Teleskop Celestron FirstScope
z montażem Dobsona
1
Instrukcja użytkowania
Wstęp
Gratulujemy zakupu i witamy w świecie astronomii. Jeśli jesteś początkującym amatorem
astronomii, niektóre terminy i nazwy części teleskopu opisane w tej instrukcji mogą być dla
Ciebie nowością. Aby pomoc Ci w złożeniu i użytkowaniu Twojego teleskopu, na kilku
kolejnych stronach wyjaśnimy trochę powszechnie używanych terminów oraz pokażemy
schematy budowy Twojego nowego teleskopu oraz jego części. Jeśli jesteś już dobrze
obeznany z językiem astronomii i terminologia dotycząca teleskopową, być może zechcesz
tylko przejrzeć te rozdziały, a następnie przejść do opisu rozpakowywania i montażu Twojego
nowego teleskopu.
Teleskop, który zyskał tytuł Produktu Międzynarodowego Roku Astronomii 2009! FirstScope
76 jest hołdem dla kobiet i mężczyzn zasłużonych dla szerzenia wiedzy o otaczającym nas
świecie.
Niewielkie rozmiary i wysoka jakość wykonania czynią z FirstScope'a 76 doskonały, mobilny
sprzęt do amatorskich obserwacji sfery niebieskiej. Konstrukcja instrumentu wpisuje się w
zyskującą coraz większą popularność ideę budowy teleskopów typu Table-Top, czyli lekkich
przyrządów obserwacyjnych stawianych na stole (parapecie okna).
Ta instrukcja została tak zaprojektowana abyś poznał prawidłowy sposób użytkowania
Twojego teleskopu. Przekonasz się także, że zawiera ona ogromną ilość przydatnych informacji
na temat obserwacji nieba, terminów powszechnie używanych w astronomii, instrukcje jak
dbać o teleskop oraz opis opcjonalnych akcesoriów, które poszerzą Twoje wrażenia podczas
obserwacji.
Uwagi dotyczące obserwacji Słońca
Nigdy nie obserwuj Słońca okiem nieuzbrojonym lub za
pomocą teleskopu bez użycia specjalnego obiektywowego
filtru słonecznego. Obserwacja bez filtru grozi całkowitym i
nieodwracalnym uszkodzeniem wzroku.
Nigdy nie używaj teleskopu do projekcji Słońca na ekranie.
Teleskop jest urządzeniem zbierającym wielkie ilości światła,
przy obserwacjach Słońca może dojść do bardzo silnego
nagrzania i uszkodzenia elementów teleskopu.
Nie wolno używać okularowych filtrów słonecznych, mogą one
pęknąć pod wpływem wysokiej temperatury co grozi
całkowitym uszkodzeniem wzroku. Nie używaj klinów Herschela z teleskopami
zwierciadlanymi, dopuszczalne jest używanie klinów Herschela z refraktorami.
2
Nigdy nie pozostawiaj teleskopu bez nadzoru. Teleskop powinna obsługiwać osoba dorosła,
1. Wyciąg okularowy
6. Płyta pionowa montażu
2. Lusterko wtórne (w środku)
7. Koniec tuby
3. Tubus
8. Zwierciadło główne (w środku)
4. Mocowanie tubusa do montażu
9. Regulacja ostrości
5. Płyta pozioma montażu
10. Wejście na okulary (1,25”)
szczególną uwagę należy zwracać na obsługę teleskopu o ile w pobliżu znajdują się dzieci.
Budowa teleskopu:
3
ROZPAKOWYWANIE TELESKOPU
Teleskop jest dostarczany do Państwa jest od razu gotowy do pracy. Po wyciągnięciu go z
opakowania wystarczy zdjąć pokrywę tubusu (odkleić taśmę) oraz założyć wybrany okular.
Zakładanie okularów
Okular to element optyczny, który powiększa obraz
ogniskowany przez teleskop. Bez niego nie byłoby
możliwe wizualne używanie teleskopu. Okular zakłada
się bezpośrednio do uchwytu. Aby założyć okular:
1. Poluzuj śrubę nastawna na uchwycie okularu tak, aby
nie zasłaniała wewnętrznej średnicy uchwytu.
2. Wsuń chromowana część okularu do uchwytu.
3. Dokręć śrubę nastawna, aby utrzymać okular na
miejscu.
Aby wyjąć okular poluzuj śrubę nastawna na uchwycie
okularu i wysuń okular. Możesz w jego miejsce wstawić
inny.
Okulary są powszechnie opisywane według długości ogniskowej wydrukowanej na cylindrze.
Im dłuższa ogniskowa (czyli im większa liczba) tym mniejsze jest powiększenie okularu a im
krótsza ogniskowa (czyli im mniejsza liczba) tym powiększenie jest większe. Zwykle podczas
obserwacji będziesz stosował małe i umiarkowane powiększenia. Ustawienie ostrości odbywa
się pokrętłem znajdującym się na wyciągu okularowym.
Okulary w zestawie:
W zestawie znajdują się dwa okulary o ogniskowych 4 i 20 mm, dając odpowiednio
powiększenia 75 i 15 razy. W teleskopie można stosować dowolne okulary o średnicy 1,25”
wykorzystując dodatkowo filtry również o rozmiarze 1,25”
4
Celestron FisrtScope 76
ogniskowa
300 mm
światłosiła
1/4
średnica zwierciadła głównego
76 mm
największe użytkowe powiększenie
150 x
zasięg
+11,0 mag.
waga
1,96 kg
okulary
1 ¼” 20mm i 4 mm
montaż
azymutalny
Dane techniczne:
ORIENTACJA OBRAZU
Obraz widziany przez teleskop w systemie Newton’a jest odwrócony zarówno prawo-lewo, jak
i góra-dół. Dodatkowo jeszcze jest on obrócony o wartość kąta pomiędzy płaszczyzną ziemi
(podłoża), a wyciągiem okularowym, w którym jest okular. Dlatego teleskopy Newtona są
najlepsze do obserwacji astronomicznych, gdzie orientacja obrazu nie mam takiego znaczenia,
jak w przypadku obserwacji ziemskich.
Obraz widziany „gołym” okiem Obraz widziany przez teleskop
PODSTAWY ASTRONOMII
Do tego momentu instrukcja mówiła o budowie i podstawowych zasadach działania twojego
teleskopu. Jednak, aby lepiej je rozumieć, musisz się trochę dowiedzieć na temat nocnego
nieba. Ten rozdział mówi o astronomii obserwacyjnej w ogólności i zawiera informacje o
nocnym niebie i nastawianiu na oś biegunową.
UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH NIEBIESKICH
Aby pomóc sobie w odnajdywaniu obiektów na niebie, astronomowie używają system
współrzędnych niebieskich podobny do współrzędnych geograficznych na Ziemi. Ma on
5
bieguny, linie długości i szerokości oraz równik. W niezbyt długich odcinkach czasu są one stałe
względem gwiazd.
Równik niebieski opisuje 360 stopni wokół Ziemi i oddziela północną półkulę niebieską od
południowej. Tak jak równik na naszej planecie, przypisana jest mu wartość zero stopni. Na
Ziemi byłaby to szerokość geograficzna. Jednak na niebie mówi się o deklinacji – w skrócie
DEC. Linie deklinacji są nazywane zgodnie z odległością kątową – poniżej i powyżej równika
niebieskiego. Dzieli się je na stopnie, minuty łuku oraz sekundy łuku. Odczyty deklinacji na
południe od równika mają znak minus (-) przed współrzędną, a te na północ od równika
niebieskiego albo nie mają znaku albo poprzedza je znak plus (+).
Niebieski odpowiednik długości nazywamy rektascensją, w skrócie R.A. Tak jak na Ziemi linie
te biegną od bieguna do bieguna i są ułożone w równych odstępach, co 15 stopni. Chociaż linie
długości są ułożone według odległości kątowych, są także miernikiem czasu. Każda główna
linia długości różni się od kolejnej o godzinę. Ponieważ Ziemia obraca się raz w ciągu 24 godzin,
w sumie są 24 linie. W związku z tym współrzędne w rektascensji są oznaczone w jednostkach
czasu. Zaczynają się od arbitralnego punktu w konstelacji Ryb oznaczonego jako 0 godzin, 0
minut, 0 sekund. Wszystkie pozostałe punkty są oznaczone według tego jak daleko (albo jak
długo) zalegają za tą współrzędną, podczas gdy przechodzi ona nad głową poruszając się na
zachód.
Sfera niebieska widziana z zewnątrz – pokazana jest rektascensja i deklinacja.
RUCH GWIAZD
Dzienny ruch Słońca na sferze niebieskiej jest znany nawet najbardziej przypadkowym
obserwatorom. To jednak nie Słońce się porusza jak przypuszczali dawni astronomowie, ale
Ziemia. Jej obrót powoduje, że gwiazdy zakreślają na niebie wielkie koła. Ich rozmiar zależy od
tego, w jakiej części nieba znajduje się gwiazda. Gwiazdy w pobliżu równika niebieskiego
tworzą największe koła wschodząc na wschodzie i zachodząc na zachodzie. Idąc w stronę
bieguna niebieskiego, czyli punktu, wokół którego wydają się krążyć gwiazdy na półkuli
północnej te koła stają się coraz mniejsze. Gwiazdy z umiarkowanych szerokości niebieskich
wschodzą na północnym wschodzie a zachodzą na północnym zachodzie. Gwiazdy na
6
wysokich szerokościach niebieskich są zawsze ponad horyzontem i są zwane
okołobiegunowymi, ponieważ nigdy nie wschodzą i nigdy nie zachodzą. Nigdy jednak nie
zobaczysz jak gwiazda zakreśla pełne koło, ponieważ podczas dnia światło Słońca zagłusza
światło gwiazd. Jednak część kolistego ruchu w tej okolicy nieba można zobaczyć ustawiając
na trójnogu kamerę i otwierając migawkę na kilka godzin. Na wywołanym filmie będzie widać
półkola wokół bieguna (ten opis ruchów gwiazd odnosi się także do półkuli południowej z tym,
że wszystkie gwiazdy na południe od równika niebieskiego poruszają się wokół południowego
bieguna niebieskiego).
Wszystkie gwiazdy wydają się krążyć wokół biegunów niebieskich (patrz rys. 9), jednak wygląd
tego ruchu różni się w zależności od tego, na jaką część nieba patrzysz. Blisko północnego
bieguna gwiazdy zakreślają rozpoznawalne koła wycentrowane na biegun (1). Gwiazdy blisko
bieguna także podążają po kolistych torach wokół bieguna. Jednak nie widać całego koła ze
względu na to, że zasłania horyzont. Dlatego widać to tak, że wschodzą na wschodzie i
zachodzą na zachodzie (2). Patrząc w stronę przeciwnego bieguna, gwiazdy podążają w
przeciwnym kierunku, zakreślając koło wokół przeciwnego bieguna (3).
Rys. Ruch gwiazd na niebie.
OBSERWACJE NIEBA
Gdy już wyregulujesz swój teleskop, jesteś gotowy do obserwacji. W tym rozdziale znajdują się
wskazówki do obserwacji wizualnych zarówno dla obiektów Układu Słonecznego, jak i
mgławicowych oraz ogólny opis warunków obserwacji, które mogą je utrudnić.
Obserwacje Księżyca
7
Często zdarza się, że kusi nas, aby oglądać Księżyc, gdy jest w pełni. W tym czasie półkula, którą
widzimy jest w pełni oświetlona i jej światło może być przytłaczające. Poza tym podczas tej
fazy tarcza jest bardzo mało kontrastowa albo całkowicie pozbawiona kontrastu.
Jednym z najlepszych momentów na obserwacje
Księżyca są fazy pośrednie (około pierwszej i ostatniej
kwadry). Długie cienie ujawniają wiele szczegółów na
powierzchni Księżyca. Przy małym powiększeniu
będziesz mógł uchwycić w polu widzenia większą część
tarczy. Opcjonalny reduktor/korektor pozwala oglądać
zapierające dech w piersiach widoki całego dysku, jeśli
użyjemy go z okularem o małym powiększeniu. Aby
dostrzec więcej szczegółów przejdź na wyższe
powiększenie używając okulara o krótszej ogniskowej.
Wskazówki do obserwacji Księżyca
Aby zwiększyć kontrast i wydobyć szczegóły księżycowej powierzchni, użyj filtrów. Żółty filtr
dobrze działa, jeśli chcesz zwiększyć kontrast, podczas gdy filtr neutralnej gęstości lub
polaryzujący zmniejszy ogólną jasność powierzchni i poświatę.
Obserwowanie planet
Wśród innych fascynujących celów jest pięć planet
widocznych gołym okiem. Możesz zobaczyć jak Wenus
zmienia fazy podobnie jak Księżyc. Mars ujawni dużo
szczegółów powierzchniowych oraz jedną, jeśli nie
dwie, czapę polarną. Będziesz mógł zobaczyć pasy
chmur na Jowiszu oraz Wielką Czerwoną Plamę (o ile
jest widoczna w czasie, gdy obserwujesz). Dodatkowo
będziesz mógł zobaczyć jak księżyce Jowisza okrążają
tą olbrzymią planetę. Saturn, ze swoimi pięknymi
pierścieniami, jest łatwo widoczny przy
umiarkowanym powiększeniu.
Wskazówki do obserwacji planet
• Pamiętaj, że warunki atmosferyczne są zwykle czynnikiem, który ogranicza to, jak wiele
będzie widocznych szczegółów na planecie. Unikaj więc obserwacji planet gdy są nisko
nad horyzontem albo gdy są bezpośrednio nad źródłem wypromieniowującym ciepło,
takim jak dach albo komin. Zobacz także fragment “warunki seeingu” w dalszej części
tego rozdziału.
• Aby zwiększyć kontrast i wydobyć szczegóły na powierzchni planet, używaj filtrów
okularowych.
Obserwacje Słońca
8
Chociaż wielu amatorów astronomii wydaje się nie zauważać tej dziedziny, obserwacje Słońca
dostarczają zarówno satysfakcji jak i dobrej zabawy. Ponieważ Słońce jest bardzo jasne, należy
przedsięwziąć specjalne środki ostrożności podczas obserwacji naszej dziennej gwiazdy, aby
nie uszkodzić wzroku albo teleskopu. Nigdy nie rzutuj obrazu Słońca przez nasz teleskop. Ze
względu na bardzo złożony system optyczny, wewnątrz tubusu nagromadziłyby się wtedy
ogromne ilości ciepła. To może uszkodzić teleskop i wszelkie przymocowane do niego
akcesoria.
Dla bezpiecznego oglądania Słońca używaj filtra, który redukuje jego światło powodując, że
łatwo je oglądać. Z filtrem możesz zobaczyć, jak plamy słoneczne przesuwają się po tarczy oraz
pochodnie, które są jasnymi obszarami widzianymi blisko krawędzi tarczy Słońca.
Wskazówki do obserwacji Słońca
• najlepszym czasem na obserwacje Słońca jest wczesny ranek lub późne popołudnie gdy
powietrze jest chłodniejsze.
• aby wyśrodkować Słońce bez patrzenia w okular, przesuwaj teleskop do momentu aż
cień jego tubusu uformuje okrągły kształt.
Obserwacje obiektów głębokiego nieba
Obiekty mgławicowe czy też obiekty głębokiego nieba to te, które znajdują się poza granicami
naszego Układu Słonecznego. Są to gromady gwiazd, mgławice planetarne, mgławice
dyfuzyjne, gwiazdy podwójne oraz inne galaktyki poza naszą Drogą Mleczną. Większość z nich
ma duże rozmiary kątowe. Tak więc, aby je oglądać wystarczą małe lub średnie powiększenia.
Wizualnie są za słabe, aby ujawnić kolor widoczny na fotografiach o długim czasie ekspozycji.
Zamiast tego wyglądają na czarnobiałe. Ze względu na małą jasność powierzchniową należy je
obserwować z ciemnego stanowiska. Zanieczyszczenie światłem wokół wielkich ośrodków
miejskich zagłusza większość mgławic sprawiając, że są trudne, jeśli nie niemożliwe do
obserwacji. Filtry redukcji zanieczyszczenia światłem pomagają zmniejszyć jasność tła
zwiększając kontrast.
Warunki atmosferyczne
Warunki atmosferyczne mają wpływ na to, co widzisz przez teleskop podczas sesji
obserwacyjnej. Składają się na nie: przejrzystość, rozjaśnienie nieba i seeing. Rozumienie
warunków atmosferycznych i ich wpływu na obserwacje pomoże ci zobaczyć więcej przez Twój
teleskop.
Przejrzystość
Na przejrzystość atmosfery mają wpływ chmury, wilgoć oraz inne unoszące się cząstki. Grube
chmury typu cumulus są całkowicie nieprzeźroczyste, podczas gdy cirrusy mogą być cienkie,
pozwalając, aby przeszło przez nie światło najjaśniejszych gwiazd. Zamglone niebo pochłania
więcej światła niż czyste sprawiając, że słabsze obiekty są trudniej widoczne i redukując
kontrast jaśniejszych obiektów. Aerozole wyrzucane do atmosfery przez erupcje wulkaniczne
także wpływają na przejrzystość. Idealne warunki są wtedy, gdy niebo jest czarne jak atrament.
9
Rozjaśnienie nieba
Ogólne rozjaśnienie nieba przez Księżyc, zorze, naturalne świecenie powietrza oraz
zanieczyszczenie światłem znacznie wpływają na przejrzystość. Podczas gdy nie jest to
problem w przypadku jaśniejszych gwiazd i planet, rozjaśnione niebo redukuje kontrast
rozległych mgławic sprawiając, że obserwacje stają się trudne, jeśli nie niemożliwe. Aby
zmaksymalizować efekty swoich obserwacji, ogranicz oglądanie obiektów mgławicowych do
bezksiężycowych nocy z dala od nieba zanieczyszczonego światłem występującego wokół
wielkich obszarów miejskich. Filtry LPR zwiększają możliwości oglądania obiektów
mgławicowych z zanieczyszczonych obszarów blokując niepożądane światło i przepuszczając
jednocześnie światło od niektórych obiektów głębokiego nieba. Z drugiej jednak strony,
planety i gwiazdy można obserwować z rejonów zanieczyszczonych światłem lub, gdy nie ma
Księżyca.
Seeing
Seeing to inaczej stabilność atmosfery i ma bezpośredni wpływ na ilość szczegółów
widocznych w obiektach rozciągłych. Powietrze w naszej atmosferze działa jak soczewka, która
ugina i zniekształca dochodzące promienie słoneczne. Stopień ugięcia zależy od gęstości
powietrza. Warstwy o różnej temperaturze mają różne gęstości i w związku z tym inaczej
uginają światło. Promienie świetlne z tego samego obiektu docierają lekko przesunięte
tworząc niedoskonały lub rozmazany obraz. Te zakłócenia atmosferyczne zmieniają się
zależnie od czasu i miejsca. Rozmiar komórek powietrza w porównaniu do twojej apertury
określa jakość seeingu. Przy dobrym seeingu są widoczne drobne szczegóły na jaśniejszych
planetach takich jak Jowisz i Mars a gwiazdy są malutkimi punkcikami. Przy słabym seeingu
obrazy są zamglone, a gwiazdy wyglądają jak krople.
Konserwacja i czyszczenie optyki
Chociaż twój teleskop nie wymaga zbyt wielu zabiegów konserwacyjnych, jest kilka rzeczy, o
których należy pamiętać, aby być pewnym ze teleskop spisuje się optymalnie.
Czasami na zwierciadle głównym twojego teleskopu może zebrać się pył. Podczas czyszczenia
każdego teleskopu należy zachować szczególną ostrożność, aby nie uszkodzić jego optyki. Nie
powinieneś potrzebować czyścić optyki częściej, niż co najwyżej dwa razy do roku. Ogólnie
rzecz biorąc lepiej jest nawet zostawić pyl na zwierciadle o ile zebrała się niewielka ilość. Jeśli
jest go mało, będzie to miało bardzo niewielki wpływ na obraz a zbyt częste czyszczenie optyki
może doprowadzić do uszkodzenia powłok refleksyjnych zwierciadła. Poza tym należy dbać o
to, aby pyl nie dostał się do teleskopu.
Jeśli czyszczenie jest konieczne, wyjmij zwierciadło główne z tubusu. Aby usunąć z niego pyl,
użyj pędzelka (wykonanego z wielbłądziego włosia) albo sprężonego powietrza w puszce. Jeśli
używasz tego drugiego, kieruj sprej na zwierciadło pod katem przez około dwie do czterech
sekund. Następnie użyj roztworu do czyszczenia optyki, aby usunąć pozostałe zabrudzenia.
Najpierw nanieś roztwór na bibułkę a dopiero potem zacznij czyścić zwierciadło wykonując
kolejne lekkie pociągnięcia wychodzące od środka zwierciadła w kierunku brzegów. NIE trzyj
w kolkach ani nie stosuj nacisku.
Możesz użyć dostępnego w sprzedaży płynu do czyszczenia soczewek (dostępnego w
większości sklepów fotograficznych) albo sporządzić własną mieszankę. Dobrym roztworem
10
do czyszczenia jest alkohol izopropylowy zmieszany z woda destylowana. W roztworze
powinno się znaleźć 60 % alkoholu izopropylowego i 40 % wody destylowanej. Można także
zastosować płyn do mycia naczyń rozcieńczony woda (po kilka kropel na jedna kwartę, czyli
jeden litr wody).
Loading...