze modus om grafiekvoorschriften op te slaan en om de grafiek van deze voorschriften te tekenen voor de verschillende waarden van die parameter.

er een numerieke tabel van te berekenen met verschillende oplossingen gezien de toegewezen waarden aan de variabelen wijzigen, en om de grafiek ervan te tekenen.

Kies deze modus om rijen en reeksen op te slaan, om van een aantal termen de tabel te berekenen en om grafische voorstellingen van rijen en reeksen te tekenen.

Kies deze modus om stelsels vergelijkingen van de eerste graad (2 tot 6 onbekenden) op te lossen en om vergelijkingen van een hogere graad, van de tweede tot de zesde graad op te lossen.

1-33

Pictogram

Naam van de

modus

Beschrijving

PRGM (Programmeren)

TVM (Tijd en geldwaarde)

E-CON2 Kies deze modus om de optioneel beschikbare EA-200 Data

LINK Kies deze modus om de in het geheugen opgeslagen

MEMORY Kies deze modus om na te kijken hoeveel geheugenruimte er

SYSTEM Kies deze modus om het geheugen te initialiseren (reset), het

Kies deze modus om programma’s op te slaan in de programmazone en om ze uit te voeren.

Kies deze modus om financiële berekeningen te maken en om de cash flow- en andere soorten grafieken op te maken.

Analyzer te controleren. Voor meer informatie over de modus E-CON2, download de E-CON2 handleiding (Engelse versie alleen) van op: http://edu.casio.com.

gegevens door te sturen naar een ander toestel of een PC.

gebruikt en nog vrij is.

schermcontrast te regelen en om andere systeemparameters in te stellen.

* Niet inbegrepen in de GRAPH 35+.

I Over het functiemenu

Met de functietoetsen ( tot ) kunt u de menu’s en commando’s oproepen in de menubalk onder op het scherm. De vorm duidt aan of een item op de menubalk een menu of een commando is.

I Weergave op het scherm

In deze rekenmachine worden twee weergavetypes gebruikt: tekstweergave en grafiekweergave. Bij tekstweergave kunnen er 21 karakters naast elkaar en 8 regels onder elkaar staan. De onderste regel waarop de submenu’s verschijnen is daar inbegrepen. Bij grafiekweergave is er een gebied beschikbaar van 127 pixels (breedte) × 63 pixels (hoogte).

Weergave van tekst Weergave van een grafiek

I Wetenschappelijke schrijfwijze

De rekenmachine geeft getallen met ten hoogste 10 cijfers weer. Getallen met meer cijfers worden automatisch omgezet in de wetenschappelijke schrijfwijze.

1-44

S Interpretatie van de wetenschappelijke schrijfwijze

1.2E+12 wil zeggen dat het resultaat gelijk is aan 1,2 s 1012. Om de gewone decimale

schrijfwijze van dit getal te krijgen, moet u de komma 1,2 twaalf plaatsen naar rechts verschuiven, aangezien de exponent positief is. Het resultaat is dus 1.200.000.000.000.

1.2

–03 wil zeggen dat het resultaat gelijk is aan 1,2 s 10–3. Om de gewone decimale

schrijfwijze van dit getal te krijgen, moet u de komma 1,2 drie plaatsen naar links verschuiven, aangezien de exponent negatief is. Het resultaat is dus 0,0012.

U kunt twee verschillende intervallen gebruiken om automatisch over te schakelen op normale weergave.

−2

Norm 1 ................... 10

(0,01) > |x|, |x|  10

Norm 2 ................... 10−9 (0,000000001) > |x|, |x|  10

In deze handleiding staat het toestel steeds in Norm 1. Op pagina 2-11 wordt uitgelegd hoe u van Norm 1 naar Norm 2 schakelt en omgekeerd.

I Weergave van speciale vormen

Deze rekenmachine gebruikt een karakteristieke weergave voor gebroken vormen, zestientallig geschreven getallen en voor de zestigdelige graden (DMS).

S Breuken

(10)

12 23

, wat gelijk is aan

(16)

S Zestientallig geschreven getallen

S Zestigdelige graden

.................... Betekent: 456 +

.................... Betekent: 0ABCDEF1 Betekent: 0ABCDEF1Betekent: 0ABCDEF1

180150001

.................... Betekent: 12° 34’ 56,78”

• Er bestaan nog andere aanduidingen of symbolen die de rekenmachine gebruikt. Indien

nodig zullen die besproken worden op het ogenblik dat ze voorkomen in deze handleiding.

3. Berekeningen invoeren en wijzigen

I Berekeningen invoeren

Als u klaar bent om een berekening in te toetsen, druk dan eerst op om het scherm leeg te maken. Toets vervolgens de gewenste berekeningsformules in, precies zoals ze (van links naar rechts) opgeschreven zijn. Druk ten slotte op U om het resultaat te krijgen.

1-55

Voorbeeld 2 + 3 – 4 + 10 =

ABC@?U

I Veranderen van berekeningen

Gebruik B en C om de cursor op de plaats te zetten waar u iets wilt veranderen, en ga dan verder zoals in de gevallen hieronder beschreven. Als u de verandering hebt aangebracht, kunt u de berekening opnieuw laten uitvoeren door op U te drukken. U kunt ook C gebruiken om naar het einde van de berekening te gaan en meer in te voeren.

• U kunt invoegen of overschrijven selecteren als invoer*

die u invoert de tekst op de huidige plaats van de cursor. U kunt schakelen tussen invoegen en overschrijven door de bewerking: #(INS). De cursor verschijnt als “ invoegen en als “ ” voor overschrijven.

Bij alle modellen is schakelen tussen invoegen en overschrijven alleen mogelijk als de

Lineaire invoer/uitvoer modus (pagina 1-27) is geselecteerd.

S Een stap wijzigen

Voorbeeld Verander cos60 in sin60

. Bij overschrijven, vervangt de tekst

” voor

AE?

BBB

S Een stap wissen

Voorbeeld Vervang 369 s s 2 door 369 s 2

BEHA

In de invoegmodus werkt de toets # als Backspace-toets.

S Een stap invoegen

Voorbeeld Vervang 2,362 door sin2,36

ABEV

BBBBB

1-66

I Gebruik van de herhalingsfunctie

De herhalingsfunctie slaat de invoer van de laatste berekening op in het herhalingsgeheugen. De inhoud van het herhalingsgeheugen verschijnt als u drukt op B of op C. Als u drukt op C, verschijnt de berekening met de cursor aan het begin. Als u drukt op B verschijnt de berekening met de cursor op het einde. U kunt de invoer wijzigen en de berekening opnieuw uitvoeren.

• Het herhalingsgeheugen kan enkel gebruikt worden tijdens de Lineaire invoer/uitvoer modus.

Tijdens de Math invoer/uitvoer modus wordt de geschiedenisfunctie gebruikt in plaats van het herhalingsgeheugen. Zie de “Geschiedenisfunctie” (pagina 1-17) voor nadere details.

Voorbeeld 1 Bereken achtereenvolgens

4,12 s 6,4 = 26,368 4,12 s 7,1 = 29,252

C@AECU

BBBB

#(INS)

F@

Na het drukken op , kunt u door te drukken op D of op A de vorige berekeningen, in orde van de laatste naar de eerste (multi-herhalingsfunctie), oproepen. Met C en/of B kunt u de cursor in één van die berekeningen verplaatsen om veranderingen aan te brengen en een nieuwe berekening te maken.

Voorbeeld 2

@ABCDEU

ABCDEFU

D (De laatst ingevoerde berekening)

D (De voorlaatst ingevoerde berekening)

• Het herhalingsgeheugen wordt pas gewist als er een nieuwe bewerking wordt gemaakt.

• Het herhalingsgeheugen wordt dus niet gewist wanneer u drukt op . U kunt dus een

invoer opnieuw oproepen nadat u op hebt gedrukt.

I Iets veranderen in een originele invoer

Voorbeeld 14 w 0 s 2,3 is ingevoerd in plaats van 14 w 10 s 2,3

@C?AB

1-77

Druk op ).

De cursor gaat automatisch op de plaats van de fout staan.

Verander de invoer waar nodig.

Laat opnieuw berekenen. U

I Gegevens kopiëren en plakken via het klembord

U kunt een functie, commando of andere invoer naar het klembord kopiëren (of plakken), en de inhoud van het klembord vervolgens op een andere plaats plakken.

• De volgende procedures gebruiken de Lineaire invoer/uitvoer modus. Voor meer details

over kopiëren en plakken in de Math invoer/uitvoer modus, zie “Kopiëren en plakken via het klembord in de Math invoer/uitvoer modus” (pagina 1-18).

S Het kopieerbereik opgeven

1. Plaats de cursor (I) bij het begin of het einde van het bereik met de te knippen tekst, en druk op G(CLIP). Hierdoor verandert het normale cursorteken in “ ”.

2. Gebruik de cursortoetsen om de cursor te verplaatsen en het bereik met de te kopiëren tekst aan te klikken.

3. Druk op (COPY) om de geselecteerde tekst naar het klembord te kopiëren, en de modus om het kopieerbereik op te geven te verlaten.

De geselecteerde karakters veranderen niet tijdens het kopiëren.

Als u de tekstselectie wilt annuleren zonder te kopiëren, drukt u op ).

S Tekst knippen

1. Plaats de cursor (I) bij het begin of het einde van het bereik met de te knippen tekst, en druk op G(CLIP). Hierdoor verandert het normale cursorteken in “ ”.

1-88

2. Gebruik de cursortoetsen om de cursor te verplaatsen en het bereik met de te knippen tekst te selecteren.

3. Druk op (CUT) om de geselecteerde tekst naar het klembord te knippen.

Bij het knippen worden de oorspronkelijke karakters gewist.

S Tekst plakken

Plaats de cursor op de positie waar u de tekst wilt plakken, en druk op H(PASTE). De inhoud van het klembord wordt op de cursorpositie geplakt.

H(PASTE)

I Catalogusfunctie

De catalogus is een alfabetische lijst met alle beschikbare commando's op dit rekenmachine. U kunt een commando invoeren door de catalogus op te roepen en vervolgens het commando te selecteren.

S De catalogus gebruiken om een commando in te voeren

1. Druk op C(CATALOG) om een alfabetische catalogus weer te geven van de commando’s.

• Het scherm dat eerst verschijnt, is het laatste dat u gebruikte voor invoer van een

commando.

2. Druk op (CTGY) om de categorielijst te openen.

• U kunt deze stap overslaan en direct doorgaan naar U kunt deze stap overslaan en direct doorgaan naarU kunt deze stap overslaan en direct doorgaan naar

stap 5, indien u wilt.

3. Gebruik de cursortoetsen (D, A) om de commandocategorie te markeren; en vervolgens te drukken op (EXE) of U.

• Naar aanleiding hiervan wordt een lijst met commando’s weergegeven, in de categorie die

u selecteerde.

4. Druk op de eerste letter van het commando dat u wilt invoeren. Dit geeft het eerste commando weer dat begint met die letter.

5. Gebruik de cursortoetsen (D, A) om de commandocategorie te markeren; en vervolgens te drukken op (INPUT) of U.

1-99

Voorbeeld De catalogus gebruiken om het commando ClrGraph in te voeren

C(CATALOG)((C)A~AU

Drukken op ) of )(QUIT) sluit de catalogus.

4. De Math invoer/uitvoer modus gebruiken

Wanneer u in het configuratiescherm “Math” als “Input/Output” modus selecteert (zie pagina 1-27), wordt de Math invoer/uitvoer modus ingeschakeld. Hier kunt u bepaalde functies weergeven en in natuurlijke schrijfwijze intoetsen zoals die in uw handboek staan.

• De bewerkingen in dit deel worden uitgevoerd in de Math invoer/uitvoer modus.

- De oorspronkelijke standaardinstelling voor de GRAPH 95/GRAPH 75/GRAPH 35+ is de Math invoer/uitvoer modus. Als u de Lineaire invoer/uitvoer modus wijzigt, schakel terug naar de Math invoer/uitvoer modus voordat u bewerkingen uitvoert in dit deel. Zie “Werken met het configuratiescherm” (pagina 1-26) voor informatie over hoe te schakelen tussen de modi.

- De oorspronkelijke standaardinstelling voor de GRAPH 85 SD/GRAPH 85 is de Lineaire invoer/uitvoer modus. Schakel naar de Math invoer/uitvoer modus vooraleer bewerkingen uit te voeren in dit deel. Zie “Werken met het configuratiescherm” (pagina 1-26) voor informatie over hoe te schakelen tussen de modi.

• In de Math invoer/uitvoer modus worden alle gegevens in invoegmodus (niet in

overschrijfmodus) ingevoerd. Let op: de bewerking #(INS) (zie pagina 1-6) die u in de Lineaire invoer/uitvoer modus gebruikt om gegevens in invoegmodus in te voeren, heeft een totaal andere functie in de Math invoer/uitvoer modus. Meer informatie vindt u onder “Waarden en uitdrukkingen gebruiken als argumenten” (pagina 1-14).

• Tenzij uitdrukkelijk ander aangegeven, worden alle bewerkingen in dit deel in de modus RUN • MAT • MAT• MAT MATMAT uitgevoerd.

I Bewerkingen invoeren in de Math invoer/uitvoer modus

S Functies en symbolen in de Math invoer/uitvoer modus

Met de hieronder aangegeven functies en symbolen kunt u in natuurlijke schrijfwijze gegevens

invoeren in de Math invoer/uitvoer modus. In de kolom “Bytes” staat het aantal geheugenbytes dat voor de invoer in de Math invoer/uitvoer modus wordt gebruikt.

Functie/symbool Intoetsen Bytes

Onechte breuk

Gemengde breuk*

Macht

Square

Negatieve macht (reciproke of omgekeerde)



()

(

1-1010

–1

)

Functie/symbool Intoetsen Bytes



Derdemachtswortel

Machtswortel

V()

(

,(

)

((ex)

J(10x)

log(a,b) (Invoer via het menu MATH*

Abs (absolute waarde) (Invoer via het menu MATH*

Eerste afgeleide*

Tweede Afgeleide*

Integraal*

Sommatieberekening (3)*

(Invoer via het menu MATH*2)7

(Invoer via het menu MATH*2)8

(Invoer via het menu MATH*2)11

Matrix (Invoer via het menu MATH*

Haakjes

Accolades (gebruikt tijdens lijstinvoer)

Vierkante haken (gebruikt tijdens matrixinvoer)

 en 

( { ) en ( } )

( [ ) en ( ] )

) 14*

Gemengde breuken zijn alleen mogelijk in de Math invoer/uitvoer modus.

Meer informatie over de invoer van functies via het functiemenu MATH vindt u onder

“Gebruik van het menu MATH” hieronder.

In de Math invoer/uitvoer modus kunt u geen tolerantiewaarde opgeven. Kies de Lineaire

invoer/uitvoer modus om tolerantiewaarden op te geven.

Voor sommatieberekeningen (3) in de Math invoer/uitvoer modus is de toename (pitch)

altijd 1. Kies de Lineaire invoer/uitvoer modus als u een andere toename wilt gebruiken.

Dit is het aantal bytes voor een matrix van 2 × 2.

S Gebruik van het menu MATH

Druk in de modus RUN • MAT op (MATH) om het menu MATH te openen. Via dit menu kunt u matrices, afgeleiden, integralen enz. in natuurlijke schrijfwijze invoeren.

• {MAT} ... {opent het submenu MAT voor invoer van matrices in natuurlijke schrijfwijze}

• {2s2} ... {invoer van een matrix van 2 × 2}

• {3s3} ... {invoer van een matrix van 3 × 3}

msn} ... {invoer van een matrix met m rijen en n kolommen (tot 6 × 6)}

• {

• {log

b} ... {invoer van de logaritime logaritime logitime logab in natuurlijke schrijfwijze}

• {Abs} ... {invoer van de absolute waarde |X| in natuurlijke schrijfwijze}

(x)

f(x

}

)

}

d/dx} ... {invoer van eerste afgeleide in natuurlijke schrijfwijze

• {

/dx2} ... {invoer van tweede afgeleide in natuurlijke schrijfwijze

dx} … {invoer van integraal in natuurlijke schrijfwijze

• {°

• {3(} … {invoer van sommatie (3) in natuurlijke schrijfwijze

f(x)dx

x=A

1-1111

}

f(x

)

}

S Invoervoorbeelden in de Math invoer/uitvoer modus

In dit deel vindt u enkele voorbeelden van het functiemenu MATH en andere toetsen die u in

de Math invoer/uitvoer modus kunt gebruiken. Let altijd op de juiste cursorpositie wanneer u getallen en gegevens invoert.

Voorbeeld 1 Voer 2

@

+ 1

Voorbeeld 2 Voer de volgende bewerking in

@



V

(

)

Voorbeeld 3 Voer de volgende bewerking in

@(MATH)(E)(

1-1212

1+ x + 1dx

)

T@

Voorbeeld 4 Voer de volgende bewerking in

2 ×

A(MATH)(MAT)(2×2)

@AA

V()AC

CV()ACC@AA

S Als de berekening niet past in het weergavevenster

Een pijl naar rechts, naar links, omlaag of omhoog

betekent dat de berekening doorgaat in de door de pijl aangegeven richting.

Als u een pijl ziet, kunt u met de cursortoetsen naar het

scherm bladeren en de gewenste gegevens bekijken.

1-1313

S Invoerbeperkingen in de Math invoer/uitvoer modus

Door bepaalde uitdrukkingen kan een rekenformule verticaal breder zijn dan één schermregel. De maximaal toegestane verticale breedte van een rekenformule bedraagt ongeveer twee weergaveschermen (120 pixels). Uitdrukkingen die groter zijn, kunt u niet invoeren.

S Waarden en uitdrukkingen gebruiken als argumenten

Een waarde of een uitdrukking die reeds werd ingevoerd, kan worden gebruikt als het argument van een functie. Nadat u “(2+3)” heeft ingevoerd, bijvoorbeeld, kunt u dit omvormen tot het argument van , resulterend in

Voorbeeld

1. Plaats de cursor links van het gedeelte van de uitdrukking waarvan u het argument van de

ingevoegde functie wilt maken.

2. Druk op #(INS).

• Hierdoor verandert het normale cursorteken in een invoegteken ().

(2+3)

3. Druk op V() om de functie  in te voegen.

•  wordt ingevoegd en de uitdrukking tussen haakjes wordt het argument van deze functie.

Zoals hierboven aangetoond, de waarde of de uitdrukking aan de rechterkant van de cursor wordt, na indrukken van #(INS) het argument van de functie die daarna wordt bepaald. Het bereik bevat als het argument is alles tot de eerste open haakjes aan de rechterkant, als er een is, of alles tot de eerste functie aan de rechterkant (sin(30), log2(4), enz.).

Deze capaciteit kan worden gebruikt met de volgende functies.

Functie Intoetsen

Onechte breuk

Macht



V()

Oorspronkelijke

uitdrukking

Uitdrukking na

invoeging

Derdemachtswortel

Machtswortel

log(a,b)

Absolute waarde

(

,(

)

((ex)

J(10x)

(MATH)(log

(MATH)(Abs)

1-1414

Functie Intoetsen

Oorspronkelijke

uitdrukking

Uitdrukking na

invoeging

Eerste afgeleide

Tweede afgeleide

Integraal

Sommatie 3

• Druk in de Lineaire invoer/uitvoer modus op #(INS) om de invoegmodus te activeren. Zie pagina 1-6 voor meer informatie.

(MATH)(

(MATH)(

(MATH)(E)(°

(MATH)(E)(3( )

d/dx)

/dx2)

dx)

S Berekeningen wijzigen in de Math invoer/uitvoer modus

Om berekeningen in de Math invoer/uitvoer modus te wijzigen gaat u vrijwel op dezelfde manier te werk als in de Lineaire invoer/uitvoer modus. Meer informatie vindt u onder “Veranderen van berekeningen” op pagina 1-6.

Houd rekening met de volgende verschillen tussen de Math en Lineaire invoer/uitvoer modus.

• In de Lineaire invoer/uitvoer modus kunt u gegevens in overschrijfmodus invoeren, in de Math invoer/uitvoer modus niet. In de Math invoer/uitvoer modus worden de gegevens altijd op de huidige cursorpositie ingevoegd.

• Als u in de Math invoer/uitvoer modus op # drukt, gaat de cursor één spatie achteruit.

• Merk de volgende bewerkingen van de cursor op die u kunt gebruiken bij het invoeren van een berekening met de Math invoer/uitvoer modus.

Om dit te doen: Drukt u op:

Verplaats de cursor van het einde van de berekening naar het begin Verplaats de cursor van het begin van de berekening naar het einde

I Bewerkingen annuleren en opnieuw uitvoeren

U kunt de volgende procedures gebruiken tijdens de berekeningsinvoer in de Math invoer/ uitvoer modus (tot u drukt op de toets U) om de laatste bewerking met de toets ongedaan te maken en de toetsbewerking opnieuw uit te voeren die u net heeft ongedaan gemaakt.

- Als u het laatste gebruik van de toetsen wilt annuleren, drukt u op: ?#(UNDO).

- Om het intoetsen opnieuw uit te voeren dat u net heeft geannuleerd, drukt u opnieuw op: ?#(UNDO).

• U kunt ook UNDO gebruiken om intoetsen van te annuleren. Na indrukken van om een uitdrukking te wissen die u heeft ingevoerd, drukt u op ?#(UNDO) wat het scherm herstelt naar de weergave voordat u drukt op .

C B

• U kunt ook UNDO gebruiken om intoetsen van te annuleren. Als u drukt op C tijdens de invoer en vervolgens drukt op ?#(UNDO), keert de cursor terug naar de positie voordat u drukte op C.

• De UNDO bewerking is uitgschakeld als het toetsenbord alfanumeriek is vergrendeld. Drukken op ?#(UNDO) als het toetsenbord alfanumeriek is vergrendeld, voert dezelfde annulatiebewerking uit als de toets # alleen.

1-1515

Voorbeeld

@@C

?#(UNDO)

I Resultaten weergeven in de Math invoer/uitvoer modus

Breuken, matrices, en lijsten die in de Math invoer/uitvoer modus worden aangemaakt,

worden in natuurlijke schrijfwijze weergegeven, zoals die in uw handboek staan.

Voorbeeldweergave van resultaten

• Breuken worden weergegeven als onechte breuken of als gemengde breuken, afhankelijk van de instelling “Frac Result” in het configuratiescherm. Zie “Werken met het configuratiescherm” (pagina 1-26) voor nadere details.

• Matrices worden weergegeven in natuurlijke notatie, tot 6 × 6. Een matrix met meer dan zes rijen of kolommen wordt weergegeven in het scherm MatAns, dat ook in de Lineaire invoer/ uitvoer modus wordt gebruikt.

• Lijsten worden weergegeven in natuurlijke notatie tot 20 elementen. Een lijst met meer dan 20 elementen wordt weergegeven in het scherm ListAns, dat ook in de Lineaire invoer/ uitvoer modus wordt gebruikt.

• Een pijl naar links, naar rechts, omlaag of omhoog betekent dat meer gegevens staan in de door de pijl aangegeven richting.

Met de cursortoetsen kunt u in het scherm bladeren en de gewenste gegevens bekijken.

•

• Als u drukt op (DEL)(DEL

L) terwijl een resultaat is geselecteerd, worden het

resultaat en de gebruikte berekening gewist.

1-1616

• Het vermenigvuldigingsteken mag niet worden weggelaten direct vóór een onechte breuk of een gemengde breuk. Voer in dit geval altijd het vermenigvuldigingsteken in.

Voorbeeld:

• A ,, V, of ( intoetsen van ,, V, of (

2 s

AAD

–1

) intoetsen kan niet onmiddellijk gevolgd worden door opnieuw

–1

). Gebruik in dit geval haakjes om de toetscombinaties

gescheiden te houden.

2)–1

Voorbeeld: (3 (3(3

BV(x–1)

I Geschiedenisfunctie

De geschiedenisfunctie bewaart de geschiedenis van rekenuitdrukkingen en resultaten van de Math invoer/uitvoer modus. Er worden maximaal 30 paar rekenuitdrukkingen en resultaten bewaard.

@AU AU

U kunt de rekenuitdrukkingen die bewaard worden door de geschiedenisfunctie ook bewerken en opnieuw laten berekenen. Hierdoor worden alle uitdrukkingen opnieuw berekend, te beginnen met de bewerkte uitdrukking.

Voorbeeld Om “1+2” naar “1+3” te veranderen en de berekening opnieuw uit te

voeren

Voer de volgende bewerking uit a.h.v. het bovenstaande voorbeeld.

DDDDB#BU

• De waarde die opgeslagen is in het laatste resultaatgeheugen hangt altijd af van het resultaat dat verkregen werd a.h.v. de laatst uitgevoerde bewerking. Als de geschiedenisinhoud bewerkingen omvat die het laatste resultaatgeheugen gebruiken, kan het bewerken van een berekening invloed hebben op de waarde in het laatste resultaatgeheugen die gebruikt wordt in navolgende berekeningen.

- Als er een serie berekeningen is die het laatste resultaatgeheugen gebruiken met

inbegrip van de resultaten van de vorige berekening in de volgende berekening, dan zal het bewerken van een berekening invloed hebben op de resultaten van all andere berekeningen die er op volgen.

- Als de inhoud van het laatste resultaatgeheugen deel uitmaakt van de eerste berekening

van de geschiedenis, is de inhoud van het laatste resultaatgeheugen “0” omdat er geen berekening bestaat voor de eerste in de geschiedenis.

1-1717

I Kopiëren en plakken via het klembord in de Math invoer/uitvoer modus

U kunt een functie, commando of andere invoer naar het klembord kopiëren (of plakken), en de inhoud van het klembord vervolgens op een andere plaats plakken.

• In de Math invoer/uitvoer modus kunt u slechts één regel bepalen als het kopieerbereik.

• Het commando CUT wordt alleen in de Lineaire invoer/uitvoer modus ondersteund. Deze functie wordt niet in de Math invoer/uitvoer modus ondersteund.

S Tekst kopiëren

1. Gebruik de cursortoetsen om de cursor te plaatsen in de regel die u wilt kopiëren.

2. Druk op G(CLIP). De cursor verandert in “

3. Druk op (CPY · L) om de geselecteerde tekst naar het klembord te kopiëren.

”.

S Tekst plakken

Plaats de cursor op de positie waar u de tekst wilt plakken, en druk op H(PASTE). De inhoud van het klembord wordt op de cursorpositie geplakt.

I Bewerkingen in de Math invoer/uitvoer modus

Dit deel geeft berekeningsvoorbeelden van de Math invoer/uitvoer modus.

• Voor details over berekeningen, zie “Hoofdstuk 2 Manuele berekeningen”.

S Berekeningen uitvoeren in de Math invoer/uitvoer modus

Voorbeeld Invoer

4×5610



cos

( )

8 = 3

log

123 = 1,988647795

2 + 3 ×

(Hoekeenheid: Rad)

64 − 4 = 10

645U

A(P)3CU

(MATH)(logab) 2C8U ,( 23,(

) 7C123U

) 3C64C4U

= 0,1249387366log

2 5

1,5 + 2,3



∑

1 4

+ 4

73 20

+ x − 6

x = 3

+ 3 =

( )

+ 3x + 4

− 3k + 5) = 55

(

= 52

404

(MATH)(Abs)J34U

25C3()1C4U

1.52.3?(

(MATH)(d/dx)T,3C4

TVT6C3U

(MATH)(E)(°dx) 2TV3T4C1C5U

(MATH)(E)(3)?(K)V

3?(K)5C?(K)C2C6U

1-1818

i)U,

I Matrixberekeningen in de Math invoer/uitvoer modus

S De dimensies van een matrix vastleggen

1. Druk in de modus RUN•MAT • MAT• MAT MATMAT op K(SET UP)(Math)).

2. Druk op (MATH) om het menu MATH te openen.

3. Druk op (MAT) om het volgende menu te openen.

• {2s2} … {invoer van een matrix van 2 × 2}

• {3s3} … {invoer van een matrix van 3 × 3}

msn} … {invoer van een matrix met m rijen en × n kolommen (tot 6 × 6)}

• {

Voorbeeld Maak een matrix van 2 rijen s 3 kolommen

(

Voer het aantal rijen in. AU Voer het aantal kolommen in. BU U

msn)

S Elk element van een matrix een waarde toekennen

Voorbeeld Voer de onderstaande berekening uit

× 8

De volgende bewerking is het vervolg van het rekenvoorbeeld op de vorige pagina.

@C@ACCBBC @BCCCD CECGU

1-1919

S Een matrix die in natuurlijke schrijfwijze is opgemaakt aan een matrix in de

Math invoer/uitvoer modus toewijzen

Voorbeeld Wijs het resultaat toe aan Mat J

A(Mat)(Ans)?

A(Mat)?(J)U

• Als u drukt op # terwijl de cursor linksboven in de matrix staat, wordt de volledige matrix gewist.



I Graph modi en EQUA modus gebruiken in de Math invoer/uitvoer

modus

Met de Math invoer/uitvoer modus in de volgende modi kunt u numerieke uitdrukkingen invoeren zoals die worden geschreven in uw tekstboek en berekeningsresultaten weergeven in natuurlijke schrijfwijze.

Modi die invoer van uitdrukkingen ondersteunen zoals ze voorkomen in tekstboeken:

RUN • MAT, e • ACT, GRAPH, DYNA, TABLE, RECUR, EQUA (SOLV)

Modi die de natuurlijke schrijfwijze ondersteunen:

RUN • MAT, e • ACT, EQUA

De volgende verklaringen tonen Math invoer/uitvoer modus bewerkingen in de modi GRAPH,

DYNA, TABLE, RECUR en EQUA, en natuurlijke weergave van resultaten in de modus EQUA.

• Zie de delen die iedere berekening behandelen voor details hierover.

• Zie “Bewerkingen invoeren in de Math invoer/uitvoer modus” (pagina 1-10) en “Berekeningen uitvoeren in de Math invoer/uitvoer modus” (pagina 1-18) voor details over berekeningen in de Math invoer/uitvoer modus en weergave van de resultaten in de modus RUN • MAT.

e • ACT modus invoerbewerkingen en resultaten zijn dezelfde als die in de modus RUN • MAT. Voor details over berekeningen e • ACT modus, zie “Hoofdstuk 10 eActivity”.

Belangrijk!

• Voor een model waarvan het besturingssysteem werd bijgewerkt tot OS 2.00 uit een oudere OS-versie, worden de Math invoer/uitvoer modus en de resultaatweergave in geen enkele modus, tenzij de modi RUN • MAT en e • ACT.

S Invoer van Math invoer/uitvoer modus in de modus GRAPH

U kunt gebruik maken van de Math invoer/uitvoer modus om grafieken in te voeren in de modi GRAPH, DYNA, TABLE en RECUR.

1-2020

Voorbeeld 1 In de modus GRAPH, voer de functie

vervolgens de grafiek. Zorg er voor dat de standaardinstellingen zijn geconfigureerd in het weergavevenster (V-Window).

KGRAPHTVV()A\

CCTV()ACC\

@U

(DRAW)

Voorbeeld 2 In de modus GRAPH, voer de functie

vervolgens de grafiek. Zorg er voor dat de standaardinstellingen zijn geconfigureerd in het weergavevenster (V-Window).



1 4

−−1

in, en teken

−

x−1dx

in, en teken

KGRAPH*(CALC)(°

@CCTV@AC

T@C?CTU

(DRAW)

dx)

• Invoer van Math invoer/uitvoer modus en weergave van resultaten in de modus EQUA

U kunt de Math invoer/uitvoer modus in de modus EQUA gebruiken voor invoer en weergave zoals in onderstaande voorbeelden geïllustreerd wordt.

• In geval van stelsels eerstegraadsvergelijkingen ((SIML)) en die van een hogere graad

((POLY)), worden de oplossingen weergegeven in natuurlijke schrijfwijze (breuken, , P worden weergegeven met het natuurlijke weergaveformaat) indien dit mogelijk is.

• In het geval van Solver ((SOLV)), kunt u de natuurlijke invoer van de Math invoer/uitvoer

modus gebruiken.

Voorbeeld Om de vierkantsvergelijking

modus

KEQUAK(SET UP)

AAAA(Complex Mode)

(a+b

(POLY)(2)@UBUDUU

i))

1-2121

+ 3x + 5 = 0 op te lossen in de EQUA

5. Menu Optie (OPTN)

In het optiemenu vindt u wetenschappelijke functies en notaties die niet op het toetsenbord van de rekenmachine zijn aangeduid. De inhoud van het optiemenu hangt af van de modus waarin u zich bevindt als u op * drukt.

• Als het toestel is ingesteld voor het twee-, acht-, tien- of zestientallig talselsel, dan verschijnt het optiemenu niet als u drukt op *.

• Voor details over de commando’s bevat in het optiemenu (OPTN), zie het onderwerp “* toets” in de “Lijst met commando’s in de modus PRGM” (pagina 8-39).

• De betekenis van het optiemenu wordt toegelicht in het overeenkomstige deel voor elke werkmodus.

De volgende lijst toont het optiemenu dat wordt weergegeven als de RUN • MAT • MAT• MAT MATMAT of PRGM modus wordt geselecteerd.

• {LIST} ... {functiemenu i.v.m. lijsten}

• {MAT} ... {menu i.v.m. de bewerkingen op matrices}

• {CPLX} ... {menu i.v.m. berekeningen met complexe getallen}

• {CALC} ... {menu i.v.m. het onderzoeken van functies}

• {STAT} ... {menu voor geschatte warden voor statistieken met twee variabelen, verdeling, {menu voor geschatte warden voor statistieken met twee variabelen, verdeling,{menu voor geschatte warden voor statistieken met twee variabelen, verdeling, standaard afwijking, variantie en testfuncties}

• {CONV} ... {menu i.v.m. metrieke omzetting}

• {HYP} ... {menu i.v.m. hyperbolische functies}

• {PROB} ... {menu i.v.m. kansberekeningen}

• {NUM} ... {menu i.v.m. numerieke functies}

• {ANGL} ... {menu i.v.m. hoekeenheden, invoer/omzetting zestigdelige graden}

• {ESYM} ... {menu i.v.m. ingenieursnotatie}

• {PICT} ... {menu voor opslaan/oproepen van grafische gegevens}

• {FMEM} ... {menu i.v.m. functietoetsgeheugens}

• {LOGIC} ... {menu i.v.m. logische operatoren}

• {CAPT} ... {menu i.v.m. het vastleggen van de schermgegevens}

• {TVM} ... {menu i.v.m. financiële berekeningen}

• De PICT, FMEM en CAPT items worden niet weergegeven wanneer “Math” is geselecteerd als invoer/uitvoer modus in het configuratiescherm.

6. Menu variabelen (VARS)

Als u variabelen-gegevens wilt oproepen, drukt u op ) om het menu met variabelengegevens weer te geven.

{V-WIN}/{FACT}/{STAT}/{GRPH}/{DYNA}/{TABL}/{RECR}/{EQUA}/{TVM}/{Str}

• Denk erom dat EQUA en TVM alleen worden weergegeven voor functietoetsen ( en ) wanneer u het menu met de variabelen-gegevens opent in de modus RUN • MAT • MAT• MAT MATMAT of PRGM.

• Als het toestel standaard is ingesteld voor het twee-, acht-, tien- of zestientallig talselsel, dan verschijnt het menu met de variabelen-gegevens niet als u drukt op ).

• Afhankelijk van het model, zijn sommige menu-items niet inbegrepen.

1-2222

• Voor details over de commando's bevat in het menu voor de variabele gegevens (VARS), zie het onderwerp “) toets” in de “Lijst met commando’s in de modus PRGM” (pagina 8-39).

S V-WIN — De instellingen van het weergavevenster oproepen

• {X}/{Y}/{T,θ} ... menu met gegevens voor de {x-as}/{y-as}/{T,θ}

•

{R-X}/{R-Y}/{R-T,θ} ... menu met gegevens voor de {x-as}/{y-as}/{T,θ} op het rechtse

scherm bij een uitgesplitst scherm

• {min}/{max}/{scal}/{dot}/{ptch} ... {minimum}/{maximum}/{schaal}/{puntwaarde*

{toename}

De puntwaarde duidt het weergavebereik (waarde Xmax – Xmin) aan, gedeeld door

de puntbreedte van het scherm (126). De puntwaarde wordt doorgaans automatisch berekend op basis van de minimum- en maximumwaarden. Als u de puntwaarde wijzigt, wordt het maximum automatisch berekend.

S FACT — De vergrotings-/verkleiningsfactor oproepen

• {Xfct}/{Yfct} ... {x-as factor}/{y-as factor}

S STAT — De statistische gegevens met één of twee variabelen oproepen

• {X} … {menu met de x-gegevens voor één of twee variabelen}

• {

n}/{¯x}/{3x}/{3x

van de waarnemingsgetallen}/{som van de waarnemingsgetallen}/{som van de kwadraten}/{standaardafwijking in een populatie}/{standaardafwijking in een steekproef}/{minimum van de waarnemingsgetallen}/{maximum van de waarnemingsgetallen}

}/{σx}/{sx}/{minX}/{maxX} ... {omvang van de steekproef}/{gemiddelde

{Y} ... {y-gegevens voor twee variabelen}

•

• {

ӯ}/{3y}/{3y

}/{3xy}/{σx}/{sy}/{minY}/{maxY} ... {gemiddelde van de waarnemingsgetallen}/{som van de waarnemingsgetallen}/ {som van de kwadraten}/ {som van de producten x en y van de waarnemingsgetallen}/{standaardafwijking in een populatie}/{standaardafwijking in een steekproef}/{minimum van de waarnemingsgetallen}/{maximum van de waarnemingsgetallen}

{GRPH} ... {menu met de grafische gegevens}

•

• {a}/{b}/{c}/{d}/{e} ... {regressie- en multinominiaalcoëfficiënten}

• {r}/{r

} ... {correlatiecoëfficiënt}/{determinatiecoëfficiënt}

• {MSe} ... {gemiddelde van de kwadraten van de fout}

• {Q

}/{Q3} ... {eerste kwartiel}/{derde kwartiel}

• {Med}/{Mod} ... {mediaan}/{modus} van de ingevoerde waarnemingsgetallen

• {Strt}/{Pitch} ... {startwaarde}/{klassenbreedte} van een histogram

{PTS} ... {menu van de recapitulatieve punten}

•

• {x1}/{y1}/{x2}/{y2}/{x3}/{y3} ... {coördinaten van de recapitulatieve punten}

{INPT} ... {statistische ingevoerde waarden}

•

• {n}/{¯x}/{sx}/{n1}/{n2}/{¯x1}/{¯x2}/{s

}/{s

}/{sp} ... {omvang van de steekproef}/

{gemiddelde van steekproef}/{standaardafwijking van steekproef}/{omvang van steekproef 1}/{omvang van steekproef 2}/{gemiddelde van steekproef 1}/{gemiddelde van steekproef 2}/{standaardafwijking van steekproef 1}/{standaardafwijking van steekproef 2}/{standaardafwijking van steekproef p}

1-2323

•

{RESLT} ... {statistische uitgevoerde waarden}

• {TEST} ... {testresultaat oproepen}

• {

p}/{z}/{t}/{Chi}/{F}/{ ˆp}/{ ˆp

}/{ ˆp2}/{df}/{se}/{r}/{r 2}/{pa}/{Fa}/{Adf}/{SSa}/{MSa}/{pb}/{Fb}/

{Bdf}/{SSb}/{MSb}/{pab}/{Fab}/{ABdf}/{SSab}/{MSab}/{Edf}/{SSe}/{MSe}

... {p-waarde}/{z score}/{t score}/{C2 waarde}/{F waarde}/{geschatte proportie van treffers in de steekproef}/{geschatte proportie van steekproef 1}/{geschatte proportie van steekproef 2}/{vrijheidsgraden}/{standaardfout}/{correlatiecoëfficiënt}/ {bepalingscoëfficiënt}/{factor A

p-waarde}/{factor A F waarde}/{factor A

vrijheidsgraden}/{factor A som van kwadratens}/{factor A gemiddelde kwadraten}/ {factor B

p-waarde}/{factor B F waarde}/{factor B vrijheidsgraden}/{factor B som

van kwadraten}/{factor B gemiddelde kwadraten}/{factor AB p-waarde}/{factor AB F waarde}/{factor AB vrijheidsgraden}/{factor AB som van kwadraten}/{factor AB gemiddelde kwadraten}/{fout vrijheidsgraden}/{fout som van kwadraten}/{fout gemiddelde kwadraten}

• {INTR} ... {betrouwbaarheidsinterval resultaten}

ˆp}/{ ˆp

• {Left}/{Right}/{

}/{ ˆp2}/{df} ... {ondergrens van betrouwbaarheidsinterval

(linkergrens)}/{bovengrens van betrouwbaarheidsinterval (rechtergrens)}/{geschatte proportie van treffers in de steekproef}/{geschatte proportie van treffers in de steekproef voor populatie 1}/{geschatte proportie van treffers in de steekproef voor populatie 2}/{vrijheidsgraden}

• {DIST} ... {verdelingsresultaten}

• {p}/{xInv}/{x1Inv}/{x2Inv}/{zLow}/{zUp}/{tLow}/{tUp} ... {verdeling of cumulatieve verdeling resultaten (

p-waarde)}/{inverse Student-t, C

, F, binomiale, Poisson, geometrische of hypergeometrische cumulatieve verdelingsberekening resultaat}/{bovengrens inverse normale cumulatieve verdeling (rechtergrens) of ondergrens (linkergrens}/{bovengrens inverse normale cumulatieve verdeling (rechtergrens)}/{ondergrens normale cumulatieve verdeling (linkergrens)}/ {bovengrens normale cumulatieve verdeling (rechtergrens)}/{Student-t ondergrens cumulatieve verdeling (linkergrens)}/{Student-

t bovengresn cumulatieve verdeling

(rechtergrens)}

S GRPH — De voorschriften van grafieken oproepen

• {Y}/{r} ... {functie met cartesische coördinaten of ongelijkheden}/{voorschrift in poolcoördinaten}

• {{Xt}/{Yt} ... {X-vergelijking}/{Y-vergelijking} van een voorschrift waarin x en y afhangen van een parameter.

• {X} ... {voorschrift van de vorm X=constant}

• Druk op deze toetsen voordat u een waarde invoert om de geheugenzone aan te duiden.

S DYNA — De instellingen bij dynamische grafieken oproepen

• {Strt}/{End}/{Pitch} ... {beginwaarde van het interval}/{eindwaarde van het interval}/ {toename van de parameter}

S TABL — Het interval en de inhoud van een tabel van een (grafiek-)

voorschrift oproepen

• {Strt}/{End}/{Pitch} ... {beginwaarde}/{eindwaarde}/{toename van de waarden in een tabel}

• {Reslt *

De parameter Reslt wordt alleen weergegeven als het menu TABL wordt weergegeven in

de modus RUN

} ... {matrix van de tabel}

•

MAT en PRGM modes.

1-2424

S RECR — Een rijvoorschrift*1, het interval en de inhoud van een tabel van dit

voorschrift oproepen

• {FORM} ... {menu met de gegevens van de rijen}

• {an}/{a {c

• {RANG} ... {menu met de gegevens over een tabel van een rij}

• {Strt}/{End} ... {beginwaarde}/{eindwaarde} van een tabel

• {

• {Reslt*

*1 Een foutmelding verschijnt als u deze handeling uitvoert zonder dat er een grafiek of een

tabel van een voorschrift in het geheugen is opgeslagen.

“Reslt” is alleen beschikbaar in de modus RUN • MAT en PRGM modi.

De inhoud van de opgeroepen tabel wordt tijdens deze handeling automatisch

opgeslagen in het matrixgeheugen voor het laatste resultaat (MatAns).

}/{a

}/{c

}/{bn}/{b

} expressies

}/{b

}/{cn}/{c

}/{c

} ... {an}/{a

}/{a

}/{bn}/{b

}/{b

}/{cn}/

}/{a1}/{a2}/{b0}/{b1}/{b2}/{c0}/{c1}/{c2} ... {a0}/{a1}/{a2}/{b0}/{b1}/{b2}/{c0}/{c1}/{c2} value St}/{bnSt}/{cnSt} ... oorsprong van {an}/{bn}/{cn} de webgrafiek (WEB graph)

} ... {matrix van de tabel*3}

S EQUA — De coëfficiënten en de oplossingen oproepen van (stelsels)*1 *

• {S-Rlt}/{S-Cof} ... {oplossingenmatrix}/{coëfficiëntenmatrix} voor een stelsel van eerstegraadsvergelijkingen met 2 tot 6 onbekenden*

• {P-Rlt}/{P-Cof} ... {oplossingenmatrix}/{coëfficiëntenmatrix} voor een tweede- of derdegraadsvergelijking

De coëfficiënten en oplossingen worden automatisch opgeslagen in het matrixgeheugen

voor het laatste resultaat (MatAns).

In de volgende gevallen krijgt u een foutmelding.

- Geen enkele coëfficiënt werd ingevoerd voor de vergelijking

- Geen enkele oplossing werd gevonden voor de vergelijking

U kunt de gegevens uit het geheugen met de coëfficiënten en oplossingen voor een

eerstegraadsvergelijking niet tegelijk oproepen.

S TVM — De financiële berekeningen oproepen

• {n}/{I%}/{PV}/{PMT}/{FV} ... {betalingsperiodes (afbetalingen)}/{rentevoet per periode}/ {huidige waarde}/{betaling}/{toekomstige waarde}

P/Y}/{C/Y} ... {aantal stortingstermijnen per jaar}/{aantal kapitalisatiemomenten per jaar}

• {

S Str — Str commando

• {Str} ... {geheugen van de string}

7. Programmeermenu (PRGM)

Om het programmeermenu (PRGM) op te roepen, kiest u de modus RUN • MAT • MAT• MAT MATMAT of PRGM vanuit het hoofdmenu en drukt u op )(PRGM). In het submenu (PRGM) verschijnen dan de volgende mogelijkheden.

• {COM} ...... {menu met de programmeercommando’s}

• {CTL} ....... {menu met de controlecommando’s}

• {JUMP} ..... {menu met de sprongcommando’s}

1-2525

• {?} ............ {invoercommando}

• {<} .......... {uitvoercommando}

• {CLR} ....... {menu met de wiscommando’s}

• {DISP} ...... {menu met de weergavecommando’s}

• {REL} ....... {menu met de relationele operatoren bij voorwaardelijke sprongen}

• {I/O} ......... {menu met de invoer-/uitvoer-/transfercommando’s}

• {:} ............. {commando voor meervoudige instructies}

• {STR} ....... {string commando}

Het volgende functietoetsmenu wordt weergegeven als u drukt op )(PRGM) in de RUN • MAT • MAT• MAT MATMAT modus of de PRGM modus wanneer de rekenmachine is ingesteld voor het twee-, acht-, tien- of zestientallig stelsel.

• {Prog} ....... {programma oproepen}

• {JUMP}/{?}/{<}/{REL}/{:}

De functietoetsen werken op dezelfde manier als in de modus Comp. Meer informatie over de submenu’s van de programmeercommando’s vindt u onder

“Hoofdstuk 8 Programmeren”.

8. Werken met het configuratiescherm

In elke modus is er een scherm waarin u de actuele instellingen (= configuratie) voor die modus kunt nakijken en eventueel wijzigen. Dit scherm is het configuratiescherm. De configuratie van een modus kunt u als volgt aanpassen.

S De configuratie van een modus veranderen

1. Kies het gewenste pictogram en druk op U om in het normale werkscherm van die modus te komen. Hier is dat de modus RUN • MAT • MAT• MAT MATMAT modus.

2. Druk nu op K(SET UP) om het configuratiescherm van de gekozen modus weer te geven.

• Dit configuratiescherm is maar een voorbeeld. Naar

gelang van de gekozen modus en de actuele instelling kan een ander scherm verschijnen.

3. Gebruik de cursortoetsen D en A om de parameter aan te klikken waarvan u de instelling wilt veranderen.

4. Druk nu op een functietoets (van  tot ) die onder de gewenste instelling staat.

5. Nadat u de nodige veranderingen hebt aangebracht, drukt u op ) om het configuratiescherm te sluiten.

1-2626

I Bewerken van een configuratiescherm met behulp van de

functietoetsen

In dit deel wordt uitgelegd welke instellingen u met de functietoetsen in het configuratiescherm

kunt activeren.

S Input/Output (invoer/uitvoer modus)

• {Math}/{Line}*1 ... {Math}/{Linear} invoer/uitvoer modus

De oorspronkelijke standaardinstelling voor de GRAPH 85 SD (OS 2.00)/GRAPH 85 (OS

2.00) is de Lineaire invoer/uitvoer modus.

S Mode (modus van de basisberekeningen/twee-, acht-, tien- en zestientallig

talstelsel)

• {Comp} ... {algemene rekenmodus}

• {Dec}/{Hex}/{Bin}/{Oct} ... {tientallig}/{zestientallig}/{tweetallig}/{achttallig}

S Frac Result (weergaveformaat resultaat breukwaarde)

• {d/c}/{ab/c} .... {onechte}/{gemengde} breuk

S Func Type (voorschrifttype)

Als u een van de volgende functietoetsen indrukt, verandert ook de functie van de toets T.

• {Y=}/{r=}/{Parm}/{X=} ... Grafiek met {voorschrift in cartesische coördinaten (Y=

{voorschrift in poolcoördinaten}/{voorschrift waarin x en y afhangen van een parameter}/ {voorschrift in cartesische coördinaten (X= f (y) type)}

• {Y>}/{Y<}/{YP}/{YO} ... Grafische voorstelling van een ongelijkheid {

{ybf(x)}

• {X>}/{X<}/{XP}/{XO} ... Grafische voorstelling van een ongelijkheid {

{xbf(y)}

y>f(x)}/{y<f(x)}/{yrf(x)}/

x>f(y)}/{x<f(y)}/{xrf(y)}/

f (x) type)}/

S Draw Type (tekenen van een grafiek)

• {Con}/{Plot} ... {een lijn door (berekende) punten}/{enkel (berekende) punten}

S Derivative (weergave van een afgeleid getal)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave} in een tabel en bij het aflezen van coördinaten

S Angle (hoekeenheden)

• {Deg}/{Rad}/{Gra} ... {zestigdelige graden}/{radialen}{honderddelige graden}

S Complex Mode

• {Real} ... {alleen berekening in reële getallen}

a+bi}/{rθ} ... weergave van een berekening met een complex getal in {cartesische

• {

coördinaten}/{poolcoördinaten}

S Coord (coördinaten van de grafische cursor)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

S Grid (grafiekraster)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

1-2727

S Axes (assen)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

S Label (naam van de assen)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

S Display (weergave van getallen)

• {Fix}/{Sci}/{Norm}/{Eng} ... instellen van {het aantal decimalen}/{het aantal beduidende

cijfers}/{het interval van de wetenschappelijke schrijfwijze}/{de ingenieursnotatie}

S Stat Wind (instellen van het venster voor statistische grafieken)

• {Auto}/{Man} ... {automatisch}/{manueel}

S Resid List (weergave van de verticale afwijking)

• {None}/{LIST} ... {zonder berekening}/{aanduiding van een lijst voor het opslaan van de

berekende verticale afwijkingen}

S List File (toekennen van een lijstnummer)

• {FILE} ... {kent een lijstnummer toe}

S Sub Name (naam van de lijst)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

S Graph Func (weergave van het voorschrift)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

S Dual Screen (uitsplitsen van het scherm in twee delen)

• {G+G}/{GtoT}/{Off} ... {grafiek in beide delen van het uitgesplitste scherm}/{grafiek in het

ene deel en cijfertabel in het andere deel}/{opheffen van het uitgesplitste scherm}

S Simul Graph (tekenen van meerdere grafieken op één scherm)

• {On}/{Off} ... {actief (alle grafieken worden gelijktijdig getekend)}/{niet-actief (de grafieken

worden één na één getekend)}

S Background (achtergrond)

• {None}/{PICT} ... {zonder achtergrond}/{mogelijkheid om achtergrond te creëren}

S Sketch Line (lijnstukken bijtekenen)

• { }/{ }/{ }/{ } ... {normale lijn}/{dikke lijn}/{onderbroken lijn}/{stippellijn}

S Dynamic Type (dynamische grafieken)

• {Cnt}/{Stop} ... {blijft continu tekenen}/{stopt na 10 maal tekenen}

S Locus (instelling voor het over elkaar tekenen van dynamische grafieken)

• {On}/{Off} ... {over elkaar op hetzelfde scherm}/{per grafiek een nieuw scherm}

S Y=Draw Speed (tekensnelheid van dynamische grafieken)

• {Norm}/{High} ... {normale snelheid}/{hoge snelheid}

1-2828

S Variable (instellen voor het maken van tabellen en grafieken)

• {RANG}/{LIST} ... {domein van de variabele in een tabel}/{berekenen van de

tabelwaarden}

S 3 Display (instellen voor de weergave van partieelsommen 3)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

S Slope (instellen van de weergave van de richtingscoëfficiënt (m) van de

raaklijn in een punt van een kegelsnede)

• {On}/{Off} ... {weergave}/{geen weergave}

S Payment (berekenen van een betalingsperiode)

• {BGN}/{END} ... berekent het {begin}/{einde} van een betalingsperiode

S Date Mode (instellen van het aantal dagen in een jaar)

• {365}/{360} ... interestberekening voor een jaar met {365}*1/{360} dagen

U moet een jaar met 365 dagen gebruiken bij datumberekening in de financiële modus U moet een jaar met 365 dagen gebruiken bij datumberekening in de financiële modusU moet een jaar met 365 dagen gebruiken bij datumberekening in de financiële modus

TVM. Zo niet verschijnt een foutmelding.

S Periods/YR. (specificaties van de betalingsinterval)

• {Annu}/{Semi} ... {jaarlijks}/{halfjaarlijks}

S Ineq Type (ongelijke opvulspecificatie)

• {AND}/{OR} ... Bij het maken van een grafiek van meerdere ongelijkheden, {vul zones

waar alle ongelijkheidscondities worden voldaan}/{vul zones waar iedere ongelijkheidsconditie wordt voldaan}

S Simplify (resultaat auto/manuele herleidingsspecificatie)

• {Auto}/{Man} ... {automatisch verminderen en weergeven}/{weergeven zonder

verminderen}

S Q1Q3 Type (Q1/Q3 berekeningsformules)

• {Std}/{OnData} ... {Deel totale populatie in zijn centerpunt tussen boven- en onder-

groepen, met de mediaan van de ondergroep Q1 en de mediaan van de bovengroep Q3}/{Bereken de waarde van het element waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 1/4 en dichtst bij 1/4 Q1 en de waarde van het element waarvan de cumulatieve frequentieverhouding groter is dan 3/4 en dichtst bij 3/4 Q3}

Op een GRAPH 85 serie rekenmachine die vanuit een vorige versie OS is bijgewerkt tot

een OS 2.00, is “Std” de eerste standaard instelling.

Niet inbegrepen in de GRAPH 35+.

S Auto Calc (automatische spreadsheet-berekening)

• {On}/{Off} ... de formules automatisch {uitvoeren}/{niet uitvoeren}

S Show Cell (weergave van cellen in spreadsheet)

• {Form}/{Val} ... {formule}*1/{waarde}

S Move (richting van de cursor in cel van spreadsheet)*2

• {Low}/{Right} ... {naar beneden}/{naar rechts}

1-2929

*1 Selectie van “Form” (formule) doet een formule in de cel als een formule verschijnen. Het

“Form” heeft geen effect op de overige gegevens in de cel.

Geef aan in welke richting de celcursor beweegt als u drukt op U om de celinvoer op

te slaan, wanneer het commando Sequence een getallentabel aanmaakt, en wanneer u gegevens uit het lijstgeheugen oproept.

9. Schermgegevens vastleggen

Tijdens de bediening van de rekenmachine kunt u de huidige scherminhoud vastleggen en opslaan in een intern geheugen.

S De scherminhoud vastleggen

1. Bedien de rekenmachine en open het scherm dat u wilt vastleggen.

2. Druk op A(CAPTURE).

• Er wordt een dialoogvenster geopend waarin u het

geheugengebied kunt selecteren.

3. Geef een waarde van 1 tot 20 in en druk daarna op U.

• De scherminhoud wordt vastgelegd en opgeslagen in het geheugengebied “Capt

de ingevoerde waarde).

• U kunt de inhoud niet vastleggen van een scherm met de melding dat een fout is opgetreden

of dat gegevens worden overgebracht.

• Als er onvoldoende ruimte in het hoofdgeheugen is om de scherminhoud op te slaan, wordt

een geheugenfout weergegeven.

n” (n =

S De scherminhoud uit het geheugen oproepen

Deze bewerking kan enkel gebruikt worden tijdens de Lineaire invoer/uitvoer modus.

1. In de RUN • MAT modus, druk op *(E)(E) (CAPT)(RCL).

2. Voer een geheugencijfer in van 1 tot 20, en druk vervolgens op U.

• Geeft het beeld weer van het intern geheugen dat door het nummer wordt aangeduid.

3. Druk op ) om het invoerscherm te sluiten en terug te keren naar het scherm waar u startte in stap 1.

• U kunt ook het commando RclCapt gebruiken om de scherminhoud uit het geheugen op te

roepen.

1-3030

10. Als er een probleem blijft bestaan…

Als u met de rekenmachine problemen ondervindt, doe dan eerst het volgende alvorens ervan uit te gaan dat het toestel niet goed werkt.

I Opnieuw naar de standaardinstellingen

1. Kies in het hoofdmenu de modus SYSTEM.

2. Druk op (RSET).

3. Druk op (STUP), en druk daarna op (Yes).

4. Druk op )K om terug te keren naar het hoofdmenu.

Kies nu opnieuw de modus waarin u wilt werken en voer de berekening nogmaals uit terwijl u controleert wat op het scherm gebeurt.

I Opnieuw starten en initialiseren

S Opnieuw starten

Indien de rekenmachine abnormaal werkt, kunt u opnieuw starten door te drukken op de knop RESTART (knop P). Merk echter op dat u de knop RESTART alleen kunt gebruiken als een laatste redmiddel. Normaal, start het drukken op de knop RESTART het besturingssysteem van de rekenmachine, dus blijven programma’s, grafische functies en andere gegevens in het geheugen van de rekenmachine behouden.

Knop

Knop RESTART

RESTART

GRAPH 95

GRAPH 95 GRAPH 75

GRAPH 75

Belangrijk!

De rekenmachine maakt een back-up van gebruikersgegevens (hoofdgeheugen) als u het uitschakelt en laadt deze gegevens opnieuw op bij het inschakelen.

Als u drukt op de knop RESTART, start de rekenmachine opnieuw en laadt de gegevens uit de back-up. Dit betekent dat als u op de knop RESTART drukt na het bewerken van een programma, een grafische functie, of andere gegevens, alle gegevens zonder back-up verloren gaan.

GRAPH 35+

GRAPH 85 SD

GRAPH 85 SD GRAPH 85

GRAPH 85

Knop P

S Initialiseren

Gebruik initialiseren als u alle huidige gegevens uit het geheugen wilt verwijderen en alle modi-instellingen doen terugkeren naar de standaardinstellingen.

Maak voor de initialisatie eerst een schriftelijke kopie van alle belangrijke gegevens. Voor details, zie “Initialiseren (Reset)” (pagina 12-4).

1-3131

I Waarschuwing bij te zwakke batterijen

Mocht het volgende scherm verschijnen, schakel dan onmiddellijk de rekenmachine uit en vervang de batterijen zoals elders vermeld.

Blijft u het toestel verder gebruiken zonder de batterijen te vervangen, dan wordt de stroomtoevoer automatisch onderbroken om de geheugeninhoud te kunnen bewaren. De rekenmachine kan dan niet meer opnieuw worden ingeschakeld, en de geheugeninhoud kan mogelijk beschadigd raken of volledig verloren gaan.

• Er kunnen geen gegevens worden uitgewisseld wanneer de waarschuwing “Low battery” op

het scherm verschijnt.

1-3232

Hoofdstuk 2 Manuele berekeningen

1. Basisberekeningen

I Rekenkundige berekeningen

• Voer rekenkundige bewerkingen in zoals ze geschreven zijn, van links naar rechts.

• Gebruik de toets  om het toestandsteken ‘-’ in te voeren.

• De bewerkingen worden inwendig berekend met een mantisse met 15 cijfers. Het

eindresultaat wordt afgerond op een mantisse met 10 cijfers vooraleer het op het scherm verschijnt.

Zoals gebruikelijk hebben vermenigvuldiging en deling voorrang op de optelling en de aftrekking.

•

Voorbeeld Invoer

56 × (–12) ÷ (–2,5) = 268,8

(2 + 3) × 10

2 + 3 × (4 + 5) = 29

= 0,3

4 × 5

De sluithaakjes op het einde (onmiddellijk vóór de toets U) mogen worden weggelaten,

hoeveel het er ook zijn.

= 500

56122.5U

2312U

2345U*

645U

I Aantal decimalen, aantal beduidende cijfers, interval voor de

wetenschappelijke schrijfwijze

• Zelfs nadat er een aantal decimalen of beduidende cijfers zijn vastgelegd, worden de

interne berekeningen nog altijd uitgevoerd met een mantisse met 15 cijfers, en worden de resultaten nog altijd opgeslagen met een mantisse met 10 cijfers. Gebruik Rnd in het menu van de numerieke berekeningen (NUM) op pagina 2-12 om de resultaten af te ronden op het vastgelegde aantal decimalen of beduidende cijfers.

• De instelling van het aantal decimalen (Fix) of het aantal beduidende cijfers (Sci) blijven

gelden zolang u ze niet wijzigt of totdat u de instelling voor de wetenschappelijke weergave (Norm) wijzigt.

[SET UP]- [Display] -[Fix] / [Sci] / [Norm]

Voorbeeld 1 100 w 6 = 16,66666666...

Voorwaarde Invoer Weergave

1006U

4 decimalen

5 beduidende cijfers

Opnieuw naar de standaardinstelling

De weergegeven resultaten zijn afgerond op het aantal vastgelegde decimalen.

K(SET UP) DD

(Fix)CU)U

K(SET UP) DD

(Sci)DU)U

K(SET UP) DD

(Norm))U

2-11

16.66666667

16.6667

*1*

1.6667

16.66666667

+01

*1*

Voorbeeld 2 200 w 7 s 14 = 400

Voorwaarde Invoer Weergave

200714U

3 decimalen

K(SET UP) DD

(Fix)BU)U

Berekening blijft gebruik maken van weergave met 10 weergave met 10 cijfers

2007U



14U

Ans s

• Wordt dezelfde berekening gemaakt met een vastgelegd aantal cijfers, dan krijgt u:

2007U

Het tussenresultaat wordt ook afgerond op het aantal vastgelegde decimalen in het

*(E)(NUM)UM)M)(Rnd)U



14U

Ans s

configuratiescherm.

2007U

U kunt ook het aantal decimalen opgeven om interne waarden af te ronden voor een specifieke

(E)(RndFi)(Ans)2



14U

RndFix(Ans,2)

Ans s

berekening. (Voorbeeld: Afronden op twee decimalen)

400

400.000

28.571

400.000

28.571

399.994

28.571

28.570

399.980

I Voorrangsregels bij berekeningen

Deze rekenmachine gebruikt echte logische algebra bij het rekenen en volgt daarbij dus de volgende voorrangsregeling:

 Functies van Type A

• Transformatie van coördinaten Pol (

x, y), Rec (r,

• Functies met haakjes (zoals afgeleiden, integralen, 3, etc.)

d/dx, d

/dx2, °dx, 3, Solve, FMin, FMax, ListmMat, Fill, Seq, SortA, SortD, Min, Max,

Median, Mean, Augment, MatmList, P(, Q(, R(, t(, RndFix, logab

• Samengestelde functies*

, List, Mat, fn, Yn, rn, Xtn, Ytn, Xn  Functies van Type B Bij deze functies wordt eerst de waarde ingevoerd en dan op de functietoets gedrukt.

, x–1, x!, 60-delige graden: ° ’ ”, ingenieurssymbolen ENG, hoekeenheid °, r,

 Machten, wortels ^(xy), x  Breuken

a +

 Vermenigvuldiging met weglating van het teken vóór P, of vóór een naam van een

geheugen of variabele: 2P, 5A, Xmin, F Start, etc.  Functies van Type C Bij deze functies wordt eerst op de functietoets gedrukt en wordt daarna de waarde

ingevoerd.

)

2-22

, 3, log, In, ex, 10x, sin, cos, tan, Asn, Acs, Atn, sinh, cosh, tanh, sinh–1, cosh–1, tanh–1,

(–), d, h, b, o, Neg, Not, Det, Trn, Dim, Identity, Ref, Rref, Sum, Prod, Cuml, Percent, List,

Abs, Int, Frac, Intg, Arg, Conjg, ReP, ImP  Vermenigvuldiging met weglating van het teken vóór functies van Type A, functies van Type

C en haakjes

23, A log2, etc.  Permutatie, combinatie

nPr, nCr

 Commando’s voor metrieke omzetting  s, ÷, Int÷, Rnd  +, –  Relationele operatoren =, x, >, <, r, b  And (logische operator), and (logische bewerking)  Or (logische operator), Xor (logische operator), or, xor, xnor (logische bewerking)

U kunt de inhoud van meerdere functietoetsgeheugens (fn) of grafiekgeheugens (Yn, rn,

Xtn, Ytn, Xn) combineren in samengestelde functies. Als u bijvoorbeeld fn1(fn2) opgeeft, krijgt u de samengestelde functie fn1°fn2 (zie pagina 5-7). Een samengestelde functie kan uit maximaal vijf functies bestaan.

Voorbeeld 2 + 3 s (log sin2P

+ 6,8) = 22,07101691 (hoekeenheid = Rad)

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (3), van een extremum (maximum/minimum), van een nulpunt (Solve), RndFix of logab gebruiken als term van een afgeleid getal (RndFix).

• Meerdere functies met dezelfde voorrangsregeling in serie gebruikt, worden van rechts naar

links uitgerekend.

In 120 m ex{In( 120)}

Zo niet, wordt de berekening van links naar rechts uitgevoerd.

• Samengestelde functies worden van rechts naar links uitgevoerd.

• Wat tussen haakjes staat heeft de grootste voorrang.

I Weergave berekening irrationele getal

U kunt de rekenmachine configureren om resultaten in irrationele getallen weer te geven (inclusief  of P) door “Math” te selecteren voor de modus “Input/Output” in het configuratiescherm.

Voorbeeld 2 + 8 = 32 (Input/Output: Math)

V()ACV()GU

(alleen op de GRAPH 95/GRAPH 75/GRAPH 35+)

2-33

S Resultaatweergave met 

Weergave van een resultaat in het formaat  wordt ondersteund voor het resultaat met  in tot twee termen. Berekeningsresultaten in  krijgen de volgende vormen.

• Dit zijn de bereiken voor ieder van de coëfficiënten (a, b, c, d, e, f) die kunnen worden

weergegeven in het formaat . 1  0 

• In de volgende gevallen kan het berekeningsresultaat worden weergegeven in het formaat

 zelfs indien de coëfficiënten ( Een formaat  resultaat gebruikt een gewone noemer.

Gezien het resultaat een gewone noemer gebruikt, kan het berekeningsresultaat nog worden weergegeven met gebruik van  zelfs als de coëfficiënten ( overeenkomstige bereiken van de coëfficiënten vallen (a, c, d).

Voorbeeld:

ab, p d p ab, p

a < 100, 1 < b < 1000, 1  c < 100 d < 100, 0  e < 1000, 1  f < 100

a'b

d'e

10'3 + 11'2

a'b

+ d´

110

d'e

a, c, d) buiten de bovenvermelde bereiken vallen.

* c´ is het kleinste gemeen veelvoud van c en f.

a´, c´, d´) buiten de

Voorbeelden berekening

Deze berekening: Levert dit type weergave:

2 s (3 – 25 ) = 6 – 45  formaat

352 s 3 = 148,492424 (=

150'2

23 s (5 – 23 ) = 35,32566285 (=

2 + 3 + 8 = 3 + 32  formaat

Tientallig omdat de waarden buiten het bereik vallen.

Tientallig omdat het resultaat drie termen bevat.

• Het resultaat wordt weergegeven als een decimaal getal, zelfs indien een tussenresultaat

groter is dan twee termen.

= 8,485281374*

2 + '3 + '6

= 5,595754113*

105

2)*

115

– 463)*

Tientallig

Voorbeeld: (1 + 2 + 3) (1 – 2 – 3) (= – 4 – 26) = –8,898979486

• Als de berekeningsformule een  term heeft en de term kan niet worden weergegeven als

een breuk, wordt het resultaat weergegeven als een decimaal getal. Voorbeeld: log3 + 2 = 1,891334817

2-44

S Resultaatweergave met P

Een resultaat wordt weergegeven als P in de volgende gevallen.

• Als het resultaat kan worden weergegeven in de vorm van

n is een geheel getal tot |10

• Als het resultaat kan worden weergegeven in de vorm van Maar, {aantal

bovenstaande

drie.*

*1 Als c < b, wordt het aantal a, b, en c cijfers geteld als de breuk wordt omgezet van een

onechte breuk (

a cijfers + aantal b cijfers + aantal c cijfers} moet 9 of minder zijn als

a +

) naar een gemengde breuk (

wordt herleid.*1*2 Het maximum aantal toegestane c cijfers is

a +

Als “Manual” is insteld in de instelling “Simplify” van het configuratiescherm, wordt

het resultaat mogelijk weergegeven als een decimaal getal, zelfs indien aan deze voorwaarden is voldaan.

Voorbeelden berekening

Deze berekening: Levert dit type weergave:

78Ps 2 = 156PP formaat

a +

P of

11111104

129

1619

123456P s 9 = 3490636,164 (=(=

105 +

2 +

Tientallig omdat het gehele gedeelte van het resultaat |106| is of hoger.

Tientallig mdat het aantal cijfers van de noemer vier is of groter voor de

568 824

258

3238

P = 105 +

6,533503684

P =

103

2 +

P)**

Tientallig

P formaat

Tientallig

a +

I Vermenigvuldigen zonder vermenigvuldigingsteken

In alle volgende bewerkingen mag het vermenigvuldigingsteken (s) worden weggelaten.

• Vóór functies van Type A ( op pagina 2-2) en functies van Type C ( op pagina 2-2),

behalve het toestandsteken

Voorbeeld 1 2sin30, 10log1,2, 2

• Vóór constanten, namen van een variabele/geheugen

, 2Pol(5, 12), etc.

P vorm.

Voorbeeld 2 2P, 2AB, 3Ans, 3Y

• Vóór een openingshaakje

Voorbeeld 3 3(5 + 6), (A + 1)(B – 1), etc.

1, etc.

I Overschrijding van de geheugencapaciteit en fouten

Het overschrijden van het toegelaten getalinterval bij een invoer of een berekening, of een poging om een niet-toegelaten waarde in te voeren, laat een foutmelding op het scherm

2-55

verschijnen. Als dat gebeurt, is elke andere handeling onmogelijk. U vindt meer informatie over fouten in de “Lijst met mogelijke foutmeldingen” op pagina A-1.

• Als een foutmelding verschijnt, zijn de meeste toetsen van de rekenmachine niet meer actief.

Druk op ) om de fout op te heffen en de normale werking verder te zetten.

I Geheugencapaciteit

Elke keer als u op een toets drukt, worden één byte of twee bytes geheugenruimte gebruikt. Voor de volgende functies is één byte nodig: @, A, B, sin, cos, tan, log, In, , en P. Er zijn ook functies die twee bytes geheugenruimte gebruiken, zoals

Return, DrawGraph, SortA(, PxIOn, Sum, en

• Het benodigde aantal bytes om functies en commando’s in te voeren in de Lineaire invoer/

uitvoer modus is anders dan in de Math invoer/uitvoer modus. Voor details over het aantal

benodigde bytes voor elke functie in de Math invoer/uitvoer modus, zie pagina 1-10.

d/dx(, Mat, Xmin, If, For,

2. Speciale functies

I Berekeningen met variabelen

Voorbeeld Invoer Weergave

193,2 ÷ 23 = 8,4

193,2 ÷ 28 = 6,9

193.2??T(A)U

?T(A)23U

?T(A)28U

I Geheugen

S Variabelen (alfa-geheugen)

Dit toestel kan in 28 variabelen getallen opslaan om ze in berekeningen te gebruiken. U kunt variabelen gebruiken om waarden op te slaan die u wenst te gebruiken in berekeningen. Variabelen worden benoemd met letters uit het alfabet (a tot z), plus r en Q. In de variabelen kunnen getallen worden opgeslagen die (in wetenschappelijke schrijfwijze) een mantisse hebben met ten hoogste 15 cijfers en een exponent met ten hoogste 2 cijfers.

• De inhoud van de variabelen blijft ook behouden als u het toestel uitschakelt.

193.2

8.4

6.9

S Waarde aan een variabele toekennen

[waarde] ? [naam van de variabele] U

Voorbeeld 1 Ken 123 toe aan de variabele A

@AB??T(A)U

2-66

Voorbeeld 2 Voeg 456 toe aan de variabele A en sla het resultaat op in de variabele B

?T(A)CDE? ?J(B)U

S Dezelfde waarde toekennen aan meer dan één variabele

[waarde]?[naam van de eerste variabele]?(~)[naam van de laatste variabele]U

• U mag “

Voorbeeld Ken de waarde 10 toe aan de variabelen A tot F

@???T(A) ?(~)?R(F)U

r” of “

Q

” niet gebruiken als naam voor een variabele.

S Geheugen van de string

U kunt tot 20 strings opslaan (genoemd Str 1 tot Str 20) in het geheugen voor de string. Opgeslagen strings kunnen worden uitgevoerd naar het scherm en gebruikt in functies en commando’s die het gebruik van strings ondersteunen als argumenten.

Voor details over berekeningen, zie “Strings” (pagina 8-19).

Voorbeeld Een string “ABC” toewijzen aan Str 1 en vervolgens Str 1 weergeven op

het scherm

?( J(B)((C)(”)?(Heft vergrendeling van alfanumerieke invoer op.)

-LOCK)(”)T(A)

?)(E)(Str)@U

(Str)@U

String wordt links uitgevuld.

• De bovenstaande bewerking wordt uitgevoerd tijdens de Lineaire invoer/uitvoer modus. Deze

functie wordt niet in de Math invoer/uitvoer modus ondersteund.

S Functiegeheugen [OPTN]-[FMEM]

De geheugens die aan de functietoetsen gekoppeld zijn, dienen om vaak terugkerende uitdrukkingen op te slaan, zodat u ze met één toetsindruk opnieuw kunt invoeren. Voor langdurige opslag is het raadzaam de modus GRAPH te gebruiken voor uitdrukkingen en de modus PRGM voor programma’s.

• {STO}/{RCL}/{fn}/{SEE} ... {slaat een uitdrukking op}/{roept een uitdrukking op}/{voert een

uitdrukking in een bewerking in}/{lijst van de opgeslagen uitdrukkingen}

2-77

S Een voorschrift opslaan

Voorbeeld Sla de uitdrukking (A+B) (A–B) op in het geheugen van de functietoets 1

?T(A)?J(B) ?T(A)?J(B)

*(E)(E)(FMEM) (STO)@U

)))

• Is er reeds een uitdrukking opgeslagen in het geheugen van een functietoets en kent u

opnieuw een uitdrukking toe aan datzelfde geheugen, dan wordt de oude uitdrukking gewist

en de nieuwe opgeslagen.

• U kunt ook gebruik maken van ? om een functie op te

slaan in het functiegeheugen in een programma. In dit geval

moet u de functie schrijven tussen dubbele aanhalingstekens.

S Een voorschrift oproepen

Voorbeeld Roep de functie opgeslagen in het geheugen van functietoets 1 opnieuw

*(E)(E)(FMEM) (RCL)@U

• De opgeroepen functie verschijnt op de plaats waar de cursor zich bevond.

S Een functie als variabele oproepen

B??T(A)U @??J(B)U *(E)(E)(FMEM)(fn) @AU

S De lijst met de opgeslagen functies weergeven

*(E)(E)(FMEM) (SEE)

2-88

S Een voorschrift wissen

Voorbeeld Wis de inhoud van het geheugen met functietoets 1

*(E)(E)(FMEM) (STO)@U

• In feite slaat u een nieuwe uitdrukking op, maar omdat er geen uitdrukking op het scherm

staat, wordt het geheugen met leegte overschreven.

I Functie voor het laatste resultaat

Deze functie slaat telkens u drukt op U het laatste resultaat op in het geheugen voor het laatste resultaat (Answer), tenzij er een foutmelding verschijnt wanneer u drukt op U. Het resultaat wordt opgeslagen in het geheugen voor het laatste resultaat.

• In het geheugen voor het laatste resultaat kan een getal worden opgeslagen met een

mantisse met 15 cijfers en een exponent met 2 cijfers.

• Het geheugen voor het laatste resultaat wordt niet gewist als de toets wordt ingedrukt of

als het toestel wordt uitgezet.

S Het laatste resultaat opnieuw gebruiken in een berekening

Voorbeeld 123 + 456 = 579

789 – 579 = 210

@ABCDEU FGH(Ans)U

• In de Math invoer/uitvoer modus, verschilt de bewerking voor oproep van de inhoud van het

geheugen voor het laatste resultaat van de bewerking in de Lineaire invoer/uitvoer modus.

Zie de “Geschiedenisfunctie” (pagina 1-17) voor nadere details.

• Bij een bewerking die een waarde toekent aan een alfa-geheugen (zoals

D??J(B)U), wordt de geheugeninhoud bijgewerkt in de Math invoer/uitvoer

modus, maar niet in de Lineaire invoer/uitvoer modus.

2-99

I Verder rekenen na een tussenresultaat

Het toestel geeft u de mogelijkheid om op een eenvoudige manier een tussenresultaat te berekenen en dan verder te gaan.

Voorbeeld 1 w 3 =

1 w 3 s 3 =

@BU (en dan verder)BU

Deze werkwijze kan ook worden toegepast met functies van Type B (

), x, ° ’ ”, etc.

, x–1, x!, pagina 2-2), +, –,

3. De hoekeenheid en weergave van getallen instellen

Voordat u aan een berekening begint, moet u de gewenste hoekeenheid en weergave van getallen opgeven in het configuratiescherm.

I De hoekeenheid instellen [SET UP]- [Angle]

1. Open het configuratiescherm en klik “Angle” aan.

2. Druk op de functietoets die de gewenste hoekeenheid oproept. Druk daarna op ).

• {Deg}/{Rad}/{Gra} ... {zestigdelige graden}/{radialen}/{honderddelige graden}

• De relatie tussen zestigdelige graden, radialen en honderddelige graden is de volgende: 360° = 2P radialen = 400 gr 90° = P/2 radialen = 100 gr

I De weergave van getallen instellen [SET UP]- [Display]

1. Open het configuratiescherm en klik “Display” aan.

2. Druk op de functietoets die de gewenste weergave oproept. Druk daarna op ).

• {Fix}/{Sci}/{Norm}/{Eng} ... {vast aantal decimalen}/{aantal beduidende cijfers}/{norm voor

de wetenschappelijke schrijfwijze}/{ingenieursnotatie}

S Het aantal cijfers na de komma instellen (Fix)

Voorbeeld Kies voor twee cijfers na de komma

(Fix)AU

Druk op de functietoets die onder het gewenste aantal staat (n = 0 tot 9).

• De resultaten worden afgerond op het gekozen aantal decimalen.

2-1010

S Het aantal beduidende cijfers aanduiden (Sci)

Voorbeeld Kies voor drie beduidende cijfers

(Sci)BU

Druk op de functietoets die onder het gewenste aantal staat (n = 0 tot 9). Het cijfer 0 staat hier voor 10 beduidende cijfers.

• De resultaten worden afgerond op het gekozen aantal beduidende cijfers.

De intervalgrenzen van de wetenschappelijke schrijfwijze instellen (Norm 1/Norm 2)

Druk op (Norm) om van de ene begrenzing naar de andere over te gaan.

Norm 1: 10

–2

(0,01) > |x|, |x| 10

Norm 2: 10–9 (0,000000001) > |x|, |x| 10

S De weergave in ingenieursnotatie instellen (Eng)

Druk op (Eng) om van de ene notatie naar de andere over te gaan (normale notatie – ingenieursnotatie). Is de ingenieursnotatie ingesteld, dan verschijnt op het scherm de aanduiding “/E”.

De volgende symbolen worden gebruikt voor de ingenieursnotatie: 2.000 (= 2 × 10

) m 2k.

E (Exa)

P (Peta)

T (Tera)

G (Giga)

M (Mega)

k (kilo)

s 10

m (milli)

M (micro) s 10

n (nano)

p (pico)

f (femto)

s 10

–3

–6

–9

–12

–15

• Is de ingenieursnotatie gebruikt, dan zorgt het toestel er automatisch voor (door een gepast

symbool te kiezen) dat de mantisse een getal is tussen 1 en 1000.

4. Berekeningen met wetenschappelijke functies

I Menu’s met wetenschappelijke functies

Dit toestel bevat vijf menu’s om toegang te krijgen tot wetenschappelijke functies die niet op het klavier zijn aangeduid.

• De inhoud van deze menu’s hangt af van de modus waarin dit vanuit het hoofdmenu wordt

opgeroepen voordat u op * drukt. De volgende voorbeelden behandelen de menu’s die verschijnen in de modus RUN • MAT of PRGM .

S Hyperbolische functies (HYP) [OPTN]-[HYP]

• {sinh}/{cosh}/{tanh} ... {sinus}/{cosinus}/{tangens}hyperbolicus

• {sinh

–1

}/{cosh–1}/{tanh–1} ... inverse van {sinus}/{cosinus}/{tangens} hyperbolicus

2-1111

S Combinatie- en kansberekeningen (PROB) [OPTN]-[PROB]

• {

x!} ... {Druk hierop na het invoeren van een waarde om de faculteit van de waarde te

verkrijgen}

• {

nPr}/{nCr} ... {permutatie}/{combinatie}

• {RAND} ... {genereren van toevalsgetallen}

• {Ran#}/{Int}/{Norm}/{Bin}/{List} ... {genereren van toevalsgetal (0 tot 1)}/{genereren van geheel toevalsgetal}/{genereren van toevalsgetal in overeenstemming met normale kansverdeling op basis van gemiddelde toevalsnummer in overeenstemming met binomiale kansverdeling op basis van aantal pogingen n en kansdichtheid p}/{genereren van toevalsnummer (0 tot 1) en opslag van resultaat in ListAns}

μ en standaard afwijking σ}/{genereren van

• {P(}/{Q(}/{R(} ... normal kanswaarde {P(

t(} ... {gestandaardiseerde waarde van t(x)}

• {

t)}/{Q(t)}/{R(t)}

S Numerieke functies (NUM) [OPTN]-[NUM]

• {Abs} ... {om de absolute waarde van een getal te krijgen}

• {Int}/{Frac} ... om het {geheel deel}/{decimaal deel} van een getal te krijgen.

• {Rnd} ... {het getal afronden voor interne berekeningen tot 10 beduidende cijfers (volgens het getal in het geheugen voor het laatste resultaat), of op het opgegeven aantal decimalen (Fix) en beduidende cijfers (Sci)}

• {Intg} ... {het grootste geheel getal te krijgen dat niet groter is dan het opgegeven getal}

• {RndFi} ... {het getal afronden voor interne berekeningen binnen het opgegeven interval (0 tot 9) (zie pagina 2-2).}

• {GCD} ... {grootste gemene deler voor twee waarden}

• {LCM} ... {kleinste gemeen veelvoud voor twee waarden}

• {MOD} ... {rest van de deling (rest uitvoer als

•

• {MOD

E} ... {rest als deling wordt uitgevoerd op een machtswaarde (restuitvoer als n wordt

verheven tot de macht

p en vervolgens gedeeld door m)}

n wordt gedeeld door m)}

S Hoekeenheden, het gebruik van zestigdelige graden, omzetting van

coördinaten (ANGL)

• {°}/{r}/{g} ... {zestigdelige graden}/{radialen}/{honderddelige graden} voor een specifieke

invoerwaarde

• {° ’ ”} ... {invoer van graden, minuten en seconden van een hoekgrootte in zestigdelige graden}

• {

} ... {omzetting van een decimale zestigdelige hoekgrootte in graden, minuten en seconden}

° ’ ”

• De menuoptie {

• {Pol(}/{Rec(} ... omzetting van coördinaten {in cartesische coördinaten}/{in poolcoördinaten}

• {DMS} ... {omzetting van een decimale zestigdelige hoekgrootte in graden, minuten en seconden}

} verschijnt alleen als er een resultaat wordt weergegeven op het scherm.

° ’ ”

[OPTN]-[ANGL]

S Berekeningen in ingenieursnotatie (ESYM) [OPTN]-[ESYM]

• {m}/{

μ}/{n}/{p}/{f} ... {milli (10

–3

)}/{micro (10–6)}/{nano (10–9)}/{pico (10

• {k}/{M}/{G}/{T}/{P}/{E} ... {kilo (10

{exa (10

)}

)}/{mega (106)}/{giga (109)}/{tera (1012)}/{peta (1015)}/

2-1212

–12

)}/{femto (10

–15

)}

• {ENG}/{ENG} ... verplaatst de (decimale) komma in het weergegeven getal drie cijfers naar

{links}/{rechts} en {vermindert}/{vermeerdert} de exponent met drie.

Wordt ondertussen de ingenieursnotatie gebruikt, dan verandert het ingenieurssymbool

ook.

• De menuopties {ENG} en { ENG} verschijnen alleen als er een resultaat wordt weergegeven

op het scherm.

I Hoekeenheden

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld Invoer

Zet 4,25 rad om in zestigdelige graden: 243,5070629 243,5070629

47,3° + 82,5rad = 4774,20181°

2°20´30˝ + 39´30˝ = 3°00´00˝

K(SET UP)AAAAAA(Deg))

4.25*(E)(ANGL)(r)U

47.382.5*(E)(ANGL)(r)U

2*(E)(ANGL)(° ’ ”) 20(° ’ ”) 30

(° ’ ”)0(° ’ ”)39(° ’ ”) 30(° ’ ”)U

2,255° = 2°15´18˝

(

2.255*(E)(ANGL)(E)(DMS)U

° ’ ”

)

I Goniometrische en cyclometrische functies

• Stel eerst de gewenste hoekeenheid in voordat u aan berekeningen met goniometrische en

cyclometrische functies begint.



(90° = radialen = 100 gr)

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.



Voorbeeld Invoer



cos (

rad) = 0,5

•

sin 45° s cos 65° = 0,5976724775

Asn 0,5 = 30°

x wanneer sin x = 0,5)

(

K(SET UP)AAAAAA(Rad)) A(P)3U

K(SET UP)AAAAAA(Deg)) 2Q45A65U*

Q(Asn) 0.5*

*1  mag worden weggelaten.

De invoer van het cijfer 0 is hier niet nodig.

I Logaritmische en exponentiële functies

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

2-1313

Voorbeeld Invoer

log 1,23 (log

8 = 3

log

= (–3) s (–3) s (–3) s (–3) = 81

(–3)

123 (= 123

1,23) = 0,08990511144

1 7

) = 1,988647795

J1.23U

*(CALC)(E)(log

3,4U

7,(

)123U

b) 28U

• De Lineaire invoer/uitvoer modus en de Math invoer/uitvoer modus geven verschillende

resultaten wanneer twee of meer machten als serie worden ingevoerd, zoals: 2 , 3 , 2.

Lineaire invoer/uitvoer modus: 2^3^2 = 64 Math invoer/uitvoer modus

= 512

Dit komt doordat de Math invoer/uitvoer modus het bovenstaande interpreteert als: 2^(3^(2)).

I Hyperbolische en inverse hyperbolische functies

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld Invoer

sinh 3,6 = 18,28545536

–1

cosh

= 0,7953654612

*(E)(HYP)(sinh) 3.6U

*(E)(HYP)(cosh

–1

)2015U

I Andere functies

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld Invoer

2 + 5 = 3,65028154

= (–3) s (–3) = 9

(–3)

8! (= 1 s 2 s 3 s .... s 8) = 40320

Bereken het geheel deel van −3,5?

V() 2V()5U

3VU

8*(E)(PROB)(

x!)U

*(E)(NUM)(Int)3.5U

– 3

I Genereren van toevalsgetallen (RAND)

S Genereren van toevalsgetallen (0 tot 1) (Ran#, RanList#)) (Ran#, RanList#)

Ran# en RanList# genereren willekeurig toevalsgetallen met 10 cijfers of in volgorde van 0 tot 1. Ran# geeft één enkel toevalsgetal, terwijl RanList# meerdere toevalsgetallen in een lijst geeft. Ziehier de syntaxen van Ran# en RanList#.

Ran# [a] 1  RanList# (n [,a]) 1 

a  9 n  999

2-1414

n is het aantal pogingen. RanList# genereert het aantal toevalsgetallen dat overeenkomt met

•

n en ze weergeeft op het scherm ListAns. Er moet een waarde worden ingevoerd voor n.

• “

a” is de willekeurigheidsorde. Toevalsnummers worden verkregen als niets wordt ingevoerd

voor “

a”. Invoer van een geheel getal 1 tot 9 voor a geeft het overeenkomstige toevalsgetal in

volgorde.

• Uitvoer van de functie Ran# 0 initialiseert de volgordes voor Ran# en RanList#. De volgorde

wordt ook geïnitialiseerd als een toevalsgetal in volgorde wordt gegenereerd met een verschillende volgorde van de vorige uitvoering met gebruik van Ran# of RanList#, of als een toevalsgetal wordt gegenereerd.

Ran# voorbeelden

Voorbeeld Invoer

Ran# (Genereert een toevalsgetal.)

(Telkens als u drukt op U wordt een nieuw toevalsgetal gemaakt)

Ran# 1 (Genereert het eerste toevalsgetal in rij 1)

(Genereert het tweede toevalsgetal in rij 1)

Ran# 0 (Initialiseert de rij.)

Ran# 1 (Genereert het eerste toevalsgetal in rij 1)

RanList# voorbeelden

Voorbeeld Invoer

RanList# (4) (Genereert vier toevalsgetallen en geeft het resultaat weer op het scherm ListAns.)

*(E)(PROB)(RAND) (Ran#)U

U U

*(E)(PROB)(RAND) (Ran#)1U

(Ran#)0U

(Ran#)1U

*(E)(PROB)(RAND)(List) 4U

RanList# (3, 1) (Genereert van het eerste tot het derde toevalsgetal uit rij 1 en geeft het resultaat weer op het scherm ListAns.)

(Genereert van het vierde tot het zesde toevalsgetal uit rij 1 en geeft het resultaat weer op het scherm ListAns.)

Ran# 0 (Initialiseert de rij.)

RanList# (3, 1) (Genereert opnieuw van het eerste tot het derde toevalsgetal uit rij 1 en geeft het resultaat weer op het scherm ListAns.)

)*(E)(PROB)(RAND) (List) 31U

)(Ran#) 0U

(List) 31U

2-1515

S Genereren van gehele toevalsgetallen (RanInt#)

RanInt# genereert gehele toevalsgetallen die tussen twee specifieke gehele getallen liggen. RanInt# (A, B [,n]) A < B |A|,|B| < 1

• A is de startwaarde en B is de eindwaarde. Een waarde verwijderen voor

ongewijzigd toevalsnummer. Een waarde bepalen voor toevalsgetallen in een lijst.

Voorbeeld Invoer

RanInt# (1, 5) (Genereert één geheel toevalsgetal van 1 tot 5.)

RanInt# (1, 10, 5) (Genereert vijf gehele toevalsgetallen van 1 tot 10 en geeft het resultaat weer op het scherm ListAns.)

E10 B – A < 1E10 1  n  999

n levert een

n levert het specifieke aantal

*(E)(PROB)(RAND)(Int)

15U

*(E)(PROB)(RAND)(Int)

1105U

S Genereren van toevalsgetallen in overeenstemming met normale

kansverdeling (RanNorm#)

Deze functie genereert een toevalsnummer met 10 cijfers in overeenstemming met normale kansverdeling op basis van een specifiek gemiddelde μ en standaardafwijking σ.

RanNorm# (

• Een waarde verwijderen voor

voor n levert het specifieke aantal toevalsgetallen in een lijst.

RanNorm# (8, 68) (Produceert willekeurig een lichaamslengte verkregen in overeenstemming met de normale kansverdeling van een groep kinderen van minder dan één jaar, met een gemiddelde lichaamslengte van 68cm en een standaardafwijking van 8.)

RanNorm# (8, 68, 5) (Produceert willekeurig de lichaamslengtes van vijf kinderen uit het voorgaande voorbeeld, en geeft ze weer in een lijst.)

σ, μ [,n]) σ > 0 1  n  999

n levert een ongewijzigd toevalsnummer. Een waarde bepalen

Voorbeeld Invoer

*(E)(PROB)(RAND)(Norm)

868U

*(E)(PROB)(RAND)(Norm)

8685U

S Genereren van toevalsgetallen in overeenstemming met binomiale

kansverdeling (RanBin#)

Deze functie genereert gehele toevalsgetallen in overeenstemming met binomiale kansverdeling op basis van waarden bepaald voor het aantal pogingen

RanBin# (n, p [,m]) 1 

• Een waarde verwijderen voor

voor m levert het specifieke aantal toevalsgetallen in een lijst.

n  100000 1  m  999 0  p  1

m levert een ongewijzigd toevalsnummer. Een waarde bepalen

2-1616

n en kanswaarde p.

Voorbeeld Invoer

RanBin# (5, 0,5) (Produceert willekeurig het aantal keren kruis dat mag worden verwacht in overeenstemming met binomiale verdeling voor vijf keer tossen als de kansverdeling van kruis 0,5 is.)

RanBin# (5, 0,5, 3) (Voert dezelfde volgorde bij het tossen uit zoals hierboven beschreven, drie keer en geeft het resultaat weer in een lijst.)

I Omzetting van coördinaten

S Cartesische coördinaten S Poolcoördinaten

*(E)(PROB)(RAND)(Bin)

50.5U

*(E)(PROB)(RAND)(Bin)

50.53U

• Met poolcoördinaten kunt u θ berekenen en weergaven in een interval van –180°< θ  180°

(radialen en honderddelige graden hebben hetzelfde interval).

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld Invoer

Bereken

1 24,989  24,98979792 (r)

1 24,989  24,98979792 (r) 2 55,928  55,92839019 ( )

2 55,928  55,92839019 ( )

Bereken

1 13,979  13,97982259 (x)

1 13,979  13,97982259 (x) 2 20,725  20,72593931 (y)

2 20,725  20,72593931 (y)

r en θ° wanneer x = 14 en y = 20,7

x en y wanneer r = 25 en θ = 56°

K(SET UP)AAAAAA (Deg)) *(E)(ANGL)(E)(Pol()



1420.7U)

(Rec() 2556U

I Permutatie en Combinatie

S Permutatie S Combinatie

n–r

nPr

(

nCr

r!(n–r

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld 1 Bereken het aantal manieren om 4 uit 10 elementen te kiezen, in

volgorde en zonder herhaling

2-1717

Formule Invoer

–

10P4 = 5040

10*(E)(PROB)(

nPr) 4U

Voorbeeld 2 Bereken het aantal manieren om 4 uit 10 elementen te kiezen, niet in

volgorde en zonder herhaling

Formule Invoer

10C4 = 210

10*(E)(PROB)(

nCr) 4U

I Grootste gemene deler (GCD), kleinste gemeen veelvoud (LCM)

Voorbeeld Invoer

Grootste gemene deler bepalen van 28 en 35 (GCD (28, 35) = 7)

Kleinste gemeen veelvoud bepalen van 9 en 15 (LCM (9, 15) = 45)

*(E)(NUM)(E)(GCD) 28 35U

*(E)(NUM)(E)(LCM) 915 U

I Rest van de deling (MOD), Reste van exponentiële deling (MOD Exp)

Voorbeeld Invoer

Rest bepalen bij deling van 137 door 7 (MOD (137, 7) = 4)

Rest bepalen bij deling van 5

door 3

(MOD • E (5, 3, 3) = 2)

*(E)(NUM)(E)(MOD) 1377 U

•

*(E)(NUM)(E)(MOD

533U

I Breuken

• In de Math invoer/uitvoer modus is de breuken invoermethode anders dan hieronder

beschreven. Voor het invoeren van breuken in de Math invoer/uitvoer modus, zie pagina 1-10.

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld Invoer

2 1 73

–+3––=––

5 4 20

= 3,65 (Omzetting naar decimaal getal)*

25314U

1 1

–––– + –––––

2578 4572

s 0,5 = 0,25*

–

= 6,066202547 s 10

–4 *2

1257814572U

12.5U

2-1818

*1 Breuken kunnen worden omgezet naar decimale waarden en omgekeerd.

Als het totaal aantal karakters, dus het aantal cijfers én de scheidingstekens, groter is dan 10,

wordt de gebroken vorm automatisch omgezet in een decimaal getal.

Berekeningen waarin decimale getallen en gebroken vormen voorkomen krijgen een decimaal

getal als resultaat.

• Druk op ,(



) om te schakelen tussen weergave als gemengde breuk en als

onechte breuk.

I Berekeningen in ingenieursnotatie

Via het menu voor de ingenieursnotatie kunt u ingenieurssymbolen invoeren.

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld Invoer

999k (kilo) + 25k (kilo) = 1,024M (mega)

9 w 10 = 0,9 = 900m (milli) = 0,9

= 0,0009k (kilo) = 0,9 = 900m

*1 Het weergegeven resultaat wordt, door het decimaal punt drie plaatsen naar rechts te

verschuiven, omgezet naar de eerstvolgende hogere ingenieurseenheid.

Het weergegeven resultaat wordt, door het decimaal punt drie plaatsen naar rechts te

verschuiven, omgezet naar de eerstvolgende lagere ingenieurseenheid.

K(SET UP)DD(Eng))999*(E)(E) (ESYM)(E)(k)25(k)U

910U *(E)(E)(ESYM)(E)(E)(ENG)*

(ENG)* (ENG)* (ENG)*

I Logische operatoren (AND, OR, NOT, XOR) [OPTN]-[LOGIC]

Het menu met de logische operatoren biedt u enkele logische operatoren.

• {And}/{Or}/{Not}/{Xor} ... {logische AND}/{logische OR}/{logische NOT}/{logische XOR}

• Let erop dat in het configuratiescherm de rubriek modus is ingesteld op “Comp”.

Voorbeeld Hoeveel bedraagt de logische operator AND van A en B als A = 3 en B

= 2? A AND B = 1

Invoer Weergave

3??T(A)U

2??J(B)U

?T(A)*(E)(E)

(LOGIC)(And)?J(B)U

2-1919

S Over bewerkingen met logische operatoren

• Een bewerking met logische operatoren geeft altijd 0 of 1 als resultaat.

• De volgende tabel geeft alle mogelijke resultaten van bewerkingen met AND, OR en XOR

weer.

Waarde of uitdrukking A Waarde of uitdrukking B A AND B A OR B A XOR B

A x 0B x 0

A x 0

A = 0

A = 0 B = 0 0 0 0

• De volgende tabel toont de resultaten van de bewerkingen met de logische operator NOT.

Waarde of uitdrukking A NOT A

A x 0

A = 0 1

B = 0 0 1 1

B x 0

110

011

5. Numerieke berekeningen

Hierna worden de numerieke berekeningen verklaart uit het functiemenu weergegeven als *(CALC) wordt ingedrukt. De volgende berekeningen kunnen worden uitgevoerd.

• {Int÷}/{Rmdr}/{Simp} ... {quotiënt}/{rest}/{simplificatie}

• {Solve}/{

• {FMin}/{FMax}/{3(}/{log

d/dx}/{d

afgeleide}/{integraal}/{

/dx2}/{°dx}/{SolvN} ... {gelijkheid oplossing}/{eerste afgeleide}/{tweede

f(x) functie oplossing}

b} ... {minimum}/{maximum}/{som}/{logaritme logab}

I Quotiënt van geheel getal ÷ geheel getal [OPTN]-[CALC]-[Int÷]

De functie “Int÷” kan worden gebruikt om het quotiënt te bepalen als een geheel getal wordt gedeeld door een ander geheel getal.

Voorbeeld Bereken het quotiënt van 107 ÷ 7

@?F*(CALC)(E) (E)(Int÷)F U

I Rest van geheel getal ÷ geheel getal [OPTN]-[CALC]-[Rmdr]

De functie “Rmdr” kan worden gebruikt om de rest te bepalen als een geheel getal wordt gedeeld door een ander geheel getal.

2-2020

Voorbeeld Bereken de rest van 107 ÷ 7

@?F*(CALC)(E) (E)(Rmdr)F U

I Simplificatie [OPTN]-[CALC]-[Simp]

De functie “Simp” kan worden gebruikt om breuken handmatig te vereenvoudigen. De volgende bewerkingen kunnen worden gebruikt om simplificatie uit te voeren als een niet vereenvoudigd resultaat op het scherm verschijnt.

• {Simp} U ... Deze functie vereenvoudigt automatisch het weergegeven resultaat met gebruik van het kleinste beschikbare priemgetal. Het gebruikte priemgetal en het vereenvoudigde resultaat worden weergegeven op het scherm.

• {Simp}

Volgens de standaardinstellingen simplificeert dit toestel automatisch breuken vooraleer ze weer te geven. Vooraleer de volgende voorbeelden uit te voeren, gebruik het configuratiescherm om de instelling “Simplify” te wijzigen van “Auto” naar “Manual” (pagina 1-29).

• Als “a+b

worden breuken als resultaat altijd vereenvoudigd voordat ze worden weergegeven, zelfs als de instelling “Simplify” is ingesteld op “Manual”.

• Als u breuken handmatig wilt vereenvoudigen (Simplify: Manual), zorg er dan voor dat “Real”

is geselecteerd in de instelling “Complex Mode”.

Voorbeeld 1 Vereenvoudig

@DE?U *(CALC)(E)(E)(Simp)U

n U ... Deze functie voert de simplificatie uit volgens de specifieke deler n.

i” of “r

” is bepaald in het configuratiescherm in de instelling “Complex Mode”,

15 60

1 4

15 60

(Simp)U

Voorbeeld 2 Vereenvoudig

AFEBU*(CALC) (E)(E)(Simp)HU

met bepaling van een deler van 9

2-2121

De waarde “F=” is de deler.

27 63

• Er doet zich een fout voor als simplificatie niet kan worden uitgevoerd met de specifieke

deler.

• Uitvoeren van Simp als een waarde die niet kan worden vereenvoudigd wordt

weergegeven, doet terugkeren naar de oorspronkelijke waarde, zonder weergave van “F=”.

I Berekenen van een nulpunt (Solve) [OPTN]-[CALC]-[Solve]

Deze commando’s kunt u nulpunten berekenen. De syntax di e u moet gebruiken is de volgende:

Solve(

Twee verschillende mogelijkheden kunt u gebruiken om een nulpunt van een functie te berekenen: de directe invoer en de invoer via een (variabelen) tabel.

Met de directe invoer voert u zelf de waarden van de variabelen in. Deze mogelijkheid wordt ook gebruikt in de modus PRGM om een nulpunt van een functie te berekenen.

De invoer via een (variabelen) tabel wordt gebruikt in de modus EQUA . In de meeste gevallen is het aangeraden om nulpunten van een functie op deze manier te berekenen.

Wanneer de oplossing niet convergent is, verschijnt een foutmelding (time-out). Meer informatie over berekeningen van het nulpunt (Solve) vindt u op pagina 4-4.

• U kunt geen formule voor de berekening van een tweede afgeleide, van een bepaalde

• Drukt u op tijdens het berekenen van een nulpunt (Solve) (u ziet de cursor dan niet op

f(x), n, a, b) (a: ondergrens, b: bovengrens, n: waarde van de initiële benadering)

integraal, van een sommatie (3), van een extremum (maximum/minimum), van een nulpunt (Solve), gebruiken als term voor een van de bovenvermelde functies.

het scherm), dan wordt de berekening onderbroken.

I Oplossen van f(x) Functie [OPTN]-[CALC]-[SolvN]

U kunt SolvN gebruiken om een functie invoersyntaxis.

f(x) op te lossen met numerieke analyse. Dit is de

SolveN (linkerkant [=rechterkant] [,variabele] [, ondergrens, bovengrens])

• De rechterkant, variabele, ondergrens en bovengrens mogen worden weggelaten.

• “linkerkant [=rechterkant]” is de expressie die moet worden opgelost. Ondersteunde

variabelen zijn A tot Z, bereikt door de rechterkant te beschouwen als = 0.

• De variabele bepaalt de variabele in de expressie die wordt opgelost voor (A tot Z,

een variabele weg te laten wordt X gebruikt als de variabele.

• De ondergrens en bovengrens bepalen het interval van de oplossing. U kunt een waarde of

een expressie invoeren als het interval.

• De volgende functies kunnen niet binnen de argumenten worden gebruikt.

Solve(,

Het formaat ListAns kant tegelijkertijd tot 10 resultaten weergeven.

• Het bericht “No Solution” wordt weergegeven als er geen oplossing is.

• Het bericht “More solutions may exist.” wordt weergegeven als er meerdere oplossingen

bestaan dan degene weergegeven door SolvN.

/dx2, FMin(, FMax(, 3(

r, en

. Als de rechterkant wordt weggelaten, wordt de oplossing

). Door

2-2222

Voorbeeld Los de functie x2 – 5x – 6 = 0

*(CALC)(SolvN) TVDTEU

)

I Berekenen van een eerste afgeleide [OPTN]-[CALC]-[d/dx]

Om een eerste afgeleide te berekenen, kunt u kiezen tussen twee formules.

*(CALC)(

a: punt waarvan u de afgeleide wilt bepalen, tol: tolerantie)

(

d/dx

(f

d/dx) f(x)atol

(a)

(x)

)



,



,



(a)

Het afgeleid getal is als volgt gedefinieerd:

f(a

f (a

) = lim



f(a

–––––––––––––



In deze definitie wordt een voldoende klein genomen

x)–f(a

)

x, waarna een benadering van f

wordt berekend als volgt:

f(a

f (a

f(a

)

–––––––––––––



x)–f(a

)

Om een zo groot mogelijke nauwkeurigheid te geven, wordt de numerieke benaderingsmethode gebruikt.

Voorbeeld Bereken het afgeleid getal in het punt

y = x

+ 4x2 + x – 6, met een tolerantie van “tol” = 1E – 5

x = 3 van de functie

Invoeren van de functie f(x).

(a)

*(CALC)(

Invoer van het punt

x = a waarvoor u het afgeleid getal wilt berekenen.

d/dx)T,BCTVTE

B

Voer de tolerantiewaarde in.

@DU

Een eerste afgeleide berekenen in een functiegrafiek

• Als u de tolerantiewaarde (tol) weglaat wanneer u een afgeleid getal in een functiegrafiek

berekent, wordt de berekening vereenvoudigd om de grafiek sneller te tekenen. Dat gaat echter ten koste van de nauwkeurigheid. Wanneer de tolerantiewaarde wordt opgegeven,

2-2323

wordt de grafiek getekend met de dezelfde nauwkeurigheid als voor een gewone berekening

–

van een afgeleid getal.

• U kunt ook de invoer van het afgeleide punt weglaten door het volgende formaat voor de

afgeleide grafiek te gebruiken: Y2=

d/dx(Y1). In dit geval wordt de waarde van de variabele X

als afgeleide punt gebruikt.

Voorzorgen bij differentiaalrekenen

• In de functie f(x), kunt u enkel X als variabele kiezen. De andere letters (A t/m Z, zonder X, r,

θ) worden als constanten beschouwd, zodat in de berekeningen met de daaraan toegekende

waarde(n) zal gerekend worden.

• De invoer van de tolerantiewaarde (

tol) en het sluiten van de haken mag u weglaten. Laat u

de tolerantiewaarde (tol) weg, dan gebruikt de rekenmachine automatisch 1E–10 voor tol.

• Geef een tolerantiewaarde (

tol) op van 1E–14 of groter. Een fout (Time Out) treedt op

wanneer geen oplossing is gevonden die met de tolerantiewaarde overeenkomt.

• Drukt u op tijdens het berekenen van een afgeleide (u ziet de cursor dan niet op het

scherm), dan wordt de berekening onderbroken.

• Onnauwkeurige resultaten en fouten kunnen te wijten zijn aan het volgende:

- discontinue punten in

- grote veranderingen in

- opname van het lokale maximum- en minimumpunt in

- opname van het buigpunt in

- opname van niet-differentieerbare punten in

x-waarden

- resultaten van differentiaalrekenen die nul benaderen

• Berekeningen van een afgeleid getal van een trigonometrische functie moet u steeds

uitvoeren met de hoekeenheid ingesteld op radialen.

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (3), van een extremum (maximum/minimum), van een nulpunt (Solve), RndFix of log

• De tolerantiewaarde in de Math invoer/uitvoer modus is vastgelegd op 1

b gebruiken als term van een afgeleid getal.

E–10 en kan niet

worden gewijzigd.

I Berekenen van een tweede afgeleide [OPTN]-[CALC]-[d2/dx

]

Om een tweede afgeleide te berekenen, werkt het toestel met de formule:

*(CALC)( (

a: differentiaalcoëfficiëntpunt, tol: tolerantie)

f(x), a

–– (

/dx2) f(x)atol

f(a

–––

f(a

)



De berekening van de tweede afgeleide geeft een benaderende waarde die, steunend op het binomium van Newton, als volgt wordt berekend.

2 f(a + 3h) – 27 f(a + 2h) + 270 f(a + h) – 490 f(a) + 270 f(a – h) – 27 f(a –2h) + 2 f(a – 3h)

''(a) =

2 f(a + 3h) – 27 f(a + 2h) + 270 f(a + h) – 490 f(a) + 270 f(a – h) – 27 f(a –2h) + 2 f(a – 3h)

180h

Deze formule wordt opeenvolgend toegepast voor “voldoelde kleine toenames/afnames van om een waarde te krijgen die

(a) benadert.

2-2424

h”

Voorbeeld Bereken de tweede afgeleide in het punt

x – 6

Hier gebruiken we een tolerantiewaarde tol = 1E – 5

Invoeren van de functie f(x). *(CALC)(

/dx2) T,BCTVTE

x = 3 van de functie y = x

+ 4x2

Voer 3 in als het punt B

Voer de tolerantiewaarde in. @D U

a, waarvoor u het afgeleid getal wilt berekenen.

Voorzorgen bij berekenen van een tweede afgeleide

• In de functie f(x), kunt u enkel X als variabele kiezen. De andere letters (A t/m Z, zonder X, r,

θ) worden als constanten beschouwd, zodat in de berekeningen met de daaraan toegekende

waarde(n) zal gerekend worden.

• De invoer van de tolerantiewaarde (

• Geef een tolerantiewaarde (

wanneer geen oplossing is gevonden die met de tolerantiewaarde overeenkomt.

• De regels die van toepassing zijn voor lineaire differentiaalvergelijkingen zijn ook van

toepassing berekeningen van een tweede afgeleide voor de Grafiekfunctie (zie pagina 2-23).

• Onnauwkeurige resultaten en fouten kunnen te wijten zijn aan het volgende:

- discontinue punten in

tol) op van 1E–14 of groter. Een fout (Time Out) treedt op

x-waarden

tol) en het sluiten van de haken mag u weglaten.

- grote veranderingen in

- opname van het lokale maximum- en minimumpunt in

- opname van het buigpunt in

- opname van niet-differentieerbare punten in

- resultaten van differentiaalrekenen die nul benaderen

• U kunt de berekening van een tweede afgeleide stoppen door op te drukken tijdens de

berekening.

• Berekeningen van een tweede afgeleide van een trigonometrische functie moet u steeds

uitvoeren met de hoekeenheid ingesteld op radialen.

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (3), van een extremum (maximum/minimum), van een nulpunt (Solve), RndFix of log

• Bij berekening van een tweede afgeleide is de nauwkeurigheid van de berekening maximaal

vijf cijfers voor de mantisse.

• De tolerantiewaarde in de Math invoer/uitvoer modus is vastgelegd op 1

worden gewijzigd.

x-waarden

b gebruiken als term van een afgeleid getal.

E–10 en kan niet

2-2525

I Berekeningen van een bepaalde integraal [OPTN]-[CALC]-[°dx]







Om een bepaalde integraal te berekenen, kunt u kiezen tussen twee formules.

*(CALC) (°

(

: beginpunt, b: eindpunt,

f(x),a





Zoals hierboven weergegeven, worden integraalberekeningen uitgevoerd door de berekening van de integraalwaarden van berekent de oppervlakte van het schaduwgebied in de afbeelding.

Voorbeeld Bereken de volgende bepaalde integraal met een tolerantie van “

dx) f(x)  a  b  tol 

: tolerantie)

tol

f(x)d

b, tol

)



f(x)d





a tot b van de functie y = f (x) waarbij a  x  b, en f (x)  0. Dit

1E – 4

(2x2 + 3x + 4) dx

Gebied van

f(x)dx



is berekend

tol” =

Voer de functie f (x) in.

*(CALC)(°

Voer het beginpunt en het eindpunt in.

@D

Voer de tolerantiewaarde in.

@CU

Houd daarom met het volgende rekening om een zo juist mogelijk resultaat te krijgen.

(1) Voor oppervlakteberekening met functies die op het interval [

integreert u het positief en het negatief deel apart en voegt u daarna de resultaten samen.

dx)ATVBTC

Positief deel (

)

Negatief deel (

)

a, b] ook negatief zijn,

f(x)dx =



Positief deel (S) Negatief deel (S)

2-2626

f(x)dx



+ (–

f(x)dx



)

(2) Voor integratie over een groot interval [a, b] is het soms aangewezen dit interval in



deelintervallen te verdelen en hierop apart te integreren. De som van deze deelintegralen is meestal nauwkeuriger.

f(x)dx



+.....+



f(x)dx

f(x)dx =



• Drukt u op terwijl een bepaalde integraal wordt berekend, dan stopt u daarmee de

berekening.

• Berekeningen van een bepaalde integraal van een trigonometrische functie moet u steeds

uitvoeren met de hoekeenheid ingesteld op radialen.

• Een fout (Time Out) treedt op wanneer geen oplossing is gevonden die met de

tolerantiewaarde overeenkomt.

f(x)dx



Voorzorgen bij integraalrekenen

• In de functie f(x), kunt u enkel X als variabele kiezen. De andere letters (A t/m Z, zonder X, r,

θ) worden als constanten beschouwd, zodat in de berekeningen met de daaraan toegekende

waarde (n) zal gerekend worden.

• De invoer van “

gebruikt de rekenmachine automatisch de waarde 1E–5.

• De berekening van een bepaalde integraal vraagt soms wel een wat langere berekeningstijd.

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (3), van een extremum (maximum/minimum), van een nulpunt (Solve), RndFix of log

• De tolerantiewaarde in de Math invoer/uitvoer modus is vastgelegd op 1

worden gewijzigd.

tol” en het sluiten van de haken mag u weglaten. Laat u “tol,” weg, dan

b gebruiken als term van een integraalberekening.

E–5 en kan niet

I Berekenen van een sommatie (3) [OPTN]-[CALC]-[3(]

Om een sommatie (3) te berekenen, werkt het toestel met de formule:

*(CALC)(E)(3( )

(



n: afstand tussen twee opeenvolgende termen)

(

,

)



k =





ak  k 



 B  n 

+........+



Voorbeeld Bereken de volgende som:

(

–3k+5)

(

–3k+5)



k = 2

Gebruik

*(CALC)(E)(3( )?(K) VB?(K)D?(K) AE@U

n = 1 als afstand tussen twee opeenvolgende termen.

2-2727

3 voorzorgen bij berekeningen

• De waarde van de gespecificeerde variabele verandert bij een sommatie (3). Zorg er voor

dat u voordat u de berekening uitvoert een geschreven notitie bij de hand houdt van de waarden van de gespecificeerde variabele die u later nodig zou kunnen hebben.

• U kunt de variabele van deze functie slechts één keer gebruiken als begin van de rij

• Voor de beginterm (

getallen invoeren.

• De invoer van

rekenmachine automatisch voor n = 1.

• De waarde van de eindterm

krijgt u een foutmelding.

• Om een sommatie (3) te stoppen (aangegeven wanneer de cursor niet op scherm

verschijnt), drukt u op .

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (3), van een extremum (maximum/minimum), van een nulpunt (Solve), RndFix of log

• In de Math invoer/uitvoer modus is de afstand tussen twee opeenvolgende termen (

vastgelegd op 1 en kan niet gewijzigd worden.

) van de rij ak en voor de eindterm (B) van de rij ak kunt u alleen gehele

n en het sluiten van de haken mag u weglaten. Laat u n weg, dan kiest de

moet groter zijn dan de waarde van de beginterm A. Zo niet

b gebruiken als term van een 3 afgeleid getal.

ak.

I Berekeningen van een extremum [OPTN]-[CALC]-[FMin]/[FMax]

Om een extremum (maximum/minimum) in een gegeven interval het toestel met de formules:

a  x  b te berekenen, werkt

S Voor een minimum

*(CALC)(E)(FMin) f (x)  a  b  n 

a: Beginpunt van het interval, b: Eindpunt van het interval, n: Nauwkeurigheid (n = 1 tot 9))

(

S Voor een maximum

*(CALC)(E)(FMax) f (x) a  b  n 

a: Beginpunt van het interval, b: Eindpunt van het interval, n: Nauwkeurigheid (n = 1 tot 9))

(

Voorbeeld Bereken voor de volgende functie het minimum voor het interval dat

begint bij

y = x

Voer de functie f (x) in.

*(CALC)(E)(FMin)TVCTH

Voer het interval

?B

a = 0, b = 3 in.

a = 0 en eindigt bij b = 3, met een nauwkeurigheid van n = 6

– 4x + 9

Voer de nauwkeurigheid

EU

n = 6 in.

2-2828

• In de functie

(x) kunt u enkel X als variabele kiezen. De andere letters (A t/m Z, zonder X, r,

θ) worden als constanten beschouwd, zodat in de berekeningen met de daaraan toegekende

waarde (

n) zal gerekend worden.

• De invoer van

• Discontinue punten of intervallen waarin zich grote veranderingen voordoen, kunnen de

nauwkeurigheid van de berekening negatief beïnvloeden.

• De invoer van een grotere waarde voor

tijd.

• De waarde van het eindpunt van het interval (

beginpunt (a). Zo niet verschijnt een foutmelding.

• Drukt u op terwijl er een extremum wordt berekend, dan stopt u daarmee de berekening.

• Gebruik enkel de gehele getallen 1 tot 9 invoeren als waarde voor

andere waarden veroorzaakt een foutmelding.

• U kunt geen formule voor de berekening van een eerste of een tweede afgeleide, van een

bepaalde integraal, van een sommatie (3), van een extremum (maximum/minimum), van een nulpunt (Solve), RndFix of log

n en het sluiten van de haken mag u weglaten.

n vergroot de nauwkeurigheid, maar vraagt ook meer

b) moet groter zijn dan de waarde van het

b gebruiken als term van een afgeleid getal.

n. Het invoeren van

6. Rekenen met complexe getallen

De hoofdbewerkingen met complexe getallen (optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen) worden ingevoerd zoals bij manuele berekeningen (zie pagina 2-1 tot 2-14). U kunt ook haakjes invoeren en gebruikmaken van het geheugen voor het laatste resultaat.

U kunt rekenen met complexe getallen door de optie Complex Mode in het configuratiescherm als volgt te veranderen.

• {Real} ... Uitsluitend reële getallen berekenen*

• {a+bi} ... Complex getal berekenen en het resultaat in cartesische coördinaten weergeven

• {

rθ} ... Complex getal berekenen en het resultaat in poolcoördinaten weergeven*

*1 Als het argument echter een imaginair getal bevat, wordt het complex getal berekend en

verschijnt het resultaat in cartesische coördinaten. Voorbeelden: ln 2

i = 0,6931471806 + 1,570796327i

ln 2i + ln (– 2) = (Non-Real ERROR)

Het weergavebereik van θ hangt af van de hoekeenheid die voor de optie Angle in het

configuratiescherm is geselecteerd.

• Deg ... –180 <

• Rad ... – P <

• Gra ... –200 <

Voordat u een berekening met complexe getallen maakt, moet u drukken op *(CPLX) om het menu van de complexe getallen op te roepen. Hier vindt u de volgende opties.

θ  180

θ  P

θ  200

i} ... {invoer van de imaginaire eenheid i}

• {

• {Abs}/{Arg} ... bevat {absoulute waarde}/{argument}

• {Conj} ... {om het toegevoegde van een complex getal te berekene}

• {ReP}/{ImP} ... bepaling van het {reëel deel}/{imaginair deel}

2-2929

• {rθ}/{a+bi} ... om het resultaat om te zetten in {poolcoördinaten}/ {cartesische coördinaten}

• U kunt ook gebruik maken van ?(

• Oplossingen voor de modi Real, wanneer

Voorbeeld: 3

= 1 + 1,732050808i (a+bi) = 260 (

• Druk op “  ” om de (

x < 0 en y = m/n wanneer n een oneven getal is.

 (– 8) = – 2 (Real)

rθ) operateur in te voeren in de poolcoördinaatuitdrukking T().

a+bi en rθ verschillen voor machten en wortels (x

rθ)

i) in plaats van *(CPLX)(i).

)

I De hoofdbewerkingen [OPTN]-[CPLX]-[i]

De hoofdbewerkingen met complex getallen worden ingevoerd zoals bij manuele berekeningen. U kunt zelfs haakjes invoeren en gebruikmaken van het geheugen voor het laatste resultaat.

Voorbeeld (1 + 2

*(CPLX) @A( AB(

i) + (2 + 3i)

i)

i)U

I Omgekeerde, vierkantswortel en kwadraat

Voorbeeld (3 + i)

*(CPLX) V()B(

i)U

I Complexe getallen in poolcoördinaten

Voorbeeld 230 s 345 = 675

K(SET UP)AAAAAA (Deg)A( AT()B?B T()CDU

rθ))

I Modulus en argument [OPTN]-[CPLX]-[Abs]/[Arg]

Het toestel gaat ervan uit dat een complex getal op een vlak van Gauss, en berekent de waarde ²Z ²en het argument (arg).

a + bi kan afgebeeld worden als coördinaat

2-3030

Voorbeeld Bereken de modulus (r) en het argument (θ) van het complex getal

3 + 4

i, met de zestigdelige graden als ingstelde hoekeenheid

As van de coëfficiënten van het imaginair deel

As van het reëel deel

*(CPLX)(Abs) BC( (Berekening van de modulus)

*(CPLX)(Arg) BC( (Berekening van het argument)

• Het resultaat voor het argument hangt dus af van de ingestelde hoekeenheid (zestigdelige graden, radialen of honderddelige graden).

i)U

I Toegevoegde van een complex getal [OPTN]-[CPLX]-[Conj]

Het toegevoegde van het complex getal

Voorbeeld Bereken het toegevoegde van het complex getal 2 + 4

*(CPLX)(Conj) AC(

a + bi is a – bi.

i)U

I Bepaling van het reëel deel en van de coëfficiënt van het imaginair deel

van een complex getal

In het voorbeeld ziet u hoe u het reëel deel van het complex getal

Voorbeeld Bepaal het reëel deel en de coëfficiënt van het imaginair deel van het

*(CPLX)(E)(ReP) AD(E)( (Bepaling van het reëel deel)

*(CPLX)(E)(ImP) AD(E)( (Bepaling van de coëfficiënt van het imaginair deel)

a + bi.

complex getal 2 + 5

a en de coëfficiënt van het imaginair deel b bepaalt

i)U

2-3131

[OPTN]-[CPLX]-[ReP]/[lmP]

I Omzetting van poolcoördinaten en cartesische coördinaten

[OPTN]-[CPLX]-[rθ]/[a+bi]

Ga als volgt te werk om een complex getal in cartesische coördinaten om te zetten in poolcoördinaten en omgekeerd.

Voorbeeld Zet de cartesische coördinaten het complex getal 1 + 3

poolcoördinaten

K(SET UP)AAAAAA (Deg)A( @V()B *(CPLX)(

AT()E? *(CPLX)(E)(

• Het reëel deel en de coëfficiënt van het imaginair deel kunnen elk worden weergegeven met een mantisse van hoogstens 10 cijfers en een exponent van hoogstens 2 cijfers.

• Als voor het weergeven van een complex getal meer dan 21 cijfers nodig zijn, dan worden reëel deel en imaginair deel op twee verschillende lijnen weergegeven.

• De volgende functies kunnen samen met complex getallen worden gebruikt.

, ENG, ° ’ ”,

, x–1, ^(xy), 3, x, In, log, logab, 10x, ex, Int, Frac, Rnd, Intg, RndFix(, Fix, Sci, ENG,

a +

° ’ ”

/c, d/c

a+bi))

i)(E)(r

a+bi)U

i om in

7. Berekeningen met gehele getallen in het twee-, acht-, tien- en zestientallige talstelsel

U kunt in de modus RUN • MAT via de instellingen voor de andere talstelsels berekeningen maken met twee-, acht-, tien- en zestientallige getallen. U kunt ook getallen van het ene talstelsel naar het andere omzetten en logische bewerkingen uitvoeren.

• U kunt geen gebruikmaken van wetenschappelijke functies als u in deze talstelsels werkt.

• U kunt in deze talstelsels alleen maar met gehelen werken. Voert u toch cijfers na een

komma in, dan worden die niet geaccepteerd.

• Probeert u in één van deze talstelsels een niet-toegelaten symbool in te voeren, dan

verschijnt er een foutmelding. De volgende symbolen mogen gebruikt worden.

Tweetallig: 0, 1 Achttallig: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 Tientallig: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Zestientallig: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F

• Een tegengesteld getal wordt in deze talstelsels voorgesteld door het 2-complement van het

gegeven getal.

• Voor deze talstelsels gebeurt de weergave op het scherm als volgt.

Talstelsel Tweetallig Achttallig Tientallig Zestientallig

Aantal symbolen 16 cijfers 11 cijfers 10 cijfers 8 cijfers

2-3232

• De lettersymbolen gebruikt in het zestientallig talstelsel verschijnen op het scherm in een

andere lay-out dan de gewone (hoofd) letters.

Gewone tekst ABCDEF

Zestientallig geschreven getallen

Toetsen

• De grenzen waarbinnen de getallen voor deze talstelsels kunnen vallen, zijn de volgende. Tweetallig Positief: 0 

Negatief: 1000000000000000  Achttallig

Positief: 0  Negatief: 20000000000  Tientallig

Positief: 0  Negatief: –2147483648  Zestientallig geschreven getallen

Positief: 0  Negatief: 80000000 

x  111111111111111

x  17777777777

x  2147483647

x  7FFFFFFF

x  FFFFFFFF

STUVW X

TJ ( Q A R

x  1111111111111111

x  37777777777

x  –1

S Een berekening uitvoeren in het twee-, acht-, tien- of zestientallige

talstelsel

1. Kies in het Hoofdmenu de modus RUN • MAT.

2. Druk op K(SET UP). Selecteer “Modus”, en bepaal vervolgens het standaard

nummersysteem door te drukken op (Dec), (Hex), (Bin), of (Oct) voor de modusinstelling.

3. Druk op ) om het werkscherm van deze talstelsels op te roepen. In het submenu dat

verschijnt vindt u de volgende parameters.

• {d~o}/{LOG}/{DISP} ... {nummersysteem specificatie}/{logische bewerking}/{omzetting

tientallig/zestientallig/tweetallig/achttallig talstelsel} menu

[SET UP]-[Mode]-[Dec]/[Hex]/[Bin]/[Oct]

I Instellen van een talstelsel

U kunt het tien-, zestien-, twee- of achttallig talstelsel instellen in het configuratiescherm.

S Een getal in een bepaald talstelsel invoeren

U kunt voor elk ingevoerd getal het talstelsel kiezen. Is het toestel ingesteld in één van de talstelsels, dan drukt u op (d~o) om het menu met symbolen van de talstelsels te openen. Druk vervolgens op de functietoets die het gewenste talstelsel activeert, en voer het getal in.

• {d}/{h}/{b}/{o} ... {tientallig}/{zestientallig}/{tweetallig}/{achttallig}

2-3333

S Getallen uit verschillende talstelsels invoeren

Voorbeeld Voer 12310, in als het zestientallig talstelsel is ingesteld

K(SET UP) Selecteer “Modus”, en druk op

(Hex)).

(d~o)(d)@ABU

I Tegengestelden en logische bewerkingen

Als één van de talstelsels is ingesteld, drukt u op (LOG) om een menu met tegengestelden en logische operatoren op te roepen.

• {Neg} ... {tegengestelde}*

• {Not}/{and}/{or}/{xor}/{xnor} ... {NOT}*2/{AND}/{OR}/{XOR}/{XNOR}*

*1 Complement van twee

Complement van een (complement: en bit)

AND: een bit, OR: een bit, XOR: een bit, XNOR: een bit

S Tegengestelde

Voorbeeld Bepaal het tegengestelde van 1100102

K(SET UP) Selecteer “Modus”, en druk op

(Bin)). (LOG)(Neg) @@??@?U

• Een tegengesteld getal wordt in deze talstelsels voorgesteld door het 2-complement te

nemen van het gegeven getal en het resultaat in het oorspronkelijke talstelsel om te zetten. In het tientallige talstelsel worden tegengestelde getallen weergegeven met een minteken.

S Logische bewerkingen

Voorbeeld Voer in en laat uitvoeren “12016 and AD16”

K(SET UP) Selecteer “Modus”, en druk op

(Hex)). @A?(LOG) (and) #U

2-3434

I Omzetten van talstelsels

Druk op (DISP) om een menu met omzettingsfuncties voor talstelsels te openen.

• {

Dec}/{Hex}/{Bin}/{Oct} ... het getal op het scherm omzetten in {tientallig}/

{zestientallig}/{tweetallig}/{achttallig} talstelsel

S Een getal op het scherm omzetten in een ander talstelsel

Voorbeeld Zet het getal 2210 om in een twee- of achttallig getal (ingesteld is

tientallig)

K(SET UP) Selecteer “Modus”, en druk op

(Dec)). (d~o)(d)AAU

)(DISP)(Bin)U

(Oct)U

8. Matrixrekenen

Kies vanuit het hoofdmenu de modus RUN • MAT en druk op (MAT) om matrixberekeningen uit te voeren.

Het toestel kan dankzij 26 geheugens voor matrices (van Mat A tot Mat Z) plus een geheugen voor de laatste matrix (MatAns) om de volgende bewerkingen met matrices uit te voeren.

• Optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, delen

• Vermenigvuldigen met een getal

• Determinant

• Getransponeerde van een matrix

• Inverse van een matrix

• Kwadraat van een matrix

• Macht van een matrix

• In een matrix van alle elementen de absolute waarde, het geheel deel, het decimaal deel of

het grootste geheel deel dat niet groter is dan het originele element berekenen

• Invoer van complexe getallen in matrix elementen en complexe getallen in verwante

functies

• Bewerken van matrices met matrixcommando’s De maximale dimensie van de rijen en kolommen van een matrix is 999.

Over het geheugen voor de laatste matrix (MatAns)

• Het toestel slaat automatisch het resultaat van een matrixberekening op in het geheugen

voor de laatste matrix. Daarbij gelden de volgende regels.

2-3535

• Bij elke matrixberekening wordt het nieuwe resultaat opgeslagen in het geheugen voor de

laatste matrix. De vorige inhoud van dit geheugen wordt dan gewist en kan niet meer worden opgeroepen.

• Het opslaan van waarden in het matrixgeheugen heeft geen invloed op het geheugen voor

de laatste matrix.

I Matrices invoeren en bewerken

Druk op (MAT) om het scherm Matrix Editor weer te geven. Met de Matrix Editor kunt u matrices invoeren en bewerken.

None… geen matrix ingesteld

•

• {DEL}/{DEL

• {DIM} ... {de dimensies van de matrix (aantal elementen) opgeven}

A} ... wissen van {een bepaalde matrix}/{alle matrices}

m s n … m (rij) s n (kolom) matrix

S Opmaken van een matrix

Om een matrix op te maken moet u eerst de dimensies vastleggen in de Matrix Editor. Daarna kunt u aan de elementen van de matrix een waarde toekennen.

S De dimensies van een matrix vastleggen

Voorbeeld Maak een matrix met 2 rijen s 3 kolommen in het matrixgeheugen Mat B

Klik Mat B aan. A (DIM) (U mag deze stap overslaan) Voer het aantal rijen in. AU Voer het aantal kolommen in. BU U

• Alle elementen van de nieuw opgemaakte matrix hebben waarde 0.

• Als u het formaat invoert of de dimensies van een matrix verandert, wordt de huidige inhoud

gewist.

• Als de foutmelding “Memory ERROR” naast de naam van het gebruikte matrixgeheugen blijft

staan nadat u de dimensies hebt ingevoerd, betekent dit dat er onvoldoende geheugenruimte is voor de gewenste matrix.

2-3636

S Elk element van een matrix een waarde toekennen

Voorbeeld Voer in de matrix B de volgende gegevens in:

1 2 3

1 2 3 4 5 6

4 5 6

De volgende bewerking is het vervolg van het rekenvoorbeeld op de vorige pagina.

@UAUBU CUDUEU (Het gegeven wordt ingevoerd in het

aangeklikte element. Bij elke druk op U, wordt het volgende element rechts aangeklikt).

• Bij de weergave van een matrix op het scherm is er slechts plaats bij positieve gehele

getallen voor zes karakters, en bij negatieve voor vijf karakters (één karakter wordt gebruikt voor het minteken). Getallen groter dan 999999 of kleiner dan –99999 worden in wetenschappelijke schrijfwijze weergegeven. Breuken worden decimaal weergegeven.

S Wissen van een matrix

U kunt één bepaalde matrix apart of alle matrices tegelijk wissen.

S Een bepaalde matrix wissen

1. Als de Matrix Editor op het scherm staat, kunt u met D en A de matrix aanklikken die u

wilt wissen.

2. Druk op (DEL).

3. Druk op (Yes) om de matrix te wissen, of op (No) als u toch maar niet wilt wissen.

S Alle matrices tegelijk wissen

1. Als de Matrix Editor op het scherm staat, drukt u op (DEL

2. Druk op (Yes) om de matrix te wissen, of op (No) als u toch maar niet wilt wissen.

•

A).

I Bewerkingen op de elementen van een matrix

Ga als volgt te werk om bewerkingen op de elementen van een matrix uit te voeren.

1. Als de Matrix Editor op het scherm staat, kunt u met D en A de matrix aanklikken die

u wilt bewerken. U kunt naar een specifieke matrix gaan door de letter te typen die met de naam van de matrix overeenkomt. Als u bijvoorbeeld ?G(N) typ, gaat u naar Mat N. Als u drukt op (Ans), gaat u naar het actieve matrixgeheugen.

2. Druk op U om het functiemenu met de volgende opties te openen.

• {R-OP} ... {menu met de rij-operaties}

• {ROW}

• {DEL}/{INS}/{ADD} ... rij {wissen}/{invoegen}/{toevoegen}

• {COL}

• {DEL}/{INS}/{ADD} ... kolom {wissen}/{invoegen}/{toevoegen}

• {EDIT} ... {element bewerken}

In alle voorbeelden wordt steeds vertrokken van de matrix A uit het eerste voorbeeld.

2-3737

S Rijrekenen

Het volgende menu verschijnt wanneer u drukt op (R-OP) terwijl de matrix die u wilt bewerken opgeroepen is.

• {Swap} ... {om twee rijen om te wisselen}

• {sRw} ... {om een rij met een getal te vermenigvuldigen}

• {sRw+} ... {om een rij te vervangen door de som van die rij en het product van een andere rij

en een getal}

• {Rw+} ... {om een rij te vervangen door de som van die rij en een andere rij}

S Twee rijen omwisselen

Voorbeeld Wissel de rijen 2 en 3 van de volgende matrix om:

Alle voorbeelden gebruiken de volgende matrix:

1 2

Matrix A =

3 4

5 6

(R-OP)(Swap) Voer de nummers in van de rijen die u wilt omwisselen. AUBUU

S Een rij met een getal vermenigvuldigen

Voorbeeld Vermenigvuldig de rij 2 met 4:

(R-OP)(sRw) Voer het vermenigvuldigtal in.* CU Voer het rijnummer in. AUU * Een complex getal kan ook worden ingevoerd als een vermenigvuldiger (k).

S Een rij vervangen door de som van die rij en het product van een andere rij

en een getal

Voorbeeld Vervang in de volgende matrix rij 3 door de som van rij 3 en het product

van rij 2 met 4:

(R-OP)(sRw+) Voer het vermenigvuldigtal in.* CU Voer het rijnummer in van de rij waarvan het getalproduct moet berekend worden. AU

2-3838

Voer het rijnummer in van de rij die vervangen moet worden. BUU

* Een complex getal kan ook worden ingevoerd als een

vermenigvuldiger (k).

S Een rij vervangen door de som van die rij en een andere rij

Voorbeeld Vervang rij 3 door de som van rij 3 en rij 2:

(R-OP)(Rw+) Voer het rijnummer van de op te tellen rij in.

AU Voer het rijnummer in van de rij die moet vervangen worden.

BUU

S Operaties op rijen

• {DEL} ... {om een rij te wissen}

• {INS} ... {om een rij in te voegen}

• {ADD} ... {om een rij toe te voegen}

S Een rij wissen

Voorbeeld Rij 2 wissen

(ROW)A

(DEL)

S Een rij invoegen

Voorbeeld Voeg een rij in tussen rij 1 en rij 2:

(ROW)A (INS)

S Een rij toevoegen

Voorbeeld Voeg onder rij 3 een nieuwe rij toe:

(ROW)AA (ADD)

2-3939

S Bewerking met kolommen

• {DEL} ... {om een kolom te wissen}

• {INS} ... {om een kolom in te voegen}

• {ADD} ... {om een kolom toe te voegen}

S Een kolom wissen

Voorbeeld Kolom 2 wissen

(COL)C (DEL)

I Een matrix bewerken met matrixcommando’s [OPTN]-[MAT]

S Matrixcommando’s oproepen

1. Kies in het hoofdmenu de modus RUN • MAT.

2. Druk vervolgens op * om het optiemenu weer te geven.

3. Druk nu op (MAT) om het menu met matrixcommando’s te openen.

In deze paragraaf worden enkel die matrixcommando’s behandeld die dienen om een matrix op te maken, om de gegevens van een matrix op te slaan en om de elementen van een matrix te bewerken.

• {Mat} ... {Mat-commando (om een matrix op te maken)}

• {MmL} ... {MatmList-commando (om een matrixkolom weg te schrijven in een lijst)}

• {Aug} ... {Augment-commando (om twee matrices aaneen te koppelen)}

• {Iden} ... {Identity-commando (om een eenheidsmatrix op te maken)}

• {Dim} ... {Dim-commando (om de dimensies van een matrix te controleren)}

• {Fill} ... {Fill-commando (aan alle elementen van een matrix dezelfde waarde toekennen)}

• U kunt ook A(Mat) gebruiken in plaats van *(MAT)(Mat).

S Gegevens invoeren in een matrix met het Mat-commando [OPTN]-[MAT]-[Mat]

Als u het Mat-commando gebruikt om gegevens in te voeren in een matrix die u aan het opmaken bent, dan dient u te weten dat het toestel voor deze invoer het formaat verwacht dat hierna volgt.

a11 a

...

a1n

a21 a

am1 a

...

... a

a2n

...

= [ [a

m Mat [letter van A tot Z]

, a12, ..., a

] [a21, a22, ..., a

2-4040

] .... [a

, a

, ..., amn] ]

Voorbeeld Voer in de matrix A de volgende gegevens in:

( [ )( [ )@BD ( ] )( [ )ACE ( ] )( ] )?*(MAT) (Mat)?T(A)

1 3 5

1 3 5 2 4 6

2 4 6

• De maximumwaarde van

• Een foutmelding verschijnt als u gegevens wilt opslaan en het aangesproken geheugen vol

is.

• Bovenstaand formaat kunt u ook gebruiken als u in een programma gegevens wilt invoeren

in een matrix.

m en n is 999.

Naam van de matrix

S Een eenheidsmatrix opmaken [OPTN]-[MAT]-[Iden]

Gebruik het Iden-commando om een eenheidsmatrix aan te maken.

Voorbeeld Maak van matrix A een 3 s 3 eenheidsmatrix

*(MAT)(E)(Iden) B?(E)(Mat)?T(A)U

Aantal rijen en kolommen

S De dimensies van een matrix controleren [OPTN]-[MAT]-[Dim]

Gebruik het Dim-commando om de dimensies van een bestaande matrix te controleren.

Voorbeeld 1 Controleer de dimensies van matrix A

*(MAT)(E)(Dim) (E)(Mat)?T(A)U

Deze weergave betekent dus dat matrix A 2 rijen en 3 kolommen heeft. Daar het resultaat van het Dim-commando data van een lijsttype is, wordt dit opgeslagen in het geheugen ListAns.

U kunt ook gebruikmaken van {Dim} om de dimensies van de matrix te definiëren.

Voorbeeld 2 Definieer een matrix B met 2 rijen en 3 kolommen

( H )AB( J )? *(MAT)(E)(Dim) (E)(Mat)?J(B)U

S Een matrix bewerken met matrixcommando’s

Met de matrixcommando’s kunt u ook waarden toekennen aan een element van een matrix, de waarde van een element van een matrix oproepen, alle elementen van een matrix dezelfde waarde toekennen, twee matrices aaneenvoegen en een matrixkolom wegschrijven in een lijst.

2-4141

S Aan een element van een matrix een waarde toekennen of de waarde van

een element oproepen

Als u het Mat-commando gebruikt om een element te bewerken, dan dient u te weten dat het toestel voor deze invoer het volgende formaat verwacht.

[OPTN]-[MAT]-[Mat]

Mat X [ X = naam van de matrix (A tot Z, of Ans)

m, n]

m = rijnummer n = kolomnummer

Voorbeeld 1 Ken in de volgende matrix aan het element op rij 1 en kolom 2 de

waarde 10 toe:

1 2

Matrix A =

@??*(MAT)(Mat) ?T(A)( F )@A ( G )U

Voorbeeld 2 Vermenigvuldig in de matrix A (uit voorbeeld 1) het element op rij 2 en

kolom 2 met het getal 5

*(MAT)(Mat) ?T(A)( F )AA

3 4

5 6

( G )DU

S Alle elementen van een matrix dezelfde waarde toekennen

Gebruik het Fill-commando om aan alle elementen van een matrix dezelfde waarde toe te kennen. Gebruik het Augment-commando om twee matrices samen te voegen tot één matrix.

Voorbeeld 1 Ken aan alle elementen van matrix A de waarde 3 toe

*(MAT)(E)(Fill) B(E)(Mat)?T(A)U (Mat)?T(A)U

Voorbeeld 2 Voeg de volgende twee matrices samen:

A =

*(MAT)(Aug)

B =

[OPTN]-[MAT]-[Fill]/[Aug]

(Mat)?T(A) (Mat)?J(B)U

• De twee matrices die u wilt samenvoegen moeten hetzelfde aantal rijen hebben. Als dat niet

het geval is, verschijnt er een foutmelding.

2-4242

• U kunt het geheugen voor de laatste matrix gebruiken om de resultaten van de vorige invoer

toe te kennen en veranderingen aan te brengen aan een variabele in een matrix. Om dit te

doen, gebruik de volgende syntax. Fill ( Augment (Mat In het bovenstaande zijn

n, Mat

Het bovenstaande tast de inhoud van het geheugen voor de laatste matrix.

)

, Mat B) m Mat G

A, B

, en G de variableen van A tot Z, en n is een andere waarde.

S Een matrixkolom wegschrijven in een lijst [OPTN]-[MAT]-[MmL]

Gebruik het MatmList-commando om een kolommatrix weg te schrijven in een lijst. Mat m List (Mat X, X = naam van de matrix (A tot Z)

Voorbeeld Schrijf kolom 2 van de volgende matrix weg in lijst 1:

Matrix A =

m = kolomnummer n = nummer van de lijst

m) m List n

1 2

3 4

5 6

*(MAT)(MmL) (Mat)?T(A)A ?*(LIST)(List)@U (List)@U

I Matrixrekenen [OPTN]-[MAT]

Via het menu met matrixcommando’s kunt u matrixberekeningen uitvoeren.

S Matrixcommando’s oproepen

1. Kies in het hoofdmenu de modus RUN • MAT.

2. Druk vervolgens op * om het optiemenu weer te geven.

3. Druk nu op (MAT) om het menu met matrixcommando’s te openen.

In deze paragraaf worden alleen de matrixcommando’s behandeld die dienen voor het matrixrekenen.

• {Mat} ... {Mat-commando (om een matrix op te maken)}

• {Det} ... {Det-commando (om de determinant te berekenen)}

• {Trn} ... {Trn-commando (om matrices te transponeren)}

• {Iden} ... {Identity-commando (om een eenheidsmatrix op te maken)}

• {Ref} ... {Ref commando (rij groepsvorm commando)}

• {Rref} ... {Rref commando (herleide rij groepsvorm commando)}

In alle volgende voorbeelden wordt ervan uitgegaan dat de gegevens van de gebruikte matrices reeds in het geheugen zijn opgeslagen.

2-4343

S Rekenkundige bewerkingen met matrices [OPTN]-[MAT]-[Mat]/[Iden]

Voorbeeld 1 Tel matrix A en matrix B op (Matrix A + Matrix B):

A =

2 1

B =

2 3

2 1

*(MAT)(Mat)?T(A) (Mat)?J(B)U

Voorbeeld 2 Vermenigvuldig de twee matrices uit voorbeeld 1 met elkaar (Matrix A s

Matrix B)

*(MAT)(Mat)?T(A) (Mat)?J(B)U

• De twee matrices moeten dezelfde dimensies hebben om ze te kunnen optellen of aftrekken.

Als dat niet het geval is, verschijnt een foutmelding.

• Voor een vermenigvuldiging (Matrix 1 s Matrix 2) moet het aantal kolommen in Matrix 1 gelijk

zijn aan het aantal rijen in Matrix 2. Als dat niet het geval is, verschijnt een foutmelding.

S Determinant [OPTN]-[MAT]-[Det]

Voorbeeld Bereken de determinant van de volgende matrix:

1 2 3

Matrix A =

4 5 6

−1 −2 0

*(MAT)(Det)(Mat) ?T(A)U

• Alleen van een vierkante matrix kan de determinant berekend worden (hetzelfde aantal rijen

en kolommen). Als u probeert de determinant voor een niet-vierkante matrix te berekenen,

verschijnt een foutmelding.

• De determinant van een 2 s 2 matrix wordt als volgt berekend.

a11a

| A | =

21a22

=a11a22–a12a

• De determinant van een 3 s 3 matrix wordt als volgt berekend.

|A| =

a11a12a a21a22a a31a32a

= a11a22a33 + a12a23a31 + a13a21a

– a

11a23a32

– a12a21a33 – a13a22a

S Getransponeerde van een matrix [OPTN]-[MAT]-[Trn]

Een matrix is getransponeerd als zijn rijen kolommen worden en zijn kolommen rijen.

Voorbeeld Bereken de getransponeerde matrix van de volgende matrix:

2-4444

1 2

Matrix A =

*(MAT)(Trn)(Mat) ?T(A)U

3 4

5 6

S Operaties op rijen [OPTN]-[MAT]-[Ref]

Dit commando gebruikt het eliminatie algoritme in het vlak van Gauss om de operaties op rijen van een matrix te vinden.

Voorbeeld Om de operaties op rijen van de volgende matrix te vinden:

1 2 3

Matrix A =

*(MAT)(E)(Ref) (E)(Mat)?T(A)U

1 2 3

4 5 6

S Herleide operaties op rijen [OPTN]-[MAT]-[Rref]

Dit commando vindt de herleide operaties op rijen van een matrix.

Voorbeeld Om de herleide operaties op rijen van de volgende matrix te vinden:

2 −1 3 19

Matrix A =

*(MAT)(E)(Rref) (E)(Mat)?T(A)U

• De operaties op rijen en herleide operaties op rijen leveren eventueel geen nauwkeurige

resultaten omwille van weggelaten cijfers.

S Inverse van een matrix [x

1 1 −5 −21

0 4 3 0

-1

]

Voorbeeld Bereken de inverse matrix van de volgende matrix:

1 2

Matrix A =

1 2

3 4

2-4545

*(MAT)(Mat) ?T(A)(

–1

• Alleen van een vierkante matrix (zelfde aantal rijen en kolommen) kan een inverse berekend

worden. Als u probeert de inverse van een niet-vierkante matrix te berekenen, verschijnt een

foutmelding.

• Een matrix waarvan de determinant 0 is, heeft geen inverse. Als u probeert de inverse van

zo’n matrix te berekenen, verschijnt een foutmelding.

• Van matrices waarvan de determinant bijna 0 is, zullen de inversen niet heel precies worden

berekend.

• Een inverse matrix heeft de volgende eigenschap:

A A–1 = A–1 A = E =

1 0 0 1

Een inverse matrix A–1 van Matrix A wordt als volgt berekend:

a b c d

ad – bc

d–b

–c a

A =

A–1=

Merk op dat ad – bc x 0.

S Kwadraat van een vierkante matrix [x

Voorbeeld Kwadrateer de volgende matrix:

1 2

Matrix A =

*(MAT)(Mat)?T(A)VU

1 2

3 4

]

S Macht van een matrix [^]

Voorbeeld Bereken de derde macht van de volgende matrix:

1 2

Matrix A =

1 2

3 4

*(MAT)(Mat)?T(A)

,BU

• Bij matrix machtberekeningen zijn berekeningen mogelijk tot de macht 32766.

S In een matrix alle elementen vervangen door hun absolute waarde, door

hun geheel deel, door hun decimaal deel, of door hun grootste geheel deel dat niet groter is dan het originele element

Voorbeeld Bepaal de matrix met als elementen de absolute waarde van de

elementen van volgende matrix:

2-4646

[OPTN]-[NUM]-[Abs]/[Frac]/[Int]/[Intg]

1 –2

Matrix A =

*(E)(NUM)(Abs) *(MAT)(Mat)?T(A)U

1 –2

–3 4

S Rekenen met complexe getallen met een matrix

Voorbeeld Bepaal de absolute waarde van een matrix met de volgende complexe

getallen als elementen:

–1 + i 1 +

Matrix D =

*(E)(NUM)(Abs) *(MAT)(Mat)?Q(D)U

–1 + i 1 +

1 + i –2 + 2



• De volgende functies kunnen samen met complex getallen worden gebruikt.

i, Abs, Arg, Conjg, ReP, ImP, a+bi, r

Merk echter op dat “a+bi” en “rQ” niet kunnen gebruikt worden in de Lineaire invoer/

uitvoer modus.

Voorzorgen bij integraalrekenen

• De determinanten en de inverse matrices worden berekend met de eliminatiemethode,

waardoor fouten kunnen ontstaan (cijfers die wegvallen).

• Het rekenwerk gebeurt voor elk element van de matrices apart, waardoor het relatief lang

kan duren voordat het resultaat verschijnt.

• De fout op de weergegeven resultaten bij het matrixrekenen is p 1 op het laatste beduidende

cijfer.

• Als het resultaat van een matrixberekening te groot is om opgeslagen te kunnen worden in

het geheugen voor de laatste matrix, verschijnt een foutmelding.

• U kunt de inhoud van het geheugen voor de laatste matrix als volgt overdragen naar een

andere matrix (of naar een variabele wanneer het geheugen voor de laatste matrix een

determinant bevat). MatAns m Mat Hierin is A de naam van een variabele (A tot Z). Deze handeling heeft geen invloed op de

inhoud van het geheugen voor de laatste matrix.

9. Metrieke omzetting

U kunt waarden omzetten van één meeteenheid naar een andere. Meeteenheden worden geclassificeerd in de volgende 11 categorieën. De indicators in de kolom “Weergavenaam” tonen de tekst die verschijnt in het menu van de functies.

2-4747

Weergavenaam

Categorie

Weergavenaam

Categorie

Weergavenaam

Categorie

LENG Lengte TMPR Temperatuur PRES Druk

AREA Zone VELO Snelheid ENGY Energie/werk

VLUM Volume MASS Massa PWR Macht

TIME Tijd FORC

Kracht/Gewicht

U kunt iedere eenheid uit een categorie omzetten in een andere eenheid uit dezelfde categorie.

• Proberen omzetten van een eenheid uit een categorie (zoals “AREA”) in een eenheid uit een

andere categorie (zoals “TIME”) levert een foutmelding (Conversion ERROR) op.

• Zie de “Commandolijst voor omzetting van eenheden” (pagina 2-49) voor meer informatie

over de eenheden uit ieder categorie.

I Omzettingsberekening uitvoeren [OPTN]-[CONV]

Voer de waarde in waarvan u omzet en de omzettingscommando's met de syntax hierna weergegeven; voeren de omzettingsberekening uit.

{waarde waarvan wordt omgezet}{omzettingscommando 1}  {omzettingscommando 2}

• Gebruik {omzettingscommando 1} om de eenheid te bepalen waarvan wordt omgezet en

{omzettingscommando 2} om de eenheid te bepalen waarin wordt omgezet.

•  is een commando dat de twee omzettingscommando's koppelt. Dit commando is altijd

beschikbaar vanuit () in het omzettingsmenu.

• Reële getallen of een lijst met reële getallen kan alleen worden gebruikt als de waarde

waarvan wordt omgezet. Als waarden waarvan wordt omgezet, worden ingevoerd in een lijst

(of als lijstgeheugen is gespecificeerd), wordt de omzettingsberekening uitgevoerd voor ieder

element in de lijst en de resultaten verschijnen in een lijst (scherm ListAns).

• Een complex getal kan ook worden ingevoerd als een waarde waarvan wordt omgezet. Er

vindt een fout plaats als zelfs één enkel element uit een lijst wordt gebruikt als de waarde

waarvan wordt omgezet en een complex getal bevat.

Voorbeeld 1 50 cm omzetten in inches

D?*(E)(CONV)(LENG) D(cm)()(LENG)CA(in)U

Voorbeeld 2 {175, 162, 180} centimeters omzetten in voet

({)@FD@EA @G?(})

*(E)(CONV)(AREA)A(m

)

()(AREA)B(ha)U

2-4848

I Commandolijst voor omzetting van eenheden

Cat.

Weergavenaam

fm fermi

Å ångström mL milliliter

mm millimeter m

cm centimeter in

m meter ft

km kilometer fl_oz(UK) ons

l.y. lightjaar gal(US) gallon

Lengte

pc parsec gal(UK) gallon (VK)

Mil 1/1000 inch pt pint

in inch qt kwart gallon

Eenheid Cat.

Weergavenaam

kubieke centimeter

micrometer L liter

astronomische eenheid

fl_oz(US) vloeiend ons (VS)

Volume

kubieke meter

kubieke inch

kubieke voet

Eenheid

Zone

ft voet tsp theelepeltje

yd yard tbsp koffielepel

fath vadem cup kop

rd roede

mile mijl

ns nanoseconde

microseconde

n mile zeemijl ms milliseconde

ha hectare h uur

vierkante centimeter s seconde

vierkante meter min minuut

Tijd

vierkante kilometer day dag

vierkante inch week week

vierkante voet yr jaar

vierkante yard s-yr sterrejaar

acre acre t-yr tropische jaar

mile

vierkante mijl

2-4949

Cat.

Weergavenaam

Eenheid Cat.

Weergavenaam

Eenheid

Temperatuur

Snelheid

°C graden Celsius

Pa pascal

K Kelvin kPa kilopascal

°F graden Fahrenheit mmH

O millimeter water

°R graden Rankine mmHg millimeter kwik

m/s meter per seconde atm atmosfeer

km/h kilometer per uur inH

Druk

O inch/water

knot knoop inHg inch kwik

ft/s voet per seconde lbf/in

pond per vierkante inch

mile/h mijl per uur bar bar

atomaire massa-eenheid

mg milligram

kgf/cm

eV elektronvolt

kilogramkracht per vierkante centimeter

g gram J Joule

kg kilogram cal

calorie

mton metrische ton cal

Massa

oz avoirdupois ons cal

lb pond massa kcal

slug slug kcal

ton(short) ton, kort (2000lbm) kcal

ton(long) ton, lang (2240lbm) l-atm liter atmosfeer

N newton kW•h kilowatt per uur

lbf pond kracht ft

tonf ton kracht Btu

Kracht/Gewicht

dyne dyne erg erg

kgf kilogram kracht kgf

calorie (15°C)

calorie

kilocalorie

kilocalorie (15°C)

kilocalorie

Energie/werk

•

lbf voet-pond

Britse eenheid van warmte

•

kilogramkracht per meter

W watt

/s calorie per seconde

cal

2-5050

hp paardenkracht

Macht

•

lbf/s

Btu/min

voet-pond per seconde

Britse eenheid van warmte per minuut

Bron: NIST Special Publication 811 (1995)

Hoofdstuk 3 Lijsten

Een lijst is een opslagplaats voor diverse gegevensitems. Met deze rekenmachine kunt u in zes bestanden telkens 26 lijsten opslaan. De inhoud van deze lijsten kunt u gebruiken in rekenkundige bewerkingen, in berekeningen met statistieken en ook nog bij het werken met grafieken.

Elementnummer Weergavevenster Element Kolom

List 1 List 2 List 3 List 4 List 5 List 26

SUB

1 2 37 2 75 6 0 0

2 37 2 75 6 0 0 3 21 4 122 2.1 0 0

3 21 4 122 2.1 0 0 4 69 8 87 4.4 2 0

4 69 8 87 4.4 2 0 5 40 16 298 3 0 0

5 40 16 298 3 0 0 648 32 48 6.8 3 0

648 32 48 6.8 3 0 7 93 64 338 2 9 0

7 93 64 338 2 9 0 8 30 128 49 8.7 0 0

8 30 128 49 8.7 0 0

•

• •••••

56 1 107 3.5 4 0

••••••

•

1. Een lijst invoeren en wijzigen

Als u de modus STAT kiest, krijgt u eerst de “List Editor” te zien. Met de List Editor kunt u gegevens in een lijst invoeren en diverse andere bewerkingen op de gegevens in een lijst uitvoeren.

Naam van de lijst

Subnaam

Rij

S Getallen één voor één in een lijst invoeren

Gebruik de cursortoetsen om de naam van de lijst, de subnaam of het element te selecteren. Denk erom dat A geen element zonder waarde aanklikt.

Merk op dat het scherm (als dat nodig is) automatisch verschuift als u de cursor over de lijsten beweegt.

In dit voorbeeld is het eerste element van de eerste lijst aangeklikt.

1. Voer een getal in en druk op U om dit op te slaan in

het aangeklikte element van de lijst.

• De cursor springt automatisch naar het volgende element voor invoer.

2. Voer eerst het getal 4 in in het tweede element, en voer vervolgens het resultaat 2 + 3 in in het volgende element.

CUABU

3-11

• U kunt ook het resultaat van een uitdrukking of een complex getal in een element invoeren.

• In een enkele lijst kunt u getallen invoeren in maximaal 999 elementen.

S Een reeks getallen invoeren

1. Gebruik de cursortoetsen om de naar een andere lijst te verplaatsen.

2. Druk op ( { ), en voer daarna de gewenste getallen in, waarna u na elk getal op  drukt. Druk ten slotte, nadat het laatste getal is ingevoerd, op ( } ).

( { )EFG( } )

3. Druk op U om al deze getallen op te slaan in de aangeklikte lijst.

• Denk eraan dat de komma in de reeks van in te voeren getallen dient om de getallen te

scheiden! Na het laatste getal van de reeks mag dus in geen geval een komma staan. Goede invoer: {34, 53, 78} Foutieve invoer: {34, 53, 78,}

U kunt ook binnen een wiskundige uitdrukking lijstnamen gebruiken. Om waarden in een ander element in te voeren. Het volgende voorbeeld laat zien hoe u de waarden in iedere rij in Lijst 1 en Lijst 2 toevoegt en de resultaten in Lijst 3 invoert.

1. Gebruik de cursortoetsen om de lijstnaam aan te klikken

van de lijst waarin het resultaat weggeschreven moet worden.

2. Druk op * en voer de uitdrukking in.

*(LIST)(List)@ *(LIST)(List)AU

• U kunt ook @(List) gebruiken in plaats van *(LIST)(List).

I De getallen van een lijst veranderen

S De waarde van een element wijzigen

Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken waarin u een wijziging wilt aanbrengen. Voer de nieuwe getalwaarde in en druk op U om het vorige getal te vervangen door het nieuwe getal.

3-22

S De inhoud van een element wijzigen

1. Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken waarin u de inhoud wilt wijzigen.

2. Druk op (E)(EDIT).

3. Wijzig de gewenste gegevens.

S Een element wissen

1. Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken dat u wilt wissen.

2. Druk op (E)(DEL) om het getal in het aangeklikte element te wissen en om alle

getallen die eronder staan één element naar boven te schuiven.

• Het wissen van een element in een lijst wijzigt niets aan de andere lijsten. Zo kunnen

wegens een verschil in “lijstlengte” fouten ontstaan als tussen de lijsten een relatie bestaat.

S Alle elementen van een lijst wissen

Ga als volgt te werk om alle elementen van een lijst te wissen.

1. Gebruik de cursortoetsen om de lijstnaam aan te klikken van de lijst waarin u alle elementen

wilt wissen.

2. Als u drukt op (E)(DEL

3. Druk op (Yes) om de aangeklikte lijst volledig te wissen, of druk op (No) als u toch

maar niet wilt wissen.

•

A), wordt u gevraagd de wisbewerking te bevestigen.

S Een nieuw element tussenvoegen

1. Gebruik de cursortoetsen om het element aan te klikken waarboven u een nieuw element

wilt invoegen.

2. Druk op (E)(INS) om het nieuwe element dat automatisch de waarde 0 krijgt

toegekend, tussen te voegen. Dit nieuwe element duwt alle andere elementen die eronder staan één plaats naar beneden.

• Het tussenvoegen van een element in een lijst wijzigt niets aan de andere lijsten. Zo kunnen

wegens een verschil in “lijstlengte” fouten ontstaan als tussen de lijsten een relatie bestaat.

I De getallen van een lijst ordenen

Aan List 1 tot List 26 kunt u subnamen toekennen van elk acht bytes.

S Een lijst benoemen

1. Selecteer in het configuratiescherm “Sub Name” en druk daarna op (On)).

2. Gebruik de cursortoetsen om het subelement aan te klikken van de lijst die u wilt

benoemen.

3-33

3. Voer de naam in en druk op U.

• Als u een naam in alfanumerieke tekens wilt invoeren, drukt u op ? om de modus ALPHA-LOCK te kiezen.

Voorbeeld: YEAR

(Y)A(E)T(A)E(R)U

• Als u de volgende bewerking uitvoert, verschijnt een subnaam in de modus RUN @(List)

n = lijstnummer van 1 tot 26)

(

n( [ )?( ] )U

• Voor de subnaam kunt u maximaal 8 bytes gebruiken. Alleen de tekens die in het element

List Editor passen, worden weergegeven.

• Het subelement List Editor wordt niet weergegeven wanneer u “Off” hebt geselecteerd voor

“Sub Name” in het configuratiescherm.

I De getallen van een lijst ordenen

De getallen in een lijst kunt u in stijgende of in dalende grootte ordenen. Bij dit ordenen heeft de plaats van de cursor op het scherm geen enkel belang.

S Eén lijst ordenen zonder de andere lijsten te veranderen

•

MAT.

Stijgende grootte

•

1. Druk als de lijsten op het scherm staan op (E)(TOOL)(SRT

A).

2. De mededeling “How Many Lists?:” verschijnt. Voer nu 1 in omdat er slechts één lijst moet

geordend worden.

3. Voer als antwoord op de mededeling “Select List List No:” het nummer in van de lijst die u

wilt ordenen.

Dalende grootte

Gebruik dezelfde procedure als voor stijgende grootte. Het enige verschil is dat u dient te drukken op (SRT

•

D) in plaats van (SRT

•

A).

S Eén lijst ordenen én de ermee samenhangende lijsten mee veranderen

Wanneer lijsten met elkaar in relatie staan, is het handig dat deze relatie bewaard blijft. Daarom beschikt u ook over de mogelijkheid om één lijst te ordenen en de andere lijsten zó mee te veranderen dat de rijen van die lijsten onveranderd blijven.

3-44

Stijgende grootte

1. Druk als de lijsten op het scherm staan op (E)(TOOL)(SRT

2. De mededeling “How Many Lists?:” verschijnt. Druk nu op 2 omdat in totaal twee lijsten

zullen veranderen.

3. Voer als antwoord op de mededeling “Select Base List List No:” het nummer in van de lijst

die u in stijgende grootte wilt ordenen. Hier voert u 1 in om aan te geven dat List 1 geordend moet worden.

4. Voer als antwoord op de mededeling “Select Second List List No:” het nummer in van de lijst

die u aan de basislijst wilt koppelen. Hier voert u 1 in om aan te geven dat List 2 geordend moet worden.

Dalende grootte

Gebruik dezelfde procedure als voor stijgende grootte. Het enige verschil is dat u dient te

•

drukken op (SRT

• U kunt tot zes lijsten ineens herordenen.

D) in plaats van (SRT

•

A).

•

A).

• Als u eenzelfde lijst meer dan één keer vernoemt in dezelfde ordeningsoperatie, dan

verschijnt een foutmelding.

Dezelfde foutmelding krijgt u ook als u in dezelfde ordeningsoperatie lijsten met een

verschillende lengte gebruikt.

2. Bewerken van de gegevens van een lijst

De getallen van een lijst kunnen gebruikt worden in rekenkundige bewerkingen en in berekeningen met functies. Bovendien kunt u op de lijstgetallen zelf ook een aantal berekeningen uitvoeren.

U kunt de gegevenesbewerkingfuncties voor lijsten gebruiken in de modi RUN • TABLE, EQUA en PRGM.

I Openen van het submenu “Bewerken van lijstgetallen”

Alle volgende voorbeelden zijn uitgevoerd na inschakelen van de RUN • MAT modus. Druk op * en daarna op (LIST) om het submenu List Data Manipulation te openen. Hier

vindt u de volgende opties:

MAT, STAT,

• {List}/{LmM}/{Dim}/{Fill}/{Seq}/{Min}/{Max}/{Mean}/{Med}/{Aug}/{Sum}/{Prod}/{Cuml}/

{%}/{ }

Eventueel mag u in alle voorbeelden in deze paragraaf het sluiten van de haakjes op het einde van de invoer weglaten.

S De inhoud van de lijst overbrengen naar het geheugen voor de laatste

matrix

*(LIST)(LmM)(List) <lijstnummer 1-26> (List) <lijstnummer 1-26> ... (List) <lijstnummer 1-26> U

3-55

[OPTN]-[LIST]-[LmM]

• De invoer van (List) in de bovenstaande bewerking mag u weglaten.

• Alle lijsten moeten hetzelfde aantal gegevensitems bevatten. Zo niet, krijgt u een foutmelding.

Voorbeeld: List m Mat (1, 2)U

Voorbeeld De inhoud van List 1 (2, 3, 6, 5, 4) overbrengen naar kolom 1, en de

inhoud van List 2 (11, 12, 13, 14, 15) overbrengen naar kolom 2 van het geheugen voor de laatste matrix

*(LIST)(LmM) (List)@(List)AU

S Het aantal getallen van een lijst bepalen [OPTN]-[LIST]-[Dim]

*(LIST)(Dim)(List) <lijstnummer 1 - 26> U

• Het aantal getallen van een lijst wordt ook “dimensie” genoemd.

Voorbeeld Bepaal het aantal elementen van List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

*(LIST)(Dim) (List)@U

S Het maken van een lijst door het aantal gegevens-items in te voeren

Gebruik de volgende instructie om tijdens het opmaken van een lijst ook de dimensie vast te leggen.

<aantal gegevens

Voorbeeld Maak een lijst op met 5 elementen (allemaal waarde 0) en sla deze op in

D?*(LIST)(Dim) (List)@U

U kunt de nieuwe lijst bekijken door de modus STAT te kiezen.

n>?*(LIST)(Dim)(List) <lijstnummer 1 - 26> U (n = 1 - 999)

List 1

[OPTN]-[LIST]-[Dim]

S Alle getallen van een lijst door eenzelfde getal vervangen [OPTN]-[LIST]-[Fill]

*(LIST)(Fill) <waarde> (List) <lijstnummer 1 - 26> U

Voorbeeld Vervang alle getallen van List 1 door het getal 3

*(LIST)(Fill) B(List)@U

3-66

Ziehier het resultaat van List 1:

S Een reeksgetallenin een lijst invoeren [OPTN]-[LIST]-[Seq]

*(LIST)(Seq) <uitdrukking>  <naam van variabele>  <startwaarde>  <eindwaarde>  <verhoging> U

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Voer de reeks getallen 1

Gebruik beginwaarde 1, eindwaarde 11, en toename 5.

*(LIST)(Seq)TV T@@@DU

Neemt u 12, 13, 14, of 15 als eindwaarde, dan krijgt u hetzelfde resultaat, omdat al deze getallen kleiner zijn dan het eerstvolgende getal dat door de toename wordt opgeroepen, namelijk (16).

, 62, 112 in een lijst in met de functie f(x) = X2.

S Het kleinste the getal van een lijst opzoeken [OPTN]-[LIST]-[Min]

*(LIST)(E)(Min)(E)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> U

Voorbeeld Zoek het minimum in List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

*(LIST)(E)(Min) (E)(E)(List)@U

S Tussen twee lijsten die met het grootste getal zoeken [OPTN]-[LIST]-[Max]

*(LIST)(E)(Max)(E)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> (List) <lijstnummer 1 - 26> U

• De twee lijsten moeten hetzelfde aantal gegevensitems bevatten. Zo niet, krijgt u een

foutmelding.

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Zoek tussen de lijsten List 1 (75, 16, 98, 46, 56) en List 2 (35, 59, 58, 72,

67) die met het grootste getal

*(LIST)(E)(Max) (E)(E)(List)@ (List)AU

3-77

S Het gemiddelde van de getallen van een lijst berekenen [OPTN]-[LIST]-[Mean]

*(LIST)(E)(Mean)(E)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> U

Voorbeeld Bereken het gemiddelde van List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

*(LIST)(E)(Mean) (E)(E)(List)@U

S De mediaan van de getallen van een lijst berekenen als aan die getallen een

frequentie is toegekend

Deze bewerking gebruikt twee lijsten: de lijst met de getalwaarden en die met de frequentie van elke waarde. De frequentie van het eerste getal van lijst 1 wordt weergegeven door het eerste getal van lijst 2 etc.

• De twee lijsten moeten hetzelfde aantal gegevensitems bevatten. Zo niet, krijgt u een

foutmelding.

*(LIST)(E)(Med)(E)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26 (data)> (List) <lijstnummer 1 - 26 (frequentie)> U

Voorbeeld Bereken van List 1 (36, 16, 58, 46, 56), de mediaan met

defrequentiegetallen opgeslagen in List 2 (75, 89, 98, 72, 67)

[OPTN]-[LIST]-[Med]

*(LIST)(E)(Med) (E)(E)(List)@ (List)AU

S Lijsten samenvoegen [OPTN]-[LIST]-[Aug]

• U kunt twee verschillende lijsten tot één enkele lijst samenvoegen. Het resultaat van de

samenvoeging wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst (ListAns).

*(LIST)(E)(Aug)(E)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> (List) <lijstnummer 1 - 26> U

Voorbeeld Voeg List 1 (–3, –2) samen met List 2 (1, 9, 10)

*(LIST)(E)(Aug) (E)(E)(List)@ (List)AU

S De som van de getallen van een lijst berekenen [OPTN]-[LIST]-[Sum]

*(LIST)(E)(E)(Sum)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> U

Voorbeeld Bereken de som van List 1 (36, 16, 58, 46, 56)

*(LIST)(E)(E)(Sum) (E)(List)@U

3-88

S Hetproduct van de getallen van een lijst berekenen [OPTN]-[LIST]-[Prod]

*(LIST)(E)(E)(Prod)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> U

Voorbeeld Bereken het product van List 1 (2, 3, 6, 5, 4)

*(LIST)(E)(E)(Prod) (E)(List)@U

S De cumulatieve frequentie van elk waarnemingsgetal berekenen

*(LIST)(E)(E)(Cuml)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> U

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Bereken de cumulatieve frequentie van elk getal van List 1(2, 3, 6, 5, 4)

*(LIST)(E)(E)(Cuml) (E)(List)@U

[OPTN]-[LIST]-[Cuml]

2+3=

2+3= 2+3+6=

2+3+6= 2+3+6+5=

2+3+6+5= 2+3+6+5+4=

2+3+6+5+4=

S De procentuele waarde van elk getal uit de lijst ten opzichte van de som van

alle getallen van de lijst berekenen

*(LIST)(E)(E)(%)(E)(List) <lijstnummer 1 - 26> U

• Deze mogelijkheid berekent de procentuele waarde van elk getal uit de lijst ten opzichte van

de som van alle getallen van de lijst.

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

Voorbeeld Bereken de procentuele waarde van elk getal van List 1 (2, 3, 6, 5, 4)

*(LIST)(E)(E)(%) (E)(List)@U

[OPTN]-[LIST]-[%]

× 100 =2/(2+3+6+5+4)

3/(2+3+6+5+4) × 100 =

3/(2+3+6+5+4) × 100 = 6/(2+3+6+5+4) × 100 =

6/(2+3+6+5+4) × 100 = 5/(2+3+6+5+4) × 100 =

5/(2+3+6+5+4) × 100 = 4/(2+3+6+5+4) × 100 =

4/(2+3+6+5+4) × 100 =

× 100 =2/(2+3+6+5+4)

S Eenlijstmaken van de verschillen tussen opeenvolgende getallen van een

lijst

*(LIST)(E)(E)( ) <lijstnummer 1 - 26> U

• Het resultaat van deze berekening wordt opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst

(ListAns).

3-99

[OPTN]-[LIST]-[ ]

Voorbeeld Bereken de verschillen tussen de opeenvolgende getallen van List 1 (1,

3, 8, 5, 4)

*(LIST)(E)(E)( ) @U

3 – 1 =

3 – 1 = 8 – 3 =

8 – 3 = 5 – 8 =

5 – 8 = 4 – 5 =

4 – 5 =

• U kunt de opslagplaats in het lijstgeheugen opgeven voor het resultaat van een berekening

met een lijst die in het geheugen voor de laatste lijst (ListAns) wordt opgeslagen. Als u bijvoorbeeld “ List 1 m List 2” opgeeft, wordt het resultaat van List 1 opgeslagen in List 2.

• De nieuwe List heeft één element minder dan de originele lijst.

• Er verschijnt een foutmelding als u List laat uitvoeren voor een lijst zonder element of met

slechts één element.

3. Rekenkundige bewerkingen met lijsten

In rekenkundige bewerkingen kunt u ook met een of twee lijsten werken, of een numerieke waarde.

Geheugen voor de laatste lijst

Lijst

Getal

Lijst

−

− ×

Getal

Lijst

Het resultaat wordt ook opgeslagen in het geheugen voor de laatste lijst (ListAns).

I Foutmeldingen

• Een bewerking tussen twee lijsten voert deze bewerking uit op de overeenkomstige

elementen van die lijsten. Daarom verschijnt een vermenigvuldiging als beide lijsten niet evenveel getallen bevatten.

• Er verschijnt ook een foutmelding als er een wiskundige fout is in de bewerking tussen twee

elementen.

I Invoervan een lijst in een berekening

U kunt een lijst op drie manieren invoeren in een berekening.

• Specificatie van het lijstummer van een lijst die met List Editor is gemaakt.

• Specificatie van de subnaam van een lijst die met List Editor is gemaakt.

• Directe invoer van een lijst met waarden.

S Om het lijstnummer te speecificeren van een lijst gemaakt in List Editor

1. Voer in de RUN • MAT modus, de volgende toetsbewerking uit.

*(LIST)(List)

• Voer het “List” commando in.

2. Voer het lijstnummer in (geheel getal van 1 tot 26) dat u wilt specificeren.

3-1010

S Om de subnaam te speecificeren van een lijst gemaakt in List Editor

1. Voer in de RUN • MAT modus, de volgende toetsbewerking uit.

*(LIST)(List)

• Voer het “List” commando in.

2. Voer de subnaam in van de lijst die u wilt specificeren. Doe dit tussen dubbele

aanhalingstekens (" ").

Voorbeeld: "QTY"

S Rechtstreeks een lijst getallen invoeren

Om rechtstreeks in te voeren gebruikt u {, }, en .

Voorbeeld Voer de volgende getallen in een lijst in: 56, 82, 64

( { )DEGA EC( } )

S Lijstgetallen aaneen andere lijst toekennen

Hiervoor maakt u gebruik van ?.

Voorbeeld Ken de lijstgetallen van List 3 (41, 65, 22) toe aan List 1

*(LIST)(List)B?(List)@U

U kunt natuurlijk de lijstgetallen ook rechtstreeks invoeren. Dus in plaats van op (LIST) (List)B drukt u op ( { )C@EDAA( } ).

S Lijstgetallen oproepen in een specifiek lijstelement

U kunt het getal in een specifiek lijstelement oproepen en in een berekening gebruiken. Geef het elementnummer op door dit tussen vierkante haken te plaatsen.

Voorbeeld Bereken de sinus van het getal opgeslagen in het derde element van

List 2

Q*(LIST)(List)A( [ )B( ] )U

S Eengetal invoeren in een element van een lijst

U kunt een getal toekennen aan een welbepaald element van een lijst. De waarde die het element dan had, wordt dan overschreven met de nieuwe waarde.

Voorbeeld Voer het getal 25 in het tweede element van List 3 in

AD?*(LIST)(List)B( [ )A( ] )U

I Oproepenvan de lijstgetallen van een lijst

Voorbeeld Roep de lijstgetallen van List 1 op

*(LIST)(List)@U

3-1111

Casio GRAPH 95 Owner's Manual [nl]

Specifications and Main Features

Frequently Asked Questions

User Manual

Inhoud

Eerste kennismaking — Lees dit eerst!

Hoofdstuk 1 Basisbewerking

1. Toetsen

2. Weergave

3. Berekeningen invoeren en wijzigen

4. De Math invoer/uitvoer modus gebruiken

5. Menu Optie (OPTN)

6. Menu variabelen (VARS)

7. Programmeermenu (PRGM)

8. Werken met het configuratiescherm

9. Schermgegevens vastleggen

Hoofdstuk 2 Manuele berekeningen

1. Basisberekeningen

2. Speciale functies

3. De hoekeenheid en weergave van getallen instellen

4. Berekeningen met wetenschappelijke functies

5. Numerieke berekeningen

6. Rekenen met complexe getallen

7. Berekeningen met gehele getallen in het twee-, acht-, tien- en zestientallige talstelsel

8. Matrixrekenen

9. Metrieke omzetting

Hoofdstuk 3 Lijsten

1. Een lijst invoeren en wijzigen

2. Bewerken van de gegevens van een lijst

3. Rekenkundige bewerkingen met lijsten