Dane konstrukcyjne / eksploatacyjne podane na tabliczce znamionowej muszą być
przestrzegane!
Wykonanie wg TO.271.01./271.02. oraz TO.272.01./272.02.
• Obciążenie sprężyną (cylindryczna, spiralna sprężyna dociskowa)
• Obciążenie odważnikiem (ciężarkiem)
• Łożyska toczne, od siły nacisku sprężyny = 8 kN
• Latarnia (klosz) przy temperaturach medium > 400 °C
Wyposażenie:
• Pneumatyczne urządzenie pomiarowe A143 do nastawy ciśnienia zadziałania przy ciśnieniu
roboczym (eksploatacyjnym)
Przy stosowaniu napędu pneumatycznego A 160 patrz przynależna instrukcja eksploatacji
MA.270.07.xxx
Uwaga!
Niniejsza instrukcja eksploatacji nie reguluje zakresu dostawy. Instrukcja ważna jest dla wielu
możliwych wielkości, wykonań, wykonań specjalnych i urządzeń dodatkowych. Treść instrukcji
wychodzi zatem w ogólności poza każdorazowy, umowny zakres dostawy
1 Zagrożenia i wskazówki ostrzegawcze
Konstrukcja zaworów bezpieczeństwa firmy Sempell odpowiada aktualnemu stanowi techniki i
zgodna jest z obowiązującymi zasadami bezpieczeństwa.
W wyniku niewłaściwego użytkowania lub niepoprawnego zainstalowania mogą jednak wystąpić
zagrożenia dla obsługującego personelu albo dojść może do ograniczenia bezpieczeństwa
eksploatacyjnego. Firma Sempell GmbH zaleca eksploatatorowi zaworu bezpieczeństwa, aby,
posługując się odpowiednimi środkami, zdobył pewność, że niniejsza instrukcja zostanie przez
zatrudniony personel przeczytana i zrozumiana.
Granice zastosowania
Armaturę wolno użytkować wyłącznie zgodnie z danymi niniejszej instrukcji i w zakresie
parametrów oraz do celów uzgodnionych w umowie dostawy (patrz tabliczka znamionowa).
Nadto potrzeba, aby użytkowanie armatury ograniczone było do mediów, które nie są
agresywne w stosunku do materiałów, z których armatura została zbudowana.
Wskazówki ostrzegawcze dla personelu eksploatacyjnego i konserwacyjnego
Przed przystąpieniem do uruchomienia i przed przystąpieniem do prac konserwacyjnych należy
się zapoznać z przepisami BHP, z miejscowymi zasadami bezpieczeństwa oraz z niniejszą
instrukcją. Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, określonych jw., jest obowiązkiem. Zawór
bezpieczeństwa, jego części składowe oraz części wyposażenia wolno stosować tylko do celów
przewidzianych niniejszą instrukcją.
Obok zawartych w tekście instrukcji i wskazówek, przestrzegać należy punkty jak niżej:
• Zagrożenie ze strony zaworów bezpieczeństwa i przyłączonych do nich rurociągów w przypadku
eksploatacji armatury w warunkach podwyższonej temperatury.
• Demontować zawór tylko w stanie bezciśnieniowym i po ochłodzeniu instalacji.
• Stosować środki ochronne przeciw zagrożeniom od strony wycieków, nawet przy braku ciśnienia
w systemie, informacji udzielają odpowiedzialni za bezpieczeństwo pracy.
• Po wykonaniu prac montażowych sprawdzić szczelność zaworu i armatury.
• Nastawy zmian śrub dociskowych i pierścieni nastawczych wykonywać tylko przy wyraźnie
obniżonym ciśnieniu, aby uniknąć zadziałania zaworu.
• W razie potrzeby używać przy pracach nastawczych ochron słuchowych.
• Zagrożenie oparzeniami w wyniku wypływu niewielkich ilości gorącego medium od strony
zaworów z otwartym kołpakiem sprężyny (typ VSE 1, VSR 1)
• Zagrożenie skaleczeniem podczas upustu (wydmuchu) przy nie założonym przewodzie
wydmuchowym.
• Ekstremalne wibracje i drgania mogą prowadzić do niedopuszczalnego wzrostu ciśnienia i do
zniszczenia zaworu przez niezamierzony wypływ medium.
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 2
Page 3
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
Wykluczenie odpowiedzialności
Odpowiedzialność firmy Sempell GmbH wykluczona jest w przypadku: niewłaściwej
konserwacji i nastawie zaworu bezpieczeństwa Sempell, stosowaniu niedopuszczonych
części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych oraz czasowego lub trwałego przyłączenia
do zaworów bezpieczeństwa urządzeń przez nas nie dopuszczonych.
2 Opis
Obciążone sprężyną pełnoskokowe zawory bezpieczeństwa są zaworami bezpośredniego działania, za
pomocą których chronione są ciśnieniowe zbiorniki powietrza przed niedopuszczalnym nadciśnieniem.
Cylindryczna, dociskowa sprężyna spiralna wytwarza siłę zamykającą na grzybku (talerzowym) zaworu,
która to siła przeciwstawna jest do siły otwierającej zawór, wytwarzanej przez ciśnienie medium i
działającej pod grzybkiem. W normalnych warunkach eksploatacyjnych utrzymywana jest szczelność
gniazda zaworowego.
Poprzez zmianę naprężenia sprężyny można zmienić ciśnienie zadziałania zaworu. Przy przekroczeniu
ciśnienia zadziałania przeważa ciśnienie medium i zawór bezpieczeństwa się otwiera.
W przypadku charakterystyki pełnoskokowej zawór otwiera się udarowo na długość pełnego skoku,
przez co odprowadzany zostaje całkowity strumień masowy, który wymagany jest dla przeciwdziałania
dalszemu wzrostowi ciśnienia.
W przypadku charakterystyki normalnej, po zadziałaniu zaworu w wyniku wystąpienia nadciśnienia
nie większego niż 10%, ustawia się skok wystarczający dla odprowadzenia wymaganego strumienia
masowego.
Po zdefiniowanym obniżeniu ciśnienia, zawór bezpieczeństwa ponownie się zamyka.
Za pomocą dźwigni nastawczej na kapie (pokrywie, klapie) istnieje możliwość ręcznego doprowadzenia
do otwarcia zaworu bezpieczeństwa, począwszy od 85% ciśnienia zadziałania.
Zawory bezpieczeństwa montowane są z części sprawdzanych i odpowiadają wymaganiom
odpowiednich przepisów i aktów normalizacyjnych.
Zastosowanie w obszarach zagrożonych wybuchem
Zawory bezpieczeństwa poddane zostały analizie w zakresie możliwości zagrożeń wg wytycznych 94/9/
EG. Analiza dała następujące wyniki:
• W zaworach nie występują własne, potencjalne źródła zapłonu. Nie są zatem przypisane do obszaru
zastosowań ATEX 94/9/EG
• Zawory bezpieczeństwa wolno stosować w obszarach zagrożonych wybuchem.
• Elektryczne / pneumatyczne urządzenia dodatkowe muszą być osobno poddane ocenie zgodności
wg ATEX.
• Temperatura powierzchni zewnętrznych nie jest zależna tylko od samej armatury, ale przede
wszystkim od warunków eksploatacyjnych. Należy to uwzględnić przy instalowaniu zaworów.
3 Eksploatacja
3.1 Wskazówki ostrzegawcze w zakresie eksploatacji
Wymaga się, aby techniczne przepisy bezpieczeństwa były przestrzegane!
Uwaga!
Niestabilne zachowanie się zaworów bezpieczeństwa jak: łopotanie i drgania może
doprowadzić do zniszczenia gniazda zaworu lub rurociągu i przez to wypadnięcia funkcji
zabezpieczającej lub do zatrzymania pracy instalacji. Dlatego należy przestrzegać przepisów
oraz wskazówek z doświadczeń w zakresie doboru, wymiarowania, wbudowania i
instalowania zaworów.
Uaga!
Zawory bezpieczeństwa obciążone odważnikami, typ VSE 4, są w czasie transportu
blokowane. Przed uruchomieniem należy usunąć śrubę blokującą i zamontować śrubę
zamykającą (17) z pierścieniem uszczelniającym (40).
• Dobór i wymiarowanie: nie stosować większych zaworów bezpieczeństwa niż to wynika z
potrzeb! Przy przeciwciśnieniu stosować zawory bezpieczeństwa z mieszkiem.
• Wbudowanie i instalowanie: układać możliwie krótkie doprowadzenia. Wbudowywać możliwie
najmniej krzywek (kształtek nie prostych).
• Wykonywać doprowadzenia bezdrganiowe: udary ciśnieniowe i fale ciśnieniowe (np. ze strony
pomp lub innych armatur) tłumić lub unikać.
• Przewód wydmuchowy i obudowę zaworu odwodnić w najniższym miejscu. Kondensat może
zakłócić działanie zaworu bezpieczeństwa.
• Zabezpieczyć zawór i doprowadzenia przeciwko możliwości zamarznięcia.
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 3
Page 4
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
3.2 Przepisy składowania
Dla wykluczenia uszkodzeń w czasie za- i wyładunku, należy armaturę przemieszczać za
pomocą odpowiednich urządzeń podnośnikowych. Pokrętła ręczne i elementy ruchowe nie
mogą służyć jako punkty zaczepienia zawiesi. Podnoszenie za pomocą linek lub palet.
SKB-DIN Maks. ciężar [kg] bez wyposażenia ca. SKB-API Maks. ciężar [lbs] bez wyposażenia ca.
A 19 EA 42
B 19 FA 42
C 21
D 35 GA 77
E 70 HA 155
F - G 80 JA 175
H 90 KA 200
J - K 110 LA 245
L 150 MA-NA 310
M 170
N 200 PA 440
P 250 QA 555
Q 270
R 300 RA 665
S 300 TA 665
T 380
U 410
V 460
W 530
X 1260
Y 1600
Z 1870
Stalowe powierzchnie zewnętrzne dostarczanych zaworów bezpieczeństwa (za wyjątkiem
krawędzi spawalniczych) zabezpieczane są warstwą farby.
Wnętrze zaworu zabezpieczone jest przed korozją za pomocą ciekłego środka przeciwkoro-zyjnego.
Długotrwałość jego działania uzyskuje się dodatkami utrwalającymi powłokę ochronną
Wszystkie otwory przyłączowe zaślepione są odpowiednimi pokrywkami.
Zawór bezpieczeństwa może być w tym stanie składowany na palecie, w zamkniętym i chronionym od kurzu pomieszczeniu. Czas składowania – ? roku. Składowanie dłuższe niż ? roku
wymaga demontażu i oględzin części wewnętrznych zaworu. Nie jest dopuszczalne składo-wanie
zaworu na wolnym powietrzu, mimo zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi.
Elastomerowe części zamienne (O-ringi, pierścienie zgarniakowe, uszczelnienia drążków i
tłoków) wymagają stworzenia dodatkowych warunków:
Temperatura: Temperatura składowania określona jest na przedział pomiędzy 0 °C a 25 °C, w
innym przypadku następuje twardnienie materiału i skrócenie trwałości elementów. W ogrzewanych pomieszczeniach magazynowych należy ekranować grzejniki i przewody grzewcze,
dla uniknięcia bezpośredniego promieniowania ciepła na składowane elementy elastomerowe.
Odległość pomiędzy źródłami ciepła a składowanym materiałem musi być większa niż 1 m.
Wilgotność: dla wyeliminowania kondensatu unikać składowania w wilgotnych pomieszczeniach.
Korzystna wilgotność względna powietrza leży poniżej 65%.
Oświetlenia: Wyroby elastomerowe należy chronić przed bezpośrednim promieniowaniem
słonecznym i silnym światłem z wysoką zawartością promieni ultrafioletowych. Z tego względu
malować pomieszczenie magazynowe na czerwono lub pomarańczowo w żadnym przypadku nie
malować na niebiesko.
Ozon: Wyroby elastomerowe chronić należy przed kontaktem z ozonem (tworzenie się rys i
występowanie kruchości). W pomieszczeniu magazynowym nie mogą znajdować się urzą-dzenia
emitujące ozon (fluorescencyjne źródła światła, lampy rtęciowe, silniki elektryczne itp.).
Tlen: Wyroby elastomerowe należy chronić przed przeciągami. Należy przechowywać je w
szczelnych pojemnikach. Tlen wywołuje rysy i kruchość elastomeru.
Jeśli spełnione są wyżej wymienione wymagania, wtedy okres składowania wyrobów
elastomerowych wynosi około 5 lat.
Składowanie stalowych części zamiennych:
Części stalowe składować w pomieszczeniach zamkniętych, suchych i pozbawionych kurzu, dla
uniknięcia możliwości uszkodzeń. Szczególne zabezpieczenie dla:
Grzybka (4) - powłoka woskowa na uszczelce, nawilżenie woskiem.
Tuleja ślizgowa (6) - ochrona przez nawilżenie środkiem ochronnym.
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 4
Page 5
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
3.3 Przepisy dotyczące wbudowania (wmontowania)
Wskazówka:
Przed wbudowaniem zaworu oczyścić rurociągi. W przeciwnym przy-padku może dojść do
uszkodzenia gniazda przez ciała obce w czasie wydmuchu!
Sprawdzić oznakowanie instalacji i tabliczkę znamionową zaworu.
Zabezpieczenia transportowe usunąć bezpośrednio przed wbudowaniem zaworu.
3.3.1 Wbudowanie (wmontowanie)
Miejsce wbudowania musi być dostępne dla prac konserwacyjnych. Potrzebna przestrzeń
powyżej zaworu, patrz rozdz. „Wymiary”. Przy dużych zaworach bezpieczeństwa przewidzieć
dodatkową przestrzeń dla urządzeń podnośnikowych (min. 500 mm).
Położenie wbudowania – pionowe, wlot u dołu. Przy mocowaniu unikać naprężeń obudowy
zaworu, w razie potrzeby wyrównać łapy mocujące (nośne).
Rurociągi muszą być tak ułożone, aby na obudowę zaworu nie przenosiły się żadne siły
statyczne lub dynamiczne albo siły wynikające z rozszerzalności termicznej
Wymiary
SKB Wymiar X
A - G 300 mm
EA - JA 12
H - R 700 mm
KA - RA 26 “
S - Z 900 mm
TA 36 “
Wskazówka:
Naprężenia obudowy zaworu mogą spowodować nieszczelności na gnieździe!
3.3.2 Przewód wlotowy
Zawór bezpieczeństwa montować w miarę możności bezpośrednio na króćcu zabezpieczanego
zbiornika. W przeciwnym przypadku ułożyć możliwie krótki i o swobodnym przepływie przewód
doprowadzający pomiędzy miejscem poboru a zaworem bezpieczeństwa.
Średnica wewnętrzna przewodu doprowadzającego nie może być mniejsza od światła otworu
wlotowego zaworu bezpieczeństwa.
Strata ciśnienia na przewodzie doprowadzającym nie może być większa niż 3% ciśnienia
zadziałania zaworu przy maksymalnym wypływie strumienia masowego.
Ze względu na wahania (oscylacje) ciśnienia sprawdzić przewód doprowadzający wg FDBR 153.
Uwaga!
Jeśli strata ciśnienia przekracza różnicę (tolerancję) ciśnienia zamykającego, wtedy może dojść
do niestabilnego, nie kontrolowanego zachowania się zaworu bezpieczeństwa; łopotanie lub
drgania mogą zniszczyć gniazdo zaworu lub rurociąg i przez to doprowadzić do wypadnięcia
funkcji zabezpieczającej i wyłączenia instalacji!
Dla odprowadzenia kondensatu potrzeba, aby przewód doprowadzający miał spad do miejsca
poboru – nie mniejszy niż 15 stopni.
Uwaga!
Kondensat na wlocie do zaworu bezpieczeństwa zmienia jego zachowanie funkcjonalne i może
doprowadzić do nie kontrolowanego wzrostu ciśnienia; niebezpieczeństwo wybuchu!
W przypadku cieczy o temperaturze większej niż temperatura otoczenia, przewód
doprowadzający musi być ułożony ze spadem w kierunku zaworu, albo przed zaworem
ukształtowany syfonowo. Zapobiega się w ten sposób transportowi ciepła zawartego w medium
do zaworu bezpieczeństwa. Ciepło takie mogłoby mieć negatywny wpływ na działanie zaworu.
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 5
Page 6
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
3.3.3 Przewód wydmuchowy
Przewód wydmuchowy nie może być mniejszy od światła wylotu zaworu bezpieczeństwa.
Ciśnienia zwrotne w przewodzie wydmuchowym dopuszczalne są do 15% ciśnienia
zadziałania zaworu. W przypadku zaworów z tłokiem wyrównawczym (SN 144) ciśnienie to
może dochodzić do 50% ciśnienia zadziałania zaworu, o ile nie występują inne ograniczenia
(np. wytrzymałość kołnierza złączowego obudowy).
Uwaga!
Wyższe ciśnienia zwrotne (przeciwciśnienia) mogą prowadzić do niestabilnego, nie
kontrolowanego zachowania się zaworu; łopotanie lub drgania mogą zniszczyć gniazdo
zaworu, sam zawór bezpieczeństwa lub rurociągi i przez to spowodować wypadnięcie
funkcji bezpieczeństwa lub unieruchomienie instalacji!
Przewód wydmuchowy musi w najniższym punkcie posiadać możliwość odwodnienia,
aby nie zostały odprowadzane wycieki spowodowane np. nieszczelnością gniazda. W
szczególności pamiętać należy, aby w instalacjach napowietrznych przewidzieć pomocnicze
ogrzewanie (np. elektryczne) przewodu wydmuchowego, obudowy zaworu i urządzenia
odwadniającego, dla przeciwdziałania możliwości zamarznięcia. Samo izolowanie nie jest
wystarczające!
Złącza odwadniającego G
1
/4” na obudowie zaworu SKB A40 i B40 nie pomylić ze śrubą
nastawczą (44). Usunięcie śruby nastawczej (44) może zmienić działanie zaworu!
Uwaga!
Zalodzony, zamarznięty lub zatkany przewód wydmuchowy prowadzi do wypadnięcia funkcji
zabezpieczającej zaworu! Niebezpieczeństwo eksplozji przy nadciśnieniu!
Ostrożnie!
W przypadku większej liczby zaworów bezpieczeństwa ze wspólnym przewodem
wydmuchowym stosować szczególne środki ostrożności przy odmontowywaniu tylko jednego
zaworu. Istnieje potrzeba wykluczenia zagrożenia przy nie przewidzianym zadziałaniu innych
zaworów!!
Zalecenie: przewody wydmuchowe izolować akustycznie oraz / lub wyposażyć w tłumik
hałasu. Pamiętać, aby nie spowodować przekroczenia dopuszczalnego przeciwciśnienia!
3.3.4 Insulating
In case of hot medium insulate inlet line and valve body. In case of gases and vapours
insulate inlet line and valve body very carefully to avoid condensation.
Uwaga!
Kondensat na wlocie zaworu bezpieczeństwa zmienia jego zachowanie się podczas działania i
może prowadzić do niedopuszczalnego wzrostu ciśnienia niebezpieczeństwo eksplozji!
Kołpak sprężyny i ewentualnie nabudowana latarnia (klosz) nie mogą być izolowane, gdyż
przy nagrzaniu się sprężyny spada ciśnienie zadziałania zaworu.
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 6
Firma
Page 7
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
3.4 Próba ciśnieniowa
Podczas tej próby należy uniemożliwić zadziałanie zaworu bezpieczeństwa.
Zawór należy odłączyć i przewód doprowadzający zaślepić lub też dokonać blokady zaworu.
W przypadku wspawanych zaworów bezpieczeństwa może być użyta wkładka do prób
ciśnieniowych.
Uwaga!
W przypadku blokowania zaworu dopuszczalne jest ciśnienie próbne = 1,5 ciśnienia
zadziałania, bez konieczności konsultowania się z firmą Sempell GmbH.
Wkręcić śrubę blokującą w miejsce śruby zamykającej (17) i dociągnąć ją tylko ręcznie tak,
aby grzybek (4) zablokowany był w położeniu zamknięcia. W przypadku wykonania zaworu z
obciążeniem dodatkowym (SN 111) należy odkręcić elektromagnes wraz z latarnią (kloszem) i
wymienić na kapę (13) ze śrubą blokującą SN 100.
Uwaga!
Po wykonaniu próby ciśnieniowej przywrócić stan funkcjonalny zaworu i sprawdzić
poprawność działania.
3.5 Uruchomienie
Uwaga!
W przypadku zaworów bezpieczeństwa z obciążnikami, typ VSE 4, należy przed
uruchomieniem usunąć śrubę blokującą i zamontować śrubę zamykającą (17) wraz z
pierścieniem uszczelniającym (40).
Zawór bezpieczeństwa dostarczany jest w stanie gotowym do eksploatacji. Ciśnienie
zadziałania nastawione jest fabrycznie i przez plombowanie zabezpieczone przed
niepowołanym przestawieniem. Wyższe temperatury medium mogą punkt zadziałania
zaworu przesunąć w dół – o 1% na każde 1000C, co wymaga doregulowania w warunkach
ruchowych. Wielkości kierunkowe – patrz tabela w rozdziale „Nastawienie ciśnienia
zadziałania”.
3.6 Sprawdzenie poprawności działania
Sprawność działania i niezawodność zaworów bezpieczeństwa gwarantowane są przez
dokładną kontrolę części składowych, stąd nie ma w ogólności wymogu sprawdzenia
działania zaworu. Sprawdzenie takie wykonuje się tylko w przypadku montażu zaworu na
kotłach parowych.
3.7 Próba wydmuchu (upuszczenia)
•Nałożyć ochronniki słuchu.
• Wolno podnosić ciśnienie robocze w instalacji, aż do pełnego otwarcia się zaworu
bezpieczeństwa.
•Obniżać ciśnienie robocze, aż do zamknięcia się zaworu.
W przypadku wielu prób z gorącą parą, należy pomiędzy próbami odczekać ochłodzenia się
zaworu, gdyż w przypadku nagrzania możliwe jest nastąpienie niewielkiego zmniejszenia się
siły docisku sprężyny.
Uwaga!
W przypadku zaworów typu VSE 1 / VSR 1 mogą podczas wydmuchu wystąpić wycieki
medium na otwartym kołpak sprężyny (8). Występuje zagrożenie oparzeń w przypadku
pary wodnej!
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 7
Firma
Page 8
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
3.8 Nastawienie ciśnienia zadziałania
Uwaga!
Zmiana zaplombowanego nastawienia sprężyny może mieć miejsce tylko w obecności
upełnomocnionego rzeczoznawcy.
Nastawa ciśnienia zadziałania przeprowadzana jest na stanowisku prób. Przy nastawianiu
zaworu w instalacji potrzeba użyć pneumatycznego urządzenia pomiarowego A 143. Za
pomocą tego urządzenia nastawia się ciśnienie zadziałania zaworu bez zwiększania ciśnienia
roboczego.
Uwaga!
Prace nastawcze wykonywać tylko przy obniżonym ciśnieniu. Przy pełnym ciśnieniu roboczym
(eksploatacyjnym), podczas prac przy śrubie napinającej (11), może dojść do niezamierzonego
zadziałania zaworu. Podczas wydmuchu wypływają niewielkie ilości medium na prowadnicy
trzpienia śruby napinającej (11). Występuje zagrożenie oparzeń w przypadku pary!
Usunąć plombę. Odkręcić kapę (13). Poluzować przeciwnakrętkę (28). Podczas prac przy
śrubie napinającej (11) zabezpieczyć trzpień (7) przed obrotem (np. za pomocą sztyftu). Brak
takiego zabezpieczenia może prowadzić do uszkodzenia gniazda zaworu.
Dociąganie śruby napinającej (11) (obracanie w prawo): wyższe ciśnienia zadziałania.
Luzowanie śruby napinającej (11) (obracanie w lewo): niższe ciśnienia zadziałania.
Po nastawieniu śruby napinającej (11) kontrować przeciwnakrętką (28). Zamontować kapę (13)
i zaplombować.
Wielkości kierunkowe dla zmiany ciśnienia zadziałania w % przy 1/4 obrotu śruby napinającej
(11):
Wyróżnik literowy gniazda SKB AIV AI-III, B, C D-HJ-MN-RS-WX-Z
EAIV EAI-III, FA GA-KA LA-NAPA-RATA
Zmiana w % 10 7 4 3 1,5 1 0,5
Dokładność nastawienia ciśnienia zadziałania: Ī 3 %
3.9 Różnice funkcjonalne (tolerancje)
VSE 1 VSE 1,VSR 1VSR 1, z tłokiem
Standard z tłokiem (z pierś-cieniem nastawczym) wyrównawczym
Przy ciśnieniach zadziałania poniżej 3 barów, różnica (tolerancja) ciśnienia zamknięcia może dochodzić do 0,3 bara.
Firma Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 8
Page 9
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
Zmiana różnicy (tolerancji) ciśnienia zamknięcia zaworów VSR 1 oraz VSR 2
Po usunięciu śruby nastawczej (44) można, za pomocą pierścienia nastawczego (14), zmienić
różnicę ciśnienia zamknięcia. Suma ciśnienia otwarcia i ciśnienia zamknięcia pozostaje w
przybliżeniu stała.
Uwaga!
Śrubę nastawczą (44) usuwać tylko przy obniżonym ciśnieniu. Podczas prac nastawczych
pod ciśnieniem roboczym (eksploatacyjnym) może dojść do niezamierzonego zadziałania
zaworu bezpieczeństwa w czasie regulowania pierścienia nastawczego (14). Przy wystąpieniu
wydmuchu przez zawór bezpieczeństwa lub przy nieszczelnym gnieździe zaworu może dojść
do wycieku medium z otwartych otworów nastawczych. Zagrożenie oparzeniami ze strony
gorącego medium (np. ze strony pary)!
W celu nastawy wprowadzić wkrętak do otworu i regulować położenie pierścienia
nastawczego (14) rowek po rowku. Jedna podziałka rowkowa odpowiada zmianie wysokości
ok. 0,2 mm.
Pokręcanie pierścieniem nastawczym (14) w górę = zmniejszenie różnicy ciśnienia zamknięcia.
Ponownie wkręcić śrubę nastawczą (44) i szczelnie dociągnąć.
Zawór bezpieczeństwa otwiera się i
zamyka w krótkich odstępach czasu
(z dużą częstością cyklu)
Za duża różnica ciśnienia zamknięcia
Możliwa przyczyna
1. Kondensat w przewodzie wlotowym.
2. Zmiany ciśnienia przez nakładające się drgania.
1. Strata ciśnienia w przewodzie dolotowym jest
większa niż różnica ciśnienia zamknięcia
Zbyt mała masa wydmuchu, bo strumień
2.
nadążający jest zbyt mały.
Przekroczone przeciwciś-nienie w przewodzie
3.
wydmuchowym.
4.
Dynamiczne załamanie się ciśnienia w przewodzie
dolotowym (zwłaszcza przy cieczach).
1.
Para nasycona o dużej wilgotności. W zaworze
VSR złe ustawienie pierścienia nastawczego (14).
Propozycja zmian
1. Lepiej zaizolować przewód. Sprawdzić odwodnienie i
spad przewodu.
2. Wyeliminować drgania na zaworze bezpieczeństwa
1. Przy VSR zwiększyć różnicę ciśnienia zamknięcia. Nadto
zmniejszyć opory przepływu przewodu dolotowego:
zwiększyć światło, skrócić, usunąć przewężenia. Szybkie
przeciwdziałanie: zmniejszyć skok (o ile dopuszczalne),
przez to zmniejszyć wypływ.
2. Wbudować mniejsze zawory bezpieczeństwa lub
dopasować ilość masy wydmuchowej.
3. Zmniejszyć opory przepływu przewodu wydmuchowego,
np. przez zwiększenie światła lub skrócenie.
4. Zawór bezpieczeństwa wyposażyć w tłumik drgań
(kompensator zmian ciśnienia).
W przypadku zaworu VSR zmienić różnicę ciśnienia
1.
zamknięcia.
Zawór bezpieczeństwa pozostaje
otwarty po próbie wydmuchu.
Zawór bezpieczeństwa nie zamyka
szczelnie.
1. Ciało obce pomiędzy gniazdem obudowy (3) a
grzybkiem (4).
1. Uszkodzone gniazdo zaworu
2. Zbyt mała różnica pomiędzy ciśnieniem roboczym
a ciśnieniem zadziałania.
3. Zdeformowana obudowa przez siły odrurociągowe.
4. Brak spadu przewodu wlotowego przy gorących
cieczach.
Firma Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 9
1
Ponowić próbę wydmuchu lub poprzez doprowadzenie
powietrza dźwignią (36) wydmuchać ciało obce. W
innym przypadku zdemontować zawór.
1. Zdemontować zawór. Doszlifować (naprawić) gniazdo i
grzybek (4).
2. Zwiększyć różnicę lub zamontować obciążenie
dodatkowe.
3. Rurociągi ułożyć elastycznie.
4. Przewód wlotowy ułożyć ze spadem w kierunku zaworu
lub wbudować syfon.
Page 10
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
4 Prace inspekcyjne i konserwacyjne
Częstość wykonywania prac inspekcyjnych i konserwacyjnych ustala się w zależności od częstości
zadziałania zaworu i od warunków eksploatacyjnych. Dokumentację wykonanych prac należy
przechowywać.
Przed ponownym włączeniem do eksploatacji odwodnić zawór.
Podczas oględzin kontrolnych
• Sprawdzać szczelność zaworu.
Zwracać uwagę na następujące oznaki: gwizdy, wyciek medium na kołpaku sprężyny, medium w
króćcu odwadniającym lub w przewodzie wydmuchowym.
Inspekcje
• Sprawdzać wszystkie uszczelnienia. W przypadku nieszczelności wymienić uszczelki
• Sprawdzić powierzchnie gniazd
• Doszlifować gniazdo i grzybek (4) drobnoziarnistą pastą docierającą. W razie potrzeby wymienić
grzybek (4).
• Wygładzić trzpień (7) w obrębie prowadnicowym; nie wykonywać przy tym obróbki maszynowej,
zbierającej materiał.
W dłuższych odstępach czasu, np. co trzy lata
• Kompletnie rozebrać zawór bezpieczeństwa.
• Części składowe zaworu wyczyścić i sprawdzić.
• Gniazdo zaworu i grzybek (4) doszlifować drobnoziarnistą pastą docierającą. W razie potrzeby
wymienić grzybek (4). Przy naprawie zachować ważne dla funkcji zaworu kształty (kontury) gniazda.
• W przypadku korozji lub szkód termicznych wymienić sprężynę (10) i nastawić ciśnienie zadziałania.
• Wygładzić trzpień (7) w obrębie prowadnicowym; nie wykonywać przy tym obróbki maszynowej,
zbierającej materiał.
• Nasmarować łożyska toczne (48) i śrubę napinającą (11).
• Części nie nawilżane przez medium: prowadnice ślizgowe, pasowania, uszczelnienia i gwinty
nasmarować smarem montażowym.
Uwaga!
Gniazda zaworów, metalowe powierzchnie uszczelniające i nawilżane przez medium
powierzchnie ślizgowe pozostają bez smarowania.
Uwaga!
Przy użyciu tlenu potrzeba, aby części wchodzące w kontakt z medium były wolne od olejów i
smarów. W przeciwnym przypadku powstaje zagrożenie wybuchem.
5 Demontaż
5.1 Zagrożenia i wskazówki ostrzegawcze
Przyjąć zlecenie wykonania prac i poczekać na odłączenie urządzenia.
Sprawdzić brak ciśnienia na armaturze i jej ochłodzenie.
Przy otwieraniu i odmontowywaniu armatury mogą wypływać resztki medium; również w
instalacji bez ciśnienia mogą wystąpić późniejsze wypływy medium.
Przed demontażem odłączyć zasilanie elektryczne, wyciągnąć wtyczkę lub odłączyć
przewód elektryczny.
Nakrętki 6-kątne (9.1) luzować dopiero po rozprężeniu sprężyny (10), gdyż kołki
gwintowane (9) nie mogą na siebie przejąć odcinka potrzebnego do naprężenia wstępnego
sprężyny (10).
5.2 Wskazówki dotyczące demontażu
• Wpierw zdemontować obciążenie dodatkowe. Wskaźnik położenia rozebrać tylko w razie
potrzeby.
• Podczas prac przy nakrętkach zasilania powietrznego (12) lub przy śrubie napinającej
(11) zabezpieczyć trzpień (7) przed obrotem, brak zabezpieczenia (np. sztyftem) może
doprowadzić do uszkodzenia gniazda.
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 10
Page 11
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
5.3 Środki pomocnicze
• Klucze maszynowe płaskie 10 - 80 mm
• Klucz nasadowy 17 mm
• Wkrętak 8 mm
• Szczypce do zewnętrznych pierścieni zabezpieczających
• Szczypce płaskie
• Obcinaczki boczne
• Młotki
• Przebijaki Ø 2,5; 3; 4 mm
• Drut do plombowania
• Plomba
• Plombownica
• Suwmiarka
• Płyta docierakowa
• Podkładki dla śrub M10, M16, M24
W przypadku bardzo dużych zaworów bezpieczeństwa (SKB X, Y i Z) mogą, ze względu na
szczególne warunki doboru, wystąpić inne części i ich przyporządkowanie, niż to opisano w
niniejszej instrukcji. Kierować się tu należy specyficznymi dla zlecenia, osobnymi rysunkami
montażowymi.
5.4 Materiały eksploatacyjne
• Środek docierający 180-1200, Wasels, Altena
• Środek docierający dla grzybków wykonanych z materiału 1.4980: Diamant-Suspension
2-30 µm.
• Montażowy środek poślizgowy (MoS2): Molykote-Spray, DOW Corning, München
• Montażowy środek poślizgowy (Kolloidal-Graphit) dla części nawilżanych przez medium:
DAG156 Acheson, Ulm. Neolube 1, 2, Van Meeuven, NL-1380 AA Weesp
• Dla ułatwienia montażu::
Smar łożyskowy, smar dla gwintu trzpienia, śrub itp.:
Molykote-BR2plus (< 80 °C) BG20 (> 80°C), DOW Corning, München
Barrierta L55/2 (> 120 °C), Klüber, München. Mobilgrease Spec, Mobil Oil
• Smar dla o-ringów: DOW Corning, München.
Uwaga
W przypadku uzywania smaru Barrierta L55/2 elementy skladowe nalezy przed montazem
starannie oczyscic benzyna lakowa 180/200 lub Klüberalfa XZ3-1, gdyz w przeciwnym razie
mozliwe jest wystapienie utraty smarownosci. Nigdy nie nalezy mieszac smaru Barrierta L55/2
z innymi srodkami smarnymi.
Uwaga:
Przy użyciu tlenu, wszystkie części zwilżane przez medium muszą być wolne od oleju i smaru.
W przeciwnym przypadku występuje zagrożenie wybuchem.
5.5 Rozebranie zaworu bezpieczeństwa
Celem zdjęcia lub demontażu ewentualnie nabudowanego napędu pneumatycznego A160,
patrz instrukcja eksploatacji MA.270.07.xxxx.
Usunąć plombę. Odmontować kapę (13). Usunąć zawleczkę (29) i nakrętkę koronkową (12)
wzgl. ewentualne nakrętki kontrowane (12) zluzować i usunąć. Zmierzyć i zanotować odstęp
pomiędzy górną krawędzią trzpienia (7) a śrubą napinającą (11). Zluzować przeciwnakrętkę
(28) i rozprężyć sprężynę (10) za pomocą śruby napinającej (11).
Zluzować nakrętkę 6-kątną (9.1) i zdjąć kołpak sprężyny (8). Usunąć sprężynę (10), ew.
również latarnię pośrednią (15), pierścień uszczelniający (26), trzpień (7) i tuleję poślizgową
(6). W przypadku zaworów VSR 1 i VSR 2 nie zmieniać położenia pierścienia nastawczego
(14) ewentualnie położenie to zaznaczyć. Wyjąć grzybek (4) i kulkę (18); w przypadku zaworu
SKB D - W wybić kołek (19). Tłok podnoszący (5) nie wymaga demontażu. Kapę (13) z
dźwignią (36) rozebrać tylko w razie potrzeby.
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 11
Page 12
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
6 Montaż
W przypadku zaworu SKB D - W: zamocować na trzpieniu (7) grzybek (4) i kulkę (18) za pomocą
kołka(19).
Wstawić tuleję ślizgową (6); w przypadku zaworów VSR 1 i VSR 2 zwracać uwagę na zaznaczenie
położenia pierścienia nastawczego (14). Wstawić grzybek (4), kulkę (18) i trzpień (7). Na pokrywę
(16) nasunąć (ewentualnie) pierścień ślizgowy (43). W zależności od wykonania nasadzić: elementy
pośrednie (15), pierścień dzielony (20), tuleję podtrzymującą (21), tuleję dystansową (22), tuleję
dociskową (23), korek sprężyny (24), sprężynę (10), talerzyk sprężyny (25) i łożysko toczne (48).
Nasadzić kołpak sprężyny (8) i zamocować nakrętkami sześciokątnymi (9.1). Sprężynę (10) naprężyć
wstępnie na wymiar za pomocą śruby napinającej (11). Naprężenie na wymiar, który zmierzony
został przed demontażem; dla uzyskania poprzedniego ciśnienia zadziałania. Śrubę napinającą
(11) zabezpieczyć przeciwnakrętką (28). Nakręcić na górny koniec trzpienia (7) dwie nakrętki
dopowietrzające (zasilania powietrzem) (12) i zakontrować; względnie nakręcić nakrętkę kontrującą i
zamocować ją zawleczką (29).
Zamontować kapę (13) i zaplombować. Sprawdzić swobodny ruch i funkcję dźwigni (36) za pomocą
widełek (31). W razie potrzeby zamontować obciążenie dodatkowe.
7 Wymiary wykonawcze konstrukcji mocującej
Wyróżnik literowy gniazda Wymiary w mm
Sempell API Typosze-reg a b c D Gwint
A EA III - IV 106 152 10 160 M12 x 65
B FA III 106 152 10 160 M12 x 65
IV 104 194 10 180 M12 x 65
CIII 106 152 10 160 M12 x 65
IV 104 194 10 180 M12 x 65
D GA I 98 140 10 150 M 8 x 55
II 106 152 10 160 M12 x 65
III - IV 104 194 10 180 M12 x 65
E HA I 98 140 10 150 M 8 x 65
II 106 152 10 160 M12 x 65
III - IV 104 194 10 180 M12 x 65
F I 126 180 12 190 M12 x 65
I - IV 138 196 15 200 M16 x 80
G JA I - II 138 196 15 210 M16 x 80
III - IV 138 196 15 210 M16 x 80
H KA I - II 160 230 15 250 M16 x 80
III - IV 160 230 15 250 M16 x 80
JI - III 184 262 15 290 M16 x 80
IV 184 262 15 290 M16 x 80
K LA I - IV 192 274 15 300 M16 x 80
L MA, NA I - IV 200 286 15 310 M16 x 80
M I - IV 230 328 15 370 M16 x 80
N PA I -III 242 344 20 380 M20 x 100
P I -III 288 410 20 460 M20 x 100
Q QA I -III 288 410 20 460 M20 x 100
R RA I -III 288 426 20 480 M20 x 100
S TA I 350 350 25 430 M20 x 135
T I 400 400 30 480 M20 x 135
UI 450 450 30 530 M20 x 140
V I 550 550 30 680 M20 x 140
WI 640 640 30 780 M20 x 140
X I 720 720 60 900 M24 x 180
YI 860 860 60 1050 M24 x 180
Z I 950 950 60 1140 M24 x 180
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 12
Page 13
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
8 Ważne dla działania zaworu kontury gniazda
Wyróżnik literowy gniazda Ważne dla działania kontury w mm
B-C FA I - IV 18 19,9 1,3 1,45 0,5 0,4 1,1
D-EGA-HA I - IV 24,5 27,1 1,2 1,35 1 0,6 1,1
F - I - IV 28 30,9 1,3 1,45 1 0,6 1,1
G JA I - IV 33 36,4 1,3 1,45 1 0,8 1,6
H KA I - IV 38 41,9 1,55 1,7 1 0,8 1,6
J - I - IV 44 48,5 1,25 1,45 1 1 1,6
K LA I - IV 51 56,2 1,4 1,6 1 1 1,6
L MA-NA I - IV 59 65 1,5 1,7 1 1,3 2,1
M - I - IV 69 76 1,5 1,7 1 1,3 2,1
N PA I - III 80 88,1 1,45 1,75 1,5 1,6 2,1
P QA I - III 93 102,4 1,3 1,6 1,5 1,6 2,1
Q -I - III107 117,7 1,35 1,65 1,5 1,9 2,6
R RA I - III 126 138,6 1,4 1,7 1,5 1,9 2,6
S - Z TA I
do d1 b b f1 f2
Od wyróżnika literowego S na zapytanie
1)
f2
2)
wodnej
1)
dla gazów, par i cieczy
2)
dla pary wodnej
Gniazdo dla cieczyGniazdo dla gazów, par i pary
Płyta docierająca z rowkiem na
ciecz
9 Metody wykonywania dokładnie obrobionych powierzchni uszczelniających
Uwaga!
Prace docierające są pracami precyzyjnymi i mogą być wykonywane tylko przez przeszkolony
personel. Różne zakresy pracy wymagają różnych metod wykonania.
9.1 Obszar produkcyjny (wytwarzanie powierzchni uszczelniających)
9.1.1 Grzybki (grzybki talerzowe)
Części z płaskim gniazdem docierane są z zasady maszynowo.
Przebieg pracy.
Równomiernie obracająca się tarcza docierakowa skraplana jest emulsją, składającą się z
drobnoziarnistego proszku ściernego (węglik boru o granulacji 800) i oleju do docierania.
Części przeznaczone do docierania mocowane są w mimośrodowych uchwytach i tak
docierane.
Czas docierania wynosi od 15 do 20 minut, w zależności od jakości wstępnie przygotowanej
powierzchni uszczelniającej. Docierana część zostaje następnie czyszczona. W przypadku
części wykonanych z materiału 1.4980 przeprowadzany jest dodatkowy proces polerowania.
Polerowanie następuje na płycie cynowej z zawiesiną diamentową o wielkości ziaren 2 – 3.
Po zakończeniu procesu przeprowadza się kontrolę optyczną oraz sprawdzenia za pomocą
szkła interferencyjnego. Sprawdza się płaskość powierzchni uszczelniającej oraz czy nie
wykazuje ona wklęsłości lub wypukłości.
Firma
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 13
Page 14
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
9.1.2 Gniazdo
Gniazda w obudowach, wkręcane, wspawane lub inaczej mocowane w obudowie,
docierane są z zasady za pomocą przemieszczalnego, ręcznego urządzenia docierającego.
Rozstrzygające jest, aby wymagana siła docisku i jej równomierne rozłożenie uzyskane były
przez odpowiednią sprężynę dociskową.
Przebieg pracy:
Folie szlifierskie lub docierające o różnej ziarnistości naklejane są na płaską tarczę nośną
maszyny. Powierzchnie gniazd o chropowatości 3,2 Ra docierane są kolejno foliami o
ziarnistości 200-600-1000. Po docieraniu za pomocą ziarnistości 200 nie mogą pozostać
widoczne ślady toczenia. Zmiana następuje w odstępach około 1 minuty. Docieranie
wykonuje się ruchami oscylacyjnymi. Operację kończy czyszczenie i kontrola optyczna.
9.2 W obszarze serwisu instalacyjnego
Z reguły brak tu stacjonarnej maszyny do docierania, co powoduje, że posługiwać się
można tylko manualnymi metodami docierania. Metoda opisana w punkcie 9.1.2 znajduje tu
zastosowanie.
9.2.1 Grzybek (grzybek talerzowy)
W zależności od wielkości, dociera się grzybki na płytach szklanych lub płytach albo
pierścieniach z żeliwa szarego. Środkiem docierającym jest pasta firmy Tetra Bor, o
ziarnistości od 120 do 1200.
Przebieg pracy:
Części o średnicy do 200 mm docierane są na płytach. W przypadku większych części
są one wykorzystane jako podkładki, a w ruch wprawiane są płyty lub pierścienie. Pastę
docierającą nakłada się jednostronnie cienką warstwą, a od ziarnistości > 400 stosuje się
dodatkowe nawilżanie kroplami oleju. Części armatury lub tarcze docierakowe wprawiane
są w oscylacyjny ruch z wywieranym na nie równomiernym, ręcznym naciskiem. Czynność
wykonywana jest w okresie wielu minut. Po skończonym docieraniu z daną granulacją ziarna
usuwa się pastę za pomocą środka czyszczącego na zimno, i powtarza czynności pastą o
coraz to drobniejszym ziarnie. Docieranie kończy się kontrolą optyczną.
Za pomocą ręcznej, przemieszczalnej maszyny docierającej można docierać części o średnicy
do 200 mm, metodą opisaną w punkcie 9.1.2.
9.2.2 Gniazdo zaworu
Przebieg czynności jak w punkcie 9.1.2.
Uwaga!
Gniazda obudów muszą być w regularnych odstępach czasu sprawdzane. Sprawdzać należy
prostopadłość położenia gniazda względem obudowy. W przypadku stwierdzenia ukośnego
położenia gniazda, należy przywrócić jego poprawne położenie za pomocą szlifierki do gniazd
płaskich.
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 14
Firma
Page 15
Zawór bezpieczeństwa: pełnoskokowy i normalny
10 Deklaracja zgodności z wytycznymi EG
Dla zaworów ze znakiem CE deklaruje się, co następuje:
Emerson zastrzega sobie prawo do wprowadzania zmian bez powiadamiania strona 15