Conrad 55 38 91 Operation Manual [nl]

MP3-versterker
om zelf te bouwen

Alle onderdelen zijn voorzien van
steekverbindingen – solderen is niet nodig

Nationale boekenindex van de Duitse Bibliotheek
De Duitse Bibliotheek heeft deze publicatie opgenomen in de nationale boekenindex;

Zie voor meer informatie via internet op

Alle in dit document gepresenteerde schakelingen en programma's zijn met de grootst
mogelijke zorgvuldigheid ontwikkeld, gecontroleerd en getest. Desondanks kunnen we
niet volledig uitsluiten dat er fouten in dit document of in de software zitten. Uitgever
en auteur blijven volgens de wet echter wél altijd aansprakelijk indien dergelijke fouten
te wijten zijn aan opzet of grove nalatigheid. Voor de schrijver en de uitgever gelden
bovendien de wettelijke bepalingen aangaande productaansprakelijkheid indien er
lichamelijk of dodelijk letsel ontstaat, of schade aan de gezondheid, en bij het niet
nakomen van essentiële contractuele verplichtingen. De aanspraak op
schadevergoeding beperkt zich bij schending van essentiële contractuele
verplichtingen echter tot de in redelijkheid voorzienbare schade, voor zover deze
schade niet binnen de wettelijk geregelde productaansprakelijkheid valt.

http://dnb.ddb.de

.

Waarschuwing! LED-licht kan uw ogen beschadigen:
Kijk nooit op korte afstand direct in het licht van een LED om beschadiging van het

netvlies te voorkomen! Dat geldt vooral voor krachtige LED's in een transparante
behuizing, en met name voor power-LED's. Bij witte, blauwe, paarse en ultraviolette
LED's geeft de subjectief waargenomen helderheid een verkeerde indruk van het
daadwerkelijke gevaar voor uw ogen. Wees extra voorzichtig bij het gebruik van
focusserende lenzen. Gebruik de LED's altijd op de in de handleiding voorgeschreven
wijze, en nooit met grotere dan de aangegeven stroomsterktes.

© 2013 Franzis Verlag GmbH, Richard-Reitzner-Allee 2, 85540 Haar bei München
Alle rechten voorbehouden, inclusief die op fotomechanische reproductie en opslag

in elektronische media. Het maken en verspreiden van kopieën op papier, middels
gegevensdragers of via internet, met name in de vorm van PDF-bestanden, is
uitsluitend toegestaan met uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en inbreuken
hierop zullen strafrechtelijk worden vervolgd.

Veel van de productaanduidingen betreffende de hardware en de software evenals
bedrijfsnamen en -logo's die in dit document worden genoemd, zijn doorgaans
geregistreerde handelsmerken en dienen als zodanig te worden behandeld. De
uitgever volgt bij productaanduidingen de schrijfwijze van de fabrikanten.

Gefabriceerd in opdracht van Conrad Electronic SE, Klaus-Conrad-Str. 1, D-92240
Hirschau

art & design: www.ideehoch2.de
ISBN 978-3-645-10128-8

3

MP3-luidspreker
zelf bouwen

Dit versterkerbouwpakket met insteekprintplaat en alle
bijbehorende onderdelen, is heel eenvoudig en snel zelf in
elkaar te zetten zonder dat je hoeft te solderen. Zet deze
versterker zelf in elkaar en geniet van je favoriete muziek. Een
kant en klaar product kopen kan iedereen, maar jij bouwt je
versterker precies zoals je zelf wilt. We leggen bovendien
verschillende varianten van de schakeling uit. En er zijn ook
speciale toepassingen mogelijk. Op het einde geniet je niet
alleen van het resultaat, maar je hebt ook nog een nieuwe
ervaring opgedaan met elektronica.

Wij wensen je veel plezier en succes!

1 Aan de slag

Wie de verschillende componenten al kent, kan meteen aan de
slag. Zet de complete schakeling in elkaar en schakel hem in.
Sluit daarna met een stereokabel de gewenste audiobron aan en
geniet van de muziek!

4

Het overzichtsschema toont alle componenten, van de stereo­ingangsaansluiting tot aan de luidspreker. Op een paar
plaatsen kun je variëren. Zo kun je bijvoorbeeld andere
weerstanden gebruiken om het volume aan te passen.
Stippellijnen geven aan dat de betreffende componenten als
optie kunnen worden gebruikt. Welke variaties er mogelijk
zijn, leggen we later meer in detail uit.

5

2 Monteren

In het bouwpakket zit een potentiometer (potmeter) om het
volume te regelen en om het apparaat in en uit te schakelen.
Monteer de potmeter en de luidspreker in de behuizing. Zet de
luidspreker met een druppeltje lijm vast. Plak daarna de
insteekprintplaat tussen de potmeter en de luidspreker. Ter
bevestiging zit er een tweezijdige plakstrip op, die met een
beschermfolie is afgedekt. Bekijk eerst eens rustig hoe de
insteekprintplaat moet worden geplaatst. Verwijder daarna pas
de beschermfolie en plak de insteekprintplaat vast. Let op: De
plaats waar je hem vastplakt, moet meteen kloppen, want dit is
achteraf heel moeilijk te wijzigen. Schroef tot slot de stereo­jackplugconnector in de behuizing vast. Aan alle onderdelen
zijn draden vastgesoldeerd. Deze draden zijn niet bedoeld om
heel vaak te buigen, anders kunnen ze afbreken.

6

3 De schakeling

De kern van het bouwpakket is de luidsprekerversterker-chip
LM386 in zijn achtpolige behuizing. De acht pootjes wijzen bij
levering iets uit elkaar, en moeten voorzichtig worden
bijgebogen zodat ze parallel aan elkaar staan. Pas daarna kun
je de chip zonder problemen in de insteekprintplaat duwen. Bij
het plaatsen van een chip moet je er altijd op letten dat je hem
niet in de verkeerde richting monteert. Een markering tussen
pen 1 en pen 8 geeft aan wat de linkerkant van de chip is.

7

Je kunt de chip eventueel weer verwijderen door er heel
voorzichtig een schroevendraaier onder te steken. Duw de chip
recht omhoog zodat de pootjes niet krombuigen. Monteer de
chip bij voorkeur direct op de juiste plaats, zodat je hem niet
meer hoeft los te halen.

Om de schakeling te kunnen bouwen, heb je een paar korte
draadjes nodig. Gebruik daarvoor de geïsoleerde staaldraad.
Knip met een tang draden van de juiste lengte af, en verwijder
op de uiteinden de isolatielaag over een lengte van circa 8 mm
Om de isolatielaag op het uiteinde van de draadjes makkelijk
te kunnen strippen, is het handig om er met een scherp mesje
omheen te gaan. Let op dat je daarbij de draad zelf niet raakt,
anders kan de draad op die plaats makkelijk breken.

Test de schakeling met een 9V-batterij. Gebruik bij het
experimenteren voor de veiligheid een gewone
zinkkoolbatterij. Gebruik geen alkalibatterij omdat deze bij
kortsluiting zeer hoge stroomsterktes kan leveren. Plak de
batterij na het testen met dubbelzijdig plakband in de
behuizing vast.

Het eerste experiment laat zien, dat er maar heel weinig
componenten op de LM386 moeten worden aangesloten om
een complete versterker te bouwen. Pen 4 van de chip is op de
minpool van de batterij aangesloten, pen 6 is op de pluspool
aangesloten. Pen 5 vormt de uitgang. Hierop is de luidspreker
aangesloten via een elektrolytische condensator (elco) van 100
µF. Op pen 5 van de LM386 staat een gemiddelde
uitgangsspanning van circa 4 V. Daarom moet de pluspool van
de elco aan de kant van de chip zitten, en de met een witte

8

streep gemarkeerde minpool aan de kant van de luidspreker.
Pen 2 van de chip vormt de ingang. Hier is een

koppelcondensator van 100 nF (opschrift 104) op aangesloten.
Raak het blote uiteinde van de draad met je handen aan. Uit de
luidspreker klinken nu zachte stoorgeluiden, bijv. een
bromgeluid of zacht zoemen. Deze brom is afkomstig van de
elektrische leidingen en apparaten in je omgeving, en je
lichaam werkt als een soort antenne die dit signaal opvangt,
versterkt en hoorbaar maakt. Deze simpele bromtest is handig
om versterkers mee te testen en kan ook worden gebruikt om
zo nodig fouten in het apparaat op te sporen.

9

4 Volumeknop en aan/uit-schakelaar

Sluit nu de volumeknop en de jackplugconnector aan. Let op:
Sluit slechts twee draden van de stereoconnector aan, GND en
L. De R-ingang wordt nu nog niet gebruikt. We gebruiken
eerst slechts één van de twee stereokanalen, het tweede kanaal
wordt pas later toegevoegd. Let op: Zorg dat de draden van de
aansluitingen R en L elkaar niet raken, anders kan het op de
ingang aangesloten apparaat overbelast raken.

10

Bekijk nu de massa-aansluiting op pen 3 van de versterker. Het
eerste experiment heeft weliswaar aangetoond dat de
schakeling ook zonder deze aansluiting werkt, maar door ook
pen 3 (de tweede ingang) aan te sluiten, voorkomen we
vervorming van het geluid.

Bij het eerste experiment hebben we de batterij direct op de
schakeling aangesloten, maar dat is voor dagelijks gebruik niet
erg handig. Daarom gaan we nu de potmeterschakelaar
gebruiken. We plaatsen hem in de minleiding om de
verbindingen zo kort mogelijk te houden. Creëer daarnaast een
eenvoudige trekontlasting voor de batterijkabels. Twee korte
stukjes draad houden de kabels op hun plaats. Hiermee

11

voorkom je, dat de batterijkabels per ongeluk losraken.
De versterker is in deze opstelling waarschijnlijk nog te

gevoelig en kan gemakkelijk overstuurd raken. Later zullen we
de versterking op dit punt nog aanpassen. Maar nu volstaat het
om de volumeregelaar maar een klein beetje open te draaien.
Een te hoge versterking zorgt voor ernstige vervorming van
het geluid.

5 Stereo-ingang

Voor een correcte weergave moeten de signalen van het
rechter- en linkerkanaal worden samengevoegd. Bouw daartoe
twee weerstanden van 33 kΩ (kleurringen: oranje, oranje,
oranje) in. Dat verkleint ook direct de versterkingsfactor van
de schakeling. Of de versterking nu klopt, hangt af van de
geluidsbron die u op de ingang heeft aangesloten.

Verdere verbetering is mogelijk door een tweede elco van 100
µF parallel aan de spanningsbron aan te sluiten. Let hierbij op
de correcte aansluitrichting. De witte streep markeert bij elco's
de minpool.

12

14

6 Aanpassingen

Het zal verschil maken of je een mp3-speler, een smartphone
of een andere audiobron op de schakeling aansluit. In het ene
geval klinkt de versterker misschien te zacht, en in het andere
geval wellicht te snel overstuurd. Daarom zitten er
verschillende extra weerstanden in het bouwpakket. Test alle
drie de varianten en kijk welke weerstanden het beste resultaat
geven in jouw situatie:

10 kΩ (bruin, zwart, oranje): hoge versterking
33 kΩ (oranje, oranje, oranje): gemiddelde versterking
100 kΩ(bruin, zwart, geel): lage versterking

Als optie kan parallel aan de potmeter een condensator van 10
nF (opschrift 103) worden aangesloten. Deze beïnvloedt de
geluidsweergave. Wanneer je deze condensator aansluit,
klinken de hoge tonen minder hard. Dit kan de
geluidsweergave verbeteren omdat kleine luidsprekers vaak de
neiging hebben om de hoge tonen te benadrukken. De
geluidsweergave wordt overigens ook beïnvloed door de
behuizing meer of minder open te maken. Test de versterker
met een open, gesloten en half gesloten behuizing, en met en
zonder de extra condensator van 10 nF. Bepaal zelf wat je het
beste vindt klinken. Sluit nog een elco van 10 µF aan op pen 7
van de LM386-chip. Deze heeft doorgaans geen invloed op de
klank van het geluid. Deze condensator voorkomt echter dat er
vervormingen of storingen kunnen ontstaan wanneer de batterij
leeg raakt of bij gebruik van een externe netvoeding. Nadelen
zijn er eigenlijk niet, zodat je deze condensator sowieso kunt
aansluiten.

15

16

7 Extra versterking

De versterking van de schakeling is voldoende om er een mp3­speler of een smartphone op aan te sluiten. Je kunt echter ook
andere dingen met deze schakeling doen, en er bijvoorbeeld
een microfoon of een andere audiobron met een laag
signaalniveau op aansluiten. In die gevallen kan het handig
zijn om de versterking met een extra factor 10 te verhogen.
Sluit daartoe een elco van 10 µF aan tussen pen 1 en pen 8.
Bovendien gebruiken we voor zo'n schakeling geen
ingangsweerstanden, zodat je er uitsluitend een mono­geluidsbron op kan aansluiten.

17

8 Techniek van de schakeling

Om meer over de versterker te weten te komen, kun je het
beste zijn informatieblad bekijken. Het interne schema laat een
balansversterker zien met een voorgeschakelde
differentiaalversterker. De beide uitgangstransistoren vormen
een balanseindtrap die bij hoge versterking altijd slechts één
van de twee transistoren geleidend maakt. Als er geen
ingangssignaal is, stroomt er slechts een kleine ruststroom
zodat de batterij wordt gespaard.

18

De als optie te plaatsen bypass-condensator op pen 7 vlakt de
voedingsspanning van de ingangstrap af.

(Bron: National Semiconductor)
In de ingangstrap zijn twee PNP-Darlingtonparen in een

differentiaalschakeling opgenomen. De gemiddelde
ingangsspanning is nul en de ingangsweerstand bedraagt 50
kΩ. Je ziet dat één van de ingangen ongebruikt mag blijven.
De spanningsversterking wordt gecreëerd door negatieve
terugkoppeling via twee keer 15 Ω van de uitgang ten opzichte
van de 1,5 kΩ tussen de emitters van de ingangstrap en komt
daarmee op een factor van 20 (26 dB). Door de aansluitingen 1
en 8 met een condensator te overbruggen, ontstaat een extra
versterkingsfactor van 10 (1,5 kΩ / 150 Ω). De versterking is
dan 200-voudig (46 dB).

Franzis

Beste klanten!
Dit product voldoet aan alle Europese richtlijnen die er op van

toepassing zijn en het is daarom voorzien van een CE-markering. Het
correcte gebruik van het product staat beschreven in de meegeleverde
handleiding.

Bij afwijkend gebruik of wijziging van het product, bent u uitsluitend zelf
verantwoordelijk voor het naleven van de geldende richtlijnen. Bouw en
gebruik de schakeling daarom uitsluitend op de in de handleiding
beschreven wijze. Bij doorgifte van het product aan derden moet ook altijd
de deze handleiding worden bijgevoegd.

Het symbool met een doorgestreepte afvalbak wil zeggen, dat u dit
product niet bij het huisvuil mag weggooien maar als elektrisch apparaat
moet inleveren bij een daartoe bestemd inzamelpunt. Raadpleeg de
milieuwijzer van uw gemeente om te zien waar dergelijke gratis
inzamelpunten te vinden zijn.